Στο φιλόξενο σπίτι φίλου Ελληνοπέρση καλλιτέχνη ήμασταν καλεσμένοι το Σάββατο 24 Μαρτίου, για να γιορτάσουμε την Πρωτοχρονιά της Ανατολής, το Nawruz. Ο οικοδεσπότης, ηθοποιός Β.Κ., μας μύησε στην ιστορία, τα ήθη και τα έθιμα μιας σπουδαίας γιορτής που ελάχιστοι στη χώρα μας γνωρίζουμε. Κι εμείς πολύ το ευχαριστηθήκαμε. Στην πορεία πληροφορηθήκαμε ότι το Σάββατο 31 Μαρτίου, 12 με 4 μ.μ., στο Λόφο του Φιλοπάππου, θα εορταστεί η περσική Πρωτοχρονιά για τους Έλληνες αλλά και για τους φιλοξενούμενους εργαζόμενους στη χώρα μας. Μικρούς και μεγάλους. Την οργανώνει το «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού» με την ευκαιρία και της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου. Ακολουθήστε το δεύτερο πλακόστρωτο δεξιά μετά τον Άγιο Δημήτριο Λουμπαρδιάρη, στο λόφο Μελίτης, εκεί όπου γίνονται τα Κούλουμα την Καθαρή Δευτέρα. Θα βρείτε τους περίφημους χαρταετούς και τις πάνινες χειροποίητες κούκλες που κατασκευάζει η κοινότητα των Αφγανών. Εσείς μπορείτε να συνεισφέρετε προσφέροντας σάντουιτς, νερό, χυμούς και ό, τι άλλο χρειάζεται ένα καλό πικ νικ. Όλοι, παιδιά και μεγάλοι, καλείστε επίσης να φέρετε μαζί σας ένα παιδικό βιβλίο με εικόνες ή να χρησιμοποιήσετε ένα από τα βιβλία που θα υπάρχουν εκεί. Θα προσπαθήσετε να αφηγηθείτε σε ένα παιδί την ιστορία του βιβλίου χωρίς να χρησιμοποιήσετε λέξεις, αφού πολλά από τα παιδιά που θα βρίσκονται εκεί γνωρίζουν ελάχιστα ελληνικά. Το ίδιο θα προσπαθήσουν να κάνουν με τη σειρά τους κι αυτά τα παιδιά με σας. Ως μια προσπάθεια επικοινωνίας, αυτοσχεδιασμού, χρήσης της γλώσσας του σώματος, της έκφρασης του προσώπου και της μετάδοσης των συναισθημάτων για να αναπαρασταθεί η ιστορία. Μπορείτε να φέρετε μαζί σας λιτά υλικά ανάλογα με την ιστορία, όπως ένα καπέλο, ένα μπαλόνι, μια μεγάλη μύτη ή κάτι από τα αποκριάτικα μασκαρέματα. Θα οργανωθούν επίσης από το «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού» ομαδικά παιχνίδια. Μια ευκαιρία να γιορτάσουμε το Nawruz όλοι μαζί και να πετάξουμε χαρταετούς.
Πολλούς αιώνες πίσω
To Nawruz είναι η πιο σημαντική γιορτή του Ιράν και των άλλων περιοχών του περσόφωνου κόσμου. Πρόκειται για την πρώτη ημέρα του Hamal (Farvardin), πρώτου μήνα του περσικού ηλιακού έτους και συμπίπτει με την εαρινή ισημερία και την πρώτη ημέρα της Άνοιξης. Ο μύθος λέει πως η εαρινή ισημερία τιμάται ως η πρώτη ημέρα του έτους από την εποχή του βασιλιά της Περσίας Τζαμσίντ, ο οποίος έσωσε τον κόσμο από έναν άγριο και καταστροφικό χειμώνα. To Nawruz γιορτάζεται με τραγούδια, χορούς, γεύμα στην εξοχή και με ξεχωριστά για την ημέρα αυτή φαγητά. Ο εορτασμός του Nawruz στον περσόφωνο κόσμο μετρά πολλούς αιώνες. Αυτή η ημέρα εορτάζεται από την εποχή των Σουμερίων και των Βαβυλωνίων. Είναι μια παράδοση που προέρχεται από τα πιστεύω του Ζωροαστρισμού που υπήρξε η θρησκεία της Αρχαίας Περσίας πριν εμφανιστεί το Ισλάμ 1.400 χρόνια πριν. Θεωρείται η μητρική όλων των θρησκειών που εμφανίστηκαν σ’ αυτήν την περιοχή.
Ανοιξιάτικη γιορτή
Το 2010 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αναγνώρισε την Παγκόσμια Ημέρα του Nawruz, χαρακτηρίζοντάς την ως ανοιξιάτικη γιορτή περσικής καταγωγής ηλικίας μεγαλύτερης των 3.000 χρόνων. Η γιορτή από τότε καταγράφεται επίσημα από την UNESCO στον κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας.
Η λέξη Nawruz είναι σύνθετη και προέρχεται από τις λέξεις “naw” που σημαίνει καινούριο και είναι της ίδιας ετυμολογίας με την αγγλική new και “ruz” που σημαίνει ημέρα αλλά και χρόνο. Συμπίπτει με την πρώτη ημέρα της άνοιξης (συνήθως την 21η Μαρτίου). Αυτή η ημερομηνία είναι η πρώτη ημέρα του πρώτου μήνα, σύμφωνα με το ηλιακό ημερολόγιο (που είναι επίσης γνωστό ως Hamal 1390). H διαφορά μεταξύ του ανατολικού και του δυτικού ημερολογίου είναι 621 χρόνια.
