Ο μεγάλος καλλιτέχνης Λέοναρντ Κοέν, που ύμνησε με το έργο του τον έρωτα, τον θάνατο, τις ματαιώσεις της ζωής και τα αδιέξοδα όπως κανείς άλλος, μαθαίνοντας ότι η επί χρόνια αγαπημένη του Μαριάν έσβηνε από λευχαιμία, της έστειλε μια ιδιαίτερα συγκινητική επιστολή.
Έγραφε:
«Λοιπόν Μαριάν,
φτάσαμε σε αυτή τη στιγμή που αρχίσαμε να αισθανόμαστε πια πολύ μεγάλοι και τα κορμιά μας άρχισαν να αποσυντίθενται. Νομίζω ότι θα σε ακολουθήσω πολύ σύντομα. Είμαι πολύ κοντά σου, τόσο κοντά που αν απλώσεις το χέρι σου, νομίζω ότι μπορείς να αγγίξεις το δικό μου. Να ξέρεις ότι πάντα θα σε αγαπώ για την ομορφιά και τη σοφία σου. Τώρα θέλω να σου ευχηθώ καλό ταξίδι αγαπημένη μου φίλη και ατέλειωτη αγάπη μου. Θα σε δω στο τέλος του δρόμου».
Η επιστολή αυτή αναγνώστηκε στη Μαριάν μέσω ενός κοινού τους φίλου.
Λίγους μήνες αργότερα, δίνοντας μια συνέντευξη στο New Yorker με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του άλμπουμ «You Want It Darker», αναφερόμενος στα ημιτελή τραγούδια του δήλωνε:
«Δεν νομίζω ότι θα είμαι σε θέση να τελειώσω αυτά τα τραγούδια. Ίσως, ποιος ξέρει; Και ίσως να πάρω μια δεύτερη ανάσα, δεν ξέρω. Αλλά εγώ τολμώ να δεσμεύσω τον εαυτό μου με μια πνευματική στρατηγική. Δεν τολμώ να το κάνω αυτό. Έχω κάποια δουλειά να κάνω. Να ξεμπερδέψω με υποχρεώσεις. Είμαι έτοιμος να πεθάνω. Ελπίζω ότι δεν θα είναι πάρα πολύ άβολα. Αυτό ήταν για μένα».
Εκείνη η δήλωσή του είχε προκαλέσει αίσθηση στους φίλους του και ο ίδιος ύστερα από λίγες ημέρες φρόντισε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις:
«Είπα πρόσφατα ότι είμαι έτοιμος να πεθάνω αλλά νομίζω ότι υπερέβαλα. Σκοπεύω να ζήσω για πάντα…».
«Νομίζω ότι κάθε μουσικός ξέρει, και ο Μπομπ Ντίλαν το γνωρίζει περισσότερο από κάθε άλλον ότι πρέπει να γράφεις τραγούδια σε κάθε περίπτωση. Αν είσαι τυχερός θα κρατήσεις το όχημα καλογυαλισμένο με τα χρόνια. Η κατάληξη στην πραγματικότητα δεν είναι δική σου επιλογή», έλεγε.
Ο Κοέν συνάντησε στην Ύδρα την πανέμορφη Νορβηγίδα Μάριαν Ίλεν, μια νεαρή καλλονή που όλοι θαύμαζαν για την εξυπνάδα και το χιούμορ της. Μια θεϊκή ύπαρξη, που όπως έλεγε χαρακτηριστικά ο ίδιος ο Κόεν, «οι θεοί έφεραν στον δρόμο μου» και με την οποία μοιράστηκε δέκα ολόκληρα χρόνια μουσικής και ποίησης, την πιο ειδυλλιακή περίοδο της ζωής του. Για την Μάριαν, τη μούσα του, ο Κοέν έγραψε το τραγούδι «So Long, Marianne» και το “Bird on the Wire”.
Τη γνώρισε σε ένα παντοπωλείο στην Ύδρα και έγιναν ζευγάρι. Επί χρόνια η Μαριάν Ίλεν και ο γιος της Αξελ μοιράστηκαν τη ζωή του Κοέν στην Ελλάδα και στον Καναδά. Η Μαριάν Ίλεν πέθανε στις 28 Ιουλίου 2016, σε ηλικία 81 ετών στη Νορβηγία.
Ο Κοέν συνήθιζε να λέει πως η Μαριάν είναι το πιο όμορφο πλάσμα που είχε δει ποτέ. «Ποτέ δεν ένιωθα όμορφη. Γι’ αυτό και όταν μου το έλεγε ο Λέοναρντ, ξανά και ξανά, δεν τον πίστευα. Ούτε κι εκείνος όμως πίστευε ότι είναι όμορφος. Είχαμε και οι δύο τα προβλήματά μας…», είχε η εκμυστηρευτεί η ίδια.
Πενήντα και κάτι χρόνια μετά, με το χρόνο να έχει σαρώσει μνήμες, εικόνες και τα πρώτα φιλιά που έδωσαν, άγνωστοι μεταξύ αγνώστων, ο Λέοναρντ Κοέν έγραψε ξανά στη Μαριάν. Μόνο που αυτή τη φορά δεν ήταν ένα τραγούδι, αλλά ένα αποχαιρετιστήριο γράμμα, ένα memento mori. Στις 29 Ιουλίου, σε ηλικία 81 ετών, η Μαριάν άφησε την τελευταία της πνοή κάπου στη Νορβηγία. Όμως, ο Κοέν δεν την ξέχασε και την ύστατη στιγμή τής έστειλε ένα μακρινό άγγιγμα από το παρελθόν. Την ύπαρξη του γράμματος, όπως αναφέρει και η βρετανική εφημερίδα Guardian, επιβεβαίωσε ένας πολύ κοντινός φίλος της Μαριάν, o Γιαν Κρίστιαν Μόλεσταντ, σε καναδικό ραδιόφωνο.
