Του Παναγιώτη Μήλα
Σε καμαρίνια θεάτρου μπήκα για πρώτη φορά στο Θέατρο Κυβέλης. Στην αρχή της οδού Μητροπόλεως, λίγο πριν από τη γωνία με την οδό Φιλελλήνων. Εκεί είχε ανεβεί το έργο «Τα παιδικά χρόνια του Μότσαρτ» με πρωταγωνιστή το παιδί – θαύμα, όπως έλεγαν τότε, τον Νίκο Πιλάβιο, τον μετέπειτα πασίγνωστο τηλεοπτικό «Παραμυθά». Μαζί του στη σκηνή και άλλο ένα αστέρι που λάμπει ακόμη: η Λήδα Πρωτοψάλτη.
Τότε δεν υπήρχαν ούτε αυτόγραφα, ούτε selfie. Υπήρχε μόνο το σφίξιμο του χεριού και δυο, τρία λόγια από καρδιάς βγαλμένα.
Μέχρι σήμερα έχω κάνει χιλιόμετρα στα θεατρικά παρασκήνια. Σε μαρμάρινους διαδρόμους, σε πεντακάθαρα κόκκινα χαλιά, σε ζεστά υπόγεια και σε παγωμένα υπερώα, σε καμαρίνια – σουίτες και σε καμαρίνια – καμαρούλα μια σταλιά 2Χ3…
Το μόνο που ποτέ δεν είχα φανταστεί ήταν αυτό που έζησα την Παρασκευή 6 Φεβρουαρίου 2015. Μια παγωμένη μέρα. Σε μια αίθουσα ήταν καθισμένα σε καρέκλες από φορμάικα 60-70 άτομα. Σε μια γωνιά μια μαύρη κουρτίνα «δημιουργούσε» ένα υποτυπώδες καμαρίνι. Συνθήκες κάθε άλλο παρά ιδανικές για θεατρική παράσταση. Και μάλιστα στις 10 το πρωί… Όμως δεν ήταν οι ανέσεις που δημιούργησαν το κατάλληλο κλίμα για να απολαύσουμε μια καλλιτεχνική δημιουργία. Ήταν οι καρδιές και το μυαλό των συντελεστών που έπαιξαν αλλά και η τεράστια αγκαλιά εκείνων που φιλοξένησαν την παράσταση.
Εκείνο το πρωινό γνώρισα τον Ιωσήφ Ιωσηφίδη και τον είδα να ερμηνεύει τον μοναδικό Χρυσοβαλάντη στο έργο του Μάκη Τσίτα «Μάρτυς μου ο Θεός» σε σκηνοθεσία της Σοφίας Καραγιάννη. Η σκηνή στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας των Φυλακών Κορυδαλλού φάνταζε σαν να είναι η πιο επιβλητική σκηνή του κόσμου. Και αυτά τα 60-70 άτομα ήταν το πιο θερμό κοινό που έχω δει ποτέ. Ο διευθυντής του Σχολείου, ο Γιώργος Ζουγανέλης, πριν φύγει ξαφνικά από τη ζωή, πρόσφερε στους κρατούμενους τη δυνατότητα να γνωρίσουν μια καλή παράσταση, με έναν καλό ηθοποιό και καλό άνθρωπο: Τον Ιωσήφ Ιωσηφίδη. Τα δάκρυα αυτών των θεατών άξιζαν όσα δέκα πολυπόθητα βραβεία… Αυτά τα δάκρυα -όσο κι αν ακούγεται ρομαντικό και ουτοπικό- είναι αυτά που δίνουν πίστη και δύναμη στον Ιωσήφ Ιωσηφίδη στον δύσκολο δρόμο που διάλεξε να ακολουθήσει.
Σήμερα το catisart.gr φιλοξενεί τον εξαιρετικό ηθοποιό με ερωτήσεις κλεμμένες (λέμε τώρα) από την (επίσης) μεγάλη επιτυχία του «Όλη η Βίβλος (λέμε τώρα)»…
– «Εν αρχή ην»…
* Η μαμά Μαρία, ο πατέρας Παύλος, ο αδελφός μου ο Γιάννης, ανήκουν στο κεφάλαιο «Εν αρχή ήν…». Η Νάουσα, η αγαπημένη μου πόλη. Οι φίλοι μου οι παιδικοί, που είναι ακόμα φίλοι μου, είναι κουμπάροι μου. Είναι όλη μου η ζωή. Είναι τα κυριακάτικα μεσημέρια στο Μακροχώρι, στο χωριό της μητέρας μου. Είναι οι μυρωδιές από το σπίτι της γιαγιάς μου. Τα ποντιακά που μιλούσαν οι παππούδες μου. Είναι το τσάι που έπινε το βράδυ η γιαγιά μου. Είναι το ψωμί που μου έψηνε στη σόμπα. Είναι η σόμπα που την άναβε με δυσκολία κάθε πρωί με τα χέρια της, με τα παγωμένα τα χεράκια της. Πριν ανοίξουμε το λογιστικό γραφείο -γιατί ήταν λογίστρια- είχαμε ένα μαγαζί με πήλινα, με γλάστρες και καστανόχωμα.
