Νίκος Ξυδάκης: Να δουλέψουμε όλοι μαζί για να φτιάξουμε μία χώρα σύγχρονη, παραγωγική και δυνατή

Του Παναγιώτη Μήλα

Από τις πιο δυνατές δημοσιογραφικές πένες ήταν – και είναι – ο Νίκος Ξυδάκης. Εξαιρετική συντροφιά τα κείμενά του στην «Καθημερινή».

Κείμενα που δημιουργούσαν πάντα σχέση εξάρτησης του αναγνώστη με την εφημερίδα.
Ανεξάρτητος και δυναμικός χαρακτήρας είχε – και έχει – άποψη επί παντός του επιστητού. Και μάλιστα άποψη με την οποία δύσκολα θα μπορούσε να διαφωνήσει κανείς.

Όσο έγραφε στην εφημερίδα, τον διάβαζα πάντα. Είχα όμως την τύχη να τον ακούσω τον Νοέμβριο του 2013 σε μια συζήτηση που έγινε σε έναν Πολυχώρο στη Νέα Σμύρνη στο πλαίσιο της έκθεσης Newspeak, μιας έκθεσης γελοιογραφίας και λεξικογραφικών λημμάτων, για τη νεογλώσσα της εξουσίας.

Στο πάνελ των ομιλητών (εκτός από τον Γιάννη Καλαϊτζή) ήταν και ο Νίκος Ξυδάκης με τον οποίο είχα μια έντονη μεν, πολιτισμένη δε αντιπαράθεση σχετική με τη λέξη «απολύσεις» που ήταν τότε στην επικαιρότητα και στον χώρο των εφημερίδων και – κυρίως – στην ΕΡΤ η οποία ζούσε μία από τις πιο άσχημες περιόδους της ζωής της…

***

Τον Νίκο Ξυδάκη τον «έζησα» σε συνεντεύξεις Τύπου και ως Αναπληρωτή Υπουργό Πολιτισμού αλλά και ως Αναπληρωτή Υπουργό Εξωτερικών σε πράγματι καίριες δράσεις του.

Εκεί όμως που πιάστηκα εντελώς «αδιάβαστος» ήταν όταν την Τρίτη 2 Απριλίου 2019 τον είδα να καταφθάνει στον εκθεσιακό χώρο του Μετρό στο Σύνταγμα για να δει την έκθεση της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων με θέμα «Δημοκρατία σε κρίση». Είπα ότι πιάστηκα «αδιάβαστος» επειδή δεν γνώριζα τότε τη δημιουργική σχέση του υπουργού με το αγαπημένο περιοδικό της δεκαετίας του ’80, το «Βαβέλ».

Ο Νίκος Ξυδάκης έκανε εκείνη τη μέρα την έκπληξη σε άλλους τρεις γνώριμους και συνεργάτες του εκείνης της περιόδου. Ήταν η συνεκδότρια του περιοδικού κυρία Νίκη Τζούδα, ο γελοιογράφος Γιάννης Ιωάννου – που χάσαμε πρόσφατα – και ο διάσημος Ιταλός γελοιογράφος Altan.

***

Μπορεί να ακούγεται παράξενο, δεν είναι όμως… Μέσα από την απλή συζήτηση αυτών των τεσσάρων ανθρώπων καταλάβαινε – ακόμη και ο πιο δύσπιστος – ότι πρόκειται για τέσσερις προσωπικότητες που αξίζουν σεβασμού και αναγνώρισης.

***

Αυτός ο σεβασμός και η αναγνώριση προς το πρόσωπο του Νίκου Ξυδάκη, «χτύπησε σαν καμπανάκι» μόλις ανακοινώθηκε η ημερομηνία των Εθνικών Εκλογών της Κυριακής 7ης Ιουλίου 2019.

***

Για τον λόγο αυτό του ζήτησα να έχουμε μια σύντομη συνέντευξη για το catisart.gr μιας και πρόκειται για ένα πνεύμα ανήσυχο και δημιουργικό που οπωσδήποτε αξίζει να ακούσουμε την άποψή του.

