Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
O Luigi Pirandello ένιωθε πάντοτε έλξη για τους ανθρώπους που χάνουν την αίσθηση του ποιοι είναι και συμπεριφέρονται με εξωφρενικό τρόπο και για τις αντιφατικές και αναπόδεικτες ιστορίες. Τα έργα του είναι στοιχειωμένα απ’ αυτές. Όπως το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε», που παρακολουθήσαμε πέρυσι και φέτος στο Εθνικό Θέατρο, σε μια ιδανικά επική παράσταση, μια παράσταση μεταξύ ανάλαφρης φάρσας και απίστευτα δυνατής συγκίνησης, μια πρόκληση στη σκέψη και το στοχασμό του θεατή, σκηνοθετημένη από τον Δημήτρη Μαυρίκιο.
Ένας θίασος, μ’ επικεφαλής το σκηνοθέτη – διευθυντή του, προσπαθεί να “κατασκευάσει” ένα θεατρικό δράμα, ξεκινώντας από ένα διήγημα -του ίδιου του Πιραντέλο, φυσικά. Ο σκηνοθέτης θέλει να υποτάξει την ιστορία, τα πρόσωπα και τους ηθοποιούς στις δικές του αντιλήψεις για το θέατρο, σε σχήματα και φόρμουλες, σε τρικ οργανωμένου θεατρισμού. Αλλά οι ηθοποιοί “ντύνονται” τόσο πολύ τους ρόλους τους, οι ρόλοι “μπαίνουν” τόσο πολύ μέσα στους ηθοποιούς, που αυτοί, αγανακτισμένοι με τις επινοήσεις του σκηνοθέτη, τον διώχνουν κακήν κακώς απ’ το θέατρο και μένουν μόνοι τους να βιώσουν όσα υποδύονται. Δεν είναι πια ηθοποιοί, είναι τα πρόσωπα της ιστορίας, μιας Ιστορίας Ζήλιας, “της πιο τρομερής ζήλιας που υπάρχει, της ζήλιας για το παρελθόν”, που κυριεύει έναν άντρα για τη γυναίκα του και τον κάνει να μανιάζει στη σκέψη πως εκείνη μπορεί να ονειρεύεται την εποχή της χαρούμενης νιότης της.
Ο Νεκτάριος Φαρμάκης ήταν έφηβος, όταν είχε την τύχη σε ένα ταξίδι του στην Αθήνα από τα Φιλιατρά της Μεσσηνίας όπου μεγάλωνε, να παρακολουθήσει τον «Γυάλινο Κόσμο» του Τενεσί Ουίλιαμς, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μαυρίκιου, στο θέατρο «Εμπρός», μια παράσταση αφαιρετικότητας και υπερρεαλισμού, που την εποχή εκείνη είχε -και δικαιολογημένα- συναρπάσει το θεατρόφιλο κοινό. Από τότε ένιωσε ότι ο δρόμος της επιλογής του θα ήταν αναπόφευκτα το θέατρο.
Κατά μία μαγική σύμπτωση, ή μάλλον από τη δική του θέληση, τον ενθουσιασμό και την προνοητικότητα, γιατί η τύχη δεν συνηθίζει να αναλαμβάνει αυτούς που δεν έχουν ψυχή, ο Νεκτάριος Φαρμάκης βρίσκεται σήμερα να πρωταγωνιστεί σε αυτή τη ζηλευτή παράσταση του ίδιου σκηνοθέτη.
Απόφοιτος της Ανωτέρας Δραματικής Σχολής Ίασμος, μέχρι τώρα έχει παίξει -μεταξύ άλλων- στη «Φιλουμένα Μαρτουράνο» του Εντουάρντο Ντε Φίλιππο, με την Ελένη Ράντου, σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή, στο θέατρο «Διάνα» (ο ένας από τους τρεις γιους της), στις παραστάσεις της Κάρμεν Ρουγγέρη «Ιστορίες των θεών του Ολύμπου» και «Η Ρένια και ο διαβήτης που δεν έκανε κύκλους», σε τηλεοπτικές σκηνές και κινηματογραφικές ταινίες.
