Ο Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν (9 Μαρτίου 1934 – 27 Μαρτίου 1968) ήταν Σοβιετικός κοσμοναύτης που, στις 12 Απριλίου του 1961, έγινε ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο Διάστημα και μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη. Mετά την πτήση του ο Γκαγκάριν έγινε παγκόσμια γνωστός, και ταξίδεψε σε πολλές χώρες προκειμένου να διαφημίσει την επιτυχία της Σοβιετικής Ένωσης. Τιμήθηκε με το μετάλλιο Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης. Όπως και οι υπόλοιποι Σοβιετικοί κοσμοναύτες μετά από αυτόν, χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από το καθεστώς για λόγους προπαγάνδας και δημοσίων σχέσεων, και ο άλλοτε ατάραχος Γκαγκάριν άρχισε να φθείρεται από τη δημοσιότητα: άρχισε να πίνει και να έχει προβλήματα με το γάμο του. Παρόλα αυτά συνήλθε, και έπειτα από μια παγκόσμια περιοδεία, ξαναγύρισε στο διαστημικό πρόγραμμα της Ε.Σ.Σ.Δ. Αν και ήθελε να ξαναπετάξει, θεωρήθηκε εθνικό κεφάλαιο, και το 1967 του απαγορεύτηκε και τυπικά, μετά και την καταστροφική πτήση του Σογιούζ 1, να συμμετάσχει ξανά σε διαστημική πτήση (κάτι ανάλογο έγινε και με τον Τζον Γκλεν, πρώτο Αμερικανό στο Διάστημα, που ξαναπέταξε μόνο στα βαθιά του γεράματα). Ο Γκαγκάριν θα μπορούσε στο εξής να πετάει μόνο αεροπλάνα, και μόνο με τη συνοδεία δεύτερου πιλότου. Για τους σοσιαλιστές σε όλο τον κόσμο συμβόλιζε την πρωτοποριακή και προοδευτική ιδιοφυία της ΕΣΣΔ.
Το έργο του Gregory Burke «Gagarin Way» (οδός Γκαγκάριν) πήρε το όνομά του από ένα δρόμο στη Lumphinnans στο Fife της Σκοτίας, μια περιοχή ορυχείων και εργατούπολη. Πραγματεύεται με χιούμορ το θέμα της σημερινής επανάστασης που δεν έρχεται ποτέ. Η υπόθεση αναφέρεται στην εξαφάνιση του σοσιαλισμού από μια περιοχή, όπου ο πολιτικός ριζοσπαστισμός ήταν κάποτε καθοριστικό χαρακτηριστικό της πλειονότητας του τοπικού πληθυσμού.
Tα θέματα του κειμένου είναι ευρύτατα, ο αναρχισμός, η ψυχοπαθολογία, ο υπαρξισμός, η ψυχική ασθένεια, η πολιτική τρομοκρατία, ο μηδενισμός, η παγκοσμιοποίηση, η οικονομική κρίση. Ο Burke παραβιάζει τα στερεότυπα και καταφέρνει να στρέψει την αρσενική ψυχή από μέσα προς τα έξω.
Αλλά αυτό που δίνει τη διαφορά στην παράσταση είναι η ένταση των συναισθημάτων που δημιουργεί, ιδίως εκείνων του φόβου και της αγαλλίασης, του ενθουσιασμού και το να νιώθει κανείς ξέπνοος, όλα σχεδιασμένα για να δημιουργηθεί αυτή η τόσο σημαντική συγκίνηση.
Ένα από τα πιο ελπιδοφόρα πρόσωπα της τέχνης, ο βραβευμένος στο πρόσφατο φεστιβάλ της Βενετίας, σκηνοθέτης Αλέξανδρος Αβρανάς, σκηνοθετεί τη μαύρη κωμωδία του Gregory Burke «Gagarin Way», που ανεβαίνει στο θέατρο «Βασιλάκου».
Ο Αλέξανδρος Αβρανάς στήνει μια παράσταση που υπακούει σε ένα δικό της κινηματογραφικό ρυθμό, ωστόσο έχει μια υπόκωφη ένταση και βαριά ειρωνεία.
