Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Σε μια χώρα υπό κρίση το γεγονός ότι υπάρχουν καλλιτέχνες που κάνουν θέατρο για την ψυχή τους και την ψυχή μας, αποκτά έναν ακόμη μεγαλύτερο συμβολισμό, έχει μιαν αντήχηση πολύ δυνατότερη από εποχές άλλες. Ο Λάζαρος Βαρτάνης είναι ηθοποιός γόνιμος και μάχιμος, που υπηρετεί το θέατρο με ποιότητα και ουσία. H στάση του, οι κινήσεις του, οι επιλογές του, οι συνεργασίες του δεν γίνονται στο κενό. Δεν γίνονται απλώς για να δείξει ότι ξέρει να κάνει επιλογές, καθότι είναι ένας βιρτουόζος της υποκριτικής, ταγμένος θεράπων της τέχνης του, που σημαδεύει κατευθείαν το βάθος της ρίζας του ήρωα που υποδύεται. Ανεξαρτήτως του τι πράττει στη σκηνή, αν περιφέρεται σιωπηλός, αν τραβά ένα σκοινί, αν τραγουδά, αν χορεύει, αν παριστάνει ένα πουλί που πετά, αν ερωτεύεται ή αν συναντά το χιούμορ, τη συγκίνηση και την αγάπη, είναι άψογος. Κάθε του κίνηση, κάθε του λόγος, κάθε του ανάσα, περιέχει τα θεμέλια της επιθυμίας της τελειότητας. Μήπως, άλλωστε, αυτός δεν είναι και ο συμβολισμός της πραγματικότητας που θέλουμε, που ψάχνουμε; Για μένα ο Λάζαρος Βαρτάνης είναι ένας ρομαντικός του θεάτρου. Τον έχω δει στο «Να ‘ρθω μαζί σου», στο «Μελίνα Μ.» και στο «Αρμαντέιλ», σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Ασπιώτη, με τον οποίο τον συνδέει παλιά και δυνατή φιλία. Ανακάλυψα, όπως κάθε φορά που θαυμάζω ένα σπάνιο καλλιτέχνη, πως η έκφραση, η τεχνική του, οι χτύποι της καρδιάς του επί σκηνής, η πειθαρχία του, το πάθος του, η συνέπειά του, η φαντασία του, το μυστήριο που δημιουργεί, είναι ένα ολόκληρο λεξιλόγιο. Λεξιλόγιο τόσο πλούσιο όσο και το σύνολο των περιγραφικών εννοιών μιας γλώσσας. Δίχως τίποτα πάνω του να είναι φλύαρο, καθαρός, αφαιρετικός, ποιητικός. Αυτή την εποχή παίζει στο «Innerview» του σημαντικού συγγραφέα μας Αλέξη Σταμάτη, σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ, το οποίο παρουσιάζεται στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Ο Λάζαρος είναι ένας άνθρωπος διαυγής, ευπρόσιτος και ευπροσήγορος και ένας ηθοποιός που διδάσκει την ταπεινότητα. Ελπίζω πως το όνειρο θα μείνει για πάντα μέσα του. Ελπίζω πως για πάντα θα ακούει τη φωνή της εσωτερικότητάς του. Τη σιωπή της έκφρασης και την έκφραση της σιωπής. Για εκείνον και για μας. Ελπίζω ακόμα πως θα δούμε ξανά το «Αρμαντέιλ» και μάλιστα σύντομα…
Διαβάστε τη συνέντευξη.
Φωτογραφίες: cat is art
* Γεννήθηκα στην πανέμορφη Θεσσαλονίκη. Εκεί έζησα και μεγάλωσα. Είχα ευτυχισμένα παιδικά χρόνια. Θυμάμαι τους παππούδες και τις γιαγιάδες μου –δυστυχώς οι τρεις από αυτούς έχουν «φύγει» πια. Τους γονείς μου, την πρώτη συνάντηση με τον αδερφό μου –ήμουν 9 χρονών όταν γεννήθηκε. Τα παιχνίδια με τους φίλους μου στη γειτονιά, ώρες ατέλειωτες. Τους πρώτους έρωτες. Το πρώτο φιλί. Αναμνήσεις που τις κρατάω μέσα μου σα θησαυρό.