– «Γενεές δεκατέσσερις»…
* Το μαγαζί με τις γλάστρες το έδωσε δώρο στη νύφη του ο παππούς μου. Από αυτόν αρχίζουν οι «γενεές δεκατέσσερις». Είναι μία πολύ δυνατή ανάμνηση αυτός ο χώρος, όπως και οι… κουμπότρυπες που έκανε η μάνα μου για να βγάζει ένα έξτρα χαρτζιλίκι. Ο πατέρας μου διαιτητής, ψάλτης, απ’ όλα. Έκανε τα πάντα και κάνει ακόμα. Πάντα βοηθάει όσο μπορεί. Καλά να είναι ο άνθρωπος. Ο αδελφός μου, η αδυναμία μου. Είναι πολύ λίγο μικρότερος. Δηλαδή ένα χρόνο και 7 μήνες. Αλλά μεγαλώσαμε μαζί. Ήμασταν πολύ κοντά. Η Νάουσα, τα γήπεδα, τα θέατρα, ο «Ζαφειράκης», η ομάδα στο βόλεϊ, ο Σύλλογος αυτός ο μεγάλος με τη βαριά ιστορία για μία μικρή πόλη σαν τη Νάουσα και με τα πενιχρά οικονομικά μέσα που έχει ένας Σύλλογος, στον οποίον μέσα ανδρώθηκα εγώ, ο αδελφός μου, η μάνα μου, ο πατέρας μου, προσέφεραν αφιλοκερδώς. Ο «Ζαφειράκης», η Θεατρική Ομάδα. Από κει κόλλησα την αγάπη μου για το θέατρο, βλέποντας τον πατέρα μου να παίζει στην ερασιτεχνική ομάδα του «Ζαφειράκη». Ο Γαλίτης που έπαιζε μαζί με τον πατέρα μου. Ο Κώστας Κόλλας, ο Γιώργος Μπέκας, είναι κάποιοι άνθρωποι που με βοήθησαν. Ο Φ.Α.Σ. (Φιλοπροοδευτικός Αθλητικός Σύλλογος) Νάουσα, η μεγάλη Νάουσα, η ομάδα η ποδοσφαιρική όπου έπαιζα και εγώ στα τσικό με τον Βασίλη Τσιάρτα. Αυτά είναι… Βέρος Ναουσαίος. Ποντιακής καταγωγής. Οι παππούδες μου ήρθαν από τον Πόντο. Εγκαταστάθηκαν στη Νάουσα και είμαι της τρίτης γενιάς. νομίζω; Ναι, τρίτης γενιάς.
– «Βίος και πολιτεία»…
* Ο πατέρας μου έπαιζε ερασιτεχνικό θέατρο στη Νάουσα με τον «Ζαφειράκη». Τι να πω τώρα. Ήταν «βίος και πολιτεία» αυτή η παρέα, όπου ήταν όλοι δεμένοι. Αυτά ξέρετε είναι θέμα χημείας. Δηλαδή βρέθηκαν κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι ταίριαξαν μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή, έκαναν παρέα, έπαιρναν τις κιθάρες, τραγουδούσαν, ερασιτεχνικά όλα αυτά. Είχαν όλοι τις δικές τους δουλειές. Όμως πήγαιναν σε άλλες πόλεις, έβγαιναν με την ντουντούκα, φορούσαν τα ρούχα της παράστασης και γινόταν ένας χαμός. Μάλιστα ένα έργο του Κώστα Κόλλα, το «Ποιος φοβάται τον Οδυσσέα», βραβεύτηκε τότε από τη Μελίνα Μερκούρη. Όνειρό μου, εάν μπορέσω και πείσω κάποιον παραγωγό, θα την κάνω κι εγώ αυτή την παράσταση. Έτσι μ’ αυτή την παρέα ζυμώθηκα και μεγάλωσα. Ο Δάνης, ο Γιώργος Βογιατζούλης, ονόματα που δεν τα ξέρει ο κόσμος, αλλά για μένα σημαίνουν πολλά πράγματα. Ο Καμπάκης, ο Φώτης Ιγνατιάδης, άνθρωποι, φίλοι του πατέρα μου, που παίζανε όλοι μαζί. Ο Γιώργος Μπέκας που ήταν σε άλλη ομάδα και κάποια στιγμή, στη Γ’ Γυμνασίου, η ομάδα του σχολείου με επικεφαλής τον Νίκο Κύρου – τον δάσκαλο που έχει δώσει την ζωή του για τα παιδιά της Νάουσας – αποφασίζει και λέει: Θα κάνουμε μία παράσταση, θα κάνουμε το «Όνειρο του Σκιάχτρου» του Ευγένιου Τριβιζά, με τον Αποστόλη Μπατσή για βοήθεια και τη Βαρβάρα Χαλάτση. Ανθρώπους, καθηγητές μου. Εγώ παίζω το ρόλο του δεσμοφύλακα. Κάνουμε πρόβες, ατέλειωτες πρόβες και κάποια στιγμή πάμε στο Δημοτικό Θέατρο Νάουσας.
Πρέπει να είσαι ο πρώτος που το λέω σε συνέντευξη αυτό το πράγμα…
Ανεβαίνω στη σκηνή, κατεβαίνω από τη σκηνή και λέω: «Εγώ αυτό θέλω να κάνω». Ακολούθησαν πολλές παραστάσεις με την Ομάδα του Ζαφειράκη. Εκεί όλοι με αγκάλιασαν, μου έδωσαν ρόλους, έπαιζα και στο σχολείο και στο «Ζαφειράκη». Φυσικά ξεκίνησα από το 3ο Γυμνάσιο Νάουσας με τον Νίκο Κύρου. Υπάρχουν και φωτογραφίες στο σχολείο όπως ξέρω. Δεν έχω πάει, αλλά θέλω πολύ σε πρώτη ευκαιρία να πάω να τις δω αλλά και να παίξω για τα παιδιά. Το χρωστάω σε αυτό το Γυμνάσιο αφού εκεί είπα: «Αυτό θέλω να κάνω» και αυτό έκανα.