***

*Κύριε Υπουργέ, αρχίζοντας θα ήθελα να μου πείτε τρία λάθη που δεν έπρεπε να γίνουν τα προηγούμενα χρόνια (όχι απαραίτητα τα τελευταία δέκα…);

-Οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν μετά την ένταξή μας στην ΕΕ και στη συνέχεια στη νομισματική ένωση και οδήγησαν στην οδυνηρή χρεοκοπία δεν μπορούν απλώς να κατηγοριοποιηθούν ως «λάθη». Ξεπερνούν σε σοβαρότητα και συνέπειες τα κοινά σφάλματα που αναπόφευκτα γίνονται κατά τη διακυβέρνηση και την άσκηση οικονομικής πολιτικής.

-Οι ολιγωρίες είναι διαχρονικές. Βουλιάξαμε σ’ αυτή τη χωρίς προηγούμενο -για κοινωνία σε ειρήνη- κρίση, επειδή απουσίαζαν ο σχεδιασμός για το παραγωγικό μοντέλο της χώρας και η διάθεση να στηθεί μία δημόσια διοίκηση εύρωστη, διαφανής, πλάι στον πολίτη. Αντίθετα ευδοκίμησαν το πελατειακό κράτος, η σπατάλη και σε πολλές περιπτώσεις η διαπλοκή και η διαφθορά.

-Στη δεκαετία του ‘90 η χώρα ζούσε με όλο και περισσότερα δανεικά, σε μια ευφορία και μακαριότητα όπου όλοι κατανάλωναν χωρίς να παράγουν. Το κράτος παρέμενε δύσκαμπτο και γραφειοκρατικό για τον πολίτη. Το σύστημα των τραπεζών χορηγούσε σωρηδόν θαλασσοδάνεια σε ψευτοξενοδόχους και ανύπαρκτες επιχειρήσεις. Το ίδιο συνεχίστηκε και στη δεκαετία του 2000. Από το 2004 έως το 2009 η τότε κυβέρνηση της ΝΔ άφησε 15% ελλείμματα, ιστορικό μεταπολεμικό ρεκόρ στην Ευρώπη. Το 2009 παραδόθηκε στους επόμενους ένα ερείπιο.

-Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίστηκε μέσα στην κρίση, ανέλαβε την ευθύνη της χώρας και επωμίστηκε ένα τεράστιο βάρος. Η ψήφος του 2015 προς τον ΣΥΡΙΖΑ περιείχε μεγάλες προσδοκίες, μερικές εκ των οποίων δεν εκπληρώθηκαν, είτε διότι ήταν υπερβολικές είτε διότι απαιτείτο περισσότερος χρόνος. Ταυτόχρονα οι μιντιακές μηχανές του αντιπάλου χρησιμοποιήθηκαν στοχευμένα για να χτιστεί μια ζώνη αρνητικότητας, μαζί με ψεύδη, φήμες και συκοφαντίες.

***

*Ποιες τρεις διορθωτικές κινήσεις πρέπει να γίνουν άμεσα την επόμενη μέρα;

-Είμαστε μια κοινωνία δημογραφικά γερασμένη, μια κοινωνία που έχει υποφέρει, με ανθρώπους απογοητευμένους, σε ένα δύσκολο διεθνές περιβάλλον. Χρειαζόμαστε πιο γενναίες κινήσεις. Μεγαλύτερη ειλικρίνεια και δεσμεύσεις σε κάποιους στόχους.

Πρώτον, χρειαζόμαστε ένα εθνικό και ενωτικό αφήγημα. Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να αποτελέσει τον εκφραστή μιας μεγάλης προοδευτικής πλειοψηφίας που δεν θα αποκλείσει κανέναν Έλληνα εκτός από τον αρνητή της δημοκρατίας. Μετά το κλίμα διχασμού που δημιούργησε η κρίση και τα μνημόνια, το κλίμα που πρέπει να καλλιεργηθεί -με τις όποιες κοινωνικές και πολιτικές διαφοροποιήσεις- είναι αυτό στο οποίο θα μετρούν πιο πολύ τα επιχειρήματα και τα έργα. Δεν μπορούμε να συγκομίσουμε κέρδη από τη συμπεριφορά της μαγκιάς και της διαρκούς σύγκρουσης.