Πώς μπήκαν η υποκριτική και το θέατρο στη ζωή σου;
* Από πάντα ήθελα να είμαι ηθοποιός. Ποτέ δε σκέφτηκα σοβαρά να ασχοληθώ με κάτι άλλο. Μου περνούσαν ιδέες για αρχαιολόγος, γεωπόνος αλλά καμία σχέση τελικά.
Κάναμε διάφορα σκετσάκια στο σχολείο –που φυσικά τα οργάνωνε ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης, τυχαίο;– αλλά η πρώτη μου ουσιαστική επαφή με το θέατρο έγινε σε ηλικία 17 χρονών. Τότε ήταν που γράφτηκα στο θεατρικό εργαστήρι της Καλαμαριάς, με πρώτη μου δασκάλα τη Λιάνα Κοταλακίδου, και εκεί σιγουρεύτηκα πια ότι «εδώ είμαι». Αυτό θέλω να κάνω και πρέπει να το σπουδάσω. Πρώτα σε μια ιδιωτική σχολή για δύο χρόνια και μετά μπήκα στη δραματική του Κ.Θ.Β.Ε. Όμορφα χρόνια.
Η επίσημη αρχή έγινε με την «Ελίζα» σε σκηνοθεσία του Ισίδωρου Σιδέρη.
Μίλησέ μου για τους δασκάλους σου και τι έχεις κρατήσει ως παρακαταθήκη από τη διδασκαλία τους.
* Ανήκω σε μια τυχερή φουρνιά που πέτυχε τον Ανδρέα Βουτσινά. Μας άλλαξε όλη την αντίληψη περί υποκριτικής. Έχουν περάσει 7 χρόνια που τελείωσε η σχολή και ο Ανδρέας είναι ακόμα εδώ. Τότε τον αμφισβητούσα, τώρα ξέρω ότι είχα κάνει λάθος. Με στοιχειώνει σε κάθε ρόλο. Τι λέω, πώς το λέω, γιατί το λέω, αν το λέω. Γιατί ο συγγραφέας διαλέγει αυτές τις λέξεις και όχι άλλες; Τα δαχτυλικά αποτυπώματα… Τι να πρωτοπώ για τα μαθήματά του.
Άλλοι δάσκαλοί σου;
* Η Λίνα Λαμπράκη. Άλλη σημαντική δασκάλα και τεράστια ηθοποιός. Κρατάω σαν φυλακτό την απενοχοποίηση που μας έμαθε στο λόγο. Μέχρι τότε σαν καλός μαθητής τόνιζα «σωστά» τις προτάσεις. Μετά τη Λίνα και τη μέθοδό της «σκέψη – λόγος» άλλαξα εντελώς κατεύθυνση. Ακόμα Δημήτρης Βάγιας, Αίγλη Χαβά, Κώστας Γεράρδος, Αναστασία Θεοφανίδου και πολλοί ακόμη. Ήταν εμπειρία ζωής τα χρόνια μου στη σχολή.
Θέλεις να μιλήσεις στους αναγνώστες για το θέμα του έργου «Innerview» του Αλέξη Σταμάτη και για την παράσταση στο Ίδρυμα Κακογιάννη, που ετοιμάζετε με τη σκηνοθέτιδα Λίλλυ Μελεμέ;
* Σε πολύ σύντομη περίληψη, πρόκειται για τρεις ανθρώπους που βρίσκονται με αφορμή μια συνέντευξη η οποία θα φέρει τα πάνω κάτω. Ένας παλαίμαχος ηθοποιός, ένας νέος σκηνοθέτης και μια δημοσιογράφος. Ευτυχώς το έργο είναι αρκετά πολύπλοκο για να περιγραφεί με δυο λέξεις. Ουσιαστικά είναι έργο σχέσεων. Δύσκολων σχέσεων και διαφορετικών «θέλω». Ανυπομονώ να μπει κοινό.