– «Ακρογωνιαίος λίθος»…
* Κάποιοι δάσκαλοί μου αποτέλεσαν τον ακρογωνιαίο λίθο στη μετέπειτα πορεία μου. Ήδη έχω αναφέρει τον Νίκο Κύρου. Ένα δάσκαλο ο οποίος, είτε με τη περιβαλλοντική εκπαίδευση, είτε με το θέατρο, είτε με οτιδήποτε άλλο συλλογικό έχει να κάνει με το σχολείο, είναι μπροστάρης. Στο Δημοτικό είχα τον Δημήτρη Καραβία. Ένα δάσκαλο ο οποίος ασχολήθηκε περισσότερο με τον αθλητισμό. Γενικά έφτιαχνε μία παρέα την τάξη του. Δεν ήταν δάσκαλος, ήταν φίλος μας. Κατόρθωσε να είναι και φίλος μας και δάσκαλός μας. Μάθαμε πολλά πράγματα δίπλα του. Όλοι οι δάσκαλοι βέβαια σου «χαρίζουν» κάτι, αλλά κάποιοι σου μένουν στο μυαλό για πάντα. Μετά στο Γυμνάσιο είχαμε τον Νίκο Κύρου, τον Αποστόλη Μπατσή, που ήταν γυμναστής, τη Βαρβάρα Χαλάτση. Μεγάλες καρδιές όλοι τους. Άνθρωποι με το «Α» κεφαλαίο. Είχαμε όμως και τον κύριο Τσέλιο, τον μαθηματικό μας. Εγώ λοιπόν δεν ήμουν και τόσο καλός στο μάθημά του, εκείνος όμως ήταν τόσο φιλότιμος και τόσο καλός, που πάντα μου είχε μία αδυναμία. Ένας δάσκαλος ο οποίος αγαπάει πολύ τα παιδιά. Τώρα βέβαια μπορεί να λέω ονόματα τα οποία δεν τα ξέρει ο κόσμος, αλλά για μένα έπαιξαν και παίζουν σημαντικό ρόλο.
Στη συνέχεια φθάνω στο Λύκειο. Πρέπει να σου πω ότι ήμουν πρόεδρος της τάξης μου από το Δημοτικό μέχρι το Λύκειο και πρόεδρος 15μελούς. Είχα και τέτοιες ασχολίες. Με τη φίλη μου τη Μαρία εκεί αγωνιζόμασταν. Δεν μπορώ να πω βέβαια ότι ήμασταν και άνθρωποι που δεν ακούγαμε τους καθηγητές, με την έννοια ότι ντε και καλά πρέπει να κάνουμε το αντίθετο. Συζητούσαμε για το κάθε τι. Αναζητούσαμε σημεία επαφής και τελικά φθάναμε σε συμφωνίες για το καλό όλων. Στην επαρχία οι άνθρωποι γνωρίζονται. Ο κόσμος είναι μικρός, δεν είναι όπως εδώ στην Αθήνα. Αυτό μπορεί να είναι και θετικό, μπορεί να είναι και αρνητικό. Ανάλογα γιατί μιλάμε. Εκεί είχα τον κ. Τσιπίλη, τον διευθυντή μας στο Λύκειο. Ήταν και ο Μπάμπης Κουταλακίδης. Με αυτούς τους ανθρώπους δεν ήμασταν φίλοι. Είχαμε όμως επαφή, συνεργαζόμαστε, μιλούσαμε. Ακόμα και διαφωνίες να είχαμε. Ο Σάκης Χατζόπουλος, που έχει φύγει από τη ζωή, ήταν ΚΚΕ. Ήταν Αριστερός. Αλλά πραγματικός Αριστερός. Με την έννοια ότι, η στάση της ζωής του ήταν και αυτά που έλεγε και αυτά που έκανε. Ήταν πρώτος και αυτός με τα παιδιά και στα θέατρα, και σε όλα. Νομίζω ότι ήταν ευτυχισμένα τα χρόνια του σχολείου πάρα πολύ.
Μετά ήρθε το Πανεπιστήμιο. Ένα χρόνο Παιδαγωγικό Πανεπιστήμιο στη Φλώρινα. Πήγα, έκανα φιλίες και εκεί, με το φίλο μου το Μαρίνο, με Κύπριους, με άτομα από τη Νότια Ελλάδα, αλλά εμένα το μυαλό μου ήταν στο θέατρο. Γι’ αυτό πήγα να ξαναδώσω εξετάσεις. Στόχος μου να περάσω στη Φιλολογία στην Αθήνα. Όταν λοιπόν βγήκαν τα αποτελέσματα ο καλός μας φίλος, ο Τάκης Κουλίτσας, επιστάτης του σχολείου, τηλεφώνησε στον πατέρα μου και του λέει: Καλά αυτός τι κάνει; Γιατί έβαλε πρώτα Αθήνα και Θεσσαλονίκη; Απαντάει ο πατέρας μου: Έχει το σκοπό του αυτός.
Πρέπει να πω ότι οι γονείς μου ήξεραν ότι θέλω το θέατρο και επειδή ήταν και είναι πάντα φίλοι μου, στήριζαν τα σχέδιά μου. Μπορεί βέβαια με τον πατέρα μου να μαλώνουμε αλλά σ’ ένα λεπτό είμαστε και πάλι φίλοι. Όμως πρέπει να πω εδώ πως μου είπαν: Εμείς θα σε βοηθήσουμε σε ό, τι κάνεις, αλλά, εάν θέλεις, κάνε και κάτι άλλο να το έχεις…
Φυσικά τους άκουσα γιατί το θεώρησα -και ακόμα θεωρώ- αποκούμπι τη φιλολογία, μολονότι δεν ασχολούμαι. Έχω ασχοληθεί στο παρελθόν με επιτυχία θα έλεγα, γιατί φαίνεται ότι μου ταιριάζει το διδασκαλίκι. Ασχολήθηκα, αλλά όχι τόσο, γιατί αυτό θέλει μελέτη. Η φιλολογία δεν είναι κάτι απλό. Δηλαδή άμα πω ότι θα ξανακάνω μαθήματα, μιας και μου αρέσουν τα αρχαία και τα λατινικά, θα πρέπει τότε να διαβάσω πάρα πολύ. Έτσι λοιπόν. Τους άκουσα, και μετά τη Φλώρινα πέρασα στη Φιλολογία στην Αθήνα και τα πήγαινα καλά σχετικά. Δεν ήμουν ποτέ ο καλός μαθητής με την έννοια: «Να πάρουμε σημειώσεις από τον Ιωσηφίδη». Έκανα απλά τη δουλειά μου. Ήμουν συνεπής. Δεν μπορώ να ξεχάσω ότι το μόνο μάθημα που έγραψα για 10 ήταν η Λαογραφία. Μας είχε βάλει, θυμάμαι, για τις νηστείες τότε, όπου εγώ τα ήξερα όλα από τη γιαγιά μου τη Βικτωρία που ήταν μετρ σ’ αυτά τα πράγματα.