Πρόκειται για ψυχολογικό θρίλερ και φιλοσοφική παραβολή πάνω στην πολιτική κατάσταση. Ένα σοφό και ταυτόχρονα γλυκόπικρο σχόλιο για τη σισύφεια μοίρα του ανθρώπου στην Ιστορία. Με την τραγικότητά της να αποκαλύπτεται ανελέητη.
Κεντρικοί ήρωες του έργου είναι δύο εργοστασιακοί εργάτες, που αποφασίζουν να επαναστατήσουν κατά του συστήματος και να οργανώσουν ένα τρομοκρατικό χτύπημα, έχοντας την πεποίθηση ότι μέσα από τη βία θα καταφέρουν να «ξυπνήσουν» τον κόσμο. Άνθρωποι που βαρέθηκαν να θυσιάζονται πάντα για κάτι, που θέλουν να ζήσουν και να γευτούν την ευτυχία που δικαιούνται. Όπως αποδεικνύεται όμως στη συνέχεια, ο ένας από αυτούς ενδιαφέρεται μόνο για ένα ξέσπασμα ωμής βίας και όχι για την επανάσταση. Στην ιστορία εμπλέκεται ο φρουρός της αποθήκης του εργοστασίου και ένας εκπρόσωπος του καπιταλισμού – θύμα μιας λάθος απαγωγής. Το καυστικό κείμενο εγείρει ερωτήματα για την ηθική, τον πολιτικό ακτιβισμό, τη βία και την απάθεια.
Πολιτικό θέατρο με δομή θρίλερ, μια ιδέα του παρόντος, μια εικόνα του μέλλοντος. Θέατρο ζωντανό, ωμό, άμεσο, με καρδιά ασπαίρουσα, σαρκαστικό, χωρίς υπαινιγμούς.
Οι τέσσερις ηθοποιοί είναι από τους πιο εξαιρετικούς που διαθέτει το ελληνικό θέατρο. Ο Στέφανος Κοσμίδης υποδύεται τον Έντυ, ένα πρόσωπο σκληρό, με υψηλή αντίληψη. Η ερμηνεία του έχει κρυστάλλινη αλήθεια. Ο Τομ του Μιχάλη Μουλακάκη είναι θαυμάσιος. Ένας εγκλωβισμένος άνθρωπος. Με χιούμορ, απίστευτη ενέργεια, και αθωότητα ερμηνεύει τον αφελή 20χρονο σεκιουριτά, ο οποίος άθελά του εμπλέκεται στα εκδικητικά σχέδια των δύο εργατών και γίνεται θύμα τους. Ένα κομμάτι της κοινωνίας είναι ο Τομ που έπλασε ο Μιχάλης Μουλακάκης, ο νέος με τα άχρηστα πτυχία που κάνει οποιαδήποτε δουλειά για να επιβιώσει. Αστείος, αφελής αλλά απίστευτα και βαθύτατα τραγικός.
Ο Κώστας Ανταλόπουλος στο ρόλο του Γκάρυ, του εργάτη που αναπολεί την ταξική του ταυτότητα, πετυχαίνει μια σπάνια ερμηνεία. Συγκλονιστικός σε κάθε στιγμή του. Συμβολίζει την ανάγκη και τη συνείδηση. «Κι αν δεν μπορώ;». Ανατριχιαστική η ατάκα του.
Ο Μάνος Βακούσης ως Φρανκ είναι εκπληκτικός ακόμα και στην ακινησία του, σαφώς και στις παύσεις του. Η σκηνή του μονολόγου του μένει για πάντα τυπωμένη στην όρασή σου. Τα λόγια του πύρινα, ανελέητα, κυνικά, αληθινά. «Γύρισα όλο τον κόσμο. Τα είδα τα αεροδρόμιά μου. Τις γάμησα τις πουτάνες μου. Άντε τέλειωνε. Αρκετά ανέχτηκα αυτή τη μαλακία».
Η παράσταση «Gagarin Way», βασισμένη στο έργο του Gregory Burke, και σκηνοθετημένη από τον Αλέξανδρο Αβρανά, είναι μια κραυγή για τα πράγματα εκείνα που χάνονται ανεπιστρεπτί και μια ανάλυση για το πώς θα είναι οι χώρες μας αργά ή γρήγορα, όταν η βάναυση συνταγή, της οποίας βιώνουμε τώρα τα βίαια προαπαιτούμενα, θα έχει πλήρως εφαρμοστεί.