Στο «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» αναδύεται με ένα εξπρεσιονιστικό στυλ θεατρικού παιχνιδιού και συγκινητικών δραματικών σκηνών. Υποδύεται τον Ερίκο Βέρι, τον μόνο άνθρωπο που θέλησε να παντρευτεί τη Μομίνα Λα Κρότσε (Γιούλικα Σκαφιδά) και να τη γλιτώσει από την οικογένειά της και τη φήμη που πλανιόταν γύρω από αυτή. Ενώ όμως η Μομίνα ήλπιζε ο γάμος αυτός να ανακουφίσει τα δεινά της, αντί η ζωή της να βελτιωθεί, αντιθέτως χειροτερεύει. Ο ζηλότυπος Βέρι την κλείνει μέσα σε ένα σπίτι με ένα μοναδικό παράθυρο, αποκτούν ένα παιδί κι αυτή επιφορτίζεται αποκλειστικά με την ανατροφή του παιδιού. Δεν βγαίνει από το σπίτι και γερνά πρόωρα και άδικα από μαρασμό.
Σε ένα δράμα με βαθύτατο επίπεδο, που αποκαλύπτει τα μυστικά της ανθρώπινης συνείδησης, ο Νεκτάριος αλλάζει όψη και προσωπικότητα κάτω απ’ την επίδραση του ρόλου που καλείται να ερμηνεύσει, σπάζοντας κάθε σχηματοποίηση.
Άκρως σαγηνευτικός ως παρουσία, με τη δραματική ευαισθησία των πασχόντων ανθρώπων και με μεσογειακή λαϊκότητα, ισορροπεί αριστοτεχνικά σ’ έναν ρόλο που κινείται διαρκώς μεταξύ της αφήγησης και της βίωσης, σπαρασσόμενος από το πάθος της ζήλιας.
Μια πιραντελική μορφή η οποία μετεωρίζεται ανάμεσα στην επιφάνεια και την ουσία, την πραγματικότητα και το όνειρο, τη ζωή και το θέατρο, το αστείο και το τραγικό, τη μάσκα και το πρόσωπο. Ένα πρόσωπο που, όπως όλοι οι ήρωες του συγγραφέα, προσπαθεί να διαλύσει την ψευδαίσθηση της ζωής και να δημιουργήσει μια πραγματικότητα για τον εαυτό του και για τους άλλους.
Σας συνιστώ ταπεινά να μη χάσετε το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» στο Εθνικό Θέατρο. Πρόκειται για μια παράσταση – σταθμό και ένα έργο – ύμνο στην τέχνη του θεάτρου.
*Μεγάλωσα σε μια ωραία πόλη της Μεσσηνίας, στα Φιλιατρά. Θυμάμαι πολύ έντονα κάποια βράδια του καλοκαιριού, όταν ήμουν μικρός, ότι στήναμε ένα σεντόνι μαζί με τα αδέλφια μου και φίλους στην αυλή μας και παίζαμε Καραγκιόζη. Θεατές ήταν συγγενείς, γείτονες και φίλοι.
Υπάρχει μια μνήμη που θα έλεγες ότι σε καθόρισε ως άνθρωπο;
*Η μνήμη που με καθόρισε ως άνθρωπο είναι μια μεγάλη προσωπική απώλεια. Όταν ήμουν δεκαεννιά χρονών, έχασα τον αδελφό μου σε δυστύχημα. Αυτό με έκανε να δω αλλιώς τη ζωή.
Θυμάσαι κάποιον δάσκαλο που να διέκρινε την κλίση σου στο θέατρο;
*Επειδή ζωγράφιζα καλά, οι πρώτοι μου δάσκαλοι θεωρούσαν ότι έχω γενικά καλλιτεχνική κλίση. Η αγάπη μου για το θέατρο ωρίμασε στην εφηβεία.
