Ακόμα και η πιο μικρή προσπάθεια να κάνεις τα πράγματα καλύτερα, μπορεί να συμβάλει σε μια ευρύτερη κοινωνική μετεξέλιξη. Kάποιες φορές η τέχνη γίνεται διορατική, ενοχλητική, φορέας αμφιβολίας. Στον «Γδαρμένο», ένα έργο – ορόσημο για το σημερινό θέατρο, μια υπόγεια αλλά ευδιάκριτη ελπίδα απαλύνει το τραύμα που δημιουργεί η βία. Είδα τον Νικόλα Αναστασόπουλο να υποδύεται τον Έντι. Με άγγιξε η ευαισθησία ενός ώριμου μεν, νεότατου δε, ηθοποιού, η καλλιτεχνική του αισθητική, οι απεριόριστες δυνατότητες, οι εξαιρετικές ικανότητες, η δραματική του ουσία. Ο Έντι του Νικόλα Αναστασόπουλου είναι ο ήρωας ενός έργου που, ενώ δεν είναι βάναυσο, εν τούτοις καταπιάνεται ρεαλιστικά με το πρόβλημα της βίας στη σύγχρονη κοινωνία. «Σωσμένος» και ο ίδιος ο Νικόλας από τους θεούς του θεάτρου, δυνατός και αλώβητος, τώρα φωτίζει έναν ήρωα που πάσχει βαριά και σπαραχτικά από ψυχικό πόνο, απόγνωση, θλίψη και μοναξιά. Μπορεί το έργο να συνιστά μια τομή στην ιστορία του θεατρικού μονολόγου αλλά και ο ερμηνευτής του δίνει σάρκα και οστά στην πιο επώδυνη αίσθηση, την αίσθηση του να συνειδητοποιείς το εύθραυστο και το ριψοκίνδυνο της ύπαρξής σου. Σε μια παράσταση άψογη, με σχεδόν κλασική δομή, σκηνοθετημένη από τον Στρατή Πανούριο, που πετυχαίνει την ισορροπία μεταξύ λέξεων και εικόνων, παντρεύει τα αντίθετα, όπως την επιθετικότητα με τη στοργή, την ωμότητα με τη συμπόνια, την αγριότητα με το χαμόγελο, ο ηθοποιός που σας παρουσιάζω κυριολεκτικά διαπρέπει. Στο ταξίδι του προς τη βία εκτίθεται και ο ίδιος με συναισθηματική εντιμότητα. Ένας ανεπιτήδευτος νεαρός γίγαντας, που ξεσκεπάζει το πέπλο μιας σκοτεινής εφηβείας. Στη μεταξύ μας συνάντηση είδα έναν άνθρωπο προβληματισμένο και ασυμβίβαστο, με σταθερή άποψη, ψυχραιμία, εποικοδομητική αυτοκριτική. Πρόσεξα πως οι φράσεις του δεν ήταν αποτέλεσμα συνήθειας ή αυτοματισμού αλλά αποτέλεσμα μιας προσεκτικής και μελετημένης επιλογής. Με απλά λόγια, συνάντησα έναν άνθρωπο που παρατηρεί τα φαινόμενα, υπακούει στις προτροπές της φύσης και αποδίδει με ακρίβεια την κραυγή της καρδιάς του.
Διαβάστε τη συνέντευξη.
Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Οικονόμου
* Γεννήθηκα στην Αθήνα και κατάγομαι, δυστυχώς, απ’ την Αθήνα. Ναι, είμαι Αθηναίος. Aθηναίος γιατί και η μητέρα μου και ο πατέρας μου γεννήθηκαν εδώ. Οι καταγωγές τους βέβαια είναι από την Πάρο κι από την Πάτρα. Εξ ου και το «όπουλος». Μεγάλωσα στο Περιστέρι και στον Κολωνό.
Στις αλάνες
* Οι αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία είναι πολλές και δύσκολες μπορώ να πω, ως ένα βαθμό. Όμως αυτό που θυμάμαι με χαρά και με ευχαρίστηση είναι τα ατέλειωτα παιχνίδια στις αλάνες, διότι ευτυχώς η γενιά η δική μου πρόλαβε και το κρυφτό και το κυνηγητό και τα «μήλα» και τα παιχνίδια στο δρόμο και στις γειτονιές. Επίσης, λόγω της μεγάλης μου αγάπης για το στίβο, ο αθλητισμός και οι ατέλειωτες ώρες στην προπόνηση και στα γήπεδα είναι κι αυτές αξέχαστες αναμνήσεις.
Αθλητής
* Έχω περάσει πολλές ώρες από την παιδική μου ηλικία στα γήπεδα ως αθλητής. Ουσιαστικά ο στίβος με βοήθησε πάρα πολύ και οι προπονήσεις μου στα γήπεδα. Είναι μια βασική μνήμη από την παιδική μου ηλικία αυτή.
Το θέατρο με έσωσε
* Η υποκριτική προέκυψε από μία πολύ μεγάλη μου ανάγκη να σωθώ, διότι υπήρξε μία αρκετά δύσκολη περίοδος στη ζωή μου, όπου το θέατρο για μένα ήρθε σαν διέξοδος προσωπική και μέσα από το θέατρο πραγματικά έσωσα τον εαυτό μου, έγινα καλύτερος άνθρωπος. Έμαθα, μορφώθηκα. Mπορώ να πω ότι είμαι από τις περιπτώσεις, οι οποίες ευτυχώς είναι πολλές και έχω γνωρίσει κι εγώ ο ίδιος αρκετές, των ανθρώπων που έχουν σωθεί από το θέατρο. Είμαι σωσμένος λόγω του θεάτρου. Η δραματική σχολή μου έδωσε μία άλλη οπτική της ζωής μου, όπου με νύχια και με δόντια προσπαθώ να την τηρώ και τώρα και να ακολουθώ αυτόν το δρόμο.
Επαναπροσδιορισμός
* Ο δρόμος του θεάτρου είναι ένας δρόμος λύτρωσης και, αν θέλετε, επαναπροσδιορισμού. Το θέατρο με επαναπροσδιόρισε και με έβαλε σε άλλους δρόμους, είμαι πολύ ευτυχής γι’ αυτό. Πραγματικά σώθηκα, αυτό μπορώ να σας πω μόνο.
Στο Περιστέρι
* Υπήρξα το 2002 σε μια ερασιτεχνική θεατρική ομάδα στο Περιστέρι και εκεί αποφάσισα να δω διαφορετικά το θέμα του θεάτρου. Πάντοτε βέβαια υπήρξα στα σχολεία, από το Δημοτικό, μέσα στις παιδικές παραστάσεις στις γιορτές, από μικρός που ήμουν μου άρεσε να εμπλέκομαι με όλες αυτές τις δραστηριότητες που αφορούσαν τα καλλιτεχνικά ζητήματα. Πήρα την τελική απόφαση το 2003, βρισκόμενος σε μία δύσκολη φάση της ζωής μου, για να την ξεπεράσω και την ξεπέρασα μέσω της δραματικής σχολής.
Ο παππούς μου
* Ο παππούς μου, ο Ζαχαρίας, είναι ερασιτέχνης αρχοντορεμπέτης. Παίζει μπουζούκι και τραγουδά αλλά ερασιτεχνικά. Όχι δεν υπήρξε κάποιος στην οικογένειά μου, ακόμα κι αν γυρίσω πίσω τρεις γενιές, μπορεί και παραπάνω, που να ασχολήθηκε με την καλλιτεχνία επαγγελματικά. Μόνον ο παππούς ερασιτεχνικά, που ασχολείται ακόμα και σήμερα. Μάλιστα ο παππούς μου, στα 74 του χρόνια, όταν πήρε σύνταξη, αποφάσισε να γίνει ζωγράφος και τώρα ζωγραφίζει. Και μπορώ να πω ότι είναι και καλός. Αλλά επαγγελματικά εγώ πρώτος από την οικογένεια ασχολήθηκα.