O σκηνοθέτης
Ο σκηνοθέτης, Αλέξανδρος Αβρανάς, σημειώνει: «Το πολιτικό θέατρο έχει πάντα την πρόθεση της παρέμβασης. Ίσως να μην μπορεί να αλλάξει τα πράγματα. Μπορεί όμως σίγουρα να προσπαθήσει να δείξει πώς πραγματικά έχει η κατάσταση και, αν τα καταφέρει, να αφυπνίσει τη συνείδηση έστω και ενός μόνο θεατή. Για να το πετύχει αυτό, πρέπει να μιλήσει στην εποχή του με τη γλώσσα της εποχής του. Δεν αρκεί απλά να ξαναλές τις παλιές ιστορίες ούτε να καταφεύγεις στους παλιούς τρόπους, ακόμα κι αν δούλεψαν καλά στην εποχή τους. Ούτε αρκεί να λες αυτό που η εποχή έχει ανάγκη να ακούσει. Ζούμε σε μια εποχή που όλα τα πρόσωπα της αλήθειας είναι σκληρά και εμείς απλά πρέπει να διαλέξουμε εδώ αυτό που μας ταιριάζει περισσότερο».
Κι ο 37χρονος σκηνοθέτης συνεχίζει: «Νομίζω ότι το Gagarin Way είναι μια εικόνα από το παρόν, και κυρίως από το μέλλον μας. Μας λέει πώς έχουν τα πράγματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και του καπιταλισμού των πολυεθνικών, και πώς οι απλοί άνθρωποι, που δεν είναι απλές στατιστικές στα χαρτιά των τεχνοκρατών, όχι απλώς σαρώνονται από τούτες τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, αλλά μεταλλάσσονται και τρώνε ο ένας τον άλλον».
Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε το 2001 στο Εδιμβούργο και από τότε έχει μεταφραστεί σε 20 γλώσσες και έχει παρουσιαστεί σε όλο τον κόσμο.
* Ο Αλέξανδρος Αβρανάς γεννήθηκε στη Λάρισα το 1977. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (U.d.K.) του Βερολίνου. Tο 2008, στο 49ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης κέρδισε για την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία με τίτλο «Without» το βραβείο της καλύτερης ταινίας μυθοπλασίας και έξι ακόμη βραβεία, ανάμεσα τους κι αυτό του πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη. Με την επόμενη ταινία του «Miss Violence» συμμετείχε στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του 70ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας, όπου απέσπασε τον Αργυρό Λέοντα (Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας) και τρία ακόμα βραβεία. Η ταινία έχει λάβει συνολικά μέχρι σήμερα οκτώ διεθνή βραβεία, μεταξύ άλλων και αυτό του Καλύτερου Σεναρίου στο Φεστιβάλ της Στοκχόλμης. Η πρώτη του σκηνοθεσία στο θέατρο ήταν το 2011 με το πολιτικό δοκίμιο τουν Στρίντμπεργκ «Μικρή κατήχηση για τις κατώτερες τάξεις».
Η ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση: Αλέξανδρος Μπαλαμώτης
Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Αβρανάς
Σκηνικά – Κοστούμια: Ευαγγελία Θεριανού
Φωτισμοί: Ολυμπία Μυτιληναίου
Συνεργασία και δραματουργία: Κώστας Περούλης
Special effects: Προκόπης Βλασερός
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαριτίνη Γκόγκα
Βοηθός σκηνογράφου: Χρυσούλα Κοροβέση
Παραγωγός: Θεοφάνης Γ. Κιρκινέζος
Οργάνωση παραγωγής: Αναστασία Καραντινάκη
Διανομή
Έντυ: Στέφανος Κοσμίδης
Τομ: Μιχάλης Μουλακάκης
Γκάρυ: Κώστας Ανταλόπουλος
Φρανκ: Μάνος Βακούσης
Πληροφορίες
Θέατρο “Βασιλάκου”
Προφήτη Δανιήλ 3-5 (και Πλαταιών), Κεραμεικός
Τηλ.: 2103470707
