Επιμέλεια: Ειρήνη Αϊβαλιώτου
Νιώθω πως έχει χαθεί,
κι όμως δεν ξέρω πότε έφυγε.
(Σαίξπηρ, «Χειμωνιάτικο Παραμύθι»)
***
Ήθελε να τον αγαπάνε. «Δεν ξέρω γιατί… είναι αδυναμία, είναι κόμπλεξ;», ρωτούσε. Κι εμείς τον αγαπούσαμε και τον θαυμάζαμε. «…Εις βάρος άλλων πραγμάτων, πιθανόν να μη λέω μερικές φορές την αλήθεια, ακριβώς γιατί αυτός που έχω απέναντί μου θέλω να μ’ αγαπήσει. Δεν ξέρω από πού πηγάζει αυτό… Φοβάμαι ότι είναι φοβερή αδυναμία δική μου, ενώ μ’ αρέσει να συγκρούομαι για να υπάρχει αποτέλεσμα – γιατί χωρίς σύγκρουση δεν υπάρχει, παντού, άλλωστε».
Τον αγαπούσαμε και το πιθανότερο είναι πως το γνώριζε. Το είχε ομολογήσει κιόλας. Τον αγαπούσαμε ως Διόνυσο στις αιρετικές «Βάκχες» σε σκηνοθεσία Ματίας Λάνγκχοφ, με την αποκαλυπτική και πολυσχολιασμένη είσοδο του ολόγυμνου θεού στην ορχήστρα της Επιδαύρου. Ως Δαρείο στους «Πέρσες» σε σκηνοθεσία Ντίμιτερ Γκότσεφ. Το φάντασμα του βασιλιά που καλείται ως είδωλο και εμφανίζεται σαν ταπεινωμένος μύθος. Να αποθεώνεται στο χειροκρότημα ο Μηνάς Χατζησάββας. Τι χαμόγελο ευτυχίας και θριάμβου είχε ζωγραφιστεί στο πρόσωπό του τότε. Πόσο ψύχραιμος, στωικός, φιλοσοφημένος και ήρεμος ήταν αργότερα στα καμαρίνια, παρά το θόρυβο που είχαν δημιουργήσει κάποιοι “κατευθυνόμενοι” στο κοίλον. Δεν του είχαν συμβεί και λίγα άλλωστε σ’ αυτή την αρχαία ορχήστρα.
Τον θυμόμαστε και τον αγαπήσαμε ως ηθοποιό, ως θεατή, ως καλλιτέχνη, ως ποιητή και ως ποιητή της ζωής. Να παροτρύνει για άποψη και κριτική. Να προσέρχεται πάντα ως πιστός να κοινωνήσει θέατρο στις παραστάσεις του Φεστιβάλ είτε στην Πειραιώς 260, είτε στην Επίδαυρο. Να λέει τη γνώμη του ευθαρσώς και με επιχειρήματα. Να απευθύνει τη θαρρετή του κριτική για τον «Ριχάρδο Γ’» με τον Κέβιν Σπέισι στην Επίδαυρο. Σοφός, προσηνής και σαρωτικός. Σίγουρος, σταθερός, γλυκός, να ρωτάει την άποψη όλων.
Δεν το ξεχνάμε ούτε ως ψυχοθεραπευτή Ίρβιν στο «Δήμιο του Έρωτα», αλλά ούτε και ως αστυνόμο Χαρίτο στην τηλεόραση. Αλησμόνητος στο «Μεφίστο» (Εθνικό Θέατρο), ιδανικός συμπαίχτης της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη στη σκηνή, εμβληματικός στο κινηματογραφικό «Miss violence» του Αλέξανδρου Αβρανά. Ό, τι έκανε άλλωστε, το έκανε με πίστη, συνείδηση και αφοσίωση.
«Πέρασα πάρα πολύ δύσκολα, πολλά χρόνια, πολύ αργά έκανα βήματα, αλλά πιστεύω πως ήταν σταθερά.
Το γεγονός ότι ζυμώθηκα με δυσκολίες και τα πράγματα τα κατέκτησα πάρα πολύ αργά αλλά σταθερά, και αυτή τη στιγμή μπορώ να πω ότι είμαι τυχερός, γιατί ζω μια καλή πραγματικότητα, με σέβονται, με αγαπάνε, πιστεύουν σε μένα, και είναι πολύ ωραία συναισθήματα να τα αισθάνεται κανείς, νομίζω πως καλώς έγινε, όπως έγινε.
Ό, τι δυσκολία και να υπήρχε την αντιμετώπιζα.
Άλλωστε, δε διάλεξα το θέατρο για τα φανταχτερά ονόματα και τη δημοσιότητα.
Το θέατρο ήταν λοιπόν αυτό που με εξέφραζε απόλυτα σαν άνθρωπο, ήμουν καλά με τον εαυτό μου και γι’ αυτό, και δυσκολίες να είχα, τις προσπερνούσα γιατί ήταν μέσα στο πρόγραμμα.
Δεν λέω ότι δεν έχω κουραστεί, αυτό θα ήταν ψέμα».
Ευγενικέ Μηνά Χατζησάββα, κάποτε θα ξανασυναντηθούμε σε άλλα επίπεδα. Να μας πεις για Στρίντμπεργκ και Ευριπίδη.
***
Ο Μηνάς Χατζησάββας γεννήθηκε στην Αθήνα στις 28 Ιανουαρίου του 1948 και έφυγε από τη ζωή στις 30 Νοεμβρίου του 2015, στην Αθήνα.
