Μιλάει, φωνάζει, οργίζεται, κλαίει, παλεύει, σε μια άδεια σκηνή, με λίγα αντικείμενα επιμελώς σκόρπια ολόγυρά του. Μόνος. Γιατί μόνος υπήρξε πάντα. Κι εγώ, ως θεατής, αναρωτιέμαι αν η φωνή του, φαινομενικά τόσο μοναχική, τόσο ασήμαντη, δεν ενσαρκώνει την ουσία χιλιάδων νεανικών φωνών, τη δίψα για οργή χιλιάδων εφήβων της εποχής μας.
Εννοώ τον «Γδαρμένο», τον εξαιρετικό μονόλογο του Σουηδού θεατρικού συγγραφέα Ματς Σιέλμπι (Mats Kjelbye), που ερμηνεύει καθηλωτικά ένας νέος ηθοποιός, ο Νικόλας Αναστασόπουλος.
Πρόκειται για μια παράσταση άρτια σκηνοθετημένη από τον εμπειρότατο ηθοποιό και σκηνοθέτη Στρατή Πανούριο. Το έργο μιλά για τη δημιουργία της βίας στην ψυχή ενός παιδιού και ξεδιπλώνει σελίδα με τη σελίδα τις επικίνδυνες επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτή η επίδραση στο άτομο και την κοινωνία. Κεντρικός στόχος του έργου να ευαισθητοποιήσει, να προβληματίσει, να μεταδώσει αξίες ανθρωπισμού. Απεικονίζει με αδρό τρόπο την οργή εκατομμυρίων ψυχών ανά τον κόσμο που υποτάσσονται στην καθημερινή συμπίεση, στο ανώφελο όνειρο, στην ελπίδα που δεν αφήνει αποτυπώματα. Αποκαλύπτει πώς ένας έφηβος μπορεί να συνθλιβεί, να σπάσει σαν κλαράκι και να γίνει απόκληρος. Με άμεσο και ξεκάθαρο τρόπο δείχνει πώς η βία έχει τη δύναμη να διαβρώσει την ψυχή μιας κοινωνίας όταν σημαντικές ανθρώπινες αξίες, όπως η κατανόηση, η αλληλεγγύη, η συμπαράσταση, η συμπόνια γίνονται σπάνιο αγαθό. Υπάρχουν πολύ ουσιαστικές στιγμές κατά τη διάρκεια της παράστασης, στιγμές που η καρδιά του θεατή ενεργοποιείται και χτυπά πιο δυνατά γιατί μια έντονη συνείδηση της υπενθυμίζει πως υπάρχει. Όπως όταν ο νεαρός Εντ αντιλαμβάνεται πως «υπάρχει πάντα κάποιος πιο δυνατός από σένα». Όσο δυνατός κι αν είσαι, κάποιος θα σε νικήσει. Μπορεί να είναι ο πόνος, η απώλεια, ο θάνατος. Μπορεί να είναι και η παραίτηση.
Η ζωή ενδεχομένως να είναι μια ασυμφωνία, την ύπαρξη του κακού δεν μπορούμε να την αρνηθούμε, όμως η τέχνη δεν ψεύδεται. Στον «Γδαρμένο» τίποτα δεν είναι επιφανειακό. Είναι η αλήθεια των νέων από την οποία δεν μπορούμε να διαφύγουμε.
Για μένα η παράσταση αυτή του Στρατή Πανούριου και ο Εντ του Νικόλα Αναστασόπουλου ήταν μια ομολογουμένως ευχάριστη καλλιτεχνική έκπληξη, συγχρόνως ήταν και μια γροθιά στον εφησυχασμό μου. Άργησα να πάω να την παρακολουθήσω, σχεδόν αδικαιολόγητα. Τώρα θεωρώ χρέος μου να την προτείνω ανεπιφύλακτα. Όσο κι αν αυτό ακούγεται κοινότοπο. Την προτείνω γιατί αξίζει. Ένα έργο παγκόσμιο και μια παράσταση μακριά από ωραιοποιήσεις και κλισέ, πλήρης ουσίας.
Έρχεται μια στιγμή που μένεις ολομόναχος. Όταν φτάνεις στην άκρη όλων όσα πρόκειται να σου συμβούν. Τότε πρέπει να γυρίσεις πίσω και να τα διηγηθείς. Για να κλάψεις πρέπει να επιστρέψεις εκεί που όλα άρχισαν. Όπως κάνει ο «Γδαρμένος».
Ο «Γδαρμένος», μια παραγωγή του Καλλιτεχνικού Οργανισμού «Κοχύλι», είναι ένα έργο γραμμένο για να παρουσιάζεται στην αίθουσα μιας τάξης ή στο χώρο εκδηλώσεων ενός σχολείου υιοθετώντας τη μορφή του θεάτρου – «βαλίτσα». Με τη δύναμη της θεατρικής πράξης και την άμεση προσέγγιση με το θεατή το κείμενο γίνεται σκληρό σαν την επίθεση μιας συμμορίας. Έχει τη δύναμη να μεταφέρει τον μαθητή-θεατή στο διαταραγμένο συναισθηματικό κόσμο ενός ψυχρού και αδιάφορου παιδιού, να τον εκθέτει στην ασχήμια και τον παραλογισμό της βίας και να τον οδηγεί προστατευτικά σε μονοπάτια με πανανθρώπινες αξίες.
Το έργο γίνεται αφορμή για συζήτηση μαζί με τον σκηνοθέτη και τον ηθοποιό, μέσα στην τάξη, αμέσως μετά την παράσταση. Έτσι έχουν την ευκαιρία οι μαθητές να εκφράσουν τις απόψεις και τα συναισθήματά τους γύρω από το θέμα της βίας. Αυτή η επίκαιρη παράσταση μας φανερώνει τις επικίνδυνες επιπτώσεις που μπορεί να έχει η βία, όχι μόνο στα παιδιά -αλλά στον καθένα μας- και να μας κάνει να σκεφτούμε πριν να είναι πολύ αργά!
Στα όρια
Ένας νεαρός, ο Εντ, μέλος μιας βίαιης συμμορίας, βρίσκεται στο έδαφος χτυπημένος από τους πρώην συντρόφους του. Καθώς παλεύει στα όρια μεταξύ ζωής και θανάτου ξετυλίγεται, σαν μια ταινία, το κουβάρι της ζωής του πίσω στο χρόνο. Ταξιδεύει στην εποχή που ήταν δώδεκα ετών, όταν η βία μπήκε στην καθημερινότητά του. Μιλά για την αδρεναλίνη που ρέει μέσα σε μια γροθιά και τα δάκρυα που κυλούν πάνω σ’ ένα μελανιασμένο μάγουλο. Μιλά για θύματα και δράστες, για τη μεθυστική δύναμη και την ταπείνωση. Αγγίζει βαθιά μέσα του την αγάπη και την απώλεια.
Για τη βία
Ο «Γδαρμένος» (Blästrad) είναι ένα έργο για εφήβους του Σουηδού θεατρικού συγγραφέα Ματς Σιέλμπυ (Mats Kjelbye). Το έργο έχει περιοδεύσει από το 2008 στα περισσότερα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Σουηδίας, ενώ επίσης την ίδια χρονιά παίχτηκε στο Dramaten, Εθνικό Θέατρο της Σουηδίας, σε σκηνοθεσία του Magnus Ehrner και ερμηνεία του Cristoffer Svensson. Το 2009, το έργο, με τη μορφή εκπαιδευτικού προγράμματος, ταξίδεψε και παρουσιάστηκε στη Ρουάντα, μια χώρα της Αφρικής που έχει δοκιμαστεί σκληρά από τις εκρήξεις ανεξέλεγκτης βίας και τις συνεχείς εμφύλιες συγκρούσεις.
Η ταυτότητα του έργου
Θέατρο “Θεμέλιο”
Λένορμαν 82
Kάθε Παρασκευή στις 21.00
Διάρκεια: 70’
Συντελεστές
Κείμενο: Mats Kjelbye
Μετάφραση: Εύα Στυλάντερ
Σκηνοθεσία: Στρατής Πανούριος
Το ρόλο του Εντ ερμηνεύει ο Νικόλας Αναστασόπουλος.
* Η παράσταση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Σουηδικού Ινστιτούτου.
