Της Μαρίας Σαμπατακάκη [*]
«Το ζήτημα της περιβαλλοντικής κρίσης και προστασίας σε αντίθεση με ό τι κανείς πιστεύει απασχόλησε σχετικά νωρίς την ελληνική πολιτεία.
Στην πολιτική ατζέντα μπήκε δυναμικά το 1981 μέσω των άρθρων 192-196 της κυβερνητικής διακήρυξης του ΠΑΣΟΚ όπου γίνεται λόγος για «ποιότητα ζωής και ανάπτυξη», «χωροταξία και περιβάλλον» και αξιολογούνται ως σημαντικά η «προσβολή του τοπίου», η «οικοπεδοποίηση», η θαλάσσια ρύπανση, η διαχείριση λυμάτων και αποβλήτων κ.α.
Ενδιαφέρον έχουν οι δημόσιες, γραπτές και προφορικές τοποθετήσεις του εκκολαπτόμενου πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου που τοποθετεί το ζήτημα στις προτεραιότητες του -δεν γνωρίζω, υποθέτω μόνο καθότι οι αρχειακές πηγές της εποχής είναι περιορισμένης προσβασιμότητας, ότι σε αυτό πρέπει να συνέβαλαν οι Αντώνης Τρίτσης και Κώστας Λαλιώτης.
Κατά την περίοδο 1982-85 η Ελλάδα δαπανά σχεδόν 1 δισεκατομμύριο δραχμές για χάραξη περιβαλλοντικής στρατηγικής, εφαρμογή μέτρων, αγορά εξοπλισμού και σύνταξη μελετών.
Κάνει μια πρώτη συνολική περιβαλλοντική αναγνώριση, καταρτίζει 11 ειδικά προγράμματα οριοθέτησης, προστασίας και αξιοποίησης υγροβιότοπων (Μητρικό, Βιστωνίδα, Κερκίνη, Βόλβη, Λαγκαδάς, Μεσολόγγι, Κοτύχι, Πρέσπες, Νέστος, Λουδίας, Αξιός, Αλιάκμονας, Άραχθος).
Δημιουργεί τις πρώτες επιχειρήσεις συλλογής-διαχείρισης απορριμμάτων, κέντρα επεξεργασίας λυμάτων – βιολογικούς καθαρισμούς (Ψυττάλεια και Μεταμόρφωση), εγκαθιστά σε 11 πόλεις σταθμούς μέτρησης ατμοσφαιρικών ρύπων.
Υιοθετεί πρακτικές για καθαρά καύσιμα, ανανεώνει όλο τον στόλο των λεωφορείων (1800 στον αριθμό), στήνει το πρώτο κέντρο ελέγχου οχημάτων-καυσαερίων στον Χολαργό και τα Κλιμάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος. Μέσα στην τριετία πραγματοποιούνται έλεγχοι σε 482 πολυκατοικίες, 55 νοσοκομεία-κλινικές, 110 ξενοδοχεία, 94 φούρνους, 740 βιομηχανίες), 63 βιοτεχνίες μετακινούνται υποχρεωτικά εκτός κατοικημένων περιοχών της Αττικής και ως το τέλος του 1985 έχουν ειδοποιηθεί να αποχωρήσουν άλλες 121.
Προετοιμάστηκε το καθεστώς δημιουργίας θαλασσίων προστατευόμενων περιοχών στις Βόρειες Σποράδες και τον Αμβρακικό κόλπο κ.α.
Παρά το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει το εν λόγω έργο με κάποια υπερηφάνεια, κατά την επόμενη προεκλογική περίοδο η συνέχεια είναι μάλλον υποτονική.
Η ανταπόκριση της ελληνικής κοινωνίας είναι μικρή αφενός, αφετέρου το λεγόμενο πολιτικό κόστος μεγαλύτερο.
Η προσαρμογή σε κανονιστικό πλαίσιο αποδεικνύεται δύσκολη ενίοτε αντικρουόμενη με νοοτροπίες, συντεχνίες, μικρο/μεγαλα συμφέροντα, κυρίως όμως με την ευζωία του αυθαιρετούχου (δεν θίγω καθόλου το θέμα των διορισμών και την τύχη ή διαδρομή τους στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, ούτε τον ρόλο των τοπικών βουλευτών, ούτε φυσικά το ζήτημα των καθαρών καυσίμων και τον συσχετισμό τους με τη λειτουργία των διυλιστηρίων).
Έκτοτε, η ελληνική πολιτεία δεν έχει να επιδείξει αντίστοιχης έκτασης πρόγραμμα στο θέμα αυτό.
Αρκέστηκε περισσότερο σε συμμορφώσεις με κοινοτικές οδηγίες και χωροταξικές τακτοποιήσεις – αποχαρακτηρισμούς.
Επιπροσθέτως, η Ελλάδα δεν έχει ΠΟΤΕ ασχοληθεί συστηματικά και οργανωμένα με την αγροτοδασική οικονομική δραστηριότητα που ενδεχομένως να έλυνε πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα με τις πυρκαγιές.
ΥΓ1. Το αρχειακό υλικό ξεκινήσαμε να μαζεύουμε στους Historistai για την ενότητα Ιστορία και Περιβάλλον που κάνουμε στο History Lab της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης.
ΥΓ2. Οι φωτογραφίες απ’ τους καμένους ελαιώνες της Ανατολικής Μάνης.
***
[*] Η κυρία Μαρία Σαμπατακάκη είναι ιστορικός.
***
Πηγή: Facebook