Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Τον πρωτοείδα στη σκηνή πριν από πέντε χρόνια. Θέλετε η… μικρή εμπειρία των τριών δεκαετιών που παρακολουθώ θέατρο, θέλετε το χάρισμα που μίλαγε μόνο του, θέλετε η σκηνική παρουσία του, τον ξεχώρισα. ΄Ετυχε να τον δω ξανά και ξανά σε τέσσερις ακόμα παραστάσεις. ΄Ενιωσα να εδραιώνεται η πρώτη εντύπωση. Αρχικά έγραψα γι’ αυτόν σε τούτο το ταπεινό μου πόνημα. Με το πλήρωμα του χρόνου όμως, ωρίμασαν οι συνθήκες για να κάνουμε και μια συνέντευξη. Και ιδού. Συναντηθήκαμε ένα βροχερό Σαββατόβραδο. ΄Ηρθε πρόσχαρος και ανοιχτόκαρδος. Λεπτός, αθλητικός, με προσεγμένη εμφάνιση και κλασική νεανική κομψότητα. Σαν φοιτητής από τον “κύκλο των χαμένων ποιητών”. Χαμόγελο αναπάντεχο. Βλέμμα φωτεινό. Ακοή ευαίσθητη στο ρυθμό. Παρατηρητικότητα ασκημένη. Ταλέντο καθαρόαιμο. Ο ξεχωριστός κ. Μαλτέζε, ο Δαβίδ που γνώρισα, είναι ένας άνθρωπος ελεύθερος, συναισθηματικά γενναιόδωρος, ενθουσιώδης, αλέγρος. Αυτοδημιούργητος, διαφυλάττει ως κόρην οφθαλμού την αφοσίωσή του στο θέατρο και το ευγενές του πείσμα. Προσεγγίζει τους άλλους με αδιαπραγμάτευτη ειλικρίνεια και φιλικότητα. Ενίοτε δε μεταμορφώνεται σ’ ένα συνεπαρμένο, ανέμελο παιδί. ΄Ενα αξιαγάπητο παιδί. ΄Εχοντας ταυτόχρονα πλήρη επίγνωση της σοβαρότητάς του. Γι’ αυτό είναι δύσκολο να επιχειρήσεις να τον χειριστείς. Καλύτερα να μην το προσπαθήσεις καν. Αναμνήσεις που άλλους μπορεί να τους στοιχειώνουν, αυτός τις αφηγείται άδολα, λακωνικά, ανόθευτα. Η συνομιλία μας ήταν στοχασμός, καταβύθιση στην Ιστορία, αναπόληση, αυτογνωσία. Απαντούσε συνετά, με περίσκεψη. Μερικές δε από τις αποκρίσεις του διαπνέονταν από το εξαίρετο χιούμορ του. Κάποιες φορές μάλιστα η συζήτησή μας μετατράπηκε σε ιδιαίτερα εύθυμη και στην ηχογράφηση ξεχωρίζει το αυθόρμητο νεανικό του γέλιο.
Διαβάστε την ωραία μας συζήτηση:
(Τη φωτογράφιση του θέματος πραγματοποίησε ο Αντώνης Ψαρράς).
Ο Δαβίδ Μαλτέζε μας αφηγείται στιγμές από τη ζωή του
* Γεννήθηκα όταν η Σοβιετική ΄Ενωση ήταν ακόμα κραταιά αυτοκρατορία. 14 Ιουνίου 1976. Στην Τιφλίδα της Γεωργίας. Η οικογένειά μου είναι πολυάριθμη. Η μητέρα μου έχει εννέα αδέλφια. Κατοικούσαμε όλοι σχετικά κοντά. Μόνον από την πλευρά της μητέρας μου είμαστε είκοσι δύο εξαδέλφια. Μια τεράστια συντροφιά. Τα παιδικά μου χρόνια ήταν ευτυχισμένα. Παίζαμε πολύ. Μαζευόμασταν στο σπίτι του παππού. Πλούσιοι δεν υπήρξαμε ποτέ ως οικογένεια. Μπορεί να μην είχαμε ούτε αυτοκίνητα ούτε πολυτέλεια, παρ’ όλα αυτά αγαπιόμασταν κι ήταν αρκετό για να είμαστε ευτυχισμένοι. Αφθονία υπήρχε σε κάποιους εκείνη την εποχή στη Σοβιετική Ενωση. Όπως μεγάλα σπίτια και πλούτος γενικά. Εμείς όμως ήμασταν δεμένη και αγαπημένη οικογένεια κι αυτό μας αρκούσε.
Τα θύματα του Στάλιν
* Υπάρχουν άνθρωποι στη Γεωργία που είναι υπερήφανοι για τον Στάλιν επειδή ήταν Γεωργιανός. Θεωρούσαν ότι έπρεπε όλοι να τον θαυμάζουμε. Όχι όμως εμείς. Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που δεν μου επέβαλε ποτέ τι έπρεπε να πιστεύω. Αφησαν να το αποφασίσω μόνος μου. Να είμαι ανεξάρτητος. Το ίδιο ίσχυε και για το μεγαλύτερο αδελφό μου. Δεν χρειαζόταν να μου πει η μητέρα μου ότι ο Στάλιν ήταν τύραννος. Το καταλάβαινα μόνος μου. Από αυτά που έβλεπα και από αυτά που διάβαζα. Τι έβλεπα; Υπήρχαν οικογένειες γύρω μας που οι παππούδες και οι γιαγιάδες είχαν καταδικαστεί και διωχθεί. ΄Ηταν είκοσι και παραπάνω χρόνια εξορία.
