Όταν η Αλκμήνη ήταν έγκυος από τον Δία στον ήρωα Ηρακλή, η Ήρα έπεισε τη θεά του τοκετού, Ειλείθυια, να εμποδίσει τη γέννα, αλλά