Χαίρεσαι για τη συνεργασία αυτή;
* Πολύ. Χαίρομαι που γνώρισα τη Λίλλυ Μελεμέ, τον Αλέξη Σταμάτη και τον Νίκο Αρβανίτη. Με την Εύα Σιμάτου μας δένει μια ιστορία χρόνων.
Ποιος είναι ο δικός σου ρόλος;
* Εγώ κάνω τον σκηνοθέτη, τον Μιχάλη. Είναι από τους πιο σύνθετους χαρακτήρες που πέρασαν ποτέ από τα χέρια μου.
Τελικά τι πιστεύεις: «πόσο απέχει η αλήθεια από το ψέμα», «η τέχνη από τη ζωή», «ο έσω εαυτός από τον έξω»;
* Όλα αυτά ισορροπούν σε μια λεπτή κόκκινη γραμμή. Σημασία έχει εσύ τι θα διαλέξεις.
Σε έχει σκηνοθετήσει τρεις φορές (απ’ ό, τι θυμάμαι) ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης, στο «Να ‘ρθω μαζί σου», στο «Μελίνα Μ.» και στο «Αρμαντέιλ». Πώς θα περιέγραφες αυτή τη συνεργασία αλλά και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα στις συζητήσεις για την παράσταση και στις πρόβες;
* Έχω σκεφτεί ότι μπορεί να φαίνομαι εμμονικός μιλώντας συνέχεια γι’ αυτό ή ότι μπορεί να μου κάνω κακό. Τελικά δε με νοιάζει όμως. Μου ταιριάζει η αισθητική του, με ενδιαφέρει ο τρόπος που δουλεύει, μου δίνει ασφάλεια το ότι βλέπει και την παραμικρή λεπτομέρεια, με εκνευρίζει η τελειότητά του, με εξελίσσει, βρε αδερφέ. Αλλά το σημαντικότερο για μένα είναι ότι αυτές οι δουλειές δεν έμοιαζαν καθόλου μεταξύ τους. Ένα κωμικό ρέκβιεμ, μια περφόρμανς με αφορμή τη Μελίνα και ένα σπουδαίο έργο μυστηρίου σκηνοθετημένα με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Τι καλύτερο να ζητήσω. Περιμένω πώς και πώς να συμβεί το επόμενο πράγμα που συζητάμε.
Σας έχω δει πολλές φορές να παρακολουθείτε διάφορες εκδηλώσεις μαζί με τον Κωνσταντίνο και τον Μάριο (σ.σ. Μακρόπουλο), είστε και φίλοι; Πόσο μακριά πηγαίνει αυτή η φιλία και πώς δέσατε;
* Με τον Ασπιώτη είμαστε φίλοι σχεδόν 20 χρόνια. Από την πρώτη Λυκείου. Ούτε που θυμάμαι πώς έγινε και κολλήσαμε. Απλά έγινε. Έχουμε ζήσει πολλά μαζί. Γέλια, καβγάδες, ξενύχτια, φαγητό, ξανά γέλια. Ήμασταν «μέλη» μιας μεγάλης παρέας. Ασπιώτης, Νίκος, Βασιλειάδης, εγώ, Γιάννης κ.α. Με τον Μάριο γνωριστήκαμε στη δουλειά. Πριν από δύο χρόνια περίπου, την εποχή του «Να ‘ρθω μαζί σου» και κολλήσαμε σιγά σιγά. Τα τελευταία χρόνια δούλεψα πολύ με ανθρώπους που ήταν ή έγιναν φίλοι μου στην πορεία. Σύνθια Μπατσή, Κωνσταντίνος Καϊκής, Ζωή Καραβασίλη, Ελένη Κάκκαλου, Τάκης Λυκοτραφίτης, Μαρία Κίτσου, Ηλένια Δουλαδίρη, Χάρης Αττώνης, Φάνης Παυλόπουλος…Τους θαυμάζω τόσο σαν καλλιτέχνες όσο και σαν ανθρώπους. Με κάποιους περνάμε ώρες μαζί.