Ο απολυταρχισμός
* Ο Στάλιν κυβερνούσε με τον τρόμο, με τον απολυταρχισμό. ΄Εχοντας γύρω μου αυτές τις οικογένειες που υπέφεραν, δεν χρειάστηκε να μου εξηγήσει κανείς αν ο Στάλιν ήταν καλός ή κακός. Ηταν ένας δικτάτορας παρόμοιος με τον Χίτλερ. Επειδή νίκησε τη ναζιστική Γερμανία, δεν σημαίνει πως ήταν άγγελος. Εκατομμύρια ήταν τα θύματά του. Μέχρι και η γενιά μου, που γεννηθήκαμε την εποχή που ήταν στην ακμή της η Σοβιετική Ενωση, βιώσαμε τη λογοκρισία και τον τρόμο. Θυμάμαι πως οι καθηγητές μας μάς συμβούλευαν να μη λέμε πολιτικά ανέκδοτα για τον Λένιν. Αυτό απαγορευόταν. Και κάθε καθηγητής φοβόταν μην ακούσει κάποιος συνάδελφός του οι μαθητές να ειρωνεύονται την εξουσία ή να διηγούνται ανέκδοτα παρουσία του. Οι επιπτώσεις θα ήταν πολύ σκληρές.
Καταδότες παντού
* Επί Στάλιν οι καταδότες βρίσκονταν παντού. Πολλοί εκτελούνταν για ασήμαντες αφορμές. ΄Ολη η οικογένειά τους καταδικαζόταν. Και τα παιδιά ακόμα πληρώνανε για δήθεν παραπτώματα των γονιών τους. Ως συνήθως μας έλεγαν πως στη Δύση όλοι είναι ταλαιπωρημένοι και δυστυχισμένοι. Κι εμείς είμαστε οι τυχεροί που ζούμε εδώ. Βλέπαμε δυτικές ταινίες, λαθραία όμως. Όπως λαθραία υπήρχαν όλα. Τζιν, κόκα-κόλες. Κανείς δεν πίστευε πως αυτά που μας έλεγαν ήταν αλήθεια. Και οι παλαιότεροι και η γενιά η δική μου. ΄Ολοι ήθελαν, όταν τους δινόταν μια ευκαιρία, να φύγουν για τη Δύση. Γι’ αυτό τους αθλητές, που έφευγαν για αγώνες σε καπιταλιστικές χώρες, τους συνόδευαν πάντα πράκτορες της KGB. Η προπαγάνδα ήταν σε ημερήσια διάταξη. Πριν από κάθε ταξίδι τους συγκέντρωναν και τους έδιναν οδηγίες.
Περήφανοι και αδάμαστοι
* Οι Γεωργιανοί είναι άνθρωποι ορεσίβιοι, αδάμαστοι. Αγαπούν την ελευθερία. Οι Καυκάσιοι ως λαός είναι περήφανοι, είναι μαχητές, δεν υποτάσσονται. Πάντα πίστευαν πως ουσιαστικά δεν ανήκουν στη Σοβιετική Ενωση. Από παιδί ήξερα πως μπήκε ο Κόκκινος Στρατός στη χώρα μας το 1918. Τότε μας κατακτήσανε. Καταφέραμε να πάρουμε την ανεξαρτησία μας πίσω για τρία χρόνια. Μετά μπήκε πάλι ο ρωσικός στρατός στη Γεωργία και έμεινε μέχρι το 1989, που διαλύθηκε η Σοβιετική Ενωση. Γνωρίζαμε την Ιστορία. Γνωρίζαμε επίσης πως υπήρχαν άνθρωποι που αγωνίζονταν και δούλευαν για την ανεξαρτησία της Γεωργίας.
Ο εθνικισμός
* Υπήρχε διάχυτος ένας εθνικισμός. Φυσιολογική εξέλιξη, γιατί όταν μια χώρα χάνει την ταυτότητά της και προσπαθεί να ορθοποδήσει, ανατρέχει στο παρελθόν. Σαν άμυνα. Βγήκε λοιπόν στην επιφάνεια ο εθνικισμός. Μεγάλη Ελλάδα, Μεγάλη Αλβανία, Μεγάλη Γεωργία. ΄Ολες οι χώρες έχουν αυτό το σύνδρομο. Η γλώσσα, η θρησκεία, η παράδοση. Γι’ αυτό και η Γεωργία ήταν από τις πρώτες χώρες, μαζί με τις Βαλτικές, που επιχείρησαν την απόσχιση.