Νίκος Βασταρδής
* Ένας δάσκαλός μου, ο οποίος ήταν και καθηγητής μου στη δραματική σχολή, ήταν ο Νίκος Βασταρδής. Υπάρχει μέσα μου, τον κουβαλάω. Βέβαια μιλάμε για μία άλλη σχολή θεάτρου, όμως αν τη διδαχτείς όπως τη διδάχτηκα εγώ, με πολλή αυστηρότητα από το δάσκαλο και πολλή αγάπη, έχει κάποια καλά να κρατήσεις η παλιά σχολή.
Τον κουβαλάω μέσα μου
* Κουβαλάω μέσα μου τον Νίκο Βασταρδή. Τον κουβαλάω το δάσκαλό μου γιατί μας δίδαξε ήθος, μας δίδαξε πραγματικά τι σημαίνει να σέβεσαι το συνάδελφο, να σέβεσαι τον εαυτό σου πάνω στη σκηνή, να σέβεσαι το επάγγελμά σου, να σέβεσαι την καλλιτεχνική σου υπόσταση. Τον κουβαλάω τον Νίκο Βασταρδή και τον έχω μέσα μου και θα τον έχω για όλη μου τη ζωή. Με αγαπούσε και τον αγαπούσα το δάσκαλό μου. Ήμουν από τους αγαπημένους του μαθητές και έπαιζα στη σχολή τους ρόλους που είχε παίξει εκείνος στο θέατρο. Ο ίδιος μού τους ανέθετε, γιατί υπήρχε ένα αληθινό δέσιμο.
Υποκριτική άλλων δεκαετιών
* Διδάχτηκα πολύ έντονα όλα αυτό το κομμάτι της υποκριτικής της δεκαετίας του ‘50, του ’60, μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εν πάση περιπτώσει. Διότι είχε παίξει αυτούς τους ρόλους και ήθελα να τους παίζω ακριβώς όπως τους είχε παίξει εκείνος. Πραγματικά αγαπημένος δάσκαλος ο Νίκος Βασταρδής. Και άνθρωπος πραγματικός.
Ελένη Μποζά, Άρης Τρουπάκης
* Από τους ανθρώπους που ξεκαθάρισαν τους στόχους μου, μου έδωσαν ένα δρόμο, μου έδωσαν στοιχεία τεχνικής και μια προοπτική, ήταν πρώτη η Ελένη Μποζά προσφέροντάς μου έναν πολύ όμορφο ρόλο το 2006. Μετά με τον Άρη Τρουπάκη δουλέψαμε στο «Συνεργείο», κάναμε πολλές παραστάσεις, κάναμε μία παράσταση στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, τον «Κατάδικο», κάναμε επίσης στο Εθνικό Θέατρο το «Είναι μόνη» του Σάκη Σερέφα. Ο Άρης με έχει σφραγίσει μπορώ να πω, είναι αρκετά αυστηρός αλλά πολύ συγκεκριμένος και συγκεντρωμένος στο στόχο του, τον ενδιαφέρει το κομμάτι της λογοτεχνίας και πώς η λογοτεχνία έρχεται στο θέατρο και ήμουν τυχερός που το διδάχτηκα αυτό από τον Άρη. Με τον Άρη πραγματικά μπορώ να πω ότι θεμελίωσα, κατά κάποιον τρόπο, την τεχνική μου και το τι θέλω να κάνω στο θέατρο.
«Γδαρμένος»
* Φέτος με σκηνοθέτη τον Στρατή Πανούριο, στον «Γδαρμένο», παίζω τον Έντι. Αυτός ο ρόλος έχει κάτι πολύ προσωπικό δικό μου και νομίζω πως με σημαδεύει ήδη. Διότι, όταν μιλάς για τη βία, κατά κάποιο τρόπο διοχετεύεται βία μέσα σου. Και είμαι δύσκολη πάλη με τον εαυτό μου να διαχειριστώ τους εαυτούς μου που φέρουν βία. Αλλά περνάω σε άλλο θέμα. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που θα μπορούσα να πω ότι είναι δάσκαλοί μου.
Ο Έντι
* Ο Έντι είναι ένας έφηβος ο οποίος από πολύ μικρός έχει αισθανθεί τη βία. Την έχει ζήσει στην οικογένειά του, την έχει ζήσει στο σχολικό περιβάλλον και είναι ένα παιδί που κατά βάθος φοβάται πολύ και ξεσπάει αυτό το φόβο μέσω της βίας. Είναι ένα παιδί που δεν είχε χάδια της μαμάς και του μπαμπά καθώς μεγάλωνε, είναι ένα παιδί που μεγάλωσε μόνο του.
Χωρίς στοργή
* Το μοναδικό κομμάτι στοργής που είχε στη ζωή του ήταν το κομμάτι της γιαγιάς. Η γιαγιά του τού έδωσε κάποια στοργή και κάποια αγάπη και μια αίσθηση της έννοιας της οικογένειας. Είναι ένα παιδί που δεν μεγάλωσε με οικογένεια αλλά με τη γιαγιά του και τον παππού του και ο μοναδικός άνθρωπος που του έδινε τρυφερότητα ήταν η γιαγιά, αλλά η γιαγιά τι μπορεί να κάνει, πώς μπορεί να τον σώσει αν θέλετε. Είναι ένα παιδί που έχει πολύ θυμό και πολύ φόβο κι αυτά τα δύο συναισθήματα εκφράζονται μέσω της βίας.
Η εφηβεία
* Έχω την τύχη να μεγαλώσω σε μία λαϊκή γειτονία, σε μία αρκετά υποβαθμισμένη γειτονιά του Περιστερίου, και μπορώ να πω ότι ναι, έχω δεχτεί και ενδοσχολική βία, έχω ασκήσει επίσης βία. Έχω δεχτεί και σωματική και ψυχολογική και λεκτική, έχω ασκήσει επίσης και σωματική και λεκτική και ψυχολογική βία και μιλάμε για πριν από τις τάξεις του Λυκείου, από την Τετάρτη τάξη του Δημοτικού. Νομίζω πως είναι ένα κλειδί το οποίο θα πρέπει να προσέξουν οι γονείς γιατί εκεί το παιδί αρχίζει κι αλλάζει και αρχίζει να εκφράζεται, αν εκφράζεται, με βίαιους τρόπους.