Ήταν εκείνος που ήρθε σε επαφή με τον Κοέν για να τον πληροφορήσει για την κρίσιμη κατάσταση της υγείας της Μαριάν. «Μέσα σε δύο ώρες ο Κοέν είχε γράψει και είχε στείλει ένα πανέμορφο γράμμα στη Μαριάν. Την επόμενη ημέρα της το πήγαμε και ευτυχώς είχε τις αισθήσεις της και πραγματικά χάρηκε για το γεγονός ότι της έγραψε», είπε ο Μόλεσταντ.
Το γράμμα που της διάβασε έγραφε μεταξύ άλλων: «Σωστά λένε, Μαριάν ότι έρχεται κάποια στιγμή ο καιρός όπου πραγματικά είμαστε πολύ γέροι και τα σώματά μας διαλύονται και νομίζω ότι πολύ σύντομα θα σε ακολουθήσω. Τώρα που είμαι τόσο κοντά, πίσω σου, που αν απλώσει το χέρι σου θα μπορέσεις να πιάσεις το δικό μου. Και ξέρεις, πάντα σε αγαπούσα για την ομορφιά και τη σοφία σου, αλλά δεν χρειάζεται να πω τίποτα περισσότερο γι’ αυτά διότι τα γνωρίζεις ήδη. Αλλά τώρα, θέλω μόνο να σου ευχηθώ ένα καλό ταξίδι. Αντίο, καλή μου φίλη. Ατέλειωτη αγάπη, θα τα πούμε στο μέλλον». Τα λόγια του Κοέν λειτούργησαν τόσο θετικά στη Μαριάνε που κάποια στιγμή, στο σημείο που την προτρέπει να απλώσει το χέρι της, εκείνη ασυναίσθητα το έκανε σαν να νόμιζε ή να ήξερε ή να ήλπιζε ότι μόλις το κάνει αμέσως θα αισθανθεί τη θερμότητα του χεριού του πρώην αγαπημένου της και ότι η παλιά εγγύτητα θα αποκτήσει πάλι σαρκικό βάρος.
Λίγο πριν κλείσει τα μάτια της, η Μαριάν ζήτησε από τον Μόλεσταντ να της σιγοψιθυρίσει το τραγούδι του Κοέν με το οποίο ταυτιζόταν περισσότερο – το «Bird on the wire». Κι όπως είπε στη συνέχεια, μόλις εκείνη άφησε την τελευταία ανάσα, έσκυψε, τη φίλησε στο μέτωπο και όλα πήραν το δρόμο τους. Όταν έφυγε από το δωμάτιο, γύρισε και της είπε: «so long, Marianne». Όπως ακριβώς ήθελε να γράψει και ο Κοέν για τη μούσα του. Για την ιστορία, το συγκεκριμένο τραγούδι υπάρχει στην πρώτη συλλογή του Κοέν «Songs of Leonard Cohen» που κυκλοφόρησε στις 27 Δεκεμβρίου 1967. Έκτοτε έγραψε γι’ αυτήν και το επίσης γνωστό τραγούδι «Bird on the wire», ενώ της αφιέρωσε και την τρίτη ποιητική του συλλογή, την περίφημη «Flowers for Hitler», όπως επίσης και άλλα κομμάτια του. Στον δεύτερο δίσκο του, το «Songs from a Room», που βγήκε τον Απρίλιο του 1969, έβαλε τη φωτογραφία της στο οπισθόφυλλο. Ήταν μια καρμική σχέση, η οποία μπορεί να πληγώθηκε από το χρόνο, αλλά ποτέ δεν έπαψε να λάμπει μέσα τους. Η πρώτη φλόγα έμεινε αναλλοίωτη ως το τέλος.
Το τραγούδι «So Long, Marianne» εμφανίζεται για πρώτη φορά στον θαυμάσιο δίσκο «Songs of Leonard Cohen» του 1967.
Come over to the window, my little darling
I’d like to try to read your palm
I used to think I was some kind of Gypsy boy
Before I let you take me home
Now so long, Marianne, it’s time that we began
To laugh and cry and cry and laugh about it all again
Well you know that I love to live with you
But you make me forget so very much
I forget to pray for the angels
And then the angels forget to pray for us
Now so long, Marianne, it’s time that we began
We met when we were almost young
Deep in the green lilac park
You held on to me like I was a crucifix
As we went kneeling through the dark
Oh so long, Marianne, it’s time that we began
Your letters they all say that you’re beside me now
Then why do I feel alone?
I’m standing on a ledge and your fine spider web
Is fastening my ankle to a stone
Now so long, Marianne, it’s time that we began
For now I need your hidden love
I’m cold as a new razor blade
You left when I told you I was curious
I never said that I was brave
Oh so long, Marianne, it’s time that we began
Oh, you are really such a pretty one
I see you’ve gone and changed your name again
And just when I climbed this whole mountainside
To wash my eyelids in the rain
Oh so long, Marianne, it’s time that we began