Δεύτερον, χρειαζόμαστε ένα βιώσιμο σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης, που θα είναι και κοινωνική. Παρά τα όσα ακούγονται, προχωρήσαμε σε μια σειρά από θεσμικές μεταρρυθμίσεις για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας. Κάναμε αρκετά. Ας συνεχίσουμε πιο δυναμικά. Η στήριξη της μεσαίας επιχειρηματικότητας που είναι ο σκελετός της κοινωνίας, είναι μία επιλογή που φαίνεται ότι η Δεξιά δεν θέλει να την κάνει. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δημιουργούν περίπου το 80% της απασχόλησης τους ιδιωτικού τομέα. Γιατί έχουμε ακόμη 800 χιλιάδες άνεργους; Διότι έκλεισαν χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Μία μεγάλη επένδυση, με 500 ή 1000 θέσεις εργασίας, προφανώς είναι κάτι που θέλουμε, αλλά δε θα λύσουν το πρόβλημα δέκα τέτοιες επενδύσεις. Δεν μπορείς να αποδιαρθρώσεις την κοινωνία σε ένα βίαιο μετασχηματισμό όπου εκατοντάδες χιλιάδες αυτοαπασχολούμενοι και μικρομεσαίοι θα κλείσουν την επιχείρησή τους που έδειξε αντοχή στην κρίση, απασχολώντας τρεις, πέντε, δέκα εργαζόμενους. Αυτό είναι η μικρή επιχείρηση στην Ελλάδα: οικογενειακή που απασχολεί λίγους ανθρώπους ακόμη. Είναι καθήκον της Αριστεράς να έχει ένα στρατηγικό σχέδιο για όλους αυτούς. Αλλά και των υπολοίπων δημοκρατικών δυνάμεων ώστε τουλάχιστον σε κάποιο μίνιμουμ να υπάρξει σύγκλιση.

Τρίτον, να επενδύσουμε στην παιδεία, με επιστημονικές επιτροπές, με σχέδιο τουλάχιστον δεκαετίας. Έχουμε ανθρώπους που ξέρουν, πρέπει να φτιάξουμε το καλό δημόσιο σχολείο, αυτό που άλλαξε την κοινωνία από τη δεκαετία του 50 και του 60 που έδωσε το βήμα για την κοινωνική κινητικότητα.

***

*Κύριε Ξυδάκη, μιας και υπηρετήσατε στο αρμόδιο Υπουργείο, θα ήθελα μία πρότασή σας για τον πολιτισμό.

-Έχω πει πολλές φορές ότι ο πολιτισμός εκτός από πηγή αυτογνωσίας και αυτοσυνείδησης, είναι επίσης πηγή παραγωγής πλούτου και θέσεων εργασίας. Το 2015 ήμουν για 200 μέρες υπουργός Πολιτισμού στην πρώτη κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα. Με την ορμή και την αισιοδοξία του «νέου» ξεκίνησα αρκετά πράγματα, αλλά θα αναφερθώ σε δύο που σχετίζονται με το θέμα που συζητάμε και αποτελούν πάγια πρόταση για την ορθή διαχείριση του πλούτου της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.

-Πρώτον, η αξιοποίηση των αρχαιολογικών χώρων. Βάλαμε τότε τα θεμέλια για την εκ βάθρων αναδιάρθρωση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, που θα έπρεπε να είναι η ατμομηχανή του υπουργείου, ο φορέας που φέρνει έσοδα και καλύπτει με αυτά τη διαρκή αναβάθμιση των χώρων. Τι είχαμε παραλάβει; Ένα δίκτυο πωλητηρίων με δέκα είκοσι είδη το καθένα, εικόνες που θύμιζαν δεκαετία του ‘80. Επίσης, εισιτήρια εξευτελιστικά χαμηλού ύψους. Δεν μπορείς μνημεία μοναδικά του παγκόσμιου πολιτισμού να τα προσφέρεις στους επισκέπτες για 3 και 4 ευρώ, όταν αυτοί είναι συνηθισμένοι να πληρώνουν 15 και 20 ευρώ για χώρους συγκριτικά ασήμαντους. Ειδικά όταν λείπουν οι πόροι για την ορθή λειτουργία των μουσείων, για αναστηλώσεις, συντηρήσεις, όλα αυτά. Η συνεχής επικαιροποίηση της σωστής εκμετάλλευσης και προβολής των αρχαιολογικών χώρων, πρέπει να είναι μόνιμη μέριμνα των ανθρώπων που ασχολούνται με τον πολιτισμό. Χωρίς φυσικά να στερούνται την πρόσβαση ειδικές κατηγορίες του πληθυσμού όπως οι άνεργοι, οι μαθητές, οι ηλικιωμένοι κ.λπ.

