Του Παναγιώτη Μήλα
«Ψυχαγωγία -όπως γράφει η εγκυκλοπαίδεια- είναι η συμμετοχή του ανθρώπου στα ανώτερα έργα του ανθρώπινου πολιτισμού, που τον μορφώνει πνευματικά και αισθητικά και τον εξευγενίζει. Η ψυχαγωγία, παρόλο που επιτυγχάνεται με διαφορετικούς τρόπους σε κάθε πολιτισμό, σε όλους συνδέεται με την πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία και -μυώντας τον άνθρωπο κατάλληλα- φέρνει την αρμονία σώματος και ψυχής».
Αυτή την ερμηνεία βρίσκουμε για τη λέξη «ψυχαγωγία».
Όμως ισχύει πάντοτε αυτός ο κανόνας; Όταν βρίσκεσαι αντιμέτωπος με μία λευχαιμία, όταν προετοιμάζεσαι για μια μεταμόσχευση μυελού των οστών και όταν ζεις με μια θεία που τα έχει χαμένα, τότε τα πράγματα δεν είναι και τόσο ρόδινα. Όταν φροντίζεις έναν κατάκοιτο πατέρα, όταν έχεις ένα ιδρυματικό παιδί και όταν προσπαθείς να βρεις την άκρη με μια αδελφή που πετάει στα σύννεφα, τότε σίγουρα δεν μπορείς να πεις πως αυτή η παρέα θα μπορέσει να σε ψυχαγωγήσει μόλις βρεθείς ανάμεσά της.
Αυτά σκεπτόμουν –πριν από δύο μήνες– όταν περίμενα να σβήσουν τα φώτα στη σκηνή του θεάτρου Vault για να αρχίζει η παράσταση με τον τίτλο: Marvin’s Room.
– Το έργο πρωτοπαίχτηκε το 1990 και πήρε τέσσερα βραβεία: Το βραβείο της Ένωσης Δραματουργών Hull-Warner (1991), το βραβείο John Gassner, το βραβείο Outer Critics Circle για καλύτερη Off-Broadway παράσταση (1991-1992) και -τέλος- το βραβείο Drama Desk για καλύτερο έργο (1991-1992).
– Επίσης το Marvin’s Room παρουσιάστηκε στον κινηματογράφο το 1996 σε σκηνοθεσία Τζέρυ Ζακς, με τους Μέριλ Στριπ, Νταϊάνα Κίτον (ερμηνεία για την οποία προτάθηκε για Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου), Λεονάρντο Ντι Κάπριο και Ρόμπερτ Ντε Νίρο.
Πράγματι πολύ μεγάλες περγαμηνές, όμως εμένα οι σκέψεις του προλόγου με βάραιναν αφόρητα. Είπαν για το έργο πως « είναι αστείο, συγκινητικό, αληθινό…». Έγραψαν πως πρόκειται για «…μια παράσταση που πρέπει να μπει στη λίστα του κάθε θεατρόφιλου με τις παραστάσεις που πρέπει οπωσδήποτε να δει…». Σημείωσαν ότι είναι «…ένα από τα πιο αστεία, σοφά και συγκινητικά έργα της χρονιάς. Όταν το αμερικάνικο θέατρο αποκτά μια τόσο αυθεντική φωνή, οφείλουμε να την ακούσουμε». Τέλος, υπογράμμισαν ότι στο “Marvin’s Room” «…θάνατος, αγάπη και καθήκον πλέκονται λιτά σε ένα συναισθηματικά φορτισμένο έργο. Τη μία στιγμή γελάμε και την αμέσως επόμενη σωπαίνουμε από συμπόνια. Ποτέ ξανά ο θάνατος δεν έχει παρουσιαστεί με τόσο ενδιαφέρον και η αγάπη τόσο περίπλοκη…».
Ωραία όλα αυτά τη στιγμή μάλιστα που η αγάπη και ο θάνατος είναι από τα αγαπημένα θέματα πολλών θεατρικών συγγραφέων. Όμως εδώ η πλοκή είναι που δημιουργεί σκοτεινές καταστάσεις: «Ο Χανκ μαθαίνει από τη μητέρα του, Λι, την ύπαρξη της θείας του Μπέσυ, που πάσχει από λευχαιμία και χρειάζεται μυελό των οστών για μεταμόσχευση. Η Μπέσυ ζει στη Φλόριντα, όπου φροντίζει την ανάπηρη θεία της, Ρουθ και τον κατάκοιτο πατέρα της, Μάρβιν. Ο Χανκ με τη μητέρα του και τον νεαρό αδελφό του Τσάρλυ ταξιδεύουν από το Οχάιο στη Φλόριντα. Με αφορμή την ασθένεια της Μπέσυ η οικογένεια ξαναενώνεται. Οι δύο αδελφές επιτέλους ξανασυναντιούνται έπειτα από 18 χρόνια. Είχαν να βρεθούν από τότε που ο πατέρας τους είχε πάθει το πρώτο εγκεφαλικό. Η μία αποφάσισε να αφιερώσει όλη τη ζωή της στη φροντίδα αυτών των ανθρώπων και η άλλη να κυνηγήσει τα όνειρά της. Η Μπέσυ έμεινε με την οικογένειά της και η Λι αποφάσισε να φτιάξει τη δική της. Το καθήκον και τα πρέπει από τη μια, τα θέλω από την άλλη. Δύο εντελώς διαφορετικοί χαρακτήρες που είναι αδύνατο να μην οδηγηθούν σε σύγκρουση. Μόνο που η αρρώστια της Μπέσυ γίνεται η χαμένη ευκαιρία να ξαναβρούν η μια την άλλη, να ξαναχτίσουν τη σχέση τους από την αρχή, να κερδίσουν το χαμένο χρόνο, να παραμερίσουν όλα αυτά που τις χώρισαν και να δουν τη ζωή τους από διαφορετική οπτική γωνία. Κι όλα αυτά μέσα από την αφήγηση του Χανκ σήμερα, ενός 43χρονου άντρα, 25 χρόνια ύστερα από εκείνα τα γεγονότα, μια και η Μπέσυ με τη στάση της, την ανιδιοτελή της αγάπη, τη δοτικότητα και την αισιοδοξία της του άλλαξε τη ζωή».