Η τέχνη στην καθημερινότητα
* Το μπαλέτο και το πολυφωνικό τραγούδι της Γεωργίας είναι ανακηρυγμένα από την UNESCO παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Οι Γεωργιανοί αγαπούν τη μόρφωση και τον πολιτισμό. Υπάρχουν σπουδαίοι σκηνοθέτες, όπως ο ΄Οταρ Ιοσελιάνι στον κινηματογράφο και ο Ρόμπερτ Στούρουα στο θέατρο. Κάθε οικογένεια έχει τουλάχιστον έναν καλλιτέχνη. Η τέχνη είναι κάτι φυσικό. ΄Εχει δυναμική παρουσία στη ζωή τους. Το πολυφωνικό τραγούδι είναι μια καθημερινότητα. Είναι συνηθισμένη η εικόνα μιας οικογένειας να τραγουδάει πολυφωνικό τραγούδι, ακόμη και στο τραπέζι.
Η γειτονιά μας στην Τιφλίδα
* Οι οικογενειακές γιορτές γίνονταν στα σπίτια μας κυρίως. Με μουσική, τραγούδι, πλούσια γεύματα. Η Γεωργία είναι τοποθετημένη σε σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης. Είναι πέρασμα ανάμεσα σε Ευρώπη και Ασία. Γι’ αυτό και όλος ο πολιτισμός της είναι επηρεασμένος κι απ’ τις δύο ηπείρους. Στην Τιφλίδα ζουν μέχρι και 80 εθνότητες. Ο πατέρας μου μιλάει πέντε γλώσσες. Ο παππούς μου μίλαγε τέσσερις. ΄Απταιστα. Στη γειτονιά μας κατοικούσαν Αρμένιοι, Εβραίοι, ΄Ελληνες, Κούρδοι, Τούρκοι… Μόνο σε ένα δρόμο της συνυπάρχουν εκκλησίες, τζαμί και συναγωγή. Πολυπολιτισμικό περιβάλλον. Λένε πως οι κάτοικοι της Τιφλίδας είναι από μόνοι τους μια ξεχωριστή εθνότητα.
Κιθάρα και τραγούδι
* Στην παιδική και εφηβική μου ηλικία έκανα πολύ αθλητισμό, τζούντο, καράτε, ποδόσφαιρο, κολύμπι, μέχρι και ιππασία. Επίσης συμμετείχα σε παραδοσιακά μουσικά συγκροτήματα. Τραγουδούσα πολύ. Ο παππούς μου έπαιζε παραδοσιακά όργανα. Ο θείος μου κιθάρα. Από πολύ μικρός έμαθα να παίζω κι εγώ κιθάρα. Επαιζα και λίγο πιάνο. ΄Ολοι μαζί αποτελούσαμε μια κομπανία. Από τότε είχα αποφασίσει ότι στη ζωή μου θα ασχοληθώ με την τέχνη. Δεν είχα όμως αποφασίσει με ποια από τις τέχνες.
Εθελοντής
* Στα 17 μου χρόνια κατατάχθηκα εθελοντής στο στρατό. ΄Ενιωθα μέσα μου την αδικία ως Γεωργιανός απ’ όσα διέπρατταν οι Ρώσοι. Εμεινα τρία χρόνια. Τα δύο απ’ αυτά ήταν η κανονική μου θητεία. Η Αμπχαζία και η Οσετία είναι για τη Γεωργία ό, τι η Τσετσενία για τη Ρωσία. Οι Ρώσοι εξαφάνισαν σχεδόν όλο το έθνος των Τσετσένων. Μόνο και μόνο γιατί ήθελαν την ελευθερία τους. Από την άλλη ο υποτιθέμενος φιλειρηνιστής Πούτιν αναγνώρισε ως ανεξάρτητα κράτη την Οσετία και την Αμπχαζία. Για να κάνει επίδειξη δύναμης στη Γεωργία. Όπως κάποιος που τιμωρεί σκληρά το παιδί του, ενώ με τη δύναμη των όπλων δεν επιτρέπει σ’ έναν άλλο πατέρα να σωφρονίσει το δικό του παιδί. Η Αμπχαζία και η Οσετία είναι εδάφη της Γεωργίας. Ο Πούτιν υποστήριξε τους αυτονομιστές εκεί ως μοχλό πίεσης, για να δώσει ένα χτύπημα στη Γεωργία, η οποία αρνείται την υποτέλεια.
Χρόνια δύσκολα
* Σε αυτή την ηλικία, το μέλλον μου, λόγω των πολέμων, ήταν αβέβαιο. Δεν είχα αποφασίσει ακόμα τι δρόμο θα ακολουθήσω. Με τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης η ζωή μας ήρθε τα πάνω – κάτω. ΄Εκλεισαν τα εργοστάσια. ΄Αρχισαν οι ελλείψεις ακόμα και στα πιο απλά πράγματα. Δεν είχαμε νερό, ρεύμα, θέρμανση. Στην Τιφλίδα ο κόσμος έκοβε τα δέντρα για να ξεσταθεί με τις ξυλόσομπες. Πολύ δύσκολα χρόνια, πέτρινα. Στην εφηβεία μου, τότε που έπρεπε να ονειρεύομαι το μέλλον μου, που ήμουν γεμάτος ενέργεια, δεν είχαμε τα μέσα ούτε για τα βασικά. Το αίμα μου έβραζε. Κατατάχθηκα στο στρατό για να σώσω την πατρίδα μου από τους Ρώσους. ΄Ετσι νόμιζα τουλάχιστον, ως 17χρονος πιτσιρικάς. Στο μέτωπο δεν με έστειλαν, γιατί ήμουν μικρός. Με έβαλαν στις μεταφορές. Εκείνη τη σκληρή εποχή είδα πόσο κτήνος μπορεί να γίνει ο άνθρωπος. Τώρα σκέπτομαι πως αυτά έχουν καταγραφεί με τραυματικό τρόπο στο μυαλό μου.