-Δεύτερον, η εξυγίανση και αναμόρφωση εποπτευόμενων οργανισμών. Με αυτή τη σκέψη, διατάξαμε από τις πρώτες μέρες στο Υπουργείο, έλεγχο της ΑΕΠΙ και ξεσκεπάστηκε έτσι το μεγάλο σκάνδαλο των εκατομμυρίων ευρώ, όπου μια οικογένεια στην ουσία παρακρατούσε για χρόνια και δεν απέδιδε στους δημιουργούς τα χρήματα των πνευματικών τους δικαιωμάτων. Με αυτό κατά νου, θεωρώ ότι οι λογιστικοί και διαχειριστικοί έλεγχοι πρέπει να γίνονται με τυπικότητα, αυστηρότητα και νομιμότητα. Όταν φτιάχνεις κάτι, πρέπει και να το ελέγχεις.

***

Πριν ολοκληρώσουμε τη σύντομη αυτή συνομιλία, ας θυμηθούμε την πορεία του Νίκου Ξυδάκη:

-Εξελέγη βουλευτής με το ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο 2015 στη Β’ Αθηνών. Επανεξελέγη τον Σεπτέμβριο 2015. Ήταν υποψήφιος στις ευρωεκλογές 2014 και στις εθνικές εκλογές 2000.

Υπηρέτησε ως υπουργός Πολιτισμού και αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών στις δύο πρώτες κυβερνήσεις του Αλέξη Τσίπρα. Κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος ΣΥΡΙΖΑ το 2017-2019.

Κατάγεται από τη Μύκονο. Αποφοίτησε από το Λύκειο Αρρένων Σύρου. Ζει από το 1976 στην Αθήνα, όπου σπούδασε οδοντιατρική, ιστορία τέχνης και γραφικές τέχνες. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος, τεχνοκριτικός, αρθρογράφος και στέλεχος σε εφημερίδες και περιοδικά. Ήταν αρχισυντάκτης στην εφημερίδα «Καθημερινή» έως το 2015.

***

*Κλείνοντας κύριε Υπουργέ σας ζητώ να κάνετε μια ευχή – πρόταση για την Ελλάδα.

-Στην κρίση συναντήσαμε με τον πιο οδυνηρό τρόπο τον βαθύτερό μας εαυτό. Για πολλούς από εμάς ήταν μια περίοδος βαθιάς αυτογνωσίας. Σαν να σκεφτήκαμε για πρώτη φορά ότι ζούμε εδώ, σε μια από τις ενδιαφέρουσες αλλά και δύσκολες περιοχές του πλανήτη, με την Τουρκία δίπλα μας, τη Μέση Ανατολή στην άλλη γωνία. Ζήσαμε το Euro και την Ολυμπιάδα, την κορυφή του κόσμου κι έξι χρόνια μετά, το καλοκαίρι του 2010, ήρθε η απόλυτη ματαίωση. Μέσα στην κρίση βοηθήσαμε ανθρώπους πιο ανήμπορους και από μας, πρόσφυγες που πέρασαν από εδώ απελπισμένοι. Αντέξαμε όμως ως δημοκρατία και εν πολλοίς ως κοινωνία.

Η ευχή μου είναι αυτή την αυτογνωσία να την κάνουμε αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση ξανά. Να δουλέψουμε όλοι μαζί για να φτιάξουμε μία χώρα σύγχρονη, παραγωγική, δυνατή.

***

*Κύριε Ξυδάκη, σας ευχαριστώ πολύ για αυτή τη συνομιλία.

-Κι εγώ σας ευχαριστώ.

***

Τον Ξυδάκη Νικόλαο

θα τον βρούμε ως Υποψήφιο βουλευτή

στον Νότιο Τομέα της Β’ Αθηνών (Β3)

Με το ψηφοδέλτιο: ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία