20.4 C
Athens
Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024

Γιάννης Τσορτέκης. Ο ασκητής της τέχνης

Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου

 

Ο Γιάννης Τσορτέκης είναι ένας καλλιτέχνης που σφύζει από έντονες απόψεις, για τις οποίες εκφράζεται με ζέση. Αναμφισβήτητα διαθέτει μια οξεία αντίληψη, κατέχει την τέχνη της διαλεκτικής συζήτησης και εμβαθύνει στο “πώς” της ερμηνείας.

 

Έχει μια ασκητική σχέση με το υλικό που καλείται να διαχειριστεί, αντλεί από τις εμπειρίες του και βιώνει τη διαδικασία του ρόλου ως κυοφορία. Τον συναρπάζουν οι καταστάσεις που τσαλακώνουν μια προσωπικότητα και επιφέρουν αλλοιώσεις και μεταβολές, οι οποίες προϋποθέτουν ενισχυμένη ψυχοσύνθεση για να τις αντιληφθεί κανείς.

 

Σκηνοθέτης, ηθοποιός με σπουδαίους ρόλους στο ενεργητικό του. Άνθρωπος αξιοπρεπής και αγέρωχος, σε κάνει να αντιλαμβάνεσαι πως είναι ταγμένος στο λειτούργημά του.

Βραβευμένος με τον έπαινο “Κάρολος Κουν” για τη “Μαύρη Γαλήνη” του Δημήτρη Μαρωνίτη, όπου υποδύθηκε έναν έγκλειστο διανοούμενο πολιτικό κρατούμενο.

 

Πρόσφατα δε τιμήθηκε με το βραβείο 48HFP Global Best Acting Award 2009 για την ερμηνεία του στην ταινία “11’’ (φωτογραφίες) της ομάδας Blind Mice, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Filmapalooza στο Las Vegas. Συνιδρυτής με την Ελένη Φορτώση της εταιρείας θεάτρου “η ρόζμαρυ στην κορφή των λόφων”.

 

[Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν τη συνέντευξη είναι από την ταινία “11”].

 

Ακολουθεί συνέντευξη:

* Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Νέο Ψυχικό. Μια περιοχή με έντονο το στίγμα της μετανάστευσης, αφού σ’ αυτήν βρήκαν ένα μέρος για να εγκατασταθούν άνθρωποι από διάφορα μέρη της Ελλάδας που έψαχναν μια καλύτερη μοίρα γι’ αυτούς και τα παιδιά τους. Όλη μου η παιδική ηλικία είναι έντονη, γεμάτη πια από αναμνήσεις. Θυμάμαι όμως πόσο ποθούσα να παίζω με οτιδήποτε συνεχώς και ακατάπαυστα. Στην πλατεία που παίζαμε μπάλα, στους δρόμους που κόβαμε τα νεράντζια και τα πετούσαμε ο ένας στον άλλο, και τα καλοκαίρια στο χωριό της μάνας μου που τρέχαμε όλη τη μέρα έξω ακολουθώντας άλλα παιδιά που βγάζανε τις γίδες για σκάρισμα, και που κάναμε ολόκληρα κομβόι ο ένας πίσω από τον άλλο κάνοντας τα αυτοκίνητα με αυτοσχέδια τιμόνια από στεφάνια από βαρέλια και κλαδιά από καστανιές, κορνάροντας και μιμούμενοι τις μηχανές των αυτοκινήτων που θαυμάζαμε.

Σε ενθάρρυναν κάποιοι άνθρωποι της τέχνης στα πρώτα σου βήματα; Αν ναι, ποιοι;

* Θα έλεγα ότι ούτε με ενθάρρυνε ούτε με αποθάρρυνε κάποιος. Μάλλον,
περισσότερο, εγώ λειτουργούσα μαγνητισμένος από τα πράγματα και από κάποιους
ανθρώπους, βυθισμένος στους δικούς μου κόσμους, απολαμβάνοντας μια μέθη από
αυτά τα προσωπικά μου ταξίδια που με συντηρούσε και με καθοδηγούσε. Πάντως
στα πρώτα μου βήματα, στα εντελώς πρώτα και σημαντικά, συνάντησα τον
συχωρεμένο τον Άκη Δαβή, που νιώθω συνεχώς ότι με συνοδεύουν οι οδηγίες και
οι παρατηρήσεις του για κάθε τι, κάθε στιγμή.