Η μνήμη της γεύσης
* Η γεύση και η όσφρηση έχουν μνήμη. Τις προάλλες στην πρόβα μια συνάδελφος έφερε μούρα. Ταξίδεψα κατευθείαν 14 χρόνια πίσω. Στον κήπο μας, στην Τιφλίδα, είχαμε μια τεράστια μουριά. Κάθε άνοιξη έκανε κάτι μούρα μεγάλα σαν φράουλες.
Ο ερχομός στην Ελλάδα
* Το 1996 ήρθα στην Ελλάδα. Μαζί με τον αδελφό μου και δύο ξαδέλφια μας βγάλαμε τουριστική βίζα. ΄Ηρθαμε οδικώς, με εκδρομικό πούλμαν. Δύο μέρες ταξίδι μέχρι τη Θεσσαλονίκη. ΄Οπου οι γονείς μου είχαν ήδη εγκατασταθεί δύο χρόνια πριν. Ως οικογένεια δεν είχαμε χωρίσει ποτέ μέχρι τότε. Η συγκίνηση μεγάλη. Θυμηθήκαμε τα παλιά. Μιλήσαμε για τα καινούργια. Κάναμε σχέδια. Δύο χρόνια ανταλλάσσαμε νέα με γράμματα. Δεν είχαμε τηλέφωνα ακόμα.
Θα τη δω ξανά
* ΄Εφυγα από μια πατρίδα που δεν μου έδινε ευκαιρίες. Πατρίδα τι είναι; Το παρελθόν, οι αναμνήσεις, οι φίλοι, το σπίτι, η οικογένεια, ο αέρας που αναπνέεις. Στα σύνορα γύρισα και κοίταξα πίσω μου. ΄Ενιωσα ένα μείγμα αγάπης και οργής. Συναισθήματα αντικρουόμενα. ΄Επρεπε να φύγω. ΄Ηθελα να ζήσω. Να κάνω πράγματα. Η χώρα μου με ανάγκαζε να φύγω. Να αρχίσω από την αρχή. Όμως τη νοσταλγώ και την αγαπάω. Ολα αυτά τα χρόνια συνέχεια δουλεύω. Χειμώνα – καλοκαίρι. Πού χρόνος να την επισκεφτώ. Κάποια στιγμή όμως αισιοδοξώ ότι θα πάω. Είμαι βέβαιος.
Η νομιμοποίηση
* Στη Θεσσαλονίκη βρήκα γρήγορα δουλειά. Μέσα σε δύο εβδομάδες. Σε μια βιοτεχνία. Μεσολάβησε ένας Ελληνας από τη Γεωργία. ΄Ηταν φίλος των γονιών μου και με βοήθησε. Γρήγορα έμαθα να κινούμαι στην πόλη. Το 1998 κατάφερα να νομιμοποιηθώ. Μόλις έγινε ο σχετικός νόμος, ήμασταν από τους πρώτους που πήραμε άδεια παραμονής. Δώσαμε αγώνα με τη γραφειοκρατία. ΄Επρεπε να προσκομίσουμε δεκάδες έγγραφα. Να αποδείξουμε ότι στη χώρα μας δεν είμαστε καταζητούμενοι. Ούτε καταδικασμένοι. Ούτε δραπέτες. Αυτή η γραφειοκρατία που ταλαιπωρεί και τους ίδιους τους ΄Ελληνες, τους μετανάστες τους βασανίζει στο πολλαπλάσιο. Χάνουν και το τελευταίο ίχνος αξιοπρέπειας. Είναι θλιβερό.
Το σαξόφωνο
* Τότε είναι, το 1998, που φεύγω από τη βιοτεχνία. Αρχικά δουλεύω στην οικοδομή. Μετά υδραυλικός. Μετά σερβιτόρος στο εστιατόριο «Ούζου Μέλαθρον». Εκεί πέρασα όμορφα. Απέκτησα φίλους με τους οποίους διατηρώ ακόμα επαφή. Εντάχθηκα σε μια ομάδα. Είχα άριστες σχέσεις. Και με τους εργοδότες και με τους συναδέλφους μου. Η πρόσληψη αυτή ήταν κομβικό σημείο για μένα. Γνώρισα τους ΄Ελληνες. Με τους πελάτες είχα σχέση άμεση, ανθρώπινη. Ανοίχτηκα. Προσαρμόστηκα. ΄Εμαθα το χιούμορ του Ελληνα, τους κώδικές του, τη συμπεριφορά του και τη νοοτροπία του. Ανακατεύτηκα με την ελληνική κοινωνία. ΄Εγινα κι εγώ ένα κομμάτι της. Απέκτησα αυτοπεποίθηση. Εκείνη την εποχή αρχίζω και το σαξόφωνο. Δουλεύω παράλληλα ως μουσικός σε πιάνο μπαρ. Με την αμοιβή μου από αυτή την εργασία πληρώνω τα μαθήματα μουσικής. Σιγά σιγά ενισχύεται η αυτοεκτίμησή μου.
