Η Σχολή των Αθηνών, ή Scuola di Αtene στην ιταλική γλώσσα, είναι μια από τις διασημότερες νωπογραφίες του Ιταλού καλλιτέχνη της Αναγεννησιακής Τέχνης, Ραφαήλ.
Η νωπογραφία διακοσμεί έναν τοίχο δωματίου με το όνομα «Αίθουσα της Υπογραφής» ή “Stanza della Segnatura” της πτέρυγας “Stanze di Rafaello” δηλαδή «Αίθουσες του Ραφαήλ» στο Αποστολικό Παλάτι στο Βατικανό. Ο ίδιος ο Ραφαήλ έδωσε άλλο όνομα στη νωπογραφία, γράφοντας δύο λέξεις: “Causarum Cognitio”, «Αιτίες Γνώριζε», δηλαδή προσπάθησε να συνειδητοποιείς και να γνωρίζεις τις αιτίες.
Περιγραφή
«Η Σχολή των Αθηνών» δημιουργήθηκε μεταξύ των ετών 1510 και 1511, όταν ο διάσημος καλλιτέχνης προσλήφθηκε για να διακοσμήσει με τοιχογραφίες τις μετέπειτα γνωστές ως «Αίθουσες του Ραφαήλ» στο Αποστολικό Παλάτι του Βατικανού. Βρίσκεται στο δεύτερο δωμάτιο που διακόσμησε ο καλλιτέχνης και είναι χρονικά η δεύτερη τοιχογραφία που ολοκλήρωσε, με πρώτη την «Έριδα περί την Θεία Ευχαριστία» στον ακριβώς απέναντι τοίχο του δωματίου. Η «Σχολή των Αθηνών» θεωρείται ως το «αριστούργημα του Ραφαήλ και η τέλεια ενσάρκωση του κλασικού πνεύματος της ύστερης αναγέννησης.
Η «Αίθουσα της Υπογραφής» (“Stanza della Segnatura”) ήταν ο χώρος μελέτης της βιβλιοθήκης του Πάπα Ιουλίου Β΄. Οι τοιχογραφίες του Ραφαήλ συνδυάζουν με αρμονία το πνεύμα της ελληνικής αρχαιότητας με τον Χριστιανισμό, και σαν καθρέπτης αντικατοπτρίζουν το πλούσιο περιεχόμενο της βιβλιοθήκης του Πάπα. Οι τοιχογραφίες του καταπιάνονται με τα θέματα της θεολογίας, της φιλοσοφίας, της σοφίας, το δίκαιο και της ποιητικής τέχνης. Το θέμα που απέδωσε ο Ραφαήλ στο δωμάτιο μαρτυρεί την αντίληψη των Ανθρωπιστών της Αναγέννησης περί συμβατότητας και πνευματικής αρμονίας μεταξύ της χριστιανικής διδασκαλίας και της ελληνικής φιλοσοφίας. Κατά την περίοδο της Αναγέννησης πίστευαν πως αυτά τα δύο είναι συμβατά και πως το θέμα της σοφίας είναι κατάλληλο για το δωμάτιο αυτό, αφού σε αυτό υπογράφηκε και σφραγίστηκε η πλειονότητα των σημαντικότερων Παπικών έγγραφων.
Ο τίτλος «Η Σχολή των Αθηνών» δεν δόθηκε από τον Ραφαήλ, και το θέμα της τοιχογραφίας είναι στην πραγματικότητα «Η Φιλοσοφία», ή τουλάχιστον «Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία» αφού πάνω από την τοιχογραφία ο Ραφαήλ σημείωσε με δύο λέξεις «Causarum Cognitio», «Να γνωρίζεις τις αιτίες», φιλοσοφικό συμπέρασμα μελέτης των έργων του Αριστοτέλη, «Μεταφυσικά» και «Φυσικά».