Εθισμός στη βία
* Δυστυχώς ναι, οι έφηβοι εθίζονται στη βία. Γιατί υπάρχει κι ο εξής παράγων που προκαλεί εθισμό: Η ανομία. Όταν ένας πιτσιρικάς, ένας δεκαπεντάχρονος, βγαίνει έξω στις πορείες, φέρνω ένα παράδειγμα, και πετάει μολότοφ και σε κανέναν δεν είναι υπόλογος, φυσικά και θα εθιστεί στη βία, γιατί δεν τον έχει πιάσει κανένας. Όταν ο άλλος βγαίνει έξω και χτυπάει κάποιον χωρίς να συλλαμβάνεται, φυσικά και θα εθιστεί στη βία, γιατί λέει ότι μπορώ να χτυπήσω, μπορώ να σπάσω, μπορώ να κλέψω, χωρίς να με ενοχλήσει κανείς, χωρίς να με πιάσει κανείς. Δυστυχώς το κομμάτι της ανομίας και της λειτουργίας του νόμου, κάνει τους νέους να εθίζονται στη βία. Θεωρώ πως είναι ένας παράγοντας αυτός. Άλλος παράγων, όσον αφορά τον εθισμό, είναι αυτή η θόλωση, η τύφλωση, αυτή η θολούρα που προκαλεί η βία. Η βία σε κάνει να θολώνεις, να μη σκέφτεσαι λογικά. Όποιος σκέπτεται δεν μπορεί να χτυπάει τον άλλον. Υπήρχε στο μετρό, δεν ξέρω αν το παρατηρήσατε, μία αφίσα που έλεγε ότι όταν χτυπάς κάποιον δεν μπορείς να σκέφτεσαι παράλληλα. Η βία λοιπόν έχει να κάνει με ένα κομμάτι του εγκεφάλου μας που δεν φέρει λογική. Φέρει άγρια συναισθήματα τα οποία πρέπει να εκφραστούν. Και επειδή ο άνθρωπος, πιστεύω, είναι ένα ον που έχει και μαύρες πτυχές, όταν αναπτύξουμε αυτές τις πτυχές του εαυτού μας, εθιζόμαστε. Όπως επίσης πιστεύω ότι μπορούμε να εθιστούμε και στο καλό. Μπορείς να εθιστείς στο κακό, όμως μπορείς να εθιστείς και στο καλό. Αυτό βέβαια είναι μία επιλογή. Μία επιλογή που έχει να κάνει σίγουρα με το πώς μεγαλώνεις στην οικογένειά σου, σε τι σχολεία πηγαίνεις, τι παιδεία λαμβάνεις και πώς αντιμετωπίζεις τον εαυτό σου ως πολίτη της κοινωνίας. Δυστυχώς έχει προβλήματα και στα τρία η κοινωνία μας. Ελπίζω όμως ότι θα τα παλέψουμε.
Ο σωφρονισμός
* Ο «Γδαρμένος» του Ματς Σιέλμπι (Mats Kjelbye) είναι ένα έργο που πραγματεύεται αρκετά ζητήματα, όπως τα τρία που είπαμε πριν, το κομμάτι της οικογένειας, το κομμάτι της παιδείας και το κομμάτι της κοινωνίας. Τι θέλω να πω με την κοινωνία, το κομμάτι του πολίτη δηλαδή. Η σουηδική κοινωνία έχει αρκετά ανεπτυγμένα και τα τρία ζητήματα, κυρίως το τρίτο. Δηλαδή ο πολίτης είναι ένα ενεργό άτομο στην κοινωνία, το οποίο παίρνει αποφάσεις, συμμετέχει και προσπαθεί συλλογικά να κάνει ό, τι καλύτερο για την κοινωνία του, τη μικρή ή τη μεγάλη, είτε σε ένα χωριό, είτε σε μία κωμόπολη, είτε σε μία αρκετά μεγάλη πόλη. Πραγματεύεται το κομμάτι του σωφρονισμού. Δηλαδή το ότι ένας δεκαεπτάχρονος μπήκε μέσα στη φυλακή και κατάφερε μέσα σε τέσσερα χρόνια να αλλάξει, έχει να κάνει με το γεγονός ότι μέσα στη φυλακή σωφρονίστηκε. Δηλαδή η σουηδική κοινωνία και οι σουηδικές φυλακές έχουν πολύ αναπτυγμένο το κομμάτι του κοινωνικού λειτουργού. Οι κοινωνικοί λειτουργοί, λοιπόν, εκεί σωφρονίζουν πραγματικά τα παιδιά. Εδώ έχουμε ένα ζήτημα ακόμα και με τις ποινές των παιδιών και με το κομμάτι του σωφρονισμού.
Φυλακές ανηλίκων
* Δυστυχώς εδώ μπορεί να μπεις μέσα για μικροκλοπές και βγαίνεις με master στο πώς να ανοίγεις τις πόρτες. Ένα παράδειγμα που μπορώ να πω, είναι πως υπάρχουν μαθητές, υπάρχουν έγκλειστοι ενήλικες πια στις φυλακές ανηλίκων, οι οποίοι έχουν περάσει σε πανεπιστήμια παρακαλώ, έχουν βγάλει το λύκειο και το γυμνάσιο μέσα στις φυλακές, έχουν περάσει σε ανώτατα ιδρύματα και αυτά τα άτομα παραμένουν μέσα στις φυλακές… Είναι ένα ζήτημα.
Ο συγγραφέας
* Το κομμάτι, λοιπόν, της κοινωνίας είναι πολύ σημαντικό. Και ο Ματς Σιέλμπι, ο συγγραφέας, πιστεύω ότι θέλει να κάνει ένα σχόλιο πάνω σ’ αυτά τα ζητήματα, όσον αφορά τη σουηδική κοινωνία, γιατί σίγουρα το έργο αναφέρεται σε μία άλλη κοινωνία που έχει πολλές διαφορές με τη δική μας. Εμείς είμαστε Έλληνες και προσπαθούμε. Τα προβλήματα είναι κοινά, είναι παντού ίδια, αλλού λιγότερα και αλλού περισσότερα.
Ένα τεστ για την κοινωνία
* Βέβαια, δεν έχω ζήσει στη Σουηδία ακόμα αλλά βλέποντας και διαβάζοντας και μελετώντας το κείμενο, είδα ότι είναι πολύ σημαντικό το κομμάτι του σωφρονισμού. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Είδατε τον Βreivik το Νορβηγό ο οποίος βγήκε, πήρε ένα πιστόλι και σκότωσε τόσα άτομα;
Οι διαφορές
* Δεν θα σχολιάσω την πράξη καθόλου, ήταν μια ευκαιρία της κοινωνίας να τεσταριστεί. Αυτό το θέμα, αυτή η πράξη του Μπρέιβικ (Βreivik) ήταν ένα ισχυρό τεστ για τη νορβηγική κοινωνία. Θα μπορούσαν η νορβηγική κοινωνία και η νορβηγική δικαιοσύνη να αλλάξουν το νόμο, ο οποίος υπάρχει εδώ και αρκετά χρόνια και λέει ότι η ανώτατη ποινή σε οποιοδήποτε αδίκημα είναι 22 χρόνια. Όμως δεν τον άλλαξαν. Ο Μπρέιβικ «έφαγε» 22 χρόνια και οι συγγενείς των θυμάτων ήταν ικανοποιημένοι από την απόφαση του δικαστηρίου. Αυτό λοιπόν, κυρία Αϊβαλιώτου, τα λέει όλα. Για τη διαφορά της κοινωνίας.
Δικαίωμα στην αλλαγή
* Υποθέτουν ότι θα τιμωρηθεί και θα σωφρονιστεί όντως. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Αν σωφρονιστεί, γιατί ο άνθρωπος ο συγκεκριμένος έχει δημιουργήσει κι ένα μανιφέστο κι έχει και μια ιδέα την οποία δεν θα την κρίνω εγώ. Αλλά ο άλλος που μπαίνει μέσα στη φυλακή έχει μία ακόμη ευκαιρία να καταλάβει το λάθος του, κι είναι αυτό που λέει και το έργο μας: «Πάντα υπάρχει κάποιος πιο δυνατός από σένα». Και τελικά όλοι έχουμε το δικαίωμα να αλλάξουμε, έτσι δεν είναι; Τα λάθη είναι σημαντικά, όπως λέει και ο Έντι, αυτά που έχεις κάνει μπορεί στο μέλλον να φανούν σημαντικά αλλά όλοι έχουμε το δικαίωμα στην αλλαγή, όλοι μπορούμε να αλλάξουμε. Και ο Έντι μπαίνει ένα αγρίμι μέσα τη φυλακή, μπαίνει ένα παιδί που ξεχειλίζει μέσα του η βία, ο θυμός κι ο φόβος και βγαίνει ένας άλλος άνθρωπος, ο οποίος αρχίζει να αισθάνεται αγάπη, κατανόηση, αλληλεγγύη, συμπόνια και αλλάζει. Η φυλακή τον αλλάζει, τον κάνει καλύτερο.