«Με λένε Σαντ»
* Τον Ιανουάριο του 2004 κατεβαίνω στην Αθήνα. Πιάνω δουλειά σε μπαρ-εστιατόριο-κλαμπ. Στην αρχή ως βοηθός. Γρήγορα αντιλήφθηκαν ότι ήμουν έμπειρος και έτσι ανέλαβα σερβιτόρος. Την ίδια χρονιά δίνω εισαγωγικές εξετάσεις στην επιτροπή του υπουργείου Πολιτισμού για ηθοποιός. Στην υποκριτική επιλέγω τη «Βρωμιά», το μονόλογο του Ρόμπερτ Σνάιντερ. «Με λένε Σαντ. Όχι, δεν είμαι λυπημένος. Αυτό είναι το όνομά μου». Εργο αντιρατσιστικό, που έχει να κάνει με τις αξίες μας και τον πολιτισμό μας. Στην ποίηση το «Ας φρόντιζαν» του Καβάφη. «Ας φρόντιζαν οι κραταιοί θεοί». Είδα το όνομά μου στη λίστα των επιτυχόντων. ΄Ηταν κατάκτηση. Μπήκα σε δραματική σχολή. Η ηθοποιία περιέχει όλες τις τέχνες. ΄Ηταν αυτό που με ενδιέφερε απόλυτα.
«Διαμάντια και μπλουζ», η πρώτη παράσταση
* Δούλευα μέχρι τις 8 το πρωί. Επέστρεφα σπίτι και κοιμόμουν. ΄Ισα που προλάβαινα να διαβάσω. Μετά σχολή. Αυτό το πρόγραμμα ευτυχώς κράτησε μόνον ένα χρόνο. Μετά, στο δεύτερο έτος, άρχισα ήδη να παίζω στο θέατρο. Η καθηγήτρια του χορού, η Αρτεμις Ιγνατίου, με πήρε σε μια παράσταση που είχε χορογραφήσει και είχε σκηνοθετήσει η ίδια. Υστερα, η σκηνοθέτις Αθανασία Καραγιαννοπούλου, επίσης καθηγήτριά μου, με πήρε στο έργο της Λούλας Αναγνωστάκη «Διαμάντια και μπλουζ», που ουσιαστικά ήταν η πρώτη μου επαγγελματική δουλειά.
Οι ευκαιρίες
* Δεν ξέρω αν αξίζω και πόσο. Πιστεύω ότι μου δόθηκαν ευκαιρίες. Υπάρχουν ταλαντούχοι άνθρωποι που δεν έχουν ευκαιρίες. Αυτοί δυστυχώς χάνονται. Συνέχεια ερευνώ. Αναπτύσσω προσωπική δουλειά. Ο καθένας μπορεί να το κάνει. Αρκεί να έχει θέληση και διάθεση. Δεν σε κάνει μόνο μια δραματική σχολή ηθοποιό. Ούτε ένας καθηγητής, όσο καλός κι αν είναι, σε κάνει σοβαρό ηθοποιό. Μπορεί να σου δώσει μια κατεύθυνση. Όλα τα άλλα χρειάζονται προσπάθεια. Ο καθηγητής είναι σημαντικός μεν, αλλά αν δεν δουλέψεις, δε μελετήσεις, δεν καταφέρνεις τίποτα.
Λόγος και προφορά
* Το θέατρο ως κύριο εργαλείο του έχει τον λόγο. ΄Ολοι οι ηθοποιοί ασκούνται στην ομιλία. Για μένα υπήρχε ένας λόγος παραπάνω. Πολύ παραπάνω, θα έλεγα. Επρεπε να μάθω να διαβάζω και να μιλάω σωστά. ´Ημουν ξένος. Το στοίχημα ήταν να εξαλείψω κάθε ίχνος προφοράς. Όταν ξεκινάει μια πρόβα, ο ηθοποιός πρέπει να διαβάζει με ευχέρεια. Prima vista. Η γλώσσα του να ρέει. Διάβαζα κατ’ ιδίαν. Το καλό ήταν πως δεν ντρεπόμουν να ρωτάω. Ρωτούσα συνέχεια, τους καθηγητές. τους σκηνοθέτες. Αλλιώς δεν θα μάθαινα. Όταν με διόρθωναν, σημείωνα τις παρατηρήσεις τους. Προσπαθώ να βελτιώνομαι. Αν δεν κατέχεις τη γλώσσα σωστά, περιορίζεις και την γκάμα των ρόλων σου. Το ζητούμενο δεν είναι να κάνω μόνο μετανάστη στο θέατρο, αλλά να υποδυθώ χαρακτήρες. Παράλληλα με την αξιοποίηση της διαφορετικότητάς μου ως ξένος. Φέτος έκανα τον Ρώσο ποιητή Εσένιν. Μιλούσα στη σκηνή μόνο ρώσικα. Ρώσικη ποίηση.
