Ένα κατεξοχήν αμερικάνικο ένδυμα είναι αυτό που έχει κερδίσει την αγάπη όλων μας. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το πότε ανακαλύφθηκε-δημιουργήθηκε αυτό το συγκεκριμένο ύφασμα. Ως πρώτη εκδοχή είναι πως πρόκειται για ένα ύφασμα πολύ παλιό, τόσο παλιό όσο και τα χρόνια της Αμερικής. Τότε έβαλαν το συγκεκριμένο ύφασμα στα πανιά, στις καραβέλες Νίνα, Πίντα και Σάντα Μαρία, με τις οποίες ταξίδεψε το 1492 στον Νέο Κόσμο ο Χριστόφορος Κολόμβος.
Ο «πυρετός του χρυσού» και ο μετανάστης από τη Βαυαρία
Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, στην Αμερική, όσοι έκαναν χειρωνακτικές εργασίες, φορούσαν ρούχα που άντεχαν, τα οποία έμοιαζαν κάπως με τζιν. Περίπου τότε μετανάστευσε στις ΗΠΑ ο Βαυαρός Levi Strauss, ένας φιλόδοξος επιχειρηματίας που εγκαταστάθηκε στην Καλιφόρνια την εποχή που ο πυρετός του χρυσού ήταν στο αποκορύφωμά του.
Γύρω στο 1850, ο νεαρός Βαυαρός μετανάστης, ήθελε να ακολουθήσει το ρεύμα των χρυσοθήρων. Έτσι λοιπόν ξεκίνησε από τη Νέα Υόρκη με προορισμό την Καλιφόρνια.
Ο Λιβάι Στράους άρχισε να πουλάει αυτό το τόσο ανθεκτικό καραβόπανο, που είχε χρησιμοποιήσει ο Κολόμβος, για την κατασκευή σκηνών και σκέπαστρων για τα βαγονέτα. Ωστόσο η εφευρετικότητά του τον οδήγησε και σε άλλα μονοπάτια. Γνωρίζοντας πως οι χρυσοθήρες χρειάζονταν ρούχα που να αντέχουν στις δοκιμασίες της Άγριας Δύσης, σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει το ύφασμά του για να φτιάξει ανθεκτικά παντελόνια. Σύντομα έκανε τη μεγάλη παρουσίαση και, όπως ήταν φυσικό, όλα έγιναν ανάρπαστα. Ονομάστηκαν κατόπιν ΤΖΙΝ λόγω της γενοβέζικης καταγωγής τους.
Λίγο καιρό αργότερα οι χρυσοθήρες άρχισαν να διαμαρτύρονται ότι το σκληρό αυτό καραβόπανο τους δημιουργούσε διάφορους ερεθισμούς και πόνους. Τότε ακριβώς ήταν που ο Στράους αντικατέστησε το ύφασμα με ένα γαλλικό βαμβακερό, διαγώνιας ύφανσης, το οποίο ονομαζόταν Serge de Nimes κι έγινε γνωστό ως ντένιμ – δίμιτο στα Ελληνικά.
Υπήρξε όμως ακόμα ένα μεγάλο πρόβλημα .Οι τσέπες των παντελονιών που φορούσαν οι εργάτες στα ορυχεία σκίζονταν εύκολα.
Τότε ήταν που μπήκαν οι μεταλλικές κόπιτσες που υπάρχουν μέχρι σήμερα. Όχι αυτή δεν ήταν ιδέα του Στράους, αλλά ενός πελάτη του, του Τζέικομπ Ντέιβις. Ωστόσο επειδή ο Ντέιβις δεν διέθετε όσα χρήματα χρειαζόταν προκειμένου να κατοχυρώσει την ιδέα του, ζήτησε από τον Λιβάι Στράους να πληρώσει εκείνος για την πατέντα και να μοιραστούν τα κέρδη από την εμπορική εκμετάλλευσή της. Το πρώτο παντελόνι με κόπιτσες πωλήθηκε στις 20 Μαΐου του 1874, στην τιμή των 13 δολαρίων η δωδεκάδα.
Έως τις αρχές του 1860 τα τζιν ήταν σε χρώμα μπεζ, με τον μέχρι σήμερα κωδικό 501. Λίγο αργότερα κυριάρχησε το μπλε, καθώς είναι το χρώμα που λερώνεται λιγότερο.
Το τραχύ ένδυμα μπορούσε να πλυθεί παρά πολλές φορές χωρίς να πάθει τίποτα.
Το 1886 ο Strauss τοποθέτησε και την κλασική πλέον δερμάτινη επιγραφή στο πίσω μέρος του παντελονιού, που απεικόνιζε δύο άλογα να τραβούν το παντελόνι προ την αντίθετη κατεύθυνση, ακριβώς για να ενισχύσει την εικόνα της τρομερής ανθεκτικότητας του ρούχου.
Η εταιρεία Levi Strauss & Co, η οποία είχε ιδρυθεί από το 1853, χρησιμοποίησε αυτή την παράσταση για να διαφημίσει την ανθεκτικότητα των προϊόντων της.
Το ρούχο αυτό εργασίας, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στις αρχές τις δεκαετία του ’50 , όπου και υπήρξε η εξέγερση των νέων ενάντια στον κοινωνικό κομφορμισμό, έφερε τη μαζική εξάπλωσή του. Σύμφωνα με μια έρευνα, το 1958 στις ΗΠΑ το 90% των νέων φορούσε το τζιν σε όλες τις περιστάσεις, όλες τις ώρες. Κατόπιν στην μόδα των ΤΖΙΝΣ μπήκε και η Ευρώπη. Το 1970 έγινε η νέα μόδα και η νέα πρόταση που ανέβασε στις πασαρέλες του, στο Παρίσι ο διάσημος Γάλλος σχεδιαστής μόδας Υβ Σεν Λοράν.
Το ταξίδι στο Νέο Κόσμο
Ο Λιβάι Στράους (Levi Strauss) γεννήθηκε ως Λεμπ Στράους (Löb Strauß) στην κωμόπολη Μπούτενχαϊμ, στην περιοχή Φραγκονία του βασιλείου της Βαυαρίας στις 26 Φεβρουαρίου του 1829. Μετά το θάνατο του πατέρα του, σε ηλικία 18 χρονών, ταξίδεψε με τη μητέρα και τις δύο αδελφές του στις Ηνωμένες Πολιτείες για να ζήσει με τους αδελφούς του, Τζόνας και Λούις, οι οποίοι είχαν αρχίσει μία επιχείρηση χονδρεμπορίου υφασμάτων στη Νέα Υόρκη. Η εβραϊκής καταγωγής οικογένεια μετανάστευσε στην Αμερική κυρίως για να ξεφύγει από το καταπιεστικό καθεστώς που αντιμετώπιζαν οι Εβραίοι στη Γερμανία τη δεκαετία του 1840.
Η αδελφή του Λιβάι, Φάνι, και ο σύζυγός της, Ντέιβιντ Στερν, μετακόμισαν στο Σεντ Λούις, ενώ ο ίδιος ο Λιβάι πήγε να ζήσει στο Λούισβιλ, από όπου πωλούσε τα υφάσματα των αδελφών του στο Κεντάκι. Τον Ιανουάριο του 1853, έγινε Αμερικανός πολίτης.
Το 1953, ο Βαυαρός μετανάστης άφησε τη Νέα Υόρκη για το Σαν Φρανσίσκο με μια μικρή προμήθεια προϊόντων και την πρόθεση να ανοίξει ένα υποκατάστημα της οικογενειακής επιχείρησης στο νέο αυτό και πολλά υποσχόμενο τόπο. Ο Στράους ίδρυσε την επιχείρησή του με την επωνυμία Levi Strauss & Co. και άρχισε να εισάγει εκλεκτά προϊόντα για ένδυση, αλλά και κλινοσκεπάσματα, μαντίλια, τσάντες και άλλα, από τα αδέλφια του στη Νέα Υόρκη.
Λίγο μετά την άφιξή του στην Καλιφόρνια, ένας από τους χρυσωρύχους ρώτησε τον νεαρό τι πούλαγε. Όταν ο Στράους του απάντησε ότι το εμπόρευμά του ήταν καραβόπανο, που χρησίμευε στην κατασκευή σκηνών αλλά και για την κάλυψη των αμαξών τους, ο χρυσωρύχος του είπε: “Έπρεπε να έχεις φέρει παντελόνια”. Στη συνέχεια του εξήγησε ότι δεν μπορούσαν να βρουν ένα παντελόνι αρκετά ανθεκτικό, που να μη σκίζεται σε αυτή τη δύσκολη δουλειά.