Πράγματι, ο Αριστοτέλης φαίνεται να είναι το κεντρικό πρόσωπο στην τοιχογραφία. Ωστόσο, όλοι οι φιλόσοφοι που απεικονίζονται συμμερίζονται το «Causarum Cognitio», δηλαδή δημιούργησαν το έργο τους δίνοντας λύσεις αφού πρώτα προσπάθησαν να καταλάβουν τις αρχέγονες αιτίες του κάθε προβλήματος που αντιμετώπιζαν κατά το «γνώσης των πρώτων αιτιών». Πολλοί έζησαν πριν από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, και μόλις το ένα τρίτο ήταν Αθηναίοι.
Το έργο περιλαμβάνει ρωμαϊκά στοιχεία, αλλά συνάμα έχει ένα γενικό ημικυκλικό καθορισμό, έχοντας τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη στο κέντρο, με όλα τα άλλα να περιφέρονται γύρω από αυτούς. Ένα σύστημα που θα μπορούσε κάποιος να υπαινιχθεί πως παραπέμπει στην Πυθαγόρεια Μονάδα, και πως ο Ραφαήλ ζωγράφισε την τοιχογραφία με ένα αρχαιοελληνικό σύστημα.
Εικάζεται πως κάθε μεγάλος φιλόσοφος είναι στον πίνακα, αλλά η αναγνώριση όλων τους είναι αδύνατη, για δύο λόγους: αφενός γιατί ο Ραφαήλ δεν άφησε καμία περιγραφή των προσώπων που σχεδίασε, και αφετέρου διότι και ο ίδιος σχεδίασε ορισμένους από τους φιλοσόφους όπως τους φανταζόταν. Ο Ραφαήλ συνδύασε τη φαντασία του με τις γνώσεις του και δημιούργησε ένα δικό του σύστημα εικονογραφίας για να ζωγραφίσει τους εικονιζόμενους, για τους οποίους είχε μεν διαβάσει αλλά που δεν τους είχε απαραίτητα δει να απεικονίζονται. Για παράδειγμα, ο Σωκράτης είναι άμεσα αναγνωρίσιμος στο κέντρο της τοιχογραφίας, γιατί γνωρίζουμε σήμερα, όπως και ο Ραφαήλ τότε, ένα πρότυπο της φυσιογνωμίας του, δηλαδή πώς περίπου έμοιαζε ο Σωκράτης, από προτομές ή ανδριάντες του. Αντίθετα, το πρόσωπο που εικάζεται να αντιστοιχεί στον Επίκουρο απέχει πολύ από τα πρότυπα της φυσιογνωμίας του που συναντούμε σε προτομές.
Γνωρίζουμε τελεσίδικα πώς στο κέντρο της τοιχογραφίας παριστάνεται ο Πλάτωνας στα αριστερά να δείχνει με το χέρι του προς τον ουρανό και ο Αριστοτέλης διαφωνώντας με το δεξί του χέρι να δείχνει προς την γη. Ο Πλάτων κρατάει το έργο του «Τίμαιος» ενώ ο Αριστοτέλης κρατάει το δικό του έργο «Ηθικά Νικομάχεια». Από εκεί και πέρα, διάφοροι μελετητές εκφράζουν διαφορετικές απόψεις ως προς το ποιοι είναι οι εικονιζόμενοι.