Το πρώτο χειροκρότημα στην Επίδαυρο
Τότε λοιπόν ανάμεσα στο 3ο και στο 4ο έτος πέρασα στη Δραματική Σχολή του Εθνικού μας Θεάτρου. Δεν σταμάτησα του Πανεπιστήμιο, όμως. Το κρατούσα για την αναβολή του στρατού. Καθυστέρησα να πάρω το πτυχίο και εκεί πέρα, έγινε το όνειρο της ζωής μου. Είπα, τρία χρόνια δεν θα μου χαλάσει κανείς αυτό το όνειρο και όντως το πέτυχα. Δηλαδή ό, τι και αν συνέβαινε, εγώ έλεγα “ευχαριστώ το Θεό”.
Μας πήγε η Μαρία Χορς στην Επίδαυρο όταν είμαστε δευτεροετείς. Νομίζω ότι ήταν φθινόπωρο και μας έβαλε να κάνουμε εκεί το χορικό που κάναμε και στη Σχολή. Θυμάμαι ψιλόβρεχε κιόλας. Στο θέατρο είχε πολλούς τουρίστες εκείνη τη στιγμή. Μας είπε λοιπόν η Χορς: «Θέλω να ξεκινήσετε και να δείτε πως, εάν είστε πολύ συγκεντρωμένοι, θα σταματήσουν όλοι και θα βλέπουν εσάς». Ξεκινώντας το χορικό ξαφνικά δημιουργήθηκε μια μεγάλη… βαβούρα ενώ σιγά σιγά άρχισε να σταματάει η οχλαγωγία. Έγινε απόλυτη ησυχία. Μας παρακολούθησαν και μας χειροκρότησαν. Αυτή ήταν η πρώτη μου εμπειρία από την Επίδαυρο. Το πρώτο χειροκρότημα στην Επίδαυρο.
Αυτό ήταν και το πρώτο μου χειροκρότημα. Στη συνέχεια συμμετείχα και σε μία παράσταση μόνο για ένα 5λεπτο. Είχε έρθει το θέατρο «ΝΟ» και ήθελαν κάποιους μαθητές από τη Σχολή για έναν αυτοσχεδιασμό εκείνη την ώρα πάνω στη σκηνή. Μας σήκωσαν, το κάναμε, ήταν και αυτό σε μία επαφή μου τότε με το «Κοτοπούλη – Rex». Εκεί σταματάνε οι σπουδές. Επιτέλους! Αλλά από τότε κάθε μέρα συνεχίζουμε να σπουδάζουμε. Γιατί πραγματικά, στο θέατρο, όσο παίζεις, σπουδάζεις. Γιατί πραγματικά, σπουδάζεις και μετά. Στη Σχολή παίρνεις τα πρώτα εφόδια. Όταν μάλιστα έχεις πολύ σημαντικούς δασκάλους όπως είχα εγώ. Να αναφέρω εδώ τον Νίκο Μπουσδούκο τον κορυφαίο. Επίσης τον αγαπημένο μου Κώστα Τσιάνο. Και οι δύο χάραξαν την πορεία μου στο θέατρο. Σταθμός υπήρξε για μένα και η ζωγράφος, σκηνογράφος και ενδυματολόγος Ρένα Γεωργιάδου. Οπωσδήποτε δεν ξεχνώ τον Νικήτα Τσακίρογλου, ούτε και την κυρία Τιτίκα Νικηφοράκη. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι επειδή είναι πιο παλιάς σχολής, θα ήταν και εκτός εποχής. Όμως συνέβη το αντίθετο. Η κυρία Νικηφοράκη είχε την πιο σύγχρονη ματιά που έχουμε δει, στα θεατρικά πράγματα. Ήταν πολύ μπροστά σε όσα μας δίδασκε. Σημαντική συμβολή στην εκπαίδευσή μου είχε επίσης η Μαρία Σκούντζου και ο συχωρεμένος Ιάκωβος Ψαράς.
– «Ενώπιος ενωπίω»…
* Εδώ πρέπει να αναφέρω πως ο Κώστας Τσιάνος ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μου εμπιστεύθηκε ρόλους. Ήταν ο άνθρωπος με τον οποίον ταίριαζα, γιατί εγώ έχω υπάρξει και χορευτής του Λυκείου Νάουσας και ταίριαξαν λίγο τα χνώτα μας. Είμαι και εγώ λαϊκός. Έχουμε μεγάλη σύμπνοια και είναι ο πρώτος δάσκαλος εκτός Σχολής που μου έδωσε τα πρώτα πράγματα. Βέβαια οι δάσκαλοι με τους οποίους βρέθηκα «ενώπιος ενωπίω» ήταν άλλοι τρεις. Εκτός από τον Νίκο Μπουσδούκο και τον Κώστα Τσιάνο στην πορεία μου συνάντησα και τον Στέφανο Κυριακίδη που επίσης μου πρόσφερε πολλά. Ακόμη τον Μπάμπη Σαρηγιαννίδη και τον Λευτέρη Λουκαδή. Αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι με βοήθησαν να καταλάβω πράγματα. Τέλος, θα πω ότι θεωρώ μεγάλη μου δασκάλα, τα τελευταία χρόνια, τη Σοφία Καραγιάννη, που είναι η γυναίκα μου. Χωρίς να έχει τέτοια πρόθεση, για μένα είναι μεγάλη δασκάλα.
– «Αλλήλων τα βάρη βαστάζετε»…
* Με τη Σοφία συνεργαστήκαμε για πρώτη φορά πριν παντρευτούμε. Στην «Ψυχολογία του Συριανού συζύγου». Νωρίτερα είχα δει τη δουλειά της στο «Μην παίζεις με τα χώματα» που είχε κάνει με τη Θοδώρα Σιάρκου και με την Ειρήνη Μουρελάτου. Ήταν μία εξαιρετική δουλειά. Τότε τη γνώρισα. Άκουγα τις απόψεις της και έλεγα ότι, εδώ είμαστε. Αυτός είναι ο άνθρωπός μου. Εγώ δεν ήξερα όμως τον τρόπο που δουλεύει και ακόμα δεν τον έχω μάθει εκατό τοις εκατό, να σου πω την αλήθεια. Η Θοδώρα και η Ειρήνη ήξεραν απόλυτα τον τρόπο της Σοφίας και έτσι επειδή μου άρεσε πολύ αυτό το κείμενο, ύστερα από δικές μου παραινέσεις, ξεκινήσαμε να κάνουμε την «Ψυχολογία». Εκεί ευτυχώς, η Ειρήνη Μουρελάτου, με βοήθησε να μάθω τον τρόπο δουλειάς της Σοφίας. Πρακτικά, είναι πολύ σαφής σ’ αυτό που κάνει η Σοφία. Δηλαδή μπορείς να το καταλάβεις εύκολα. Όμως άλλο είναι αυτό και άλλο το να… λυθείς. Χρειάζεται ένας χρόνος. Έτσι ξαφνικά άρχισαν να μου ξεκλειδώνονται πράγματα. Δηλαδή δεν το περίμενα. Άρχισαν να φαίνονται άλλες πλευρές μου που δεν είχα συναντήσει, γιατί βέβαια παίζει ρόλο το ότι μέχρι τότε έπαιζα και σε μεγάλες παραγωγές, όπου ο χρόνος που μπορεί να σου αφιερώσει ένας σκηνοθέτης, λογικά δεν μπορεί να είναι πάρα πολύ μεγάλος. Ενώ σ’ αυτές τις μικρές παραγωγές, δουλεύεις πολύ συστηματικά, πολύ πιο μεθοδικά, πολύ σε λεπτομέρεια και αυτό είναι πιο φυσιολογικό. Δηλαδή κάθε σκηνοθέτης, όσο πιο πολλά άτομα, τόσο πρέπει να μοιράσει την προσοχή του. Και έτσι ανακαλύψαμε ότι υπάρχει μία χημεία. Ανακαλύψαμε ακόμη και το «Αλλήλων τα βάρη βαστάζετε»… Βεβαίως υπάρχουν καβγάδες, βεβαίως μαλώνουμε, αλλά πάντα είναι προς το καλό της δουλειάς. Γιατί; Γιατί εμπιστεύεται ο ένας απεριόριστα τον άλλον. Ακόμα και όχι να πω, σε κάτι που θα μου πει η Σοφία, αμέσως μετά… θα το κάνω. Αν κάνω εγώ κάτι και λίγο το δει η Σοφία διαφορετικά, μπορεί να το μελετήσει και να μου το πάει σε μία σωστή κατεύθυνση. Πάλι δηλαδή την ακούω. Υπάρχει μία πάρα πολύ καλή συνεργασία η οποία και στο «Μάρτυς μου ο Θεός» έχει αποδώσει. Το «Μάρτυς μου ο Θεός» φαινομενικά δεν είναι σαν τον «Συριανό», όπου οι εικόνες που είχε στήσει η Σοφία ήταν εκπληκτικές. Στο έργο του Μάκη Τσίτα όμως έχει κάτι άλλο που βοηθάει ο σκηνοθέτης. Τα περάσματα…
– «Βρήκε ο Φίλιππος τον Ναθαναήλ»…
* Εκτός από τη Σοφία, τη χημεία την ένιωσα και με τα παιδιά (λέμε τώρα) της Βίβλου. Με τον Θανάση Κουρλαμπά και με τον Σωτήρη Δούβρη. Έχουμε γίνει «ένα». Ξέρουμε ανά πάσα στιγμή, τι θέλει ο ένας από τον άλλο. Θέλουμε να βγάλουμε γέλιο, γιατί όλοι έχουμε ένα κοινό σκοπό. Όμως «βρήκε ο Φίλιππος τον Ναθαναήλ» και στο Θέατρο Vault. Εκεί συνάντησα τον Δημήτρη Καρατζιά, την Αθηνά Τσιλίρα και την Αλεξάνδρα Παλαιολόγου. Ένιωσα μία τρομερή χημεία, όσο και αν φανεί παράξενο, με τον Γιώργο Αρμένη πάνω στη σκηνή. Στη σκηνή πάνω είχαμε μία τρομερή συνεργασία. Ίσως επειδή κι εκείνος είναι λαϊκός όπως εγώ.