Όλοι κάνουμε λάθη
* Βγαίνει καλύτερος και για τον εαυτό του, αλλά και για την κοινωνία. Κι είναι σημαντικό αυτό. Το πιο σημαντικό κομμάτι, αυτό που πρέπει να αναδειχτεί, είναι το ότι όλοι έχουμε το δικαίωμα στο λάθος και όλοι έχουμε το δικαίωμα της αλλαγής. Όλοι μπορούμε να αλλάξουμε. Το πιστεύω αυτό και το πίστευα ανέκαθεν. Ακούμε ας πούμε μεγάλους ανθρώπους που λένε «έλα μωρέ αλλάζει ο άνθρωπος;». Ναι, απαντώ, αλλάζει κύριοι και αλλάζει και πολλές φορές στη διάρκεια της ζωής του. Και σας το λέω προσωπικά. Εγώ είμαι τριάντα χρονών, είκοσι εννέα για την ακρίβεια, και σας το λέω με απόλυτη ειλικρίνεια, έχω αλλάξει τρεις φορές στη ζωή μου, έχω αλλάξει κυριολεκτικά, συθέμελα. Πραγματικά όλοι κάνουμε λάθη. Όμως μπορούμε να αλλάξουμε, μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι.
Κάθε βία είναι επώδυνη
* Κάθε είδους βία, για μένα, είναι το ίδιο επώδυνη και δεν έχει μέτρο σύγκρισης. Η βία δεν συγκρίνεται, αν είναι ψυχολογική ή σωματική. Σίγουρα η σωματική βία, αν έχεις μώλωπες και σπασίματα στο σώμα σου, έχει αντίκτυπο γιατί το αισθάνεσαι, αλλά το ίδιο αντίκτυπο για μένα ακριβώς έχουν και οι μώλωπες και τα σπασίματα που έχεις στην ψυχή σου. Κάθε είδους βία είναι επώδυνη, δεν μπορώ να τη συγκρίνω. Δεν ξέρω αν είναι περισσότερο ή λιγότερο οδυνηρή…
Η ψυχολογία του ρόλου
* Προσπάθησα να μπω πολύ μέσα σ’ αυτή την ψυχολογία του ρόλου, αν θέλετε να το πούμε έτσι, και το έκανα με έναν τρόπο μόνο. Παρατηρώντας… Γυρνώντας με ειλικρίνεια στην παιδική μου ηλικία, και καθώς γύρισα λοιπόν στην παιδική μου ηλικία και είδα, όταν σε χτυπάνε και δεν παθαίνεις και πολλά πράγματα, δηλαδή σπας και κανένα πλευρό, ξέρετε πώς βγαίνεις ύστερα από αυτό το χτύπημα; Άτρωτος. Βγαίνεις θηρίο, διότι σε έχουν χτυπήσει και δεν έχεις πάθει τίποτα πέρα από κάποιους μώλωπες και κάποια σπασιματάκια. Βγαίνεις δυνατός. Όταν δέχεσαι σωματική βία και την ξεπερνάς, βγαίνεις στο δρόμο και νομίζεις ότι είσαι ο πιο δυνατός από όλους. Διότι γνωρίζεις πάνω στο πετσί σου, ότι εσύ δεν φοβάσαι τον πόνο της βίας. Αυτό λοιπόν είναι ένα κομμάτι που έχει να κάνει με το αίμα, που λέει ο Εντ. «Ο δικός μας ο φόβος, λέει, είναι ένα κοκτέιλ από διέγερση, σάλιο και γεύση αίματος, είναι κάτι που σε πηγαίνει πέρα από το σωστό και λάθος». Αυτό λοιπόν είναι ένα χαρακτηριστικό κομμάτι.
Πιο δυνατός
* Πιο δυνατός από σένα μπορεί να αποδειχτεί ο θάνατος, ο έρωτας, η ζωή, ο διπλανός σου, το μυαλό σου, η ψυχή σου, το σώμα σου, ναι μπορεί να είναι πιο δυνατά από σένα. Το μυαλό σου μπορεί να είναι πιο δυνατό, η ψυχή σου μπορεί να είναι πιο δυνατή από σένα, το θείο, ο Θεός, η ζωή, ο έρωτας. Ο έρωτας δεν μας διαπερνά;
Στη Σουηδία και στη Ρουάντα
* Λόγω της αρκετά καλής γνώσης του Στρατή Πανούριου, που είναι ο σκηνοθέτης μου, των σουηδικών, εμβαθύναμε ακόμη περισσότερο στο κείμενο. Αυτό το έργο παίχτηκε το 2008. Παίχτηκε στα γυμνάσια και στα λύκεια της Σουηδίας, και επίσης στο Dramaten Theatre (Kungliga Dramatiska Teatern or Dramaten) στο εθνικό θέατρο της Σουηδίας, και την επόμενη χρονιά το 2009 έκανε περιοδεία στη Ρουάντα. Στη Ρουάντα, όχι στην Ουγκάντα, όπως εκ παραδρομής έχει γραφτεί.
Ο Στρατής Πανούριος
* Ο Στρατής έχει πει κάτι υπέροχο στις πρόβες κι αυτό θέλω να το κρατήσουμε. Μας ρωτάνε: «Καλά πόσο καιρό κάνατε πρόβα;». Και λέει ο Στρατής: «Είκοσι εννιά χρόνια ο Νικόλας και σαράντα πέντε εγώ». Αντιλαμβάνεστε πού φτάνει η απάντηση αυτή. Αυτή είναι η πιο σημαντική απάντηση που μπορώ να σας δώσω σχετικά με το χρόνο των δοκιμών. Φυσικά υπήρχαν συμβουλές.
Τρεις ερωτήσεις
* Τον Στρατή τον αγαπώ διότι είναι ένας άνθρωπος που ήρθε, με πήρε τηλέφωνο και μου έκανε τρεις ερωτήσεις. Με επέλεξε γι’ αυτό το ρόλο και με ρώτησε: «Μπορείς να το κάνεις;», απάντησα ναι. Δεύτερη ερώτηση: «Μπορείς να το κάνεις;», απάντησα ναι. Και η τρίτη ερώτηση ήταν «Μπορείς να το κάνεις;» και απάντησα πάλι ναι. Αυτό που είναι πολύ σημαντικό στη διαδικασία της πρόβας κι είναι ένα κομμάτι που σε αφήνει πραγματικά ελεύθερο, και κυρίως συναισθηματικά όχι υποκριτικά, είναι το ότι εσύ κάνεις είκοσι εννιά χρόνια πρόβες και ο σκηνοθέτης σου σαράντα πέντε. Είναι αυτό που λέει υπέροχα ο Στρατής: «Πάμε να ξαναδούμε αυτό που είχαμε κάνει».