Πότε συνειδητοποίησες ότι θα γίνεις ηθοποιός;
*Σε ένα ταξίδι μου στην Αθήνα, όταν ήμουν δεκαεφτά χρόνων, είχα την τύχη να δω τον “Γυάλινο Κόσμο” του Τενεσί Ουίλιαμς, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μαυρίκιου, μια μαγική παράσταση, και τότε πια ήμουν σίγουρος ότι ήθελα να γίνω ηθοποιός.
Τι χαρακτήρα πιστεύεις ότι πρέπει να έχει ένας άνθρωπος για να μπορέσει να γίνει ηθοποιός;
*Στο επάγγελμα του ηθοποιού, όπως και σε πολλά άλλα επαγγέλματα, συναντά κανείς διάφορους χαρακτήρες. Ωστόσο πιστεύω ότι έναν ηθοποιό πρέπει να τον διακρίνει επιμονή, υπομονή, διάθεση για σκληρή δουλειά και συνεργατικότητα. Επίσης πρέπει να έχει φαντασία και να μπορεί να οραματίζεται το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, ώστε να το πετύχει.
Από πέρσι παίζεις στην παράσταση του Εθνικού Θεάτρου «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» του Λουίτζι Πιραντέλο σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Μαυρίκιου. Ποιο ρόλο ερμηνεύεις;
*Ερμηνεύω τον ρόλο του Ερίκο Βέρι. Είναι ένας από τους κεντρικούς ρόλους του έργου και η αρρωστημένη σχέση ζήλιας που έχει με τη Μομίνα αποτελεί έναν από τους κύριος άξονες της παράστασης. Τον ρόλο τον προσέγγισα από μια οπτική προσωπικής καταρράκωσης του ήρωα, ο οποίος μέσα από αυτή την παθολογική κατάσταση ζήλιας που βιώνει φτάνει στα όριά του.
Στο «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» ο Πιραντέλο ουσιαστικά αυτοβιογραφείται;
*Νομίζω ότι ο συγγραφέας παρουσιάζει αυτοβιογραφικά στοιχεία και σε αυτό το έργο του και σε άλλα. Μην ξεχνάμε ότι η γυναίκα του ήταν ψυχασθενής και τον ζήλευε παθολογικά. Μια προβολή αυτού του βιώματος υπάρχει στο έργο στη σχέση Βέρι ‒ Μομίνας.
Η ζωή, κατά τον Πιραντέλο, μοιάζει με παιχνίδι;
*Για τον Πιραντέλο η πραγματικότητα δεν είναι μία, είναι πολλές και υπάρχει μια απόσταση μεταξύ κοινωνικού προσωπείου και δραματικού προσώπου. Μοιάζει σαν να κινούνται όλα στον άξονα ενός τρελού παιχνιδιού, όπου η πραγματικότητα των ηρώων διαφέρει από αυτό που φαίνεται πως είναι. Από πολλές απόψεις αυτό είναι ένα παιχνίδι.
Πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι να παρουσιαστεί σωστά στη σκηνή σήμερα έργο του Πιραντέλο;
*Κάθε εποχή διαβάζει τον Πιραντέλο με τον τρόπο της, πιστεύω. Σήμερα που στην κοινωνία μας κυριαρχεί πολύ η εικόνα, τα έργα του Πιραντέλο είναι εξαιρετικά επίκαιρα. Τη διαφορά μεταξύ εικόνας (κοινωνικού προσωπείου) και είναι (ατομικής πραγματικότητας) τη συναντάμε παντού. Άρα μέσα από τη ζωή μας έχουμε τα εργαλεία να καταλάβουμε τι εννοεί ο συγγραφέας και να τον ερμηνεύσουμε ανάλογα.
Πώς είναι να συνεργάζεσαι με τον Δημήτρη Μαυρίκιο;
*Είναι μια ευλογημένη στιγμή για μένα να συνεργάζομαι με τον δάσκαλό μου, που θαύμαζα πάντα ως σκηνοθέτη. Οι παραστάσεις του αφήνουν πάντα ισχυρό αποτύπωμα στο ελληνικό θέατρο και η χαρά μου είναι μεγάλη που συμμετέχω σε μία από αυτές.