– «Αντί πινακίου φακής»…
* Ένας λόγος που ξεκίνησαν όλες οι θεατρικές ομάδες είναι γιατί δεν υπάρχουν πια παραγωγοί. Δεν υπάρχουν άνθρωποι να παίρνουν το ρίσκο μίας παραγωγής και μαζεύονται πια οι ηθοποιοί και κυρίως οι νέοι που βγαίνουν από τις σχολές και κάνουν θιάσους ώστε να μην εργάζονται «αντί πινακίου φακής». Εμείς με τη Σοφία, για την ακρίβεια η Σοφία το κατάλαβε από πολύ νωρίς αυτό και αυτό έχει και ένα καλό, δεν χρειάζεται να περιμένεις να χτυπήσει το τηλέφωνο. Σε βγάζει από το άγχος. Κάτσαμε, στρωθήκαμε και μέσα απ’ αυτό το πράγμα καταφέραμε και δημιουργήσαμε έναν κύκλο θεατών, αυτό τον περιορισμένο που μας αναλογεί στη θεατρική αγορά, μέχρι τώρα. Βέβαια αυξάνεται σιγά σιγά τόσο στην Αθήνα, όσο και στην επαρχία όπου κάνουμε πολλές περιοδείες ακόμη και τον χειμώνα με πάρα πολλές παραστάσεις. Όχι Χριστούγεννα και Πάσχα ή μόνο σε νεκρές περιόδους. Όλο τον χρόνο… Η Θεατρική Εταιρεία και η Ομάδα μας λέγονται «Gaff». Έχει και τμήμα για παιδιά. Στις αρχές του 20ου αιώνα υπήρχαν θίασοι με αυτό το όνομα. Έπαιζαν έναντι κάποιου πολύ μικρού τιμήματος. Όμως στα δικά μας, το Gaff έχει να κάνει και λίγο με την γκάφα, γι’ αυτό στον λογότυπο έχουμε ένα κοριτσάκι που πέφτει. Η Ομάδα μας έχει και το «Μικρός που είναι ο κόσμος» που είναι το παιδικό της -ας πούμε- παράρτημα. Με αυτό έχουμε κάνει το «Ταξίδι της πιο κόκκινης παπαρούνας» γιατί στην ουσία είναι επικεφαλής όλου του εγχειρήματός μας. Έναντι πινακίου φακής λοιπόν… Εντάξει, εμείς οι ηθοποιοί είχαμε κρίση πριν από την κρίση. Τώρα, όπως καταλαβαίνετε, έχει γίνει ακόμα μεγαλύτερη. Υπάρχουν άνθρωποι που παίζουν χωρίς να πληρώνονται καθόλου ή έχουν την προοπτική να πάρουν κάτι πολύ λίγα. Δηλαδή, άλλο να ξεκινάς να παίξεις σε ένα θέατρο μικρό με οκτώ ηθοποιούς και άλλο με πέντε, τέσσερις ή τρεις. Όταν είναι λιγότεροι έχεις μία προοπτική να πάρεις κάτι. Και άμα δεν μπεις στο Εθνικό, στο Κρατικό Βορείου Ελλάδος τότε είναι χίλια μύρια τα προβλήματα. Τα παιδιά εκεί προσπαθούν πολύ να βρουν λύσεις. Ξέρουμε όλοι τις δυσκολίες που περνάει και το ΚΘΒΕ και τα ΔΗΠΕΘΕ. Στο Φεστιβάλ έγινε μία καλή αρχή νομίζω με τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο. Γενικά, τώρα πια δεν έχεις άπειρες επιλογές. Είναι πολλοί οι ηθοποιοί, το ξέρουμε όλοι, βγαίνουν και από τις σχολές, αλλά και από σεμινάρια… Εγώ έχω ακούσει πολλούς ανθρώπους οι οποίοι ήταν υπέρ της κατάργησης της άδειας, να μου λένε ότι, κακώς το είχαμε ψηφίσει και το είχαμε κυνηγήσει τότε. Εγώ ήμουν πολύ μικρός για να ξέρω. Βρήκα αυτή την κατάσταση. Όσοι ήταν υπέρ της κατάργησης της άδειας, σήμερα τους βλέπεις ότι είναι πολύ σκεπτικοί. Εγώ είμαι υπέρ του να κάνει ο καθένας ό, τι θέλει, να ακολουθεί το όνειρό του, αλλά να πληροί και κάποιες προϋποθέσεις, με την έννοια ότι πρέπει να μη δημιουργούνται σχολές «ψιλικατζίδικα», «μπακάλικα». Πρέπει να είναι σχολές οι οποίες να παράγουν λίγους και καλούς και ας είναι όσες σχολές θέλεις σχολές. Δεν μπορούμε να μπούμε στη διαδικασία για να καλύψουμε έξοδα, να γεμίζουμε με σεμινάρια και μετά αυτοί οι ίδιοι οι ηθοποιοί, χωρίς να έχουν την παιδεία, να βγαίνουν και να παίζουν και αυτοί με ένα χρόνο σεμινάριο. Φυσικά ο καθένας έχει δικαίωμα στη γνώση και επίσης πρέπει να ξέρουμε ότι μπορεί κάποιος να είναι μεγάλο ταλέντο και χωρίς να πάρει τις απαραίτητες γνώσεις, αλλά πρέπει ναι τις καλλιεργήσει κάποια στιγμή.
– «Θεού θέλοντος» ή «Εν τω ιδρώτι του προσώπου σου»;
* «Συν Αθηνά και χείρα κίνει». Είμαι υπέρ και των δύο απόψεων. Θέλει και τύχη, αλλά θέλει και την τύχη σου να την προκαλείς. Θα σου πω ένα παράδειγμα, επειδή έχω κάνει και τηλεόραση και ήμουν τυχερός. Η τύχη είναι το γεγονός ότι έπαιξα σε πολύ καλά σίριαλ: Όπως ήταν οι «Σαββατογεννημένες», το «Παρά Πέντε» και η «Εργαζόμενη Γυναίκα». Αλλά εκεί όταν πήγα δεν με ήξερε κανένας. Πήγα να πω μία ατάκα και ξαφνικά όλα άλλαξαν. Δηλαδή και εγώ έβαλα το λιθαράκι μου και η τύχη βοήθησε. Δηλαδή, θέλει απ’ όλα. Εκτός εάν – γιατί είμαστε στην Ελλάδα – έχεις μπάρμπα στην Κορώνη, οπότε όλα λύνονται…
– «Αντί του μάνα χολή»…
* Δεν πιστεύω ότι κάποιος ήταν αχάριστος σε μένα. Όμως ούτε και εγώ είμαι αχάριστος. Δεν νομίζω ότι έχω γίνει. Δεν ξέρω εάν κάποιος έχει ενστάσεις. Αλλά ούτε νιώθω πικρία από κανέναν, ούτε τίποτα.
– «Απαγορευμένος καρπός».
* Εκτός από το θέατρο δεν με συγκίνησε κάτι άλλο. Δεν υπήρξε άλλος απαγορευμένος καρπός εκτός από το ποδόσφαιρο. Ήθελα να είμαι ποδοσφαιριστής, συγκεκριμένα τερματοφύλακας. Μου άρεσε όμως πολύ και το βόλεϊ. Άμα είχα ύψος θα ήθελα να παίζω βόλεϊ ή ποδόσφαιρο. Ένα από τα δύο. Αυτά ήταν πολύ ελκυστικά. Έπαιζα κάποτε για χόμπι, τώρα δεν μπορώ.
– «Άρον άρον» ή «διυλίζεις τον κώνωπα»;
* Κάτι στη μέση, γιατί και με το άρον άρον, σκοντάφτεις, αλλά και με το να διυλίζεις τον κώνωπα πολύ, δεν είναι ό, τι το καλύτερο.
