Ο Ισπανοπερουβιανός συγγραφέας, δοκιμιογράφος, δημοσιογράφος και πολιτικός Μάριο Βάργκας Λιόσα, τιμηθείς με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2010, έφυγε από τη ζωή την Κυριακή 13 Απριλίου 2025, στα 89 του χρόνια στη Λίμα του Περού.
Είχε γεννηθεί στην Αρεκίπα (δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Περού μετά τη Λίμα) στις 28 Μαρτίου του 1936.
Ο θάνατος διέκοψε την τελευταία του λογοτεχνική εργασία: ένα δοκίμιο για το έργο του.
Τους τελευταίους μήνες, είχαν πολλαπλασιαστεί οι φήμες για επιδείνωση της υγείας του συγγραφέα. «Βρίσκεται στην αυγή των 90 του χρόνων, ηλικία στην οποία πρέπει να μειώσει λιγάκι την ένταση των δραστηριοτήτων του», δήλωσε ο γιος του Αλβαρο τον Οκτώβριο, αποφεύγοντας να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες για την κατάσταση της υγείας του πατέρα του.
***
Λατινααμερικάνικο «μπουμ»
Παιδί οικογένειας της περουβιανής μεσαίας τάξης, ήταν ανάμεσα στους μεγάλους πρωταγωνιστές του λατινοαμερικάνικου λογοτεχνικού «μπουμ» τα χρόνια του 1960 και του 1970, μαζί με τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες (Κολομβία) και τον Χούλιο Κορτάσαρ (Αργεντινή).
Ο Βάργκας Λιόσα πρωτοέγινε γνωστός με εμβληματικά έργα όπως τα «La ciudad y los perros» (Η πόλη και τα σκυλιά) (1963), «La casa verde» (Το πράσινο σπίτι) (1965) και το μνημειώδες «Conversación en La Catedral» (Πότε πήραμε την κάτω βόλτα;) (1969).
Υπήρξε πολυγραφότατος σε ευρεία γκάμα λογοτεχνικών ειδών – κωμωδίες, αστυνομικά, ιστορικά και πολιτικά μυθιστορήματα – ενώ έχει γράψει πολλά άρθρα.
Αρκετά από τα έργα του, όπως το «Pantaleón y las visitadoras» (Ο Πανταλέων και οι επισκέπτριες), (1973) και το «La tía Julia y el escribidor» (Η θεία Χούλια και ο γραφιάς) (1977), διασκευάστηκαν και μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο.
Πολλά από τα έργα του Βάργκας Λιόσα είναι επηρεασμένα από την περουβιανή κοινωνία και τα προσωπικά του βιώματα. Ωστόσο, καταπιάστηκε και με θέματα από διάφορα σημεία του κόσμου.
Όπως και άλλοι Λατινοαμερικάνοι συγγραφείς, ο Βάργκας Λιόσα υπήρξε πολιτικά ενεργός στο μεγαλύτερο μέρος της πορείας του. Ήταν υποψήφιος πρόεδρος του Περού το 1990 με το κεντροδεξιό κόμμα Δημοκρατικό Μέτωπο (FREDEMO).
Νόμπελ και ο πολιτικός φιλελευθερισμός
Τον Οκτώβριο του 2010 η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών τίμησε τον Λιόσα απονέμοντάς του το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της, το βραβείο απονεμήθηκε στον Λιόσα «για τη χαρτογράφηση των δομών της εξουσίας και τις διεισδυτικές του εικόνες της ατομικής αντίστασης, εξέγερσης και ήττας».
Το 1963, στα είκοσί του χρόνια είχε γίνει γνωστός κερδίζοντας άλλο βραβείο, το «Biblioteca Breve», που του απένειμε ο εκδότης Seix Barral της Βαρκελώνης, για το «La ciudad y los perros» (Η πόλη και τα σκυλιά). Η έμπνευση για τη συγγραφή του είχε προέλθει από το προσωπικό του παρελθόν: την εφηβεία του στη στρατιωτική σχολή Leoncio Prado στη Λίμα, όπου τον υποχρέωσε να ενταχθεί ο πατέρας του.
Έζησε στη Λίμα, στη Μαδρίτη, στο Παρίσι, το Λονδίνο και τη Βαρκελώνη. Αν ο λογοτεχνικός του δάσκαλος ήταν ο Φλομπέρ -από τον οποίο έμαθε ότι όπου δεν έρχεται το ταλέντο, έρχεται η προσπάθεια- η πρώτη του ιδεολογική αναφορά ήταν ο Ζαν-Πολ Σαρτρ. Με τον καιρό θα αστειευόταν για το νεανικό του παρατσούκλι «ο γενναίος μικρός Σαρτρ».
Το 1971 ήρθε σε ρήξη με την κουβανική επανάσταση – ένα άλλο πάθος του – και με τον κομμουνισμό. Έκτοτε, οι επιρροές του προέρχονταν από την αντίπερα όχθη: τον πολιτικό φιλελευθερισμό που σφυρηλατήθηκε από στοχαστές όπως ο Καρλ Πόπερ, ο Αϊζάια Μπερλίν και ο Ραϋμόν Αρόν, ο οποίος σε οικονομικούς όρους μεταφράστηκε στον νεοφιλελευθερισμό της Μάργκαρετ Θάτσερ και στη συντηρητική επανάσταση που θριάμβευσε τη δεκαετία του 1980 με πιο εμβληματική της στιγμή την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
***
«Θα τον αποχαιρετήσουμε με ησυχία»
«Η αποχώρησή του θα στενοχωρήσει τους συγγενείς, τους φίλους και τους αναγνώστες του, αλλά ελπίζουμε ότι θα βρουν παρηγοριά, όπως και εμείς, στο γεγονός ότι απόλαυσε μια μακρά, πολύπλευρη και γόνιμη ζωή και αφήνει πίσω του ένα έργο που θα τον ξεπεράσει. Θα προχωρήσουμε σύμφωνα με τις οδηγίες του», αναφέρει η δήλωση των παιδιών του, με αφορμή τον θάνατό του.
«Δεν θα υπάρξει δημόσια τελετή. Η μητέρα μας, τα παιδιά μας και εμείς οι ίδιοι πιστεύουμε ότι θα έχουμε τον χώρο και την ησυχία για να τον αποχαιρετήσουμε ως οικογένεια και με τη συντροφιά στενών φίλων. Η σορός του, όπως επιθυμούσε ο ίδιος, θα αποτεφρωθεί», πρόσθεσαν.
Πηγή: Καθημερινή και Φωτογραφία αρχείου από Shutterstock