Τι έμαθες από αυτή τη συνεργασία;
*Από αυτή τη συνεργασία έχω αποκομίσει πολλά πράγματα που αφορούν και τον τρόπο δουλειάς και τον Πιραντέλο και την προσέγγισή του μέσα από την παράσταση. Στην αρχή μού φαινόταν πολύ μεγάλο τόλμημα να υποδυθώ τον Βέρι, έναν ρόλο που ήταν εντελώς κόντρα σ’ εμένα, αλλά με την καθοδήγηση του σκηνοθέτη, με έναν μαγικό τρόπο βρήκα μέσα μου το υλικό για να γίνω ο ρόλος. Ίσως επειδή ο Μαυρίκιος δουλεύει πολύ με κάθε ηθοποιό, ανακάλυψα μέσα μου αποχρώσεις συναισθημάτων που δεν ήξερα ότι διαθέτω κι έτσι βούτηξα στα βαθιά. Θα έλεγα λοιπόν ότι έμαθα να τολμώ να παίξω κόντρα ρόλους.
Πώς αισθάνεσαι που βρίσκεσαι σε ένα θίασο με τόσο λαμπρά ονόματα, νεότερους και παλαιότερους συναδέλφους σου;
*Αισθάνομαι πολύ τυχερός γι’ αυτή τη συνεργασία. Είναι σαν να ζω ένα υπέροχο όνειρο, έχοντας αυτούς που τόσο θαύμαζα μαζί μου κάθε βράδυ στη σκηνή. Τι άλλο να πω για τον Γιάννη Βογιατζή, τον Δημήτρη Μαυρίκιο, τη Λυδία Φωτοπούλου, τη Ράνια Οικονομίδου, τη Γιουλίκα Σκαφιδά και όλα τα νέα ταλαντούχα παιδιά που συνυπάρχουμε στο πιραντελικό σύμπαν. Από τώρα από μια έποψη νιώθω νοσταλγία για την παράσταση, που καμιά στιγμή θα τελειώσει, καθώς και για όλους τους συνεργάτες.
Πιστεύεις ότι η προσωπικότητα του ηθοποιού κατοικεί μέσα στους ρόλους που υποδύεται;
*Σε κάθε ρόλο μπορείς να βρεις στοιχεία της προσωπικότητάς σου, μάλιστα τέτοια που καμιά φορά καθόλου δεν φαντάζεσαι. Και εμείς οι ηθοποιοί μέσα από αυτό το παιχνίδι νιώθουμε σαν να έχουμε ζήσει περισσότερες ζωές.
Με έναν συμπαίκτη σου ηθοποιό μπορεί να χρειαστεί να γίνετε και λίγο συνένοχοι;
*Το θέατρο είναι ομαδική δουλειά και από αυτή την άποψη είναι έτσι κι αλλιώς ένα παιχνίδι συνενοχής. Αρχικά είμαστε συνένοχοι για την παραγωγή της ψευδαίσθησης του θεάτρου. Και, σε δεύτερο πλάνο, στόχος μας είναι να γίνουμε συνένοχοι και με τους θεατές.
Έχει τύχει ποτέ να σε αναστατώσει ένα κείμενο τόσο ώστε να θέλεις να το παρουσιάσεις στη σκηνή;
*Πολλές φορές. Και όχι μόνο θεατρικά έργα, αλλά έχουν υπάρξει αυτοβιογραφικές μαρτυρίες ή άλλου είδους ντοκουμέντα που θα ήθελα να τα ερμηνεύσω ως θέατρο, δηλαδή να γεννηθεί από αυτά μια παράσταση.
Το θέατρο σήμερα ποιες ανάγκες σου καλύπτει;
*Μου καλύπτει την ανάγκη μου να εκφράζομαι ως καλλιτέχνης, να εμπλουτίζω τη ζωή μου με περισσότερες ανθρώπινες εμπειρίες, να εξελίσσομαι μέσα από αυτή τη διαδικασία, να συνεργάζομαι, να μοιράζομαι ανησυχίες και να θέτουμε μαζί με όλους τους συντελεστές της παράστασης ως στόχο το ίδιο καλλιτεχνικό όραμα.