Ο Στράους ενθουσιάστηκε με την ιδέα ενός τέτοιου παντελονιού και χωρίς να χάσει χρόνο, έφτιαξε τα πρώτα δείγματα από καραβόπανο. Αρχικά τα παντελόνια ήταν μπεζ και είχαν τον κωδικό 501, αλλά επειδή λερώνονταν πολύ εύκολα, αποφάσισε να τους δώσει το σκούρο μπλε χρώμα. Η ονομασία έγινε μπλου τζιν από το γαλλικό «bleau de Genes». Τα παντελόνια έγιναν ανάρπαστα μόλις ξεκίνησαν οι πωλήσεις.
Όπως σημειώνεται, ο Τζέικομπ Ντέιβις, μετανάστης από τη Λετονία και πελάτης του Στράους, ήταν αυτός που συνέβαλε στην ιδέα για τις μεταλλικές κόπιτσες. Επίσης, μαζί με τον Στράους κατοχύρωσαν με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας τη νέα μορφή «παντελονιών εργασίας» στις 20 Μαΐου του 1873, που θεωρείται πλέον ως η γενέθλια ημέρα του Levi’s 501 jean.
Το τοξοειδές σχέδιο βελονιών στην πίσω τσέπη αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του Levi ‘s 501 jean από τότε που φτιάχτηκε για πρώτη φορά, καθιστώντας το ως ένα από τα παλαιότερα εμπορικά σήματα ένδυσης μέχρι σήμερα. Το 1886 το «Two Horse leather design» (δερμάτινο σήμα Δύο Αλόγων) προστέθηκε στη δερμάτινη ετικέτα στο πίσω μέρος, για να προσδιορίσει περαιτέρω το brand.
Τα παντελόνια έγιναν δημοφιλή πολύ γρήγορα, αλλά μόνο από τις αρχές του 1960 η ονομασία “μπλου τζιν” άρχισε να γίνεται ευρέως γνωστή. Τα επόμενα χρόνια η μόδα άρχισε να επεκτείνεται και στην Ευρώπη και κατέληξε στις μεγάλες πασαρέλες.
Πολλοί ήταν και οι διάσημοι σταρ που φωτογραφήθηκαν με τζιν παντελόνια, όπως ο Μάρλον Μπράντο, ο Τζειμς Ντιν και η Μέρλιν Μονρόε.
Το τέλος του Στράους
Ο Levi Strauss πέθανε στις 26 Σεπτεμβρίου του 1902 σε ηλικία 73 ετών στο Σαν Φρανσίσκο χωρίς να έχει νυμφευθεί ποτέ. Μην έχοντας απογόνους, άφησε την επιχείρησή του εξίσου στους τέσσερις ανιψιούς του, τον Τζέικομπ, τον Σίγκμουντ, τον Λούις και τον Έιμπραχαμ Στερν, γιους της αδελφής του Φάνι και του συζύγου της, Ντέιβιντ Στερν. Επίσης, άφησε κληροδοτήματα σε φιλανθρωπικά ιδρύματα, όπως το Pacific Hebrew Orphan Asylum και το Roman Catholic Orphan Asylum. Η συνολική περιουσία του την εποχή του θανάτου του εκτιμήθηκε στα 6 εκατομμύρια δολάρια περίπου, περίπου 122 εκατομμύρια ευρώ σε σημερινές τιμές. Ο Λιβάι Στράους τάφηκε στο Κόλμα της Καλιφόρνια.
Σήμερα, ένα μουσείο (φωτογραφία) αφιερωμένο στον Στράους υπάρχει στη γενέτειρά του, το Μπούτενχαϊμ της Γερμανίας, στο σπίτι όπου γεννήθηκε, ένα σπίτι που κτίσθηκε το 1687. Υπάρχει επίσης ένα «κέντρο επισκεπτών» στα κεντρικά γραφεία της Levi Strauss & Co. στο Σαν Φρανσίσκο, το οποίο φιλοξενεί μερικά ιστορικά εκθέματα. Το Ίδρυμα Λιβάι Στράους (Levi Strauss Foundation) ιδρύθηκε με μία δωρεά το 1897 προς το Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ.