Εικονιζόμενοι
Μία λίστα με υποθετικά ονόματα που απεικονίζονται είναι η εξής:
Ζήνων ο Κιτιεύς
Επίκουρος
(Φρειδερίκος Β΄ Γκοντζάγκα;)
Αναξίμανδρος ή Εμπεδοκλής;
Αβερρόης
Πυθαγόρας
Αλκιβιάδης ή ο Αλέξανδρος ο Μέγας;
Αντισθένης ή ο Ξενοφών;
Υπατία (Ραφαήλ)
Αισχίνης ή ο Ξενοφών;
Παρμενίδης;
Σωκράτης
Ηράκλειτος (Μιχαήλ Άγγελος)
Πλάτων (Λεονάρντο Ντα Βίντσι)
Αριστοτέλης
Διογένης της Σινώπης
Πλωτίνος
Ευκλείδης ή Αρχιμήδης (Ντονάτο Μπραμάντε)
Ζωροάστρης
Κλαύδιος Πτολεμαίος;
Πρωτογένης
R: Απελλής
Τα μυστικά του έργου
Βρισκόμαστε στο έτος 1509 όταν ο νεαρός Ραφαήλ Σάντι καταφθάνει στη Ρώμη, έπειτα από πρόσκληση του Μπραμάντε, με τον οποίο υπήρχε κάποια συγγένεια. Ανώτατη αρχή της Ρώμης, ο πάπας, και συγκεκριμένα ο Ιούλιος Β’. Ο πάπας αποφασισμένος να μετακομίσει στα διαμερίσματα άλλου ορόφου για λόγους σχετικούς με τη διαμονή του προκατόχου του, τον οποίο δεν εκτιμούσε, προχώρησε στην ανακαίνιση των εκεί διαμερισμάτων του Αποστολικού Παλατιού, στο Βατικανό. Αυτή η απόφαση του υπήρξε καθοριστική για την ύπαρξη μερικών από των εξαιρετικότερων δειγμάτων της αναγεννησιακής ζωγραφικής.
Ένα τέτοιο έργο φυσικά θα χρειαζόταν κάποιον αρχιτέκτονα, το έργο ανέλαβε ο Μπραμάντε στον οποίο αναφερθήκαμε προηγουμένως, ο οποίος είχε αναλάβει και τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Πολλές τοιχογραφίες του 15ου αιώνα θα έπρεπε να αφαιρεθούν για να καταστεί δυνατή η αναδιαμόρφωση του χώρου, έτσι προχώρησαν και στην πρόσληψη άλλων σημαντικών καλλιτεχνών για την αναπλήρωσή τους στη νέα δομή που θα φτιαχνόταν. Φτάνοντας όμως ο Ραφαήλ στη Ρώμη και επιδεικνύοντας την τέχνη του στον πάπα, ο δεύτερος ενθουσιασμένος με την τέχνη του Ραφαήλ αναθέτει όλο το ζωγραφικό έργο σε εκείνον, με την εντολή να σβηστούν παλιές και οι νέες τοιχογραφίες που είχαν ήδη ξεκινήσει.
Με αυτό τον τρόπο ο Ραφαήλ θα ταυτιστεί μία για πάντα με το Βατικανό και την Αναγέννηση, αφήνοντας κι αυτός τη σφραγίδα του. Στην αίθουσα Stanza della segnatura, όπως λέγεται μέχρι και σήμερα μιας κι εκεί υπογράφονταν τα συγχωροχάρτια, ο Ραφαήλ θα απλώσει την τέχνη του και θα δημιουργήσει μία τρύπα στο χώρο και χρόνο, ένα σημείο μηδέν μην αφήνοντας να περάσει το έργο πέρα στο χρόνο, μα οι επισκέπτες να συμβιβάζονται να εισέλθουν σε ένα χώρο όπου ο χρόνος και χώρος μέσω της τέχνης έχουν ανασταλεί. Σε εκείνο το χώρο θα ζωγραφιστούν τέσσερα από τα χαρακτηριστικότερα έργα της ιταλικής Αναγεννησιακής τέχνης, η Σχολή των Αθηνών για την οποία θα μιλήσουμε σε αυτό το άρθρο, ο Θρίαμβος της Θείας Ευχαριστίας, ο Παρνασσός και οι Αρετές. Με αυτό τον τρόπο ολόκληρη πτέρυγα ονομάστηκε “Stanze di Rafaello” δηλαδή τα “δωμάτια Ραφαήλ”.