Η αίσθηση της φιλίας πόσο επηρεάζει μια θεατρική δουλειά;
* Όταν είσαι φίλος με τους συνεργάτες σου, ξεκινάς από το 10 και όχι από το 0. Δεν χρειάζονται πολλά λόγια. Ένα βλέμμα αρκεί. Το κακό είναι ότι μπορεί εύκολα να υπάρξουν εντάσεις. Εκεί πρέπει να βάλεις νερό στο κρασί σου άμεσα γιατί όσο εύκολα ξεκινάει κάτι καλό τόσο εύκολα μπορεί και να διαλυθεί.
Είναι εύκολο να είσαι καλλιτέχνης σήμερα;
* Ποτέ δεν ήταν εύκολο. Η κάθε εποχή είχε τα προβλήματά της. Η δικιά μας εποχή έχει την οικονομική κρίση. Θα περάσει κι αυτό, πού θα πάει.
Γιατί τόσα πολλά θέατρα στην Αθήνα, κατά τη γνώμη σου;
* Γιατί ο κόσμος δεν πληρώνεται πια και γιατί σχεδόν όλες οι ακροάσεις είναι στημένες. Κάπως πρέπει να εκτονώσεις τη δημιουργικότητά σου.
Τι ρόλο παίζει το χιούμορ στη ζωή σου και γενικά στη ζωή, κατά τη γνώμη σου;
* Το Α και το Ω. Βαριέμαι τη σοβαροφάνεια και τη δήθεν κουλτούρα. Ας αυτοσαρκαστούμε επιτέλους.
Ποιες λεπτομέρειες της καθημερινότητας σε κεντρίζουν;
* Μου αρέσει να βλέπω σινεμά, θέατρο, να παίζω επιτραπέζια με τους φίλους μου, να μιλάμε ώρες ατελείωτες για τις ζωές μας, να ασχολούμαι με τις πιθανές υποψηφιότητες των Oscar. Να παρατηρώ τον κόσμο και να «κλέβω» συμπεριφορές. Να βρίσκω πετάμενα φυτά στα σκουπίδια και να προσπαθώ να τα σώσω…
Ποια προσωπικά στοιχεία που δεν εκφράζονται στην καθημερινότητα βρίσκουν διέξοδο στο θέατρο;
* Ζούμε σε εποχές που δύσκολα υπάρχει ποικιλία στην καθημερινότητα. Είμαστε σπίτι δουλειά, δουλειά σπίτι. Δεν συζητάμε, δεν κλαίμε, δεν γελάμε, δεν λέμε εύκολα σ’ αγαπώ. Είναι καλή αφορμή η σκηνή για να τα «ζήσεις» όλα αυτά, έστω και για δύο ώρες που κρατάει μια παράσταση.
Η ταχύτητα συμβαδίζει με την τέχνη;
* Όταν πεινάς έχεις να διαλέξεις ανάμεσα σε δύο δρόμους. Αυτόν του γρήγορου χάμπουργκερ και αυτόν του υγιεινού σπιτικού φαγητού. Το ένα γίνεται σε πέντε λεπτά και το άλλο σε δύο ώρες. Και στις δύο περιπτώσεις θα φας. Εγώ προτιμώ να περιμένω για να γευτώ το καλό.
Σε ποιες περιπτώσεις αισθάνεσαι την ανάγκη να ταπεινωθείς και να θαυμάσεις;
* Θαυμάζω την ευγένεια, τους σωστούς τρόπους, τους χαμογελαστούς ανθρώπους, τους μη κομπλεξικούς. Θαυμάζω το ταλέντο και τη σκληρή δουλειά. Θαύμασα την Αλεξάνδρα Αϊδίνη στη «Μεγάλη Χίμαιρα», τον Αλέξανδρο Βάρθη στην «Πάπισσα Ιωάννα», τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη στο «Rocky Horror Show», τον Θανάση Αλευρά και τον Κωνσταντίνο Καϊκή στους «Ήρωες», τη Φανή Αποστολίδου στον «Πήτερ Παν»…
Ένας καλλιτέχνης τι βλέπει σήμερα γύρω του;
* Μια κοινωνία που έχει χάσει τα αβγά και τα πασχάλια και προσπαθεί να γαντζωθεί από όπου μπορεί.