Θυσίασες ποτέ μια προσωπική στιγμή για μια θεατρική στιγμή;
*Εννοείται, πάρα πολλές. Σε σημείο που πολλές φορές έχω τύψεις για τους ανθρώπους που έχω δίπλα μου.
Η επικοινωνία είναι βασικός παράγοντας σε μια θεατρική δουλειά;
*Το θέατρο, ως συλλογική δημιουργία, είναι αλληλένδετο με την επικοινωνία: της επικοινωνίας του ηθοποιού με το έργο, τον συγγραφέα και τον σκηνοθέτη, της επικοινωνίας των μελών της ομάδας μεταξύ τους και τέλος της επικοινωνίας της ομάδας με το κοινό. Μόνο αν ισχύουν όλα αυτά, μιλάμε για μια επιτυχημένη παράσταση.
Από τις παραστάσεις που έχεις παίξει ποια έχεις αγαπήσει πιο πολύ;
*Έχω αγαπήσει το “Απόψε αυτοσχεδιάζουμε”. Για όλες τις ευτυχείς συγκυρίες που έχω προαναφέρει.
Από την εμπειρία σου τι είναι αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο τον θεατή;
*Νομίζω τον ενδιαφέρει περισσότερο η αλήθεια, ανεξάρτητα από το ποια είναι αυτή η αλήθεια. Το θέατρο είναι μια συνθήκη ψευδαίσθησης, που λέει όμως τις μεγαλύτερες αλήθειες με τον πιο άμεσο τρόπο.
Τι θα έλεγες πως είναι ευλογία για έναν καλλιτέχνη;
*Να συμμετέχει σε μια δουλειά που τον εκφράζει πραγματικά. Όταν συμβαίνει αυτό, νιώθει πραγματικά πλήρης.
Παρατηρείς τους ανθρώπους όταν φεύγουν από μια παράσταση που παίζεις;
*Ναι, τους παρατηρώ και χαίρομαι όταν διαβάζω πάνω τους ότι έχουν επηρεαστεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο από την παράσταση και είναι γεμάτοι συναισθήματα.
Τι θα ήθελες να πεις για τον έρωτα και την αγάπη;
*Χωρίς έρωτα και αγάπη η ζωή είναι φτωχή. Και πολύ περισσότερο αυτό ισχύει για τον καλλιτέχνη.
Τι τίτλο θα έδινες στην οικογένειά σου;
*Καταφύγιο ευτυχίας.
Όταν τελειώσει η συνεργασία σου με ένα συνάδελφό σου ηθοποιό, μετά επιδιώκεις να συνεχίζεται η ανθρώπινη επαφή μαζί του;
*Πολλές φορές. Και αρκετές φορές οι συνεργασίες αυτές έχουν καταλήξει σε βαθιές φιλίες.
Πώς εξηγείς το γεγονός ότι υπάρχουν ταλαντούχοι και ιδιοφυείς άνθρωποι στον χώρο της τέχνης οι οποίοι καταλήγουν πολύ συχνά να γίνονται αυτοκαταστροφικοί;
*Δυστυχώς αυτό το έχουμε δει να συμβαίνει πολλές φορές. Το ταλέντο συχνά φλερτάρει με το χάος. Ίσως γιατί στους καλλιτέχνες πολλές φορές υπάρχουν μεγάλα εσωτερικά τραύματα, που ακόμη και μέσα από την τέχνη, δεν επουλώνονται και είναι μη διαχειρίσιμα.