Ένας τσεχωφικός χαρακτήρας
* Ο Στρατής είναι ένας σημαντικός άνθρωπος, ένας τσεχωφικός χαρακτήρας, πραγματικά. Ζει τη ζωή του σε έναν απόλυτα ποιητικό ρεαλισμό, είναι η καθημερινότητά του έτσι. Είναι ένα ιδιαίτερο πλάσμα ο Στρατής Πανούριος. Ζει βαθιά μέσα στον ποιητικό ρεαλισμό. Γι’ αυτό και οι συμβουλές του στη διάρκεια των προβών ήταν κυρίως συμβουλές ενός άλλου επιπέδου κι αυτό δεν θέλω να το πω αφ’ υψηλού, δεν εννοώ κάτι τέτοιο. Εννοώ ενός επιπέδου συναισθηματικού κυρίως. Εννοώ ότι ψάχνουμε να βρούμε τα κομμάτια του εαυτού μας μέσα σ’ αυτόν τον άνθρωπο και, πιστέψτε με, όλοι έχουμε κοινά στοιχεία με τον Έντι. Διότι η εφηβική ηλικία είναι πολύ σημαντική για όλους μας και η προεφηβική. Κι όλοι μας έχουμε κρύψει κάτι βαθιά μέσα μας, έχουμε θάψει ή θυμόμαστε με ευχαρίστηση.
Οι πρόβες
* Αυτό, λοιπόν, που χρειάζεται να κρατήσουμε ως πληροφορία είναι ότι οι πρόβες έγιναν είκοσι εννιά χρόνια για μένα και σαράντα πέντε για τον Στρατή. Και αυτό που κρατάμε είναι το ότι έλεγε ο Στρατής συνέχεια πως πάμε να ξαναδούμε ότι το έχουμε παίξει σε μία άλλη διάσταση, σε ένα άλλο σύμπαν, έχει παιχτεί το έργο ήδη. Απλώς εμείς μένει να δούμε πώς το κάναμε, πού το παίξαμε, σε ποιο χώρο.
Σε σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
* Ανεβάζουμε το έργο και σε σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Μετά το πέρας της παράστασης, γίνεται μια συζήτηση με τα παιδιά. Στα σχολεία που πηγαίνουμε, κάθε φορά που τελειώνει η παράσταση, καθόμαστε μισή ώρα, σαράντα λεπτά και κουβεντιάζουμε με τους μαθητές. Κυρίως απαντώ σε ερωτήσεις δικές τους και ρωτώ κι εγώ κάποια πράγματα. Η βασική ερώτηση που κάνω στα παιδιά είναι ποιο πιστεύουν ότι είναι το κύριο συναίσθημα του ήρωα. Και τους αφήνω να κουβεντιάσουν και μεταξύ τους, να μοιραστούν τις απόψεις τους.
Απόλυτη προσοχή
* Τα παιδιά μπαίνουν με τα κινητά τους μέσα, είναι λίγο ασυγκέντρωτοι, κάποιους δεν τους ενδιαφέρει, όμως με το που ξεκινάει η παράσταση, στα πρώτα πέντε λεπτά αισθάνομαι από κάτω μια απόλυτη ησυχία. Έχουν παύσει οι πάντες, έχουν κλείσει τα κινητά τους, έχουν σταματήσει να μιλάνε μεταξύ τους, και παρακολουθούν. Διότι ξεκινάει αρκετά δυναμικά, κι αυτό τους τραβάει την προσοχή. Καθώς κυλάει η παράσταση, βλέπω ότι αντιλαμβάνονται και αισθάνονται πολλά κοινά πράγματα με τον Έντι, πολλά δικά τους πράγματα που έχουν πράξει, που έχουν ζήσει, που ζουν αυτή τη στιγμή μέσα στο σχολείο, στον κοινωνικό τους περίγυρο και αισθάνομαι ότι τους δημιουργώ έναν προβληματισμό. Λένε «ρε συ μήπως το κάνω κι εγώ αυτό, μήπως είμαι κι εγώ έτσι;» ή για κάποιους που έχουν προχωρήσει στη μαγκιά και στον τσαμπουκά, «ρε συ μήπως καταλήξω κι εγώ μέσα στη φυλακή;». Οπότε τα παιδιά, ενώ στην αρχή είναι κάπως ασυγκέντρωτα, μετά, κι είμαι και πολύ ευτυχισμένος γι’ αυτό, παρακολουθούν με απόλυτη συγκέντρωση, με άκρα ησυχία και αντιλαμβάνονται ακόμα και κάποια πράγματα που αφορούν τη θεατρική διαδικασία. Αυτό, όσον αφορά τις αντιδράσεις των παιδιών. Στο τέλος υπάρχουν κάποια παιδιά που ντρέπονται, που δεν μπορούν να με κοιτάξουν, κάποια παιδιά που αισθάνονται αμήχανα, διότι τους έχει ασκηθεί λεκτική ή ψυχολογική ή σωματική βία κι αισθάνονται άσχημα γι’ αυτό, αισθάνονται κάπως μειονεκτικά και προσπαθώ παρατηρώντας τα να πλησιάσω το παιδί που έχει αισθανθεί βία και να το βοηθήσω, όσο μπορώ κι εγώ.
Έστω κι ένα παιδί
* Το διακύβευμα αυτής της παράστασης είναι ότι αν καταφέρουμε και μπορέσουμε και σώσουμε έστω κι ένα παιδί από όλη την Ελλάδα, μπορέσουμε να το κάνουμε να προβληματιστεί και να πει «τι κάνω και γιατί;», θα έχουμε κερδίσει τα πάντα. Όταν λέω όμως να το σώσουμε, εννοώ πραγματικά, κυριολεκτικά, να μπορέσει να πει το παιδί «φτάνει πια», όπως λέει και ο Έντι. Τέρμα η βία από τη ζωή μου. Θα πετάξω τη βία από πάνω μου και θα προσπαθήσω να ζω ελεύθερος από βίαιες σκέψεις και καταστάσεις, κοντά στους συνανθρώπους μου και θα κάνω όσο γίνεται καλύτερα πράγματα και θετικές πράξεις. Και δεν το λέω χριστιανικά και θεολογικά, το λέω ανθρωπιστικά και μόνο.
Η κόρη μου, η Ιφιγένεια
* Πρόκληση για μένα είναι να μεγαλώσω με σωστούς τρόπους και με παιδεία την κόρη μου. Είμαι μπαμπάς, έχω μία κόρη, την Ιφιγένεια, δέκα μηνών. Αυτή είναι μία πρόκληση για μένα. Να μεγαλώσω το παιδί μου έξω από τη βία, έξω από το φόβο. Να μπορέσω να μεγαλώσω έναν άνθρωπο ο οποίος να ενδιαφέρεται για την κοινωνία κι όχι για τον εαυτό του. Αυτή είναι η πρόκληση για μένα, να μεγαλώσει σωστά το παιδί μου, με όλους τους ηθικούς κανόνες που λένε τα βιβλία, αν θέλετε, που λέει η κοινωνία, που λέει η θρησκεία μας και που προστάζει ο ίδιος μου ο εαυτός και ο τρόπος που εγώ θεωρώ την ηθική και την αντιμετωπίζω, γιατί θεωρώ πως είμαι ένας ηθικός άνθρωπος κατά βάθος.