Τι σημαίνει για σένα η λέξη “λάθος”;
* Σημαίνει «σωστό». Με «ξυπνάει» και μου μαθαίνει το επόμενο «σωστό» μου.
Και η λέξη “ψέμα”;
* Τη σιχαίνομαι αυτή τη λέξη. Όχι μόνο σα λέξη αλλά και σαν πράξη. Φυσικά και έχω πει ψέματα, δεν είμαι άγγελος, αλλά εδώ και καιρό αποφάσισα να λέω την αλήθεια όσο κι αν πονάει.
Η δουλειά του ηθοποιού είναι η έκθεση;
* Σαφώς. Καλείσαι, χωρίς πρέπει και δεν πρέπει, να ανέβεις εκεί πάνω στη σκηνή και να τα δώσεις όλα. Όλα όμως. Βρίσκω την όλη διαδικασία μιας παράστασης σχεδόν σαν ερωτική πράξη.
Τι σε φοβίζει και τι σε θυμώνει; Υπάρχει κάτι κοινό ανάμεσα στο φόβο και στο θυμό;
* Με φοβίζει η αρρώστια και ο θάνατος αγαπημένων ανθρώπων. Με θυμώνουν πολλά πράγματα σε καθημερινή βάση αλλά προσπαθώ να τα ξεπερνώ επιτόπου. Ένα πράγμα όμως που δεν μπορώ να συνηθίσω είναι αυτή η καγκουριά που συναντώ καθημερινά στο μετρό. Όλοι τρέχουν να προλάβουν να βρουν θέση να κάτσουν. Περίμενε βρε άνθρωπε να βγω πρώτα από το βαγόνι και μετά θα μπεις. Ναι, με φοβίζει το να γίνω έτσι κάποτε.
Τι ονειρεύεσαι για το μέλλον;
* Ωραία κείμενα και σπουδαίες συνεργασίες.
Τι θεωρείς χυδαίο;
* Τα πισώπλατα μαχαιρώματα και το κουτσομπολιό. Προσπαθώ να μην κάνω κανένα από τα δύο γιατί έχω σημαντικότερα πράγματα να σκεφτώ.
Έχεις ελεύθερο χρόνο και πώς τον αξιοποιείς;
* Δυστυχώς τον τελευταίο καιρό δεν έχω καθόλου χρόνο. Μόλις γίνει η πρεμιέρα του «Innerview», θέλω να πάρω τους φίλους μου και να πάμε σινεμά.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συγγραφείς και ποιο το αγαπημένο σου βιβλίο;
* Τελικά όσα χρόνια και αν περάσουν, το αγαπημένο μου βιβλίο θα είναι «Οι μυστικοί εφτά» της Ένιντ Μπλάιτον. Τρελαίνομαι όμως πάντα με τα βιβλία που μου δίνει η Μαρία Κίτσου να διαβάσω. Το τελευταίο ήταν «Η γυναίκα με το νούμερο 13» του José Carlos Somoza. Εξαιρετικό.
Από θεατρικά έργα;
* Από θεατρικά λατρεύω τις τραγωδίες. Αριστουργήματα που θέλω να τα παίξω όλα. Προς το παρόν έχω κάνει δύο. Τον «Οιδίποδα Τύραννο» και τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ».
Ποιο στίχο αγαπάς και σκέπτεσαι συχνά;
* Το «Χακούνα ματάτα, τι υπέροχη φράση… Τις έγνοιες διώξε κι όπου θέλει ας βγει…», από τον «Βασιλιά των Λιονταριών».