Τι έχεις διαβάσει τώρα τελευταία και σε συγκίνησε;
*Διάβασα ένα υπέροχο βιβλίο ενός Σουηδού συγγραφέα, του Φρέντρικ Μπάκμαν, με τίτλο “Η γιαγιά μου σας χαιρετά και ζητάει συγγνώμη”. Είναι ένα βαθιά ανθρώπινο και συγκινητικό βιβλίο, που μιλάει για τις ανθρώπινες σχέσεις με τον πιο ευφάνταστο αλλά και απλό τρόπο. Μας κάνει να καταλάβουμε πως η ευτυχία βρίσκεται στην αγάπη, στην επικοινωνία, στην αλληλεγγύη και στις μικρές καθημερινές χαρές της ζωής.
Ποιοι καλλιτέχνες και δημιουργοί είναι οι αγαπημένοι σου;
*Πολύ δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιους, είναι πάρα πολλοί. Ενδεικτικά θα έλεγα μερικούς που μου έρχονται στο μυαλό και τους έχω λατρέψει. Από θεατρικούς συγγραφείς Τσέχοφ, Ίψεν, Τενεσί Ουίλιαμς, Πιραντέλο, Πίντερ, Μάμετ. Από ηθοποιούς Μπράντο, Πατσίνο, Τζακ Νίκολσον, Κιθ Λέντζερ, Ντάνι Ντε Λιούις, Ντι Κάπριο, Τζόνι Ντεπ. Από σκηνοθέτες Όρσον Ουέλς, Φελίνι, Μπερτολούτσι, Παζολίνι, Μπουνιουέλ, Τριφό, Κισλόφσκι, Τρίερ, Κόπολα, Σκορτσέζε, Κασαβέτης, Ταραντίνο, Λάνθιμο.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
*Να συνεχίσω να εκφράζομαι μέσα από το θέατρο και να συμμετέχω σε δουλειές που με εξελίσσουν ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη.
Τι ωραίο θα ήθελες να δανειστείς;
*Θα ήθελα να δανειστώ τη μηχανή του χρόνου, ώστε να έχω λίγες στιγμές ακόμη με δικούς μου ανθρώπους που έχουν φύγει από τη ζωή.
Τι παράδοξο θεωρείς ότι υπάρχει στην κοινωνία μας;
*Το παράδοξο με τη ζωή σήμερα νομίζω πως είναι οι ρυθμοί της. Στην κοινωνία μας ο χρόνος μάς κυνηγάει και τρέχουμε να προλάβουμε τα πάντα και να ικανοποιήσουμε όλες τις ανάγκες, τις δικές μας και των άλλων. Έτσι πολλές φορές χάνουμε την ουσία των πραγμάτων και την ευχαρίστηση των στιγμών, που είναι μοναδικές και ανεπανάληπτες.
Πώς θα ήθελες να σε βρει η επόμενη δεκαετία;
*Θα ήθελα να με βρει υγιή, ευτυχισμένο και δημιουργικό.
Πώς θα χαρακτήριζες τον τρόπο που φέρονται οι Έλληνες στα ζώα, και δη στα αδέσποτα;
*Δυστυχώς έχουμε πολλά κρούσματα κακοποίησης εγκατάλειψης, ακόμη και δηλητηρίασης αδέσποτων ζώων στην Ελλάδα. Η κακοποίηση των ζώων δεν είναι κάτι που πρέπει να εξεγείρει μόνο τους φιλόζωους, αλλά πρέπει να προκαλεί και το κοινό αίσθημα. Αν συνεχίσουμε να φερόμαστε έτσι τα ζώα, είμαστε απολίτιστοι. Το ότι ψηφίστηκαν νόμοι που τιμωρούν αυστηρά τέτοιες συμπεριφορές είναι ένα πρώτο βήμα.
Πώς είναι η δική σχέση σου με τα ζώα; Έχετε στο σπίτι κάποιο ζωάκι;
*Λατρεύω τα ζώα. Είμαι τυχερός γιατί μεγάλωσα σε ένα σπίτι στην επαρχία όπου τα αγαπούσαν πολύ. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το πρώτο μου σκυλάκι και τις στιγμές που μοιράστηκα μαζί του. Αυτό τον καιρό σκεφτόμαστε να υιοθετήσουμε ένα αδέσποτο.