Αυτή είναι η υπόθεση, αυτά τα δεδομένα, αυτό το δύσκολο κι σκοτεινό υλικό. Τα βραβεία που δόθηκαν στο έργο και η κινηματογραφική του πορεία μέχρι τα Όσκαρ δεν με επηρέασαν. Για μένα, έτσι κι αλλιώς, δεν ήταν εύκολο να διαχειριστώ όλα όσα περίμενα να δω.
Μέχρι που έσβησαν τα φώτα… Από εκεί και πέρα φάνηκε το ταλέντο του Scott McPherson ο οποίος έχοντας στο μυαλό του αυτή την ιστορία, με αυτούς τους ήρωες, κατάφερε να ανακαλύψει και να ανασύρει μέσα από μαύρες καταστάσεις όλα τα αισιόδοξα μηνύματα. Πέτυχε να φωτίσει με χιούμορ καθετί το αρνητικό και να φέρει τους έξι πρωταγωνιστές του πιο κοντά στον στόχο τους.
Εδώ όμως βρέθηκε στην άλλη πλευρά του νομίσματος και ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καρατζιάς. Πρώτο και σημαντικό βήμα του ήταν το ότι βρήκε και έφερε το έργο. Δεύτερον, ότι επέλεξε αυτούς τους συνεργάτες. Τρίτον, ότι με εξαιρετική μαεστρία αξιοποίησε το κείμενο του συγγραφέα έχοντας στα χέρια του την άψογα θεατρική μετάφραση της Μελισσάνθης Μάχουτ.
Από εκεί και πέρα άρχισε η δημιουργία του πίνακα για τη χαρά της ζωής. Δίπλα στον πρωτομάστορα ήταν ο Μάνος Αντωνιάδης με την πρωτότυπη μουσική σύνθεσή του, ο Βαγγέλης Μούντριχας με τον σχεδιασμό των φωτισμών και ο Aλέξης Φούκος με τα κοστούμια του. Και οι τρεις έδωσαν μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή χροιά στο “Marvin’s Room” και προετοίμασαν το έδαφος για να δράσουν οι έξι ηθοποιοί.
Στον “εξωτικό” Βοτανικό
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να θυμίσω ότι το Θέατρο Vault είναι σε μια… απομακρυσμένη γειτονιά της Αθήνας, στον “εξωτικό” Βοτανικό, και για να πας εκεί χρειάζεσαι «βασιλικά έξοδα», ειδικά αν ανήκεις σε κάποια επιτροπή από αυτές που βραβεύουν ηθοποιούς, συντελεστές και παραστάσεις. Οι άνθρωποι αυτοί δεν… σπαταλούν τον χρόνο τους χωρίς λόγο. Πρέπει να υπάρχει λόγος για να κινηθούν σε μια ακτίνα 100-200 μέτρων από την Ομόνοια. Αλλιώς κάθε άλλη προσπάθεια είναι χαμένη από χέρι. Φυσικά μπορούν να πάνε και με το μετρό ως εκεί. Διαφορετικά αυτοί θα χάσουν…
Οι ερμηνείες
Επανέρχομαι λοιπόν -μετά το σχόλιο- στους έξι ηθοποιούς:
– Στράτος Στρατηγαρέας. Ο «μικρός» ήταν τυχερός στο ξεκίνημά του. Στάθηκε με αξιοπρέπεια δίπλα στους έμπειρους συναδέλφους του και έδειξε πως έχει μέλλον.
– Γιάννα Σταυράκη. Με δεξιοτεχνία φιλοτέχνησε την ανάπηρη θεία Ρουθ και με το χαμόγελο κέρδισε τους θεατές. Μάθημα ερμηνείας και οι σιωπές της.