Δεν έχω άγχος
* Τίποτα δεν μου προξενεί άγχος. Δεν αγχώνομαι για τίποτα κι αυτό μου δημιουργήθηκε μέσα στη διαδικασία της πρόβας, μέσα από το ρόλο που υποδύομαι. Όσο και αν σας φαίνεται παράξενο, έχω έρθει πολύ κοντά με το θείο και με το κομμάτι του εαυτού μου το «καλό». Ξυπνάω κάθε μέρα και λέω: Προσπάθησε να είσαι ήρεμος σήμερα, να κάνεις το καλό κι αυτό μπορεί να είναι από ένα μικρό παράδειγμα, μη βρίσεις ας πούμε τον ταξιτζή που δεν έβγαλε φλας, μην αηδιάσεις όταν μπει ένας άστεγος επειδή μυρίζει στο μετρό. Προσπάθησε να τον καταλάβεις, προσπάθησε να καταλάβεις τη θέση του. Αυτό προσπαθώ να κάνω. Δεν μου προκαλεί τίποτα άγχος.
Βιοπορισμός
* Είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα το θέμα του βιοπορισμού, διότι είναι άλλο ζήτημα αυτό του βιοπορισμού και άλλο το θέατρο. Θέλω να πω ότι είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα. Αν δείτε ότι, βάσει πρόσφατων ερευνών, η ανεργία στους ηθοποιούς φτάνει στο 75%, είμαστε σε ένα επάγγελμα που έχει σοβαρή ανεργία. Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους, είναι πάρα πολύ δύσκολο το επάγγελμα και σίγουρα θα υπάρξουν στιγμές που θα πρέπει να κάνεις πράγματα που δεν σου αρέσουν, που δεν είναι αυτά που ονειρευόσουνα ή που δεν σε γεμίζουν. Αυτό που έχω να πω είναι να μην τα κάνεις. Υπάρχουν κι άλλες δουλειές με τις οποίες μπορείς να ζήσεις. Είναι το κλασικό παράδειγμα που λέμε «ηθοποιός, σε ποιο μπαρ δουλεύεις;». Λοιπόν αν κάτι δεν σε γεμίζει, κι όχι μόνο δεν σε γεμίζει, αλλά και δεν έχεις και κάτι να πεις εσύ ο ίδιος, μην το κάνεις. Αυτό ακολούθησα στη δική μου πορεία των δέκα χρόνων στο θέατρο. Όταν κάτι δεν μου άρεσε, δεν το έκανα ή έφευγα πολύ σύντομα για να μη δημιουργήσω πρόβλημα με τις αντικαταστάσεις και γινόμουν μπάρμαν ή σερβιτόρος ή έκανα οποιαδήποτε άλλη δουλειά.
Δουλειές
* Έχω κάνει πολλές δουλειές και αισθάνομαι περήφανος για τις δουλειές που έχω κάνει, και μια χαρά ήταν και μου έχουν δώσει και πολλές εμπειρίες.
Οι εκπτώσεις
* Οι εκπτώσεις μάς έφεραν εδώ, οι εκπτώσεις μας ως κοινωνία. Ας πάψουμε να κάνουμε εκπτώσεις κι ας κάνουμε αυτό που πραγματικά αγαπάμε. Αν ο καθένας από μας έκανε αυτό που πραγματικά αγαπάει, ο κόσμος σίγουρα θα ήταν λίγο καλύτερος. Δεν ξέρω αν θα ήταν πολύ, αλλά σίγουρα θα ήταν λίγο καλύτερος. Δεν μπορώ να πω κάτι. Είχα την τύχη να μπορώ να μην κάνω εκπτώσεις. Το πλήρωσα βέβαια αυτό. Το πλήρωσα δουλεύοντας και μένοντας ξύπνιος και δεκαέξι ώρες την ημέρα, γιατί δεν έβγαινε ο χρόνος για να κοιμηθώ. Οι επιλογές πληρώνονται. Αν θες να μην κάνεις εκπτώσεις, πρέπει να ξέρεις ότι αυτό έχει τίμημα. Όμως αυτό το τίμημα είναι υπέρ και είναι εφόδιο για το μέλλον μας. Πλήρωσα λοιπόν τα τιμήματα, μιλώ για το θέατρο, και αισθάνομαι πολύ ευτυχισμένος γι’ αυτό, αισθάνομαι πλήρης και χαίρομαι που χρειάστηκε να πληρώσω. Γιατί θεωρώ ότι μ’ αυτό το ρόλο έρχεται ο θεός Διόνυσος και μου λέει «μπορείς να χαρείς τους καρπούς της δουλειάς σου». Πιστεύω ότι φέτος με τον «Γδαρμένο» και με τον Στρατή Πανούργιο χαίρομαι τους καρπούς της δουλειάς μου, των πόνων μου, των τιμημάτων που έχω πληρώσει και είμαι μια χαρά. Ό, τι δίνεις θα λάβεις.
Τα πάθη
* Είμαι αυστηρός με τον εαυτό μου, δεν είμαι αυστηρός με τα πάθη μου. Τα αγαπάω τα πάθη μου πολύ, μ’ αρέσουν. Κάποια πάθη, τα οποία δεν με καταστρέφουν φυσικά, γιατί τα πάθη που καταστρέφουν θέλουν λίγο δουλίτσα. Εμένα μ’ αρέσουν τα πάθη μου, αυτά είναι ο πραγματικός μου εαυτός. Και μ’ αρέσει να έχω πάθη και να ξέρω ότι είναι πάθη. Είμαστε οι καλλιτέχνες άτομα που κάποια κυριευόμαστε από τα πάθη μας. Και με τους στόχους μου κυρίως είμαι πολύ αυστηρός. Πρέπει να το κάνω γιατί έχω στη ζωή ένα αόρατο χρονοδιάγραμμα.
Υψηλό επίπεδο
* Πιστεύω ότι έχουμε ένα αρκετά υψηλό επίπεδο υποκριτικής στην Ελλάδα και αυτό το λέω με παρρησία και με απόλυτη συναίσθηση των λεγομένων μου.
Θέατρο στην Ευρώπη
* Έκανα τηλεόραση αρκετά, έχω κάνει πέντε σίριαλ στα εννιά χρόνια που είμαι στο χώρο, και μάλιστα δεύτερους – τρίτους ρόλους. Τη χρυσή εποχή της τηλεόρασης, ο τρίτος ρόλος πληρωνόταν καλά και έκανα τηλεόραση με ένα στόχο, να παρακολουθήσω θέατρο στην Ευρώπη. Τα σίριαλ λοιπόν που έχω κάνει τα ευχαριστώ πολύ και τους σκηνοθέτες που μου έδωσαν την ευκαιρία να ταξιδέψω στην Ευρώπη και να δω θέατρο. Έχω δει θέατρο σχεδόν σε όλη την Ευρώπη. Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Κύπρο και Ολλανδία. Έχω δει θέατρο αρκετό και μπορώ να σας πω ότι οι Έλληνες ηθοποιοί είναι σε ένα αρκετά υψηλό επίπεδο υποκριτικής και το πιστεύω.
Η παγίδα
* Νομίζω πως σε εμάς τους Έλληνες ηθοποιούς ταιριάζει περισσότερο η ρώσικη σχολή, εγώ τουλάχιστον αυτή τη σχολή ακολουθώ και ενστερνίζομαι. Το γερμανικό σύστημα δεν μας πάει τόσο πολύ, δεν το γνωρίζουμε πολύ καλά. Πολλοί Έλληνες νέοι ηθοποιοί και σκηνοθέτες πέφτουν στην παγίδα του «φαίνεσθε» και του γερμανικού συστήματος, δεν το διαβάζουν σωστά όπως θα έπρεπε να το διαβάζουν και μένουν στο «φαίνεσθε». Αυτό είναι κακό θέατρο για μένα. Το καλό θέατρο, αν θα μπορούσα να το πω με δύο λόγια, είναι το θέατρο που κάνει τον ηθοποιό να πει κάτι. Αν δεν έχεις κάτι να πεις, μείνε σπίτι σου. Απλά είναι τα πράγματα. Πρέπει λοιπόν το βασικό κίνητρο για να κάνουμε τέχνη να είναι η ανάγκη μας να μιλήσουμε, να μιλήσουμε στην κοινωνία. Αυτό θα μου πεις «πώς θα το κάνεις Νικόλα, με ποιο έργο;». Και με κλασικά κείμενα. Σου δίνουν την ευκαιρία και τα κλασικά κείμενα να μιλήσεις για κάτι προσωπικό. Μπορούμε να βρούμε προσωπικά ζητήματα που μας αφορούν σήμερα, ακόμα και στον Αισχύλο, στον Ευριπίδη, στον Σαίξπηρ, στον Τσέχωφ. Ναι, θεωρώ πως το ελληνικό θέατρο είναι σε ένα αρκετά υψηλό επίπεδο.