Θέατρο του Νέου Κόσμου – Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
* Το 2007 ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος ανέθεσε στον Λαέρτη Βασιλείου να φτιάξει μια παράσταση με θέμα τους μετανάστες. ΄Ετσι βρέθηκα στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Για να παίξω στο «΄Ενας στους δέκα». Εκτιμώ τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, ως καλλιτέχνη – δημιουργό και ως άνθρωπο. Εχει συγκεκριμένη γραμμή. Ξεκάθαρη ταυτότητα. Κάνει πολιτικό θέατρο. Χωρίς παραχωρήσεις. Γι’ αυτό και το κοινό της Αθήνας έχει αγαπήσει το Θέατρο του Νέου Κόσμου. Εργάστηκα εκεί τρία ολόκληρα χρόνια. Προσφέρει ευκαιρίες στους νέους. Είναι φυτώριο και κυψέλη συνάμα. Δίνει νέο αίμα στο θέατρο.
«΄Ενας στους δέκα»
* Τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα το θέμα των προσφύγων. Τον ευχαριστώ που μας έδωσε το βήμα και ανεβάσαμε το «Ενας στους δέκα». Για πρώτη φορά ανέβηκε στην Ελλάδα έργο για μετανάστες με μετανάστες. Το κείμενο δημιουργήθηκε από εμάς. ΄Ηταν ένα ρίσκο. Θέλαμε να παρουσιάσουμε τις δικές μας εικόνες. Πως είμαστε όπως όλοι οι άνθρωποι. ΄Αλλοτε πονάμε, άλλοτε γελάμε, άλλοτε κλαίμε. ΄Εχουμε τις αγωνίες μας, αλλά έχουμε και χιούμορ. Θέλαμε να μας γνωρίσουν. Θέλαμε ο κόσμος να μας δει πραγματικά. Όταν μπαίνει κάποιος στο λεωφορείο ή στο μετρό και βλέπει το μετανάστη, να τον βλέπει με άλλη ματιά. ΄Ηταν μια παράσταση απλή και ειλικρινής. ΄Ηταν αυτοάμυνα. Πιστεύω πως λειτούργησε. ΄Εγινε χωρίς φανατισμό. Ηταν καταγγελτική, χωρίς να προκαλεί οίκτο. Δεν θέλαμε να πει κανείς «ο καημένος ο μετανάστης». Δεν επιδιώξαμε να στήσουμε κανέναν στον τοίχο και να τον κατηγορήσουμε ότι φταίει για τη δυστυχία, την ταλαιπωρία του οικονομικού μετανάστη. Δεν ήμασταν παράλογοι. Θέλαμε να επικοινωνήσουμε.
Ξενοφοβία
* Αν ο άλλος αντιληφθεί ότι ο μετανάστης είναι άνθρωπος και όχι θηρίο, δεν θα τον φοβάται πια. Από εκεί ξεκινάει η ξενοφοβία. ΄Ενας Αλβανός δεν σημαίνει δολοφόνος. ΄Ενας Γεωργιανός δεν σημαίνει κλέφτης. ΄Ενας Βούλγαρος δεν σημαίνει μαφιόζος. Είμαστε οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας πλέον. Στη δεκαετία του ΄90 δημιουργήθηκαν στερεότυπα. Ο ξένος, ο μετανάστης, ήταν συνυφασμένος με τη λέξη κακοποιός στη συνείδηση του κόσμου. Είχε ταυτιστεί. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να βάζουμε ταμπέλες στους ανθρώπους. Αυτή η παράσταση έγινε μια απαρχή σταδιοδρομίας για μένα.
Ανατόλι Βασίλιεφ
* Ο Ανατόλι Βασίλιεφ είναι θηρίο του πνεύματος. Άντλησα πολύτιμη γνώση απ’ αυτόν. Τον θεωρώ πολύ σημαντικό για τη μικρή μου πορεία. Άφησε τη σφραγίδα του πάνω μου. Εκτός των άλλων με έμαθε να διαβάζω αρχαίους ΄Ελληνες φιλοσόφους. Επαιξα στη «Μήδεια» σε σκηνοθεσία δική του με τη Λυδία Κονιόρδου. ΄Οταν έμαθα πως θα είμαι στο Χορό και θα πατάω στην ορχήστρα της Επιδαύρου, αισθάνθηκα δέος. Η παράσταση αυτή ήταν ένα δίδαγμα για μένα. Το κοινό δεν δέχτηκε τη σκηνοθετική άποψη και αποδοκίμασε την παράσταση. Όπως είπε ο Βασίλιεφ, όλα είναι μέσα στο παιχνίδι. Το θέατρο είναι ζωντανός οργανισμός και το γεγονός ότι το κοινό αντιδρά, είναι γόνιμο. Όπως λειτούργησε αυτό μετά, προκάλεσε πολλές ζυμώσεις. Προσωπικά με ωφέλησε. ‘Εμαθα να είμαι σε εγρήγορση στη σκηνή. ´Ο, τι κι αν γίνει, η παράσταση συνεχίζεται. Δεν σταματάς με τίποτα. Από μια άποψη για μένα ήταν κέρδος.