Η νωπογραφία “Σχολή των Αθηνών” δημιουργήθηκε μεταξύ του 1510-1511, το έργο βρίσκεται στο πρώτο δωμάτιο που διακόσμησε και είναι η χρονικά δεύτερη τοιχογραφία με πρώτη να είναι η “La Disputa” στον απέναντι τοίχο του δωματίου. Ο χώρος στον οποίο ζωγραφίστηκε το εν λόγω έργο ήταν το μελετητήριο της βιβλιοθήκης του Ιουλίου Β’. Όλες οι τοιχογραφίες του Ραφαήλ αποτελούν το απόσταγμα της πρόσμιξης της αρμονίας που φέρει το πνεύμα της Ελληνικής Αρχαιότητας -θα το δούμε παρακάτω να αποδίδεται με μία μαθηματική οπτική του έργου- καθώς και του πνεύματος του Χριστιανισμού. Αν μη τι άλλο βέβαια η παρουσία όλων αυτών των ανθρώπων στη βιβλιοθήκη λειτουργούν σαν την επισφράγιση του κύρους της ίδιας της βιβλιοθήκης η οποία έφερε τα έργα τους. Σαν ένα γνήσιο Αναγεννησιακό έργο, δε θα μπορούσε να ξεφεύγει θεματικά από θέματα φιλοσοφίας, θεολογίας, ποιητικής ή δικαίου, με τρόπο τέτοιο που δημιουργεί γέφυρες συμβατότητας μεταξύ της ελληνικής φιλοσοφίας και της διδασκαλίας της χριστιανικής πίστης.
Ο τίτλος “Σχολή των Αθηνών” δε δόθηκε από τον Ραφαήλ, ο Ραφαήλ του απέδωσε τον χαρακτηρισμό “Causarum Cognitio” δηλαδή “Να γνωρίζεις τις αιτίες“, συμπέρασμα των φιλοσοφικών θεωριών του Αριστοτέλη από τα έργα τα “Μεταφυσικά” και τα “Φυσικά”. Στο κέντρο βλέπουμε τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, με τον Αριστοτέλη να προηγείται ενώ η στάση των χεριών τους αποτελεί σημειολογική προσέγγιση των φιλοσοφικών τους θεωρήσεων, δηλαδή από τη μία τον κόσμο των ιδεών του Πλάτωνα κι από την άλλη ο Αριστοτέλης δείχνοντας τη γη, τον κόσμο της εμπειρίας. Η παρουσία όλων αυτών των ζωγραφισμένων μορφών θα δούμε να ταυτίζονται με φιλοσόφους οι οποίοι ασχολήθηκαν με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο με το “Causarum Cognitio”, ασχολούμενοι με τις πρωταρχικές πηγές των προβλημάτων. Αυτό το στιγμιότυπο φυσικά είναι φανταστικό μιας και πολλοί εξ αυτών έζησαν σε διαφορετικές εποχές από τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα, ενώ μόλις το ένα τρίτο είναι Αθηναίοι πολίτες.
Στον πίνακα συναντάμε μία πληθώρα από μεγάλους φιλοσόφους, χωρίς ωστόσο να μην υπάρχουν ηχηρές απουσίες. Η ταυτοποίησή τους είναι μία δυσχερής υπόθεση για λόγους όπως η απουσία κάποιας σχετικής επιγραφής αλλά και γιατί ο Ραφαήλ δεν έκανε τις αυθεντικές προσωπογραφίες των μορφών αλλά τους παρουσιάζει μέσω ενός συνδυασμού της πραγματικής τους μορφής αλλά και με στοιχεία της φαντασίας του Ραφαήλ. Για παράδειγμα η μορφή του Αριστοτέλη είναι άμεσα αναγνωρίσιμη καθότι υπάρχει σύγκλιση της πραγματικής του μορφής όπως την ξέρουμε από προτομές λόγου χάριν, σε αντίθεση με τον Επίκουρο του οποίου η φυσιογνωμία στο έργο απέχει από την πραγματική του μορφή όπως μας αποδίδεται από ανδριάντες και προτομές.
