Του Παναγιώτη Μήλα
Τρίτη, 5 Σεπτεμβρίου 1944. Με 17 σφαίρες εκτέλεσαν οι Γερμανοί κατακτητές την 17χρονη Ηρώ Κωνσταντοπούλου. 17 σφαίρες. Μία για κάθε άνοιξη της ζωής της. «Γάζωσαν» την ηρωίδα για παραδειγματισμό επειδή τους έκανε τη ζωή δύσκολη κρύβοντας όπλα και προκηρύξεις κάτω από τη σχολική της ποδιά.
Την ώρα που την εκτελούσαν αντιμετώπισε με περιφρόνηση τις κάνες του αποσπάσματος φωνάζοντας: «Χτυπάτε! Κτήνη»… Δίπλα της έπεσαν νεκροί άλλοι 50 Έλληνες αντιστασιακοί που έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα.
Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα στις 16 Ιουλίου του 1927. Οι γονείς της είχαν καταγωγή από τη Σπάρτη. Μαθήτρια ακόμη του Αρσακείου, οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ και ανέπτυξε αντιστασιακή δράση.
Ήταν άριστη μαθήτρια και μιλούσε τέσσερις γλώσσες. Πολύ γρήγορα αναδείχθηκε σε ένα από τα πιο δυναμικά στελέχη της ΕΠΟΝ. Έκρυβε όπλα και προκηρύξεις κάτω από τη σχολική της ποδιά, έγραφε συνθήματα στους τοίχους και κολλούσε αφίσες, προκαλώντας τους Γερμανούς.
Την Κυριακή 16 Ιουλίου 1944, την ώρα που η Ηρώ, φορώντας τα γιορτινά της, έσβηνε τα 17 κεράκια των γενεθλίων της, οι φασίστες έσπασαν την πόρτα του σπιτιού της που ήταν στην οδό Βεΐκου 57 στο Κουκάκι.
Είναι το σπίτι που βλέπετε στην παραπάνω φωτογραφία, έτσι όπως έχει καταντήσει σήμερα.
Για την Ηρώ, μάς είχαν μιλήσει στο Γυμνάσιο δύο μοναδικοί δάσκαλοι:
*Ο καθηγητής της Ιστορίας Γιάννης Σιδέρης όταν είμαστε στη Γ’ Γυμνασίου, στο κτήριο του ΣΤ’ Γυμνασίου Αρρένων Αθηνών, στην οδό Φαλήρου. Μάλιστα μια μέρα, την ώρα που σχολάσαμε, μας συνόδευσε μέχρι την οδό Βεΐκου, για να δούμε το σπίτι της νεαρής αγωνίστριας.
Τότε μας διηγήθηκε πολλά από τα κατορθώματα της ηρωίδας, αλλά και από τα αίσχη των Γερμανών κατακτητών και των Ελλήνων συνεργατών τους. Όσα μας είπε, ασφαλώς (!) ήταν εκτός μαθήματος. Ανεπίσημα…
*Περισσότερα για την Ηρώ, μάς είπε ένα χρόνο αργότερα ο Γυμνασιάρχης μας Σπήλιος – Σπυρίδων Πολυδώρου, στο νέο κτήριο του Γυμνασίου, στην οδό Ζεύξιδος.
Ο Πολυδώρου είχε ζήσει τη βία των Γερμανών κατακτητών τότε που ως νεαρός καθηγητής στα Καλάβρυτα με τη σθεναρή του στάση έσωσε (*) από τη φωτιά των χιτλερικών 250 μαθητές του Γυμνασίου. Και εδώ όσα μάθαμε, ασφαλώς (!) ήταν εκτός μαθήματος. Ανεπίσημα…
Στις 16 Ιουλίου 1944 λοιπόν, μια ομάδα ανδρών (;) των Ταγμάτων Ασφαλείας «μπούκαρε» μέσα στο σπίτι της οδού Βεΐκου 57. Αυτά τα φοβερά «παλικάρια» έσυραν έξω το κορίτσι τραβώντας το από τα μαλλιά. Από εκεί το μετέφεραν στο Αρχηγείο τους όπου βασανίστηκε αλύπητα από τον «Αγήνορα», τον πασίγνωστο συνεργάτη των Γερμανών.