Το γιορτινό τραπέζι
Η προετοιμασία του Nawruz ξεκινά στις αρχές του Μαρτίου με την προσεκτική καθαριότητα του σπιτιού, το πλύσιμο των χαλιών, το βάψιμο του σπιτιού και το καθάρισμα της αυλής για να προετοιμαστεί το γλέντι. Στη συνέχεια ακολουθεί το kharid-e Nawruzi (αγορές για το Nawruz), που είναι μια οικογενειακή υπόθεση με στόχο να προετοιμαστούν τα παιδιά για τη γιορτή, καθώς όλα τα μέλη της οικογένειας πρέπει να αποκτήσουν καινούρια ρούχα, παπούτσια, καπέλα και να ψωνίσουν δώρα για τους συγγενείς. Το γιορτινό τραπέζι του Nawruz που ονομάζεται sofreh (και σημαίνει το τραπεζομάντιλο πάνω στο οποίο στρώνουν τα φαγητά) απαιτεί επτά φαγητά, που οι ονομασίες τους έχουν ως αρχικό το γράμμα σιν και αυτό το ονομάζουν haft sin, καθώς και ιδιαίτερα γλυκίσματα, κεριά, φρούτα και ξηρούς καρπούς. Εκτός από όσα αγοράζουν, οι νοικοκυρές φουρνίζουν διάφορους τύπους γλυκού ψωμιού και ράβουν ρούχα για τα μικρότερα παιδιά. Νέα, γυαλιστερά νομίσματα και ατσαλάκωτα χαρτονομίσματα αποτελούν ευπρόσδεκτα δώρα και εκτίθενται επίσης στο sofreh.
Το ιδιαίτερο πιάτο που μαγειρεύουν έχει το όνομα “haft meewa” (επτά φρούτα) και το προσφέρουν στους καλεσμένους και στα μέλη της οικογένειας. Είναι μια φρουτοσαλάτα φτιαγμένη από επτά διαφορετικά είδη αποξηραμένων καρπών, σερβιρισμένων μέσα στο σιρόπι τους. Οι καρποί που χρησιμοποιούν είναι σταφίδες, senied, φιστίκια, φουντούκια, δαμάσκηνα, καρύδια και αμύγδαλα.
Την παραμονή της γιορτής μαγειρεύουν το sabzi chalaw, φαγητό φτιαγμένο από ρύζι και σπανάκι. Οι φούρνοι ετοιμάζουν έναν ειδικό τύπο μπισκότου μόνο για αυτή την περίοδο που ονομάζεται kulcha-e Nowrozī. Ένα άλλο παραδοσιακό πιάτο, το πιο δημοφιλές για πικ νικ, είναι το māhī wa jelabī (τηγανητό ψάρι και ξερό φρούτο jelabi). Το samanak είναι ένα άλλο περσικό δημοφιλές φαγητό του Nawruz, μια γλυκιά πάστα από σιτάρι που έχει αρχίσει να φυτρώνει λίγες μέρες πριν. Μαγειρεύεται από τις γυναίκες καθισμένες γύρω από μια μεγάλη κατσαρόλα που βράζει όλο το βράδυ στη φωτιά, ενώ εκείνες τραγουδούν τραγούδια. Σερβίρεται το πρωί μαζί με το τραγούδι: Samanak dar Josh o mā Kafcha zanem – Degarān dar Khwāb o mā Dafcha zanem.
Το πέταγμα του χαρταετού
Το Nawruz είναι μια ημέρα που γιορτάζεται απ’ όλη την οικογένεια στην εξοχή, ιδιαίτερα όμως τα παιδιά συμμετέχουν σε διαγωνισμούς χαρταετού. Το πέταγμα του χαρταετού είναι ένα παραδοσιακό έθιμο και το Nawruz ο ουρανός γεμίζει από πολύχρωμους χαρταετούς που πετούν πάνω από την πόλη και τους γύρω λόφους. Στην επαρχία η γιορτή είναι μια αφορμή για την αναβίωση του αρχαίου αθλήματος του buzkashi, ενός παιχνιδιού που απαιτεί τόλμη και γενναιότητα και είναι η παραδοσιακή αφγανική ιππασία αλόγου και μοιάζει με πρόδρομος του πόλο.
Το Nawruz θεωρείται και Γιορτή των Αγροτών. Οι αγρότες συνηθίζουν να παρελαύνουν στους δρόμους της πόλης σαν σημάδι εμψύχωσης για την αγροτική παραγωγή.
Το «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού» μας περιμένει στη γιορτή όλους! Μπορείτε να φέρετε σάντουιτς, νερό, χυμούς και ό, τι εσείς νομίζετε ότι θα βοηθήσει σε ένα επιτυχημένο πικ νικ. Θα υπάρχουν πάνινες χειροποίητες κούκλες και χαρταετοί για τα παιδιά. Το σύνθημα είναι «Διάβασέ μου ένα βιβλίο χωρίς λέξεις».
سال نو مبارک