– Ιωσήφ Ιωσηφίδης. “Μάρτυς μου ο Θεός”, αυτός ο ηθοποιός φέρνει σε πέρας και τις πιο δύσκολες αποστολές. Πετυχαίνει κάτι που είναι στην πράξη ακατόρθωτο. Σε κάνει να λες πως «αυτό μπορώ να το κάνω κι εγώ».
– Δημήτρης Καρατζιάς. Δεν ξέρω αν τον προτιμώ ως σκηνοθέτη ή ως ηθοποιό. Η αλήθεια είναι πως στο “Marvin’s Room” ο Καρατζιάς έχει δώσει τον καλύτερο εαυτό του και με τις δύο του ιδιότητες.
– Αλεξάνδρα Παλαιολόγου. Σίγουρα η τηλεοπτική της εικόνα την αδικεί. Εδώ είδα μια Ηθοποιό με «Η» κεφαλαίο. Απόλαυση και στις δύο εκδοχές της Λι.
– Αθηνά Τσιλύρα. Το ισχυρό χαρτί της παράστασης. Πρέπει να διαχειριστεί τις άπειρες ψυχολογικές ανατροπές της ηρωίδας που ερμηνεύει και το πετυχαίνει απόλυτα.
Οι έξι ηθοποιοί του Marvin’s Room προσφέρουν μια εξαίσια θεατρική εμπειρία στους θεατές. Σε μένα μάλιστα, που είμαι αρκετά φλύαρος, πέτυχαν κάτι πολύ δύσκολο, κάτι απίθανο: Με έκαναν να χάσω τη φωνή μου όταν πήγα στα καμαρίνια για να τους συγχαρώ. Έτσι από το εδώ, από το catisart.gr, μπορώ τώρα να τους πω ένα μεγάλο ευχαριστώ για το δώρο που χαρίζουν στους θεατές του Vault.
Ήταν 33 χρονών όταν πέθανε…
Ο Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Scott McPherson γεννήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 1959 στο Οχάιο και πέθανε στις 7 Νοεμβρίου 1992 στο Σικάγο σε ηλικία μόλις 33 ετών. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο. Το 1981, μετακόμισε στο Σικάγο, όπου έπαιξε ως ηθοποιός σε δύο έργα. Στη μνήμη του το Πανεπιστήμιο του Οχάιο έδωσε το όνομά του σε ένα νέο θεατρικό χώρο. Επίσης το Goodman Theatre και το Victory Gardens Theater καθιέρωσαν ένα ετήσιο βραβείο δραματουργίας με το όνομά του.
Πληροφορίες για το Marvin’s Room
Το πολυβραβευμένο οικογενειακό δράμα του Scott McPherson
σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιά
παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα
στον Πολυχώρο Vault ταυτόχρονα με το Globe Theatre στο Chicago (με αφορμή την επέτειο 25 χρόνων από το πρώτο ανέβασμα του έργου).
Συγγραφέας: Scott McPherson
Μετάφραση: Μελισσάνθη Μάχουτ
Σκηνοθεσία / Δραματουργική Επεξεργασία:
Δημήτρης Καρατζιάς
Ερμηνεύουν
Αθηνά Τσιλύρα, Αλεξάνδρα Παλαιολόγου, Δημήτρης Καρατζιάς, Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Γιάννα Σταυράκη, Στράτος Στρατηγαρέας
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Μάνος Αντωνιάδης
1ο βιολί: Μελίνα Γαλανού
1ο τσέλο: Μαντώ Αγουρίδου
Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας
Κοστούμια: Aλέξης Φούκος
Βοηθός Ενδυματολόγου: Χάρης Άνθης
Ενδύματα ηθοποιών: Τα Ρούχα του Βασιλιά
Περούκες: Άγγελος Σαχιτζής
Ειδική περούκα: Ευγενία Παπαδοπούλου
Κατασκευαστής σκηνικών: Κώστας Μπακάλης
Ιατρικός εξοπλισμός: Ιατρικό Κέντρο Αμαρουσίου
Φωτογραφίες/ Αφίσα: Γεωργία Σιέττου, Στέλιος Δανιήλ (S&G Face2Face Photography)
Trailer: Στέφανος Κοσμίδης
Βοηθός σκηνοθέτη: Βαγγέλης Λάσκαρης
Παραγωγή: Vault
Άλλες πληροφορίες
Το Marvin’s Room θα παίζετε μέχρι και την Κυριακή 22 Μαΐου 2016 κάθε
Παρασκευή και Σάββατο στις 9 μ.μ.
και κάθε Κυριακή στις 6 μ.μ.
Διάρκεια: 100 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
Μελενίκου 26
Βοτανικός
Κοντά στο σταθμό μετρό Κεραμεικός
Τηλέφωνο: 213-035.64.72 και 694-599.38.70
Τιμές Εισιτηρίων
Γενική είσοδος: 15 ευρώ
Προπώληση Viva 12 ευρώ
Μειωμένο: 10 ευρώ (Φοιτητές/ Μαθητές / Σπουδαστές/ Κάτοχοι Κάρτας Πολυτέκνων (ΑΣΠΕ)/
ΑμΕΑ/ Κάτοχοι Κάρτας Ανεργίας (ΟΑΕΔ)
