Γράφει η θεατρολόγος Μαρία Μαρή
Είδα στο θέατρο «Αργώ» το έργο του Τζεφ Μπάρον «Κάθε Πέμπτη κύριε Γκρην» που παρουσιάζεται φέτος για δεύτερη χρονιά, σε σκηνοθεσία Κώστα Γάκη με τον Γιώργο Κωνσταντίνου και τον Αποστόλη Τότσικα.
Ένας μοναχικός και παράξενος Νεοϋορκέζος, ο κύριος Γκρην, ο οποίος έχει αποτραβηχτεί μετά το θάνατο της γυναίκας του στο διαμέρισμά του στο Μανχάταν, διατυμπανίζει ότι δεν έχει κανέναν συγγενή και ότι δεν έχει ανάγκη κανέναν.
Δέχεται μόνο τις επισκέψεις ενός νεαρού, του Ρος Γκάρντινερ, ο οποίος εργάζεται σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία.
Η γνωριμία τους προκύπτει μετά από ένα «ατύχημα», όταν κινδύνεψε να σκοτωθεί ο ηλικιωμένος κύριος Γκρην [Γιώργος Κωνσταντίνου], που περνώντας τον δρόμο, με κόκκινο φανάρι, έπεσε πάνω στο αυτοκίνητο του νεαρού Ρος Γκάρτινερ [Αποστόλης Τότσικας].
Στη δίκη διαπιστώνεται παράβαση λόγω υπερβολικής ταχύτητας και ως ποινή, ο νεαρός οδηγός εντέλλεται από τον δικαστή, να παρέχει στον γηραιό κύριο Γκρην κοινωνική υπηρεσία, μία μέρα την εβδομάδα και αυτή ορίστηκε η Πέμπτη.
Θα του ψωνίζει υλικά αγαθά και θα του κάνει διάφορες εξυπηρετήσεις. Η παρουσία του στο σπίτι του Γκρην προκαλεί αρχικά ταραχή, καθώς εκείνος δεν ξέρει τίποτα για αυτόν τον νέο.
Εννοείται ότι αρχικά τον διώχνει αλλά στη συνέχεια κάπως αρχίζει να τον αποδέχεται όταν μαθαίνει ότι ο νεαρός είναι Αμερικανοεβραίος. Ο Ρος του εξηγεί ότι η κοινωνική λειτουργός, του είχε επιβάλλει τιμωρία, την κοινωφελή εργασία.
Όταν τον διώχνει ο Γκρην, ο νέος θέλει να τηλεφωνήσει στην κοινωνική λειτουργό, αλλά το τηλέφωνο είναι κομμένο, καθώς όπως πληροφορείται, ο κύριος Γκρην δεν το χρησιμοποιεί, και δεν θέλει να τον χρεώνουν.
Ο Ρος καταλαβαίνει ότι ο Γκρην υποσιτίζεται και του φέρνει εβραϊκό φαγητό από τον Σαπίρο, γεγονός που τον πείθει σταδιακά και τελικά τρώει με βουλιμία και ευχαρίστηση.
Βέβαια δεν συγκρίνεται το φαγητό αυτό με εκείνο της συγχωρεμένης γυναίκας του, της Γιέτα, με την οποία ήταν παντρεμένος 59 υπέροχα χρόνια.
Σταδιακά θα δημιουργηθεί μια σχέση μεταξύ τους με γέλιο και συγκίνηση, που θα αλλάξει για πάντα και τους δύο.
Ο Γκρην έχει μεγάλη αστάθεια στο βάδισμά του. Η αστάθειά του, η παραίτησή του, η δυσφορία του προκύπτει φυσικά για τον σπουδαίο Γιώργο Κωνσταντίνου, που πραγματικά διδάσκει επί σκηνής.
Όλη του η γκαρνταρόμπα περιορίζεται σε έναν καλόγερο στο σαλόνι. Στο στηθαίο του σαλονιού του ήταν γραμμένη η φράση «Hodie mihi cras alii» που σημαίνει «Σήμερα για μένα, αύριο για τους άλλους».
Αυτό είναι το μήνυμα του έργου. Και οι δύο ήρωες το εμπεδώνουν αυτό.
Ο Ρος καλείται να φύγει από τον εαυτό του και να στρέψει το ενδιαφέρον του σε έναν άλλον άνθρωπο, που ζει το δικό του δράμα. Η μη αποδοχή από το περιβάλλον του και το ενδιαφέρον του, έστω και εκβιαστικό για έναν ξένο, που σταδιακά γίνεται γι’ αυτόν μια πατρική φιγούρα, τον κάνει ικανό να θωρακίσει τον εαυτό του και να μπορέσει να «λυγίσει» τον Γρην, ώστε να τον κάνει να αναλάβει ο ίδιος την ευθύνη για τη ζωή του, έστω και σε αυτή τη μεγάλη ηλικία.
Ο Αποστόλης Τότσικας είναι σαγηνευτικός στο ρόλο του Ρος. Σαν τυφώνας μπαίνει στο σπίτι του Γκρην, τον βγάζει από τον τάφο της σακούλας, του χαρτιού και των σκουπιδιών που μαζεύει στον χώρο του. Του φωτίζει το σπίτι, τον επαναφέρει στον κόσμο και την επικοινωνία, τον φέρνει πίσω από τον βέβαιο θάνατο.
Ο Γκρην τον προσκαλεί να ανατρέξει στο παρελθόν του, να μιλήσει με τους γονείς του και να μάθει την ιστορία της οικογένειάς του. Ο καθένας με τον τρόπο του προσφέρει κάτι στον άλλο. Ο ένας έχει ανάγκη να μιλήσει στον άλλον, σε κάποιον, που μέχρι πριν λίγο δεν γνώριζε.