***
«Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» – Εθνικό Θέατρο (Κτήριο Τσίλλερ – Κεντρική Σκηνή)
Ένα έργο σταθμός στην ιστορία του σύγχρονου θεάτρου. Μια παράσταση όπου η γραφή του Luigi Pirandello συναντάται αριστουργηματικά με τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, με τη σκηνοθετική υπογραφή του Δημήτρη Μαυρίκιου. Μια πλειάδα εξαίρετων ηθοποιών ταυτίζονται με τους ρόλους τους προκειμένου να ζήσουν τις ζωές των χαρακτήρων που υποδύονται.
Ένας θίασος προσπαθεί να διασκευάσει σε θεατρικό έργο το διήγημα του ίδιου του Λουίτζι Πιραντέλο, “Λεονόρα, Αντίο!”. Η δύναμη του δημιουργήματος έναντι του δημιουργού του είναι σχήμα ουσιώδες για την τέχνη, αλλά και για τον Λουίτζι Πιραντέλο. Το έργο μοιάζει να γεννήθηκε για ν’ αποτυπώσει αυτή την εκρηκτική σχέση. Συμπληρώνει την τριλογία του συγγραφέα υπό τη μορφή «θεάτρου μέσα στο θέατρο» για το πλέον αγαπημένο του θέμα: τη σύγχυση της φαντασίας με την πραγματικότητα.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση – Διασκευή – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μαυρίκιος
Πρωτότυπη Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Σκηνικά: Δημήτρης Πολυχρονιάδης
Κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
Διασκευή – Προσαρμογή – Ενορχήστρωση Μουσικής: Νίκος Κυπουργός
Σχεδιασμός Ήχου – Ενορχήστρωση: Στάθης Σκουρόπουλος*
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Κίνηση – Χορογραφίες: Βάλια Παπαχρήστου
Συνεργασία στη διασκευή: Μαρία Βαρδάκα, Δημήτρης Πολυχρονιάδης
Συνεργασία στη Σκηνοθεσία: Μανώλης Δούνιας
Μουσική Διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου
Βοηθός Σκηνοθέτης: Μαρία Βαρδάκα
Β’ Βοηθός Σκηνοθέτη: Εύα Οικονόμου Βαμβακά
Βοηθός Σκηνογράφου: Μαρίνα Κωνιού
Βοηθός Ενδυματολόγου: Μάριος Παναγιώτου
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΑ
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μαυρίκιος – Άγγελος Παπαδόπουλος
Διευθυντής φωτογραφίας – ειδικά εφέ: Άγγελος Παπαδόπουλος
Μοντάζ: Ιωάννα Σπηλιοπούλου
* Η σύνθεση – ενορχήστρωση μέρους της μουσικής, κυρίως για την υπόκρουση στην πρόζα, έγινε από τον Στάθη Σκουρόπουλο.
Διανομή
Κωνσταντίνος Αρνόκουρος, Μαρία Βαρδάκα, Γιάννης Βογιατζής, Δημήτρης Κακαβούλας, Δημήτρης Μαυρίκιος, Γιώργος Μπένος, Λιλή Νταλανίκα, Ράνια Οικονομίδου, Εύα Οικονόμου-Βαμβακά, Στέφανος Παπατρέχας, Γιούλικα Σκαφιδά, Νεκτάριος Φαρμάκης, Λυδία Φωτοπούλου
Συμμετοχή από την οθόνη: Νίκος Καραθάνος
Τραγούδι live: Λιλή Νταλανίκα*
Συμμετέχουν: Γιάννης Αρτεμισιάδης, Μιχάλης Αρτεμισιάδης
και οι μικροί Βαγγέλης Λυκούδης, Στέλιος Πανταγιάς
*τραγούδι (ηχογραφήσεις): Αλέξανδρος Βάρθης, Νίκος Καραθάνος, Λιλή Νταλανίκα, Ράνια Οικονομίδου, Στέφανος Παπατρέχας
Φωτογράφος παράστασης: Πάτροκλος Σκαφίδας
 και να τη γλιτώσει από την οικογένειά της){kind=link}