Επίδαυρος
* Η Επίδαυρος πάνω απ’ όλα είναι θέατρο. Και στο θέατρο γίνονται διεργασίες. Κάθε σκηνοθέτης δικαιούται να υπηρετήσει την άποψή του. Οι αρχαίοι τραγικοί είναι παγκόσμιοι. Δεν μπορεί κάποιος να περιορίσει την καλλιτεχνική έκφραση. Αυτά τα έργα δεν γράφτηκαν για έναν λαό μόνο. Ανήκουν στην ανθρωπότητα.
Προβληματισμοί
* Το θέατρο συμβαδίζει με την εποχή του. Άλλοι οι προβληματισμοί οι σημερινοί. Η συγγραφική δημιουργία είναι πανανθρώπινη. Μπορεί ένας Ρώσος να απαγορεύσει σ’ έναν Ελληνα να ανεβάσει Τσέχοφ στη Μόσχα; Ενας Αγγλος να απαγορεύσει σ’ έναν Ιάπωνα να παρουσιάσει Σαίξπηρ στο Λονδίνο; Αδιανόητο και παράλογο.
«Προς εγκατάστασιν…»
* Τον χειμώνα του 2007 γνωρίστηκα με τον Γιάννη Τσορτέκη. ΄Ημασταν στο ίδιο καμαρίνι. Εγώ έπαιζα στο «Ενας στους δέκα», ο Γιάννης στο «Motortown». Αναπτύχθηκε μεταξύ μας μια δυνατή, ανδρική φιλία. Φέτος με σκηνοθέτησε. Η παράστασή μας ανέβηκε στο ίδιο θέατρο, το Θέατρο του Νέου Κόσμου. Πρόκειται για την παράσταση – περφόρμανς «Προς εγκατάστασιν…», που δουλέψαμε μαζί με τον Γιάννη και την Ελευθερία Ρουσάκη. Προσπάθεια φιλόδοξη πάνω σε εικαστική εγκατάσταση του Βλάση Κανιάρη. Εργαστήκαμε πολύ σκληρά.
Μιχαήλ Μαρμαρινός
* Έχω παίξει στην παράσταση “Πεθαίνω σαν χώρα” του Δημήτρη Δημητριάδη, σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού. Ο Μαρμαρινός είναι ιδιαίτερα μορφωμένος άνθρωπος. Πολύ προχωρημένος.
Συνθέτες
* Συνθέτες που αγαπώ: Πρώτα απ’ όλους το σπουδαίο Γεωργιανό Giya Kancheli. Από τους ΄Ελληνες τον Μάνο Χατζιδάκι, του οποίου έχω ολόκληρη τη δισκογραφία. Μου αρέσει πολύ και ο Σταμάτης Κραουνάκης. Από τους ξένους ο Sting.
Συγγραφείς
* Διαβάζοντας Πλάτωνα, θέλεις να γίνεις καλύτερος άνθρωπος. Με βοηθάει στο πλάσιμο ενός ρόλου. Από τους Ρώσους, αγαπώ τον Τολστόι, τον Τσέχοφ, τον Ντοστογιέφσκι, τον Μπουλγκάκοφ, τον Πούσκιν. Αρχισα να τους διδάσκομαι από παιδί και συνεχίζω να τους μελετάω. Η γνώση δεν σταματάει ποτέ.
Θεατρικοί συγγραφείς
* Από τους ΄Ελληνες θεατρικούς συγγραφείς θαυμάζω τη Λούλα Αναγνωστάκη, τον Δημήτρη Κεχαΐδη, τον Ιάκωβο Καμπανέλλη, τον Γιώργο Σεβαστίκογλου, τον Δημήτρη Δημητριάδη κυρίως και άλλους.
Απόθεμα μνήμης
* Δεν ονειρεύομαι συγκεκριμένους ρόλους. Θέλω να παίξω χαρακτήρες. Κρατάω αποθέματα παρατηρήσεων από συμπεριφορές που συναντώ. Η μνήμη μου τις αποθηκεύει. Κάποτε όλα αυτά τα στοιχεία θα τα χρειαστώ. Από το σχολείο είχα την κλίση να παρακολουθώ και να παρατηρώ ανθρώπινους χαρακτήρες. Μου άρεσε να ταξιδεύω με το μυαλό. Ξέφευγα από τον εαυτό μου. Κάθε φορά που τα χρειάζομαι, τα ανασύρω από τη μνήμη μου ως πρόταση για το ρόλο που υπηρετώ. Δεν έχω προτιμήσεις. Θέλω να παίξω τα πάντα. Μικρούς και μεγάλους ρόλους, κλασικούς και σύγχρονους, κωμικούς και τραγικούς. Το θέατρο είναι ταξίδι.