Ποιες είναι οι αγαπημένες σου γεύσεις;
* Μου αρέσουν όλα τα φαγητά ανεξαιρέτως. Από σούσι μέχρι πατσά και από ομελέτα μέχρι γεμιστά. Όμως σαν τα σνίτσελ της μαμάς μου δεν έχει.
Ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα; Έχεις κατοικίδιο;
* Αγαπώ πάρα πολύ τα ζώα. Τα σέβομαι σαν ισάξιες υπάρξεις με εμάς. Στο σπίτι είχα πάντα γάτες. Όταν ήμουν μικρός είχα την Κίζη. Μετά τον Αρθούρο και τώρα έχω τη Μάχη. Η οποία δεν είναι γάτα αλλά δεινόσαυρος. Έχει τόσο έντονη προσωπικότητα που δεν το πιστεύω.
* Φωτογραφίες: www.catisart.gr
“Ιnnerview”
Ο Αλέξης Σταμάτης γράφει και η Λίλλυ Μελεμέ σκηνοθετεί ένα έργο που μιλάει για το θέατρο, όπως λίγα έχουν τολμήσει, από τις 17 Νοεμβρίου στο Black Box του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης. Τρία πρόσωπα. Τρεις διαφορετικές ηλικίες. Τρεις δυνατοί «παίκτες» της ζωής – δύο άντρες και μία γυναίκα. Τους ερμηνεύουν οι Νίκος Αρβανίτης, Λάζαρος Βαρτάνης, Εύα Σιμάτου. Ένα αποκαλυπτικό παιχνίδι με τον χώρο και τον χρόνο, το παρόν και το παρελθόν, την επινόηση και την πραγματικότητα, το οποίο, σταδιακά, φέρνει στο φως τις συγκρούσεις, τα πάθη και, εν τέλει, τις αδυναμίες τους. Με αφορμή μία συνέντευξη, που εξελίσσεται σε επικίνδυνη ισορροπία ισχύος, και ανατρέπεται από τη μια στιγμή στην άλλη, τρεις άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με τις πιο οδυνηρές αλήθειες τους. Αναγκάζονται να πετάξουν τα «προσωπεία», να αντικρίσουν για πρώτη φορά τον πραγματικό εαυτό τους, και να αναμετρηθούν μαζί του. Οι ρόλοι του θύτη και του θύματος, αβέβαιοι και ρευστοί, εναλλάσσονται διαρκώς και τα θεμελιώδη ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα: Πόσο απέχει η αλήθεια από το ψέμα; Η τέχνη από τη ζωή; Ο έσω εαυτός από τον έξω;
Η ταυτότητα της παράστασης
“Ιnnerview”
του Αλέξη Σταμάτη
Σκηνοθεσία: Λίλλυ Μελεμέ
Σκηνικά – Κοστούμια: Μαρία Παππά
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Παραγωγή: Λυκόφως
Ερμηνεύουν: Νίκος Αρβανίτης, Λάζαρος Βαρτάνης, Εύα Σιμάτου
Κάθοδος στον Άδη
Σε μια θεατρική σκηνή του σήμερα παρατηρούμε τη δουλειά και τη σύγκρουση των συντελεστών ενός έργου που μιλάει για την κάθοδο δύο πρόσωπων στον Άδη. Ο ηθοποιός είναι ένας πεπειραμένος θεατράνθρωπος και ο σκηνοθέτης ένας νεαρός πολλά υποσχόμενος καλλιτέχνης. Στο δεύτερο μέρος εμφανίζεται ο καταλύτης: μια δημοσιογράφος η οποία ασχολείται με το θέατρο. Παρακολουθούμε μέσα από μικροσκόπιο την εξέλιξη της σχέσης του σκηνοθέτη με τη δημοσιογράφο μέσα από μια συνέντευξη όπου τα μυστικά του καθενός έρχονται σταδιακά στο φως.
Πληροφορίες
Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
Αίθουσα Black Box
Πειραιώς 206, Ταύρος
Aπό 17 Νοεμβρίου 2014 έως 6 Ιανουαρίου 2015
Δευτέρα και Τρίτη 21.00
Διάρκεια παράστασης
80 λεπτά