Οι σκληροί βασανιστές ύστερα από πολλές ημέρες παραιτήθηκαν από το θεάρεστο έργο τους αφού δεν κατάφεραν να αποσπάσουν από την Ηρώ ούτε μισή λέξη.
Τότε οι γονείς της ηρωίδας με κάποιες γνωριμίες που είχαν κατόρθωσαν να την απελευθερώσουν. Όμως η Ηρώ συνέχισε τη δράση της, ως τις 31 Ιουλίου, οπότε συνελήφθη και πάλι από άνδρες των Ες-Ες, ύστερα από ένα σαμποτάζ σε τρένο που μετέφερε πυρομαχικά.
Τη μετέφεραν τότε στα κρατητήρια της «Κομαντατούρ» στην οδό Μέρλιν 6 [το κτήριο αυτό δεν υπάρχει σήμερα]. Εκεί με νέου τύπου βασανιστήρια προσπαθούσαν ματαίως επί τρεις εβδομάδες να της αποσπάσουν πληροφορίες για τις δραστηριότητες των αντιστασιακών οργανώσεων.
Ωστόσο εκείνη δεν λύγισε και οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να της αποσπάσουν κουβέντα.
Δυστυχώς οι προσπάθειες των δικών της να τη σώσουν, αυτή τη φορά απέτυχαν.
Οι Γερμανοί τη μετέφεραν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου, στο θάλαμο των μελλοθανάτων. Ακόμα κι εκεί στην απομόνωση του στρατοπέδου, στο περιβόητο «Μπλοκ 15» συνέχιζε τον αγώνα της.
Εκεί η Ηρώ γνώρισε τη Λέλα Καραγιάννη, που έγινε δεύτερη μάνα της. Κοιμόταν κάθε βράδυ στην αγκαλιά της.
Βλέποντας κάποιες περίεργες κινήσεις μέσα στο στρατόπεδο, η Λέλα Καραγιάννη κατάλαβε τι θα επακολουθούσε. Ρώτησε έναν φύλακα ο οποίος με σπαστά ελληνικά και νοήματα είπε πως το επόμενο πρωί θα ήταν το τελευταίο για την Ηρώ.
Ξημέρωσε η Τρίτη 5 Σεπτεμβρίου 1944 και η Ηρώ οδηγήθηκε μαζί με άλλους 49 κρατουμένους στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Οι χιτλερικοί έστησαν στον τοίχο την έφηβη – που δεν είχε καν δικαστεί – και τη δολοφόνησαν επειδή -όπως έλεγαν: «Τέτοιοι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι για εμάς».
***
Όλα αυτά έγιναν μόλις 37 μέρες προτού απελευθερωθεί η Ελλάδα… Από τότε έχουν περάσει 76 χρόνια. Ας ελπίσουμε ότι θα γίνει κάποια κίνηση για να σωθεί το σπίτι της μικρής ηρωίδας. Το σπίτι αυτό θα αποτελέσει μια λαμπερή ψηφίδα στη σύγχρονη ελληνική ιστορία.
***
Διάβασα ότι η Ελένη Κωνσταντοπούλου, η μητέρα της 17χρονης ηρωίδας, με τη διαθήκη της προσέφερε στο σπίτι της οικογένειας και προσωπικά αντικείμενα της κόρης της στον Δήμο Καισαριανής ώστε να γίνει ένα μικρό Μουσείο στη μνήμη της αγωνίστριας. ΑΣΦΑΛΩΣ δεν πιστεύω ότι ο Δήμος Καισαριανής ύστερα από τόσα χρόνια δεν έχει κάνει απολύτως τίποτα. Όμως η εικόνα του σπιτιού που ρημάζει στο Κουκάκι μάλλον επιβεβαιώνουν την παντελή αδράνεια των δημοτικών αρχόντων (;). Συγχαρητήρια…
***
Ολοκαύτωμα Καλαβρύτων: Πώς έσωσε 250 μαθητές ο καθηγητής Σπήλιος Πολυδώρου