Ταλέντο, πειθαρχία, δουλειά. Τι ποσοστό χρειάζεται από το καθένα ο
ηθοποιός;

* Ο ηθοποιός, όπως και ο κάθε καλλιτέχνης, χρειάζεται πάνω απ’ όλα μια
σφοδρή ‘επιθυμία’ να τον κινεί. Κατά δεύτερον την επιθυμία αυτή δεν μπορεί
παρά να τη βιώνει ως μοναδική υπέρμετρη ‘ανάγκη΄ του, η οποία εν τέλει
‘πειθαρχεί’ από μόνη της, ‘ορίζει’ τον τρόπο της και εκμεταλλεύεται τις
δυνατότητες του κάθε ενός με σκοπό τη δημιουργία.

Η ομάδα απαιτεί αμοιβαιότητα, συνοχή, αίσθηση συντροφικότητας. Επίσης
παρέχει μεγαλύτερη ασφάλεια. Εσένα ποια ανάγκη και ποιο αδιέξοδο σε σπρώχνει να ιδρύεις και να συμμετέχεις σε ομάδες, όπως “η ρόζμαρυ στην κορφή των λόφων”;

* Δεν συμμετέχω σε ομάδες. Δημιουργήσαμε την εταιρεία θεάτρου ‘η
ρόζμαρυ στην κορφή των λόφων’ μαζί με την Ελένη Φορτώση που είναι
χοροθεραπεύτρια και παιδαγωγός, όχι για να ανήκουμε από κοινού κάπου, αλλά
από ανάγκη να βρει τρόπο εφαρμογής και δυνατότητα παρουσίασης αυτό που κάθε
φορά θα μας απασχολούσε. Γι’ αυτό το λόγο “Η Ρόζμαρυ στην κορφή των λόφων”
δεν είχε εξαρχής σκοπό τη με οποιονδήποτε τρόπο αδιάλειπτη παρουσία της
στον χώρο, αλλά την αξία της ως “βήμα” τη στιγμή που αυτό θα ήταν απαραίτητο
και αναγκαίο. Απ’ αυτήν την πλευρά δεν αποτέλεσε ποτέ ομάδα, ούτε είχε και
αναζήτηση προς αυτή την κατεύθυνση. Οι δυο μας ήμασταν και δυο μας
παραμένουμε. Αγαπημένοι. Όλα αυτά τα χρόνια. Η αμοιβαιότητα και η αίσθηση
συντροφικότητας είναι στοιχεία που δεν έχουν να κάνουν με την ‘ομάδα’ αλλά
με το ποιόν των ανθρώπων, και οι εμπλεκόμενοι μέχρι τώρα στις ιστορίες της
“Ρόζμαρυ” με έναν τρόπο ήταν και αυτοί αυτό που η ίδια η “Ρόζμαρυ” είναι
και εκπέμπει προς τα έξω.

Μια ομάδα μπορεί να περιορίζει την ελευθερία της
προσωπικότητας;

* Καμία ομάδα και τίποτε δεν μπορεί να περιορίσει την ελευθερία κατ’ αρχήν
Και ειδικότερα την ελευθερία της προσωπικότητας του ανθρώπου. Αντίφαση είναι
οι άνθρωποι, που έχουν την ανάγκη να επιβάλλουν τους εαυτούς τους, και να
επιβληθούν μέσω μιας εικόνας που προσχεδιάζουν, ώστε να την παρουσιάσουν σαν
πρωτότυπη και καθαρή.