Ταινίες
* Αγαπημένες μου ταινίες «Οι ζωές των άλλων» και «Good Bye Lenin!».
Ηθοποιοί
* Από ηθοποιούς μου αρέσει να παρακολουθώ τον Σον Πεν, τον Τζον Μάλκοβιτς, που τους θεωρώ από τους σημαντικότερους σήμερα. Θαυμάζω τον Αλ Πατσίνο, ο οποίος έχει σπουδαία θεατρικότητα.
Ευαίσθητοι δέκτες
* Με αγγίζει ό, τι συμβαίνει στον κόσμο, είτε είναι τσουνάμι, είτε είναι σεισμοί. Με ανησυχεί η πείνα, ο πόλεμος, η τρομοκρατία, η οικονομική κρίση. Με θλίβει η οικολογική καταστροφή του πλανήτη μας. Ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης παρακολουθώ και συμπάσχω. Οι καλλιτέχνες είναι ευαίσθητοι δέκτες. Καθήκον της τέχνης είναι να αφυπνίζει συνειδήσεις.
Οι χορηγίες
* Κάθε πολιτεία έχει χρέος να συμπαραστέκεται στην τέχνη. Χωρίς χορηγίες δύσκολα ανθεί η καλλιτεχνική δημιουργία. Αλλωστε, ο θεσμός της χορηγίας υπάρχει από την αρχαιότητα.
Οικονομική ασφάλεια
* Ζω με ποιότητα και όχι με ποσότητα. Μου αρκούν τα απαραίτητα. Η τέχνη δίνει νόημα στη ζωή μου. Σίγουρα όμως η οικονομική ασφάλεια βοηθάει έναν καλλιτέχνη να λειτουργεί απερίσπαστος.
Πειθαρχία
* Είμαι άνθρωπος της τάξης και της πειθαρχίας. Σαν στρατηγός. Προσπαθώ να λειτουργώ με συνέπεια και υπευθυνότητα. Όταν μου δίνουν ένα ρόλο, αμέσως αρχίζω την αναζήτηση στοιχείων που θα με βοηθήσουν να τον πλάσω.
Επικοινωνία
* Αγαπώ την επικοινωνία, το γέλιο, τη συντροφικότητα. ΄Ετσι έμαθα. Μερικοί άνθρωποι είναι μίζεροι, σφιγμένοι, φθονούν τους γύρω τους. Περνάει η ευτυχία από δίπλα τους και δεν τη βλέπουν. Την αγνοούν.
Ευτυχία
* Ευτυχία για μένα είναι να παίζω στο θέατρο. Να κουράζομαι, να εξαντλούμαι για κάτι δημιουργικό. Ευτυχία είναι να πηγαίνω στη Θεσσαλονίκη, στους γονείς μου. Να βγαίνω με φίλους. Να λάμβανω ένα mail από φιλικό πρόσωπο. Οι μικροχαρές που απολαμβάνουμε καθημερινά συμπληρώνουν την ευτυχία μας.
Περηφάνια
* Είμαι περήφανος που προχώρησα, που έφτασα μέχρις εδώ. ΄Οσα έχω βιώσει με κάνουν να βλέπω τη ζωή με άλλο μάτι. Προσπαθώ να αξιοποιώ και να αναπτύσσω τις δυνατότητές μου. Νιώθω περήφανος που ανακαλύπτω κι άλλες πτυχές μέσα μου.
Τι απεχθάνομαι
* Απεχθάνομαι τη διπροσωπία, την υποκρισία, το φθόνο. Με ενοχλεί η αγένεια και η αλαζονεία.
Τα συνθήματά μου
* ΄Εχω δύο συνθήματα στη ζωή μου: Μη συμπεριφέρεσαι στους άλλους με τον τρόπο που δεν θέλεις να συμπεριφερθούν οι άλλοι σε σένα. Και το δεύτερο: Να ζω όπως σκέπτομαι και να μη σκέπτομαι όπως ζω.
Το μέλλον μου
* Για το μέλλον μου οραματίζομαι τη σκηνοθεσία. Δεν βιάζομαι όμως. Έχω ακόμη πάμπολλα να διδαχτώ. Προς το παρόν έχω σκηνοθετήσει την παράσταση “Νάντια”, που παίχτηκε στο Φεστιβάλ των Δελφών.
Τα ζώα
* Στο σπίτι μου πάντα είχαμε ζώα, σκύλους, γάτες, πουλιά, ψάρια. Όταν ήμουν παιδί, πηγαίναμε πολύ συχνά για ψάρεμα. Λατρεύω τη φύση. Ο τρόπος ζωής μου σήμερα με τις πολύωρες πρόβες, τις παραστάσεις και άλλοτε τις περιοδείες, δεν μου επιτρέπει δυστυχώς να υιοθετήσω ένα ζώο. Ευελπιστώ στο μέλλον.
* Το cat is art ευχαριστεί τον Αντώνη Ψαρρά για τη φωτογράφιση και την άψογη συνεργασία.