– «Εν χορδαίς και οργάνοις»…
* Η πρώτη στιγμή που είχα αυτό το συναίσθημα ήταν όταν ανέβηκα στη σκηνή του σχολείου και κατεβαίνοντας είπα ότι «αυτό θέλω να κάνω και θα το κάνω». Μια άλλη όταν μπήκα με το Χορό για τη «Λυσιστράτη» στην Επίδαυρο πίσω από τον δάσκαλό μου τον Νίκο Μπουσδούκο. Ήμουν ο πιο μικρός και μπροστά μου πήγαιναν πολλοί σημαντικοί ηθοποιοί. Κάναμε τους γέρους στο Χορό του Εθνικού με τη Λυδία Κονιόρδου ως Λυσιστράτη. Αυτό ήταν σημαντικό για μένα, όταν πρωτοπάτησα το πόδι μου σε αυτό το μοναδικό θέατρο, μία σημαντική παράσταση και δη του Εθνικού μας Θεάτρου.
– «Από τον Άννα στον Καϊάφα»…
* Συγκλονιστική στιγμή όταν ύστερα από μια τέτοια πορεία βρίσκεσαι τελικά πίσω από τα κάγκελα μιας φυλακής. Πριν από ένα χρόνο είδαν τη δουλειά μου δύο φωτισμένοι άνθρωποι: Ο Γιώργος Ζουγανέλης και η Ελένη Λιντζαροπούλου. Μου είπαν ότι, αυτή η παράσταση πρέπει να μπει μέσα στις φυλακές, να παιχτεί στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας. Ήσουν παρών. Είδες το τι έγινε. Μπορείς να το περιγράψεις και συ, το έχεις γράψει κιόλας. Ήταν η πιο ωραία στιγμή μου, αυτό ήθελα να σου πω, ότι η πιο ωραία στιγμή μου ήταν αυτή. Δηλαδή μία εκεί στην Επίδαυρο και μία αυτή. Θυμάσαι που έρχονταν και με αγκάλιαζαν όλοι, το θυμάσαι αυτό, με έσφιγγαν, ταυτίστηκαν εν μέρει με τον «Χρυσοβαλάντη». Αυτό συζητούσαμε και σήμερα στο μάθημα που κάνω τώρα εκεί. Δυστυχώς ο Γιώργος Ζουγανέλης αναπάντεχα έπειτα από ένα χρόνο έφυγε από τη ζωή. Άφησε πίσω του όμως άξιους διαδόχους. Τώρα ήρθε μία καινούργια διευθύντρια στις Φυλακές, ελπίζω να πάει καλά όλο το εγχείρημα. Είναι καινούργια, θέλει το χρόνο της. Όμως η Ελένη Λιντζαροπούλου είναι εκεί πάντα βράχος. Για ένα μήνα κάνω αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Εκεί στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας ασχολούνται με τα εικαστικά, με τη μουσική και με το θέατρο. Έχω την τύχη να τους κάνω εγώ αυτό το μάθημα. Στον ίδιο χώρο εκεί που παίξαμε πέρυσι. Αυτά τα παιδιά μπορούν να σ’ αφήσουν άναυδο με όσα κάνουν. Σήμερα μάλιστα, μου έκαναν και την ερώτηση: «Τι πιστεύει ο κόσμος για μας έξω;». Πάγωσα… Βρήκα τον τρόπο να τους απαντήσω σε αυτή τη δύσκολη ερώτηση. Βέβαια πρέπει να σου πω ότι το καλύτερό τους είναι όταν τους βάζεις να παίζουν. Σου βάζουν κάτι πράγματα που μπορείς να πάθεις πλάκα. Πίστευα ότι θα συμμετέχουν, αλλά δεν πίστευα ότι θα ανοιχτούν τόσο γρήγορα. Γιατί αυτό θέλει και μία διάρκεια στα παιδιά. Και στα παιδιά για να τους κάνεις θεατρικό παιχνίδι, δεν εκδηλώνεται αμέσως. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς και κάποιοι άλλοι πιο αργά, άρχισαν να εκδηλώνονται. Είναι ευχάριστο, ελπίζω να συνεχιστεί έτσι και σήμερα αποφασίστηκε ότι θα παρουσιάσουμε και κάτι στο τέλος, γιατί μου το ζήτησαν οι ίδιοι.
– «Γραμματείς και Φαρισαίοι»…
* Υπάρχουν άπειροι Γραμματείς και Φαρισαίοι στη ζωή μας. Ο φαρισαϊσμός, ο ταρτουφισμός είναι νομίζω μεγάλη κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Δεν πρέπει να κλείνουμε τα μάτια. Απλά πρέπει να τους εντοπίζουμε πια.
– «Εκ βαθέων»…
* Έχω 13 χρόνια στο επάγγελμα. Κάποια παιδιά μου ζητάνε να τους βοηθάω. Έτσι κάνω και σε μία κοπέλα τώρα, την προετοιμάζω για εξετάσεις. Βέβαια πάντα τους λέω «εκ βαθέων» να μην περιμένουν ότι με το που θα βγαίνουν θα είναι όλα καλά. Το αντίθετο θα συμβαίνει. Δεν είναι εύκολο τίποτα. Απλά τους λέω, αν το αγαπάνε να το κάνουν με όλη τους την καρδιά και να δουλέψουν στο εξαπλάσιο απ’ αυτό που μπορούν. Γιατί και εμείς ό, τι έχουμε πετύχει, με δουλειά το καταφέραμε. Αυτό το πράγμα που κάνουμε είναι «αρρώστια». Το θέατρο είναι ένα σαράκι που σε καίει και δεν μπορείς να το αφήσεις. Γιατί με τόσες δυσκολίες λένε όλοι, τι κάνετε εκεί πέρα; Πάτε έτσι και έρχεστε; Το θέατρο θέλει γερό στομάχι. Θέλει πολλές μεγάλες θυσίες και πολλή δουλειά. Εκτός πια εάν έχεις εύκολο δρόμο. Αν έχεις κάποιον που μπορεί να σε ανεβάσει. Υπάρχουν και διάφοροι πλάγιοι τρόποι που τους ξέρουμε όλοι. Τελικά είναι το τι επιλέγεις να κάνεις. Όμως όποιοι το αγαπάνε πραγματικά, να το κάνουν με όλη τους την ψυχή.