Αυτό το μικρό τόσο ανθρώπινο χαρακτηριστικό είναι που
κάνει να φαίνονται οι έννοιες και οι ιδέες αντιφατικές. Διότι αυτό που ο
άλλος έχει προσχεδιάσει όταν δεν δέσει με τη στιγμή και τη συγκυρία, τότε
αυτομάτως θα πρέπει να ανατρέξει πολύ γρήγορα στο εναλλακτικό του σενάριο
που είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που είχε ήδη προτείνει, μετά να
το υποστηρίξει εξαρχής, και πάει λέγοντας.

Ο ίδιος ο άνθρωπος αυτοπεριορίζεται, διότι απλώς δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς περιορισμούς.
Δεν υπάρχει ούτως ή άλλως ελευθερία μακριά και έξω από απόλυτους
περιορισμούς. Γι’ αυτό νομίζω ότι είναι προτιμότερο να αποδεχόμαστε τον
περιορισμό ως συνθήκη ώστε να μπορεί να αποδώσει κάτι, παρά να
τοποθετούμαστε κριτικά απέναντι στον περιορισμό που δεν έχει να προσφέρει
τίποτε άλλο από την ενασχόληση με κάτι που και δεν θα αλλάξει αλλά ούτε και
εξηγείται, και πολύτιμος χρόνος δαπανάται, και γίνεται μόνο για να γίνεται
και για τίποτε άλλο. Όταν ασχολείσαι με τους περιορισμούς απλώς δίνεις αξία
σε αυτούς. Όταν όμως ασχολείσαι με εσένα μέσα στον περιορισμό τότε αυτός
ξαφνικά δεν υπάρχει, γίνεται εργαλείο σου. Τόσο απλό.

Το θέατρο επιτελεί κάποιο ιδιαίτερο έργο που δεν μπορούν να επιτελέσουν
οι άλλες τέχνες;

* Όλες οι τέχνες επιτελούν σημαντικό έργο, ιδιαίτερο και διαφορετικό η κάθε
μία, αλλά εξίσου σημαντικό. Ίσως το θέατρο να διαφοροποιείται από τις άλλες
τέχνες μόνο κατά το ότι έχει ως ένα από τα συστατικά του στοιχεία τον
προφορικό λόγο, που από μόνο του ως στοιχείο είναι μια γλώσσα με την οποία
επικοινωνεί ο κάθε ένας άμεσα. Από αυτή την άποψη πάντοτε, νομίζω, ήτανε
είναι και θα είναι ζήτημα του καθενός ξεχωριστά για το τι αντιλαμβάνεται,
στο τι αφήνεται να του δημιουργηθεί ως “νέος χώρος” μέσα του, ώστε να λέμε
τελικά ότι η τέχνη επιτελεί κάποιο έργο. Η τέχνη από μόνη της δεν υφίσταται.
Υφίστανται όμως οι δέκτες. Γι’ αυτούς ίσως θα έπρεπε να μιλούμε και για το
έργο που παράγουν αυτοί προσλαμβάνοντας πληροφορίες.

Πώς γίνεται ένας ηθοποιός, σοβαρός ηθοποιός;

* Ένας ηθοποιός είναι ένας άνθρωπος. Αν σαν άνθρωπος είναι σαθρός θα είναι
το ίδιο και σαν ηθοποιός. Αν έχει χιούμορ ως άνθρωπος θα έχει χιούμορ και ως
ηθοποιός, μιας που η ιδιότητά του ‘του ηθοποιού’ δεν είναι καμιά διαφορετική
ιδιότητα από αυτήν του ανθρώπου που περιφέρεται μέσα στην ίδια τη ζωή. Η
βελτίωση του κάθε ανθρώπου έχει να κάνει με πάρα πολλά πράγματα, και κυρίως
με τις συνειδητές του επιλογές από ένα σημείο και μετά. Αυτές οι επιλογές σε
χαρακτηρίζουν, και το εννοώ με την ευρύτερη σημασία. Σου δημιουργούν ή δεν
σου δημιουργούν ευθύνη για το ποιος ήσουν, ποιος έφτασες να είσαι σήμερα και
τι πρόβλεψη μπορείς να κάνεις για τη συνέχειά σου σε σχέση με τις επιθυμίες
σου. Αυτές οι επιθυμίες, όταν είναι ανάγκες, δεν μπορούν παρά να δημιουργούν
έναν άνθρωπο που αν μη τι άλλο έχει ενδιαφέρον.