Υπάρχουν διάφορες απόψεις ως προς τους εικονιζόμενους, εδώ βλέπουμε μία υποθετική παρουσίαση των μορφών. Δεν είναι λίγες οι μορφές οι οποίες αποδίδονται ελεύθερα είτε λόγω άγνοιας του καλλιτέχνη ως προς την πραγματική τους μορφή είτε ηθελημένα. Ο Ηράκλειτος για παράδειγμα έχει τη μορφή του Μιχαήλ Άγγελου, ο Πλάτωνας εμφανίζεται με τη μορφή του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ο Ευκλείδης ως ο Μπραμάντε ενώ εμφανίζεται στην ομάδα κάτω δεξιά με τον μαύρο μπερέ, σε προφίλ ο ίδιος ο Ραφαήλ. Αναφερθήκαμε πριν και σε κάποιες ηχηρές απουσίες από το έργο όπως ο Θαλής ή ο Αναξιμένης. Παράλληλα υπάρχουν κάποιες αστοχίες, είπαμε ότι αποτελεί μία φανταστική σκηνή αλλά το γεγονός ότι ο Σωκράτης παρουσιάζεται νεότερος του Πλάτωνα, είναι μάλλον παράδοξο.
Στο αριστερό τμήμα, στην πλευρά του Πλάτωνα, στο ίδιο ύψος με αυτόν βλέπουμε μια ομάδα συνομιλητών, συγκεκριμένα είναι ο Σωκράτης, ο βιογράφος του Ξενοφών και πολιτικός, στρατιωτικός Αλκιβιάδης ο οποίος αποδίδεται με στολή. Κάτω από αυτή την ομάδα των συζητητών βασικό πρόσωπο είναι ο Πυθαγόρας, πάνω από τον ώμο του οποίου παρακολουθεί ο αραβικής καταγωγής φιλόσοφος της μεσαιωνικής εποχής Αβερρόης ο οποίος φοράει ένα τουρμπάνι.
Αριστερά, πίσω από τον Πυθαγόρα, δίπλα στην κολόνα φαίνεται το στεφανωμένο κεφάλι του μεγάλου σε ηλικία Ζήνωνα του Ελεάτη, ο οποίος συνομιλεί με τον επίσης στεφανωμένο με κληματόφυλλα Επίκουρο. Καθότι όμως, η σχολή του Επίκουρου δεν ακολουθεί ακριβώς τη σωκρατική – πλατωνική παράδοση ή την πυθαγόρεια, τοποθετείται στο περιθώριο αυτής της μεριάς, πάντα όμως στην αντίθετη μεριά από τη δεξιά. Ο Ηράκλειτος τοποθετήθηκε καθιστός σε στάση στοχασμού, λέγεται ότι ο Ραφαήλ τοποθέτησε εδώ τον Ηράκλειτο, αφού πήρε ιδέες από έναν πίνακα του Michelangelo Buonarotti, γι’ αυτό και ο ζωγραφισμένος φιλόσοφος έχει τα χαρακτηριστικά προσώπου αυτού του σπουδαίου ζωγράφου και γλύπτη. Επίσης η θέση του σε στήριξη σε κύβο μαρμάρου δεν είναι τυχαίο εύρημα.
Στο κέντρο, στο κεντρικότερο σημείο, που γύρω αυτού φαίνεται να αναπτύσσεται όλο το έργο βλέπουμε αριστερά τον Πλάτωνα και δεξιά τον Αριστοτέλη. Στο χέρι κρατάει ο Πλάτωνας αλά Ντα Βίντσι τον «Τίμαιο». Ο Αριστοτέλης, συνομιλεί μαζί του ενώ αυτός κρατάει στο χέρι του το έργο το «Ηθικά Νικομάχεια». Στη μέση των σκαλοπατιών ημι-ξαπλωμένος κάθεται ο Διογένης ο κυνικός, με ενδυμασία φτωχική, λιτή.