«Θεμέλιο»
* Εμείς στο θέατρο «Θεμέλιο» με την παράστασή μας μειώσαμε όσο μπορούσαμε το εισιτήριο. Το εισιτήριό μας είναι 8 ευρώ. Θεωρώ πως 8 ευρώ είναι ένα ποτό. Πίνεις ένα ποτό λιγότερο. Είναι μια πολύ λογική τιμή.
Εισιτήριο
* Δεν μπορούμε να έχουμε παραστάσεις, στην Ελλάδα, με Έλληνες συντελεστές, με Έλληνες ηθοποιούς και να έχει το εισιτήριο 45 ευρώ. Δεν γίνεται. Γιατί; Δεν μπορώ να καταλάβω για ποιο λόγο. Αφενός λοιπόν το οικονομικό κομμάτι που είναι βασικό. Μιλάμε για πρακτικό ζήτημα, που είναι τα χρήματα και πώς ο θεατής μπορεί να έρθει. Αφετέρου θα μπορούσαμε να κάνουμε δωρεάν παραστάσεις όπου μπορούμε, γιατί όχι;
Αφιλοκερδώς
* Είμαι ανοιχτός οποιαδήποτε στιγμή να παίξω αφιλοκερδώς για οποιοδήποτε σκοπό. Δηλαδή για τις φυλακές ανηλίκων, θέλω πάρα πολύ να πάω και να παίξω δωρεάν για τα παιδιά αυτά, για υποβαθμισμένες περιοχές και για υποβαθμισμένα σχολεία. Να κοιτάξουμε λοιπόν, μέσα από την τέχνη μας, να αγκαλιάσουμε την κοινωνία, να πάμε κοντά της και ας πάμε αφιλοκερδώς, ας μην πάρουμε χρήματα, δεν πειράζει. Δεν πειράζει να χάσω, αν θέλετε, που δεν θα χάσω, διότι θα κερδίσω πολύ περισσότερα, τρεις ώρες από το πρωινό μου για να παίξω σ’ ένα σχολείο. Σε ένα σχολείο μιας υποβαθμισμένης περιοχής, που ίσως τα παιδιά εκεί να μην μπορούν να πληρώσουν πέντε ευρώ εισιτήριο, γιατί πέντε ευρώ είναι το εισιτήριό μας στα σχολεία.
Η ουσία του θεάτρου
* Είμαι πρόθυμος να πάω και να παίξω αφιλοκερδώς. Αυτή είναι η ουσία του θεάτρου, να βοηθήσουμε όποιον μπορούμε, να πούμε «θέλω την πλατεία τάδε για δύο ώρες, να ανάψω ένα φως, μπορείτε να μου τη δώσετε;». Να το κάνουμε, να παίξουμε αφιλοκερδώς εκεί που χρειάζεται, σε ιδρύματα, σε ορφανοτροφεία, σε φυλακές, σε σχολεία που δεν μπορούν, σε κοινωνικές ομάδες που δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε στο θέατρο, να τους αγκαλιάσουμε. Αν δεν τους αγκαλιάσουμε, δεν θα έρθουν σε εμάς ποτέ και καλά θα κάνουν. Οι καλλιτέχνες οφείλουν να δώσουν στον κόσμο για να μας δώσει αυτός μετά. Είναι η στιγμή που πρέπει εμείς να του δώσουμε, κι όχι να του ζητάμε 45 ευρώ εισιτήριο.
Κρυμμένες συναισθηματικές χορδές
* Όταν μια παράσταση μπορεί να αγγίξει απόκρυφα συναισθήματα των θεατών, είναι πετυχημένη, κατά τη γνώμη μου. Όταν μπορείς να αγγίξεις χορδές συναισθηματικές, οι οποίες είναι βαθιά κρυμμένες, σημαίνει σίγουρα ένα πράγμα, ότι ήσουν ειλικρινής απέναντί τους. Όταν το θέατρο μπορεί να επηρεάσει είναι ακόμα σημαντικότερο και σίγουρα όταν το θέατρο μπορεί να αλλάξει κάποιον. Είναι μια σκάλα, είναι τρία επίπεδα. Θεωρώ ότι όταν αγγίξεις το κρυμμένο συναίσθημα του θεατή, μπορείς να τον ταρακουνήσεις, να τον αλλάξεις και να τον αφυπνίσεις. Τότε νομίζω πως έχει αποκτήσει νόημα η οποιαδήποτε παράσταση, κι αυτό δεν έχει να κάνει με το είδος, αν είσαι ειλικρινής μπορείς να παίξεις οτιδήποτε, ακόμα και μιούζικαλ.
Η πιο σημαντική στιγμή στο θέατρο
* Θα σας πω μια πολύ σημαντική, την πιο σημαντική, στιγμή της ζωής μου μέχρι στιγμής στο θέατρο. Πριν από μερικά χρόνια έκανα το έργο «Ο θάνατος είναι δώρο» σε σκηνοθεσία Άρη Τρουπάκη στο θέατρο «Μεταξουργείο». Ήταν η αληθινή ιστορία ενός Παλαιστίνιου καμικάζι. Εμείς δεν πήραμε καθόλου θέση στο κομμάτι των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων, δεν θίξαμε το πολιτικό ζήτημα. Ήταν λογοτεχνικό κείμενο, μυθιστόρημα, του Ραΐντ Σαμπάχ, που το διασκευάσαμε ο Άρης Τρουπάκης, ο Γιώργος Στάμου και εγώ. Προσπαθήσαμε να ανακαλύψουμε πώς ένας άνθρωπος πατάει το κουμπί κι ανατινάζεται, αυτό ήταν το βασικό για εμάς ζήτημα. Εν πάση περιπτώσει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ήρθε η παλαιστινιακή κοινότητα, μας έκανε την τιμή και μας είδε. Ήρθε κι ένας Παλαιστίνιος, που ζει στην Ελλάδα εδώ και χρόνια, μετανάστης, μετά την παράσταση, δακρυσμένος και μου φίλησε το χέρι. Μου πιάνει το χέρι, μου το τραβάει, του το τραβάω, λέω «τι κάνετε;» και μου φιλάει το χέρι σαν να ήμουνα παπάς και μου λέει «ευχαριστώ». Αυτή η στιγμή με συγκλόνισε αφενός, αφετέρου δεν θα την ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου, γιατί αισθάνθηκα ότι μίλησα σε κάποιον και κάποιος με άκουσε. Κι ήταν κι ανταμοιβή γιατί ναι ήταν και Παλαιστίνιος.
