Κανείς δεν θυμάται πλέον τα ονόματα των δύο εκδοτών που απέρριψαν το μυθιστόρημα που τους έδωσε ένας υποψήφιος συγγραφέας. Πράγματι ήταν ένα έργο που δίχαζε με την πρώτη του ανάγνωση…
Όμως ένα χρόνο [1958] μετά το βιβλίο εκδόθηκε. Τίτλος του «Ο Γατόπαρδος» [The Leopard]. Συγγραφέας ο Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα – Giuseppe Tomasi di Lampedusa – [Παλέρμο, 23 Δεκεμβρίου 1896]. Βέβαια όταν το βιβλίο βρέθηκε στις προθήκες των βιβλιοπωλείων ο Λαμπεντούζα είχε πεθάνει (Ρώμη, 23 Ιουλίου 1957). Έτσι δεν χάρηκε την τεράστια εκδοτική επιτυχία που σημείωσε.
Ούτε καμάρωσε για την επιτυχία της ομώνυμης ταινίας που γυρίστηκε το 1963 από τον Λουκίνο Βισκόντι με τον Μπαρτ Λάνγκαστερ, την Κλαούντια Καρντινάλε και τον Αλέν Ντελόν. Η ταινία κατέκτησε τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Κανών το 1963.
Το βιβλίο που σήμερα πλέον θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της ιταλικής αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας του 20ού αιώνα κατέκτησε και το «Βραβείο Στρέγκα 1959».
Ο Λαμπεντούζα με δική του επιλογή, στάθηκε πάντα μακριά από τους ιταλικούς λογοτεχνικούς και φιλολογικούς κύκλους.
Τα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του υπήρξαν και τα πιο γόνιμα: Γράφει τον περίφημο «Γατόπαρδο», δύο δοκίμια πάνω στη γαλλική λογοτεχνία –ένα με θέμα τον Στεντάλ κι ένα σχετικό με τα γαλλικά γράμματα του 15ου αιώνα–, καθώς και τα τέσσερα αυτοτελή κείμενα.
***
Ο Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα καταγόταν από μεγάλη αριστοκρατική σικελική οικογένεια, που η παράδοση θέλει να έχει βυζαντινές ρίζες.
Το 1934, με τον θάνατο του πατέρα του, κληρονόμησε τους τίτλους του 12ου Δούκα της Πάλμα, του 11ου Πρίγκιπα της Λαμπεντούζα, του Βαρόνου του Μοντεκιάρο και της Τορέτα και του Μεγιστάνα (Grande) Πρώτης Τάξης της Ισπανίας.
Ήταν γιος του Τζούλιο Μαρία Τομάζι (1868-1934) και της Βεατρίκης Μαστροτζιοβάνι Τάσκα ντι Κουτό (1870-1946). Έμεινε μοναχοπαίδι, μετά τον θάνατο από διφθερίτιδα της μεγαλύτερης αδελφής του το 1897. Άρχισε το 1915 να σπουδάζει νομικά στη Ρώμη, αλλά δεν πήρε ποτέ πτυχίο αφού την ίδια χρονιά επιστρατεύθηκε και πήρε μέρος ως υπολοχαγός στην καταστροφική για τους Ιταλούς μάχη του Καπορέτο. Αιχμαλωτίσθηκε από τους Αυστριακούς και φυλακίσθηκε στην Ουγγαρία, δραπέτευσε όμως και γύρισε με τα πόδια στην Ιταλία.
Μετά τον πόλεμο ταξίδεψε πολύ με τη μητέρα του, με την οποία ήταν στενά συνδεδεμένος, μελέτησε ξένη λογοτεχνία και ήταν τότε που συνέλαβε την ιδέα του μελλοντικού του μυθιστορήματος, του Γατόπαρδου. Το 1932 νυμφεύθηκε στη Ρίγα μια Γερμανίδα της Λετονίας, την Αλεξάνδρα Βολφ φον Στόμερζεε, φοιτήτρια της ψυχανάλυσης.
***
Ο «Γατόπαρδος» αναφέρεται στα σικελικά δρώμενα – κατά το Risorgimento Ιταλική ενοποίηση – και στον στωικισμό με τον οποίο ο κεντρικός ήρωας αντιμετωπίζει την επερχόμενη ανατροπή καθεστώτων και αξιών. Υπάρχει μια ταύτιση της οικογένειας την ιστορία της οποίας αφηγείται το έργο, με την οικογένεια του συγγραφέα: Πέραν της όλης ατμόσφαιρας, στο οικόσημο των Τομάζι ντι Λαμπεντούζα απεικονίζεται μια λεοπάρδαλη, για την οποία γίνεται λόγος μέσα στο κείμενο του μυθιστορήματος.
Ο «Αστεροειδής 14846 Λαμπεντούζα», που ανακαλύφθηκε το 1989, ονομάσθηκε έτσι προς τιμή του συγγραφέα, καθώς ο πρωταγωνιστής του Γατόπαρδου, ο πρίγκιπας Φαμπρίτσιο Σαλίνα περιγράφεται ως ερασιτέχνης αστρονόμος.
***
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Έργα του Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα – Giuseppe Tomasi di Lampedusa
-«Il gattopardo», 1958 – Ελληνική μετάφραση Κ. Πολίτης (Εκδόσεις «Διογένης»).
-«Racconti» (Αφηγήσεις, 1961) – Ελληνική μετάφραση Μ. Σπυριδοπούλου ως «Η σειρήνα και άλλα διηγήματα» («Εκδόσεις Αλεξάνδρεια»)
-«Lezioni su Stendhal» (Μαθήματα περί Σταντάλ), 1977
-Invito alle Lettere francesi del Cinquecento (1979)
-Il mito, la gloria (1989)
-Letteratura inglese, 2 τόμοι, (1990-1991)
– Viaggio in Europa. Epistolario 1925-1930 (2006).
