«Το έπος της Ανατολής στη φαντασία των Ελλήνων: Η Μικρασιατική Καταστροφή στη λογοτεχνία του Μεσοπολέμου». Μια σημαντική έκθεση με άγνωστα αρχειακά εκθέματα με την οποία η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, τιμά την εκατονταετηρίδα του 1922.
Στην αφίσα της έκθεσης βλέπουμε τη φωτογραφία από το Αϊβαλί, που έστειλε ο Γιώργος Σεφέρης στον Αϊβαλιώτη Ηλία Βενέζη το 1950 από το ταξίδι του στη Μικρά Ασία.
Υλικό από τα προσωπικά αρχεία τριών από τους σημαντικότερους πεζογράφους μας «στηρίζει» αυτήν την έκθεση. Πρόκειται για τον Μυτιληνιό Στράτη Μυριβήλη, τον Αϊβαλιώτη Ηλία Βενέζη και τον Κωνσταντινουπολίτη Γιώργο Θεοτοκά, των οποίων τα αρχεία φιλοξενούνται στις συλλογές της Σχολής, μαζί και με το αρχείο του Γιώργου Σεφέρη.
Ημερολόγια, αλληλογραφία, εφημερίδες, φωτογραφίες, ζωγραφιές, χειρόγραφα ξεδιπλώνουν την αφήγηση της έκθεσης μαζί με τις δυσεύρετες πρώτες εκδόσεις που βρέθηκαν είτε στα προσωπικά τους αρχεία, είτε στις συλλογές της Γενναδείου Βιβλιοθήκης ή σε ιδιωτικές συλλογές, για παράδειγμα στην περίπτωση των Τούρκων συγγραφέων, στους οποίους είναι αφιερωμένη η τελευταία ενότητα της έκθεσης.
Ακόμα, εκτίθενται αντικείμενα που δάνεισαν οι απόγονοι των πρωταγωνιστών της έκθεσης, από τα οικογενειακά αρχεία. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για πρώτη φορά εκτίθεται το τενεκεδένιο νούμερο 31328 (με αραβικά ψηφία) που χάρισε στον Βενέζη την ελευθερία από τα τάγματα εργασίας των Τούρκων.
Η έκθεση κινείται γύρω από τέσσερις θεματικούς άξονες.
Ο πρώτος αφορά σε μυθιστορήματα που γράφτηκαν αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, αντλώντας έμπνευση είτε από τα χαρακώματα του Μεγάλου Πολέμου («Η ζωή εν τάφω» του Στράτη Μυριβήλη), είτε από ιστορίες αιχμαλωσιών μετά τη νίκη των Τούρκων στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1919-1922 («Το Νούμερο 31328» του Ηλία Βενέζη).
Ο δεύτερος θεματικός άξονας επικεντρώνεται στην παραγωγή της δεκαετίας του 1930, με τη δημοσίευση των πρώτων προσφυγικών μυθιστορημάτων, όπως «Οι Πρώτες Ρίζες» της Τατιάνας Σταύρου (1936) και η «Γαλήνη» του Ηλία Βενέζη (1939), ή έργων σε ποιητικό λόγο, όπως το «Μυθιστόρημα» του Γιώργου Σεφέρη (1935).
Ο τρίτος θεματικός άξονας της έκθεσης, στρέφεται σε ένα είδος μαγικού ρεαλισμού κατεχόμενου από νοσταλγία για τον χαμένο παράδεισο της Ανατολής. Εδώ θα δούμε τη λογοτεχνική παραγωγή της δεκαετίας του 1940: «Το χρονικό μιας πολιτείας» (1938) του Παντελή Πρεβελάκη, ο «Λεωνής» (1940) του Θεοτοκά, η «Αιολική γη» (1943) του Βενέζη και η «Παναγιά η Γοργόνα» (1949) του Μυριβήλη. Είναι όλα γραμμένα τις παραμονές ή κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και θα κλείσουν το πρώτο κεφάλαιο της Μικρασιατικής Καταστροφής στην ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας.
Ο τέταρτος και τελευταίος άξονα της αφήγησης, ολοκληρώνει την έκθεση με το «Έπος του Άλλου», που εστιάζει στο αποτύπωμα που άφησε ο ελληνοτουρκικός πόλεμος (1919-1922) στην τουρκική λογοτεχνία του Μεσοπολέμου, ιδίως στα έργα συγγραφέων, όπως η Χαλιντέ Εντίπ (Αντιβάρ) υπέρμαχη του «Πολέμου της Ανεξαρτησίας» στο πλευρό του Μουσταφά Κεμάλ, και ο πολιτικός, συγγραφέας Γιακούπ Καντρί Καραοσμάνογλου.
Στον δίγλωσσο -ελληνικά και αγγλικά- κατάλογο της έκθεσης εκτός από τα κείμενα των επιμελητριών Ναταλίας Βογκέικωφ-Brogan και Νατάσας Λαιμού και του ομότιμου καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Χαράλαμπου Καραόγλου, περιλαμβάνεται και μια ανθολογία με αποσπάσματα λογοτεχνικών κειμένων από τους πιο αντιπροσωπευτικούς δημιουργούς της περιόδου του Μεσοπολέμου, Έλληνες και Τούρκους, προσφέροντας μια πρόγευση της διαχρονικής αξίας των έργων τους.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
«Το έπος της Ανατολής στη φαντασία των Ελλήνων: Η Μικρασιατική Καταστροφή στη λογοτεχνία του Μεσοπολέμου».
Οργάνωση: Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Επιμέλεια: Ναταλία Βογκέικωφ-Brogan και Νατάσα Λαιμού
Επικοινωνία – Γραφείο Τύπου: Μαρία Τσολάκη | [email protected]
Σχεδιασμός Έκθεσης: Μικρή Άρκτος, Ανδρέας Γεωργιάδης, Βιβή Γερολυμάτου
Χώρος: Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα,
Πτέρυγα Ιωάννη Μακρυγιάννης, Σουηδίας 54, Κολωνάκι
Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 12:00-18:00 | Πέμπτη 16:00-22:00
Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 20 Φεβρουαρίου 2023.