Μεγάλη τιμή
* Πολλοί άλλοι ήρθαν και μου έδιναν την κεφίγια (kuffiyeh), την παλαιστινιακή μαντίλα τους, έτσι λέγεται. Μου την έκαναν δώρο και μου λέγανε «είσαι αδερφός μας, σου την κάνουμε δώρο, την έχω φέρει από την Παλαιστίνη». Έχω πάρει την παιδική κεφίγια από έναν κύριο ο οποίος ήταν σαράντα πέντε χρονών, την παιδική του, που την είχε φέρει από την Παλαιστίνη. Ήταν πολύ μεγάλη τιμή για μένα αυτό. Έτσι έχει σημασία να κάνεις θέατρο. Όπως και φέτος με τον Έντι βλέπω μητέρες να έρχονται και να μου λένε «έχω κι εγώ δύο γιους…» και να μου το λένε σαν να είμαι ο θεραπευτής του ή ο πνευματικός τους. Είναι πολύ σημαντικό να το δουν οι γονείς αυτό το έργο. Αυτοί που το παρακολουθούν συγκλονίζονται.
Τσέχωφ
* Ξέρετε ο Τσέχωφ πήγε αφιλοκερδώς, όντας γιατρός, στις φυλακές, που στα τέλη του 19ου αιώνα τους αφήναν να πεθάνουν και εξέτασε 4.000 φυλακισμένους. Ο αγαπημένος μου συγγραφέας είναι ο Άντον Πάβλοβιτς Τσέχωφ.
Οι Ρώσοι
* Θα ήθελα να παίξω τον Τσεμπουτίκιν από τις «Τρεις Αδερφές», αλλά είμαι μικρός ακόμα. Θα ήθελα να παίξω αυτό το ρόλο στα σαράντα πέντε μου. Γενικά με ενδιαφέρουν οι ρόλοι της ρωσικής σχολής, ο Τολστόι, ο Τσέχωφ, ο Ντοστογιέφσκι, ο Γκόργκι. Αγαπώ τους Ρώσους πάρα πολύ, διότι ο ποιητικός ρεαλισμός είναι φανταστική ανακάλυψη θεατρική για μένα. Πρέπει να ζούμε ποιητικώς ρεαλιστικά, αν θέλετε. Σου δίνει ελπίδα. Στον Τσέχωφ ο πιο αχρείος ήρωας, ο πιο άθλιος, έχει ανθρώπινη υπόσταση. «Είναι άνθρωπος», αυτό μας λέει ο Τσέχωφ. Όπως λέει και ο Έντι στον «Γδαρμένο», «είμαστε όλοι άνθρωποι, παρόλο που δεν γνωριζόμαστε μεταξύ μας». Γι’ αυτό μ’ αρέσουν οι Ρώσοι. Γιατί λένε πολλά αλλά κρύβουν πολύ περισσότερα από όσα θέλουν να πουν και υπάρχει συναισθηματική ρωγμή στον καθένα, ακόμα και στον πιο άθλιο, που αυτό είναι ένα ζήτημα στην εποχή μας. Να κοιτάξουμε το διπλανό μας, να είμαστε άνθρωποι! Με ανθρωπιά, έστω λίγη ανθρωπιά.
Ανθρωπιά
* Ζητείται ανθρωπιά. Μην κάνεις στον άλλο αυτό που δεν θες να σου κάνει. Μπορεί να είναι κλισέ, μπορεί να το έχει κάνει αυτή η κοινωνία κλισέ, δεν είναι όμως κλισέ, είναι μία πραγματικότητα, είναι μια αλήθεια. Μη βρίζεις όταν δεν θες να σε βρίζουν, μη χτυπάς όταν δεν θες να σε χτυπάνε, μη φτύνεις όταν δεν θες να σε φτύνουν, μην πετάς το σκουπίδι σου στο δρόμο και μετά φωνάζεις γιατί είναι βρώμικη η Αθήνα.
Αντιστέκομαι
* Ζω, όπως όλοι μας, τις επιπτώσεις της κρίσης και όλου αυτού που συμβαίνει γύρω μας… Λέει ο Χριστός: «Μακάριοι οι πενθούντες» και τι σημαίνει αυτό; Δηλαδή αυτοί που πραγματικά στενοχωριούνται και θρηνούν για τα άσχημα του κόσμου. Αυτό που με στενοχωρεί είναι ότι έχουμε κλειστεί τόσο πολύ στον εαυτό μας και στο μικρόκοσμό μας, βλέπουμε αηδιαστικές και φρικαλέες εικόνες με σκοτωμένα παιδιά από την Παλαιστίνη και από άλλα σημεία του πλανήτη και αυτό μας κάνει να συνηθίζουμε αυτές τις εικόνες. Μας κάνει να ανακαλύπτουμε μέσα μας το κομμάτι της απανθρωπιάς, της σαπίλας μας. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι αντιστέκομαι στη μαυρίλα του εαυτού μου, του ίδιου μου του εαυτού και προσπαθώ να ελπίζω για ένα καλύτερο αύριο για μένα και, ας ακουστεί εγωιστικά και ματαιόδοξα, και για την κόρη μου και για όλο τον κόσμο. Ας κοιτάξουμε την παγκόσμια ενέργεια και το κοινωνικό παγκόσμιο καλό, όχι μόνο το δικό μας καλό.
Καλλιτέχνης – πολιτικός
* Αυτό που ξέρω είναι ότι δεν υπάρχει καμία σύγκριση ανάμεσα σε έναν καλλιτέχνη κι έναν πολιτικό. Δεν ξέρω ποιες είναι οι διαφορές, σίγουρα θα υπάρχουν πολλές, όμως σύγκριση δεν υπάρχει, μεταξύ πραγμάτων, μεταξύ συναισθημάτων, μεταξύ λογικής, μεταξύ πράξης. Ο καλλιτέχνης πράττει με ένα συγκεκριμένο τρόπο, ο πολιτικός σίγουρα δεν πράττει το ίδιο με τον καλλιτέχνη. Αυτό μπορώ να πω. Δεν ξέρω ποιες είναι οι διαφορές, αλλά σίγουρα δεν υπάρχουν ομοιότητες για έναν καλλιτέχνη που ασκεί την υποκριτική τέχνη όπως την ασκούμε η πλειονότητα των συναδέλφων μου κι εγώ.
Μια συγκεκριμένη σειρά
* Δεν βλέπω τηλεόραση. Για να είμαι ειλικρινής μόνο δύο ώρες το βράδυ, δέκα με δώδεκα, που παρακολουθώ μια συγκεκριμένη σειρά που μ’ αρέσει και δεν είναι ελληνική.
H Ηλέκτρα
* Αγαπώ τα ζώα και περισσότερο τις γάτες. Στη ζωή μου έχω μεγαλώσει δεκαπέντε γάτες. Τις θεωρώ αξιοπρεπή και υπερήφανα ζώα. Είναι αξιολάτρευτες. Φυσικά και έχω γάτα στο σπίτι. Τη λένε Ηλέκτρα.
* Η παράσταση “Γδαρμένος” του Ματς Σιέλμπι (Mats Kjelbye), σε σκηνοθεσία Στρατή Πανούριου, με τον Νικόλα Αναστασόπουλο στο ρόλο του Έντι, παρουσιάζεται στο θέατρο “Θεμέλιο”, Λένορμαν 82, κάθε Παρασκευή στις 21.00. Επίσης περιοδεύει σε σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και ιδρύματα.
* Η φωτογράφηση πραγματοποιήθηκε στο “Black Duck”, Χρήστου Λαδά 9α, Αθήνα.
* Το www.catisart.gr ευχαριστεί τον Αλέξανδρο Οικονόμου για τη φωτογράφηση.