Ο Γκρην του λέει ότι ήρθαν από τη Ρωσία, του μιλά για τον Χίτλερ και το πώς γνώρισε τη γυναίκα του, ενώ προβαίνει σε προσωπικές ερωτήσεις στον Ρος, όπως για παράδειγμα γιατί δεν παντρεύτηκε ακόμη.
Ο Ρος φτάνει στο σημείο να του εξηγήσει, αλλά ο Γκρην δεν δέχεται ότι οι εβραίοι «είναι φτερά και πούπουλα».
Έρχονται σε σύγκρουση. Στις εκμυστηρεύσεις τους δημιουργεί εξαιρετικό περιβάλλον ο φωτισμός που σχεδίασε ο Λευτέρης Παυλόπουλος.
Γκρην και Ρος φτάνουν στα άκρα. Ο Γκρην αποκαλύπτει το αγκάθι της ζωής του, όταν ο Ρος του εκμυστηρεύεται ότι είναι ομοφυλόφιλος. Ο Γκρην δεν αποδέχεται ανθρώπους, που δεν είναι εβραίοι στην οικογένειά του, ούτε ότι ένας εβραίος μπορεί να είναι και ομοφυλόφιλος. Τον διώχνει, αλλά αργότερα του λείπει η παρουσία του κάθε Πέμπτη.
Ο Ρος θα ήθελε να μιλά με τον πατέρα του χωρίς αυτός να τον εξευτελίζει, αλλά ο Γκρην επιμένει «ούτε εσύ να τον εξευτελίζεις».
Έχουν και οι δυο τις αγκυλώσεις τους. Ο ένας δεν ήταν αποδεκτός από το περιβάλλον του και ο άλλος δεν αποδέχεται το διαφορετικό και την ποικιλομορφία της κοινωνικής ζωής. Το σίγουρο είναι ότι και οι δυο έχουν σηκώσει τείχη γύρω τους και ζουν εκεί μέσα σε μια ψεύτικη νιρβάνα.
Ο Ρος δουλεύοντας πολύ και ασκώντας το σώμα του, ενώ ο Γκρην δεν ενδιαφέρεται πια για τη ζωή, για τους άλλους, για το φαγητό του, για την αλληλογραφία του. Τρέφεται μόνο με αναμνήσεις και σαν σκιά σέρνεται μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, αποκλείοντας οποιαδήποτε επικοινωνία του έξω κόσμου μαζί του.
Ο συγγραφέας Τζεφ Μπάρον έγραψε ένα σύγχρονο έργο για τη μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου, αλλά και την απέλπιδα ανάγκη του να ξεπεράσει τον εγωισμό του και να ζητήσει βοήθεια από τον διπλανό του. Και οι δυο ταλαιπωρούνται από δυο θέματα που δεν διαλέγει κάποιος, το φύλο και την καταγωγή. Ο Ρος είναι ομοφυλόφιλος και ο Γκρην είναι παραδοσιακός εβραίος με μνήμες νωπές από το Γ΄ Ράιχ. Ο πρώτος είναι νέος με ορμή, ενώ ο δεύτερος έχει φαντάσματα και δεν έχει συγχωρέσει.
Το έργο είναι σφιχτά σκηνοθετημένο από τον Κώστα Γάκη και οι ερμηνείες και των δυο ηθοποιών είναι συγκλονιστικές.
Ο Γιώργος Κωνσταντίνου είναι πράγματι επί σκηνής ο κύριος Γκρην. Σέρνει τα πόδια του, πορεύεται αργά προς την πόρτα, αδιαφορεί για οτιδήποτε συμβαίνει γύρω του.
Ο Αποστόλης Τότσικας παρασύρει τα πάντα με τον νεανικό του ενθουσιασμό…
Το σκηνικό του Αντώνη Χαλκιά, αποδίδει την παραίτηση του ήρωα, το σκονισμένο παρελθόν, που έχει καθίσει πάνω τους ώμους του, το πνιγηρό κλίμα με τα άχρηστα πράγματα.
Φωτισμούς έκανε ο Λευτέρης Παυλόπουλος αποδίδοντας αυτή την αχλή της άρρωστης και μονήρους ζωής του ήρωα.
Ο Κώστας Γάκης δεν σκηνοθετεί μόνο, αλλά συμβάλλει στη μετάφραση και τη μουσική της παράστασης. Συνέθεσε μουσική μελαγχολική που εκφράζει την τρυφερότητα, τη μοναξιά, τον ψυχικό πόνο, τα γηρατειά, τη νοσταλγία της αγκαλιάς, τη λαχτάρα της αποδοχής.
Τα κοστούμια του Μάριου Ράμμου, ρόμπα, παντόφλες για τον Γκρην, αθλητικά ρούχα και κοστούμι εργασίας για τον Ρος, δηλώνουν την απόκλισή τους, την απόστασή τους και τελικά το πόσο όλα αυτά είναι ασήμαντα όταν υπάρχει κατανόηση.
Μια παράσταση, μια συνάντηση δύο γενεών ηθοποιών. Ο δάσκαλος και ο μαθητής. Υπέροχοι και οι δυο! Ο ένας στο ύψος του άλλου. Ένα έργο κάλεσμα στη ζωή, στην αλληλεγγύη και στην αναγνώριση του άλλου.
***
«Κάθε Πέμπτη κύριε Γκρην». Επαναλαμβάνεται το αριστούργημα του Τζεφ Μπάρον στο Θέατρο Αργώ