Στη δεξιά πλευρά του πίνακα, σε πρώτο επίπεδο βλέπουμε τον Ευκλείδη σκυφτό καθώς και τον Πυθαγόρα να εξηγεί κάποια από τις θεωρίες του. Ιδιαίτερες είναι οι δύο φιγούρες που ακολουθούν δίπλα από τον Ευκλείδη. Ο πρώτος, ο οποίος παρακολουθεί κατά πρόσωπο τον θεατή, με τη γενειάδα, είναι ο φιλόσοφος, θρησκευτικός άρχων, περσικής καταγωγής Ζωροάστρης ή πιθανολογείται με το πιο γνωστό όνομα, Ζαρατούστρας. Στα χέρια του κρατάει μία σφαίρα που εμπεριέχει τον ουρανό, σημειολογική τοποθέτηση αυτού του αντικειμένου προφανώς, μία άμεση αναφορά στη σχέση του με τις αστρολογικές δοξασίες. Από την άλλη, έχουμε τον κορονοφόρο, με την πλάτη του στραμμένη στο θεατή αστρονόμος και γεωγράφος εκ Αλεξανδρείας, Πτολεμαίος, ο οποίος λανθασμένα θεωρούνταν συγγενής της γενιάς των Πτολεμαίων, βασιλέων του ελληνιστικού κράτους της Αιγύπτου. Χάρη σε αυτή την παρανόηση βλέπουμε σε πολλές αναπαραστάσεις -όπως κι εδώ- τον Πτολεμαίο να αποδίδεται με κορόνα. Δίπλα από τον Πτολεμαίο έχουμε τον ίδιο τον Ραφαήλ.
Επίσης έχουμε δύο μεγάλα αγάλματα στο χώρο με τη σημασία τους βέβαια να είναι δεδομένη, τα αγάλματα είναι τοποθετημένα σε δύο κόγχες, το ένα στα αριστερά και το άλλο στα δεξιά. Στα δεξιά, από τη μεριά του Πλάτωνα έχουμε τον Απόλλωνα ενώ από την αριστερή, από τη μεριά του Αριστοτέλη, την Αθηνά (Μινέρβα). Η Μινέρβα, ως η θεά της σοφίας και της δικαιοσύνης, είναι κατάλληλη, άξια εκπρόσωπος της πλευράς της ηθικής φιλοσοφίας. Από την άλλη ο Απόλλωνας, λυροφόρος, αντιπροσωπεύει τη φυσική πλευρά της φιλοσοφίας. Ενώ τοποθετείται στο κοντινότερο άκρο με την άλλη τοιχογραφία του Ραφαήλ “Παρνασσός” για ευνόητους λόγους, Πιο ποιητική μορφή ο Πλάτωνας, είναι φυσικό να έχει στη μεριά του το θεό του φωτός, της μουσικής, της αλήθειας, της θεραπείας μα και της λογοτεχνίας και της ποίησης.
Σε αναζήτηση πληροφοριών σχετικά με το έργο του Ραφαήλ πέσαμε πάνω σε αρκετά άρθρα τα οποία ανέφεραν την εισήγηση του θεατρικού συγγραφέα, σκηνοθέτη και μαθηματικού Απόστολου Δοξιάδη στο Τρίτο Μεσογειακό Συνέδριο Μαθηματικής Εκπαίδευσης στην Αθήνα, τον Ιανουάριο του 2003. Μία εισήγηση με μία τουλάχιστον ενδιαφέρουσα άποψη την οποία σας παραθέτουμε όπως ακριβώς τη βρήκαμε.
“Εκεί, ο Δοξιάδης είπε ότι στον παραπάνω πίνακα του Ραφαέλ, “Η Σχολή των Αθηνών”, οι κεφαλές του Πυθαγόρα, του Ευκλείδη και του Πλάτωνα, σχηματίζουν ένα ισοσκελές τρίγωνο. Γνωρίζοντας την τεράστια επιρροή της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στην αναγεννησιακή τέχνη καθώς και το γεγονός ότι οι μεγάλοι αυτοί ζωγράφοι όχι μόνο σημείωναν στον καμβά τους αλλά και ότι “έπαιζαν” με διάφορους συμβολισμούς, άρχισα να “σκάβω” τον πίνακα, προσπαθώντας να ανακαλύψω κι άλλες μυστικές, κρυφές σχέσεις πίσω από τα εικονιζόμενα πρόσωπα. Το αποτέλεσμα με άφησε άφωνο! Όλος ο πίνακας είναι ένας περίτεχνος γεωμετρικός καμβάς που αποτελείται από σχήματα που υπακούν στη “χρυσή αναλογία” του αριθμού Φ, δηλαδή του αριθμού 1,1618… Κάπως έτσι (αριστερά) πρέπει να ήταν η αρχική μορφή του έργου του Ραφαέλο. Έτσι αντιλήφθηκε και “μοντελοποίησε” τη σχέση ανάμεσα στις Επιστήμες της Αρχαίας Ελλάδας και ακριβώς επάνω στη γεωμετρική αυτή βάση άρχισε να ζωγραφίζει τις μορφές του. “Η Σχολή των Αθηνών”, ήταν στην αρχαία Αθήνα κάτι σαν ένα σημερινό Φροντιστήριο και ανήκε στον Πλάτωνα. Λέγεται μάλιστα ότι στην είσοδό του υπήρχε επιγραφή που έγραφε: “Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω”, δηλαδή, “Δεν μπαίνει κανείς που δεν ξέρει γεωμετρία (μαθηματικά)”. Τι έκανε ο Ραφαέλο; Μα έκανε πράξη ακριβώς το παραπάνω ρητό. Ακόμα και εμείς, οι σύγχρονοι παρατηρητές αυτού του αριστουργήματος, πότε άραγε “μπήκαμε” πραγματικά στον πίνακα; Πότε “μπήκαμε” στη Σχολή των Αθηνών; Μα φυσικά, μόλις (ανά)-γνωρίσαμε τη κρυφή γεωμετρία του Ραφαέλο. Μόνο τότε αποκτήσαμε ουσιαστική πρόσβαση στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα καθώς οι κρυφοί αυτοί συμβολισμοί αποτελούν προφανώς συστατικό, δομικό στοιχείο, έστω πρωτογενές, των εκφραστικών προθέσεων του ζωγράφου. Μέχρι πρότινος, θαυμάζαμε το “υπέροχο μπλε” του Ραφαέλ κτλ. Η ανακάλυψη της κρυφής γεωμετρίας, δημιουργεί νέο πεδίο αναγνώσεων”.
Το έργο του Ραφαήλ είναι άξιο θαυμασμού όχι μόνο για την πολυσημειολογική του άποψη μα και για την καθαρότητά του, τη δεξιοτεχνία, την αρμονία των χρωμάτων, τη λεπτότητα, τη φυσικότητα και την ευαισθησία που χαρακτηρίζει τις μορφές στον τρόπο που αναπτύσσονται, με αποτέλεσμα να καθιστούν κοινωνήσιμη την πνευματική τους χάρη. Ωστόσο δε θα πρέπει να ξεχάσουμε να κάνουμε μία αναφορά στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τον χώρο, τόσο στο πλάτος αλλά κυρίως στο βάθος, μιλάμε για μία αριστουργηματική διαχείριση της προοπτικής.
- Πηγές πληροφοριών:
The Story Behind Raphael’s Masterpiece ‘The School of Athens’ από mymodernmet.com
en.wikipedia.org
«Πλάτων και Αριστοτέλης: Στη “Σχολή των Αθηνών” του Ραφαήλ» του Φάνη Κωστόπουλου από diastixo.gr
www.bbc.co.uk
ΡΑΦΑΗΛ “Η σχολή των Αθηνών” από ellinonfos.gr
www.maxmag.gr