Στον “Επαγγελματία” του Ντούσαν Κοβάσεβιτς υποδύθηκες -επιτυχημένα-
έναν τέως αντικαθεστωτικό που πληροφορείται ότι υπήρξε αντικείμενο
παρακολούθησης. Πώς προσέγγισες το ρόλο του ανθρώπινου θηράματος, του οποίου η προσωπική ζωή λεηλατείται στον υπαρκτό σοσιαλισμό;

* Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που βιώνω καθημερινά να λεηλατείται η ζωή μου
εδώ στον υπαρκτό καπιταλισμό. Διαφορές δεν υπάρχουν. Όλα υπαρκτά είναι. Ο
τρόπος προσέγγισης είναι πάντοτε οι προσλαμβάνουσες του καθενός μας, που
δημιουργούν το φίλτρο ή το πρίσμα μέσα από το οποίο παρουσιάζονται με
διαφορετικό περιτύλιγμα προς τα έξω τα πράγματα. Οι εμπειρίες είναι οι χώροι
από τους οποίους αντλείς. Όσο πιο έντονες είναι αυτές, με τόσο μεγαλύτερη
απλότητα θα αποδοθούν και κάποιες επιλεγμένες ποιότητές τους, δημιουργώντας
ένα καινούριο διαφορετικό παζλ.

Στη “Μαύρη Γαλήνη” του Δημήτρη Μαρωνίτη, την οποία και σκηνοθέτησες,
ερμήνευσες ένα διανοούμενο πολιτικό κρατούμενο που δοκιμάζονται οι ψυχικές, σωματικές και διανοητικές αντοχές του. Για το ρόλο αυτό μάλιστα τιμήθηκες με τον έπαινο “Κάρολος Κουν”. Σε τι έρευνα χρειάστηκε να καταφύγεις ώστε να κατανοήσεις την απόγνωση και την οριακή εμπειρία του εγκλεισμού;

* Αυτομάτως, διαισθητικά, από την ώρα που ήρθα σε επαφή με αυτό το κείμενο
άρχισα να κλείνομαι στον εαυτό μου, να απομακρύνομαι από τις συναναστροφές
μου, να λειτουργώ όλο και πιο μόνος μου. Αυτό το κατάλαβα εκ των υστέρων ότι
έτσι μου συνέβη. Ούτως ή άλλως όμως, κάθε φορά κάπως έτσι μου συμβαίνουν όλα
τα πράγματα. Η κάθε ιστορία απαιτεί τον δικό της χώρο για να συμβεί. Είναι
μια κυοφορία. Ως τέτοια τη νιώθω και τη βιώνω. Απαιτεί μιας διαφορετικής
τάξης συγκέντρωση. Μια μοναστική σχέση με το υλικό. Το υλικό αποτελεί, κάθε
φορά, αυτό που για τον μοναχό είναι η Αγία Γραφή και το Ευαγγέλιο. Αποτελεί
για μένα το όλον. Και είναι τόσο πολύ.

Και θέλει τέτοια ηρεμία, ησυχία και αφοσίωση για να συναντηθείς μαζί του και να σου αποκαλυφθεί. Ενάντια και αντίθετα σε όλους τους κανόνες που υπαγορεύει η καθημερινότητα, αυτό υπαγορεύει τους δικούς του χρόνους και τον δικό του τρόπο. Όπως ένα έμβρυο δεν είναι ποτέ δυνατόν να δημιουργηθεί μέσα σε δύο ή τρεις μήνες αλλά θέλει
εννέα, έτσι κι αυτή η διαδικασία θέλει τον δικό της συγκεκριμένο χρόνο, τον
οποίο ποτέ δεν γνωρίζεις εκ των προτέρων, αλλά που με έναν μαγικό τρόπο σου
δίνει να καταλάβεις πότε είσαι έτοιμος απέναντι σ’ αυτό. Αυτός όλος ο χρόνος
είναι η έρευνα και η μελέτη. Επί της ουσίας του ίδιου σου του εαυτού. Αυτόν
μελετάς πάντοτε με αφορμή εξωτερικά ερεθίσματα.