– «Τι μέλλει γενέσθαι»…
* Θα είμαι στο Θεσσαλικό με το έργο «Οφσάιντ/Εκτός παιδιάς» του Καταλανού συγγραφέα Σέρτζι Μπελμπέλ, μια πολύ ενδιαφέρουσα και επίκαιρη μαύρη κωμωδία για την οικονομική κρίση, τη μετανάστευση, το ποδόσφαιρο, τα όνειρα που κάνουμε για ένα καλύτερο μέλλον, τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια. Σκηνοθετεί η Σοφία Καραγιάννη. Τα σκηνικά και τα κοστούμια υπογράφει ο Κωνσταντίνος Ζαμάνης και τους φωτισμούς ο Nίκος Βλασόπουλος. Στη σκηνή θα είναι η Σάρα Γανωτή, ο Σωτήρης Δούβρης, η Νατάσα Ζάγκα, ο Γιάννης Κοτσαρίνης κι εγώ. Θα παίζω από Πέμπτη μέχρι και Κυριακή. Κάθε Τετάρτη, θα κατεβαίνω θα παίζω στο Vault το «Μάρτυς μου ο Θεός» το απόγευμα, στις 7. Επίσης θα κάνουμε κάποια Δευτερότριτα σε Πάτρα και Λάρισα με τη «Βίβλο». Αυτά προς το παρόν.
– «Επί ξύλου κρεμάμενος»…
* Βρέθηκα κάποιες φορές με φίλους αλλά δεν έχω πικρίες. Πέρασαν και πάνε όλα αυτά.
– «Ζωή Χαρισάμενη»…
* Θα την αποκτήσουμε αν αγαπάμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας.
– «Κύμβαλον αλαλάζον»…
*Υπάρχουν στη ζωή μας κύμβαλα αλαλάζοντα. Πολλά, πάρα πολλά. Πρέπει να κλείνουμε τα αυτιά.
– «Μακάριοι οι πτωχοί το πνεύματι»…
* Εγώ θα έλεγα «Μακάριοι οι πτωχοί τη αγάπη», δηλαδή: Κρίμα σ’ αυτούς που δεν δίνουν αγάπη.
– «Μετά Βαΐων και Κλάδων»…
* Γενικότερα, όσο λιγότερες φανφάρες, τόσο καλύτερα.
– «Νίπτω τας χείρας μου»…
* Δεν είναι η καλύτερη μέθοδος. Προτιμώ πάντα να αναλαμβάνω την ευθύνη για κάθε μου λάθος ή ατόπημα.
– «Ου δε συγχρώνται Ιουδαίοι Σαμαρείταις»…
* Απαράδεκτο όπου συμβαίνει αυτό. Γιατί οι συνεργασίες είναι για μένα το παν. Λατρεύω την επικοινωνία και την κοινή δράση με όσους έχουν τις ίδιες απόψεις με εμένα.
– «Ουδείς προφήτης δεκτός εις την πατρίδα του»…
* Πολύ θεωρητικό, δεν ισχύει πάντα…
– «Ουκ επ’ άρτω μόνο ζήσετε ο άνθρωπος»…
* Ναι, σωστή είναι αφού δεν μιλάμε μόνο για την τροφή. Είναι και η τροφή του πνεύματος. Σωστότατη άποψη μιας και μιλάει για την τροφή της ψυχής και των συναισθημάτων.
– «Πριν αλέκτορα φωνήσαι»…
* Ναι, έχω μετανιώσει για κάποιες από τις επιλογές μου. Μετάνιωσα, αλλά χωρίς να μείνω σ’ αυτό το πράγμα. Μετάνιωσα, αλλά προχωράμε, δεν καθόμαστε σ’ αυτό.
– «Στήλη Άλατος»
* Έμενα όταν έτρωγα κάτι γκολ κάτω από τα πόδια…
– «Φωνή βοώντος εν τη ερήμω»…
* Κάποιοι μας ακούνε. Δεν έχουμε φωνή βοώντος. Υπάρχουν ακούοντες, υπάρχουν και άλλοι που δεν ακούνε. Υπερισχύει η επιλεκτική ακοή.
– «Έπλασε ο Κύριος ο Θεός πάντα τα ζώα»…
* Ο Θεός τα έπλασε αλλά εγώ δεν έχω κατοικίδιο, ούτε έχω μείνει ποτέ σε σπίτι που να έχει μέσα ζώο. Όμως τελευταία -κι αυτό είναι πολύ σημαντικό για μένα- άρχισα να εξοικειώνομαι πιο πολύ με τα ζώα. Τα αγαπάω, δεν τα πειράζω, αλλά εκνευρίζομαι και θυμώνω με αυτούς που τα παρενοχλούν και τα βασανίζουν. Τους σιχαίνομαι. Απλά λίγο με την επαφή έχω ένα θέμα, το οποίο το λύνω σιγά σιγά και θέλω να το λύσω. Όπως δεν οδηγούσα μέχρι πριν από κάποια χρόνια και τώρα οδηγώ, έτσι θεωρώ ότι και με τα ζώα η σχέση μου άρχισε σιγά σιγά. Απλά είναι και θέμα βολής το να μην έχεις ζώο μέσα στο σπίτι. Είναι πώς το βλέπει ο καθένας. Ελπίζω να μη με μισήσουν όσοι διαβάσουν ότι δεν έχω γάτα ή σκύλο.
– Σε ευχαριστώ πολύ. Καλή δύναμη για όλα. Καλή επιτυχία στα σχέδιά σου.
* Ευχαριστώ και εγώ πολύ για τη συνεργασία.
* Η φωτογράφηση έγινε στο Θέατρο Vault.