Έχεις κάτι κοινό με τον πυγμάχο που ενσαρκώνεις στην ταινία “11”;
Γενικώς σου αρέσουν οι ρόλοι που σε τσαλακώνουν, σε τσακίζουν; Αγαπάς αυτές τις δοκιμασίες;

* Όλοι έχουμε κάτι κοινό με αυτόν τον πυγμάχο. Και το κοινό είναι αυτή η
Μικρή αδιόρατη στιγμή κατά την οποία ο ένας επιλέγει αυτό το δρόμο και ο
άλλος τον άλλο, χωρίς να ξέρει κανείς από τους δύο πού θα οδηγηθεί στη
συνέχεια με αυτή την επιλογή του.

Δεν υπάρχει, μου φαίνεται, ρόλος ή για την ακρίβεια κατάσταση, στην οποία να
επιλέξει κάποιος να εμπλακεί και αυτή να μην τον αλλοιώσει. Δεν είναι
επιλογή μου. Έτσι είναι. Με γοητεύουν όλες οι καταστάσεις. Αυτές που
επιφέρουν εξωτερικές αλλοιώσεις, αλλά ιδιαίτερα αυτές που επιφέρουν
αλλοιώσεις τέτοιας τάξης, που προϋποθέτουν ένα ασκημένο μάτι, μιαν ασκημένη
ψυχοσύνθεση να τις αντιληφθεί.

Είσαι για κάτι ιδιαίτερα υπερήφανος;

* Είμαι για όλα ιδιαίτερα υπερήφανος, διότι ό, τι έχω κάνει το έχω κάνει μόνος μου, με μόνο σύμβουλό μου την ανάγκη μου και τη διαίσθησή μου.

Ποιες είναι οι παραξενιές σου;

* Πολλές και καμία ταυτόχρονα. Όταν, ας πούμε, συναναστρέφομαι ανθρώπους
μίζερους μου βγαίνουν στην επιφάνεια αντιδράσεις ανάλογες αυτού που δέχομαι
ως ερέθισμα από αυτούς τους ανθρώπους. Το ίδιο μου συμβαίνει με όλους και με
όλα.

Όταν, ας πούμε πάλι, αναγνωρίζω πίσω από τα πράγματα τη δική τους τάξη,
κι αυτή την τάξη των πραγμάτων ο άλλος δυσκολεύεται ή αρνείται να την
αναγνωρίσει επειδή συγκρούεται με τον εγωισμό του που τον υπερβαίνει, τότε
γίνομαι βασιλικότερος του βασιλέως, υπεραμύνομαι και φτάνω να φαντάζω
παράξενος. Κάπως έτσι μου συμβαίνουν όλα. Όπως επίσης, με ακριβώς τις ίδιες
συνθήκες, κάπως έτσι είναι απλά τα πράγματα χωρίς να συμβαίνει η παραμικρή
σύρραξη. Αυτό πάντως που δεν ανέχομαι είναι την αδικία και προς εμένα και
προς οποιονδήποτε.

 

Η σχέση σου με τα ζώα ποια είναι;

* Αγαπάω πολύ τα ζώα, γιατί από μικρό θυμάμαι να μου λένε “τι κάνεις βρε
ζώο;” κι έτσι άρχισα να σκέφτομαι για την άλλη φύση μου! Χα, χα, χιούμορ
κάνω.

Τα αγαπάω όμως πολύ. Ιδιαίτερα τα σκυλιά και τα πουλιά. Όταν μελετάω
τη συμπεριφορά τους μου αποκαλύπτονται απίστευτα πράγματα για τον τρόπο που
αντιλαμβάνονται και λειτουργούν συναισθηματικά απέναντι στο καθετί. Και το
βασικότερο είναι ότι λειτουργούν με όλα τα ένστικτα σε εγρήγορση, και την
ιδιοτέλεια της τροφής και την ανιδιοτέλεια της συμμετοχής.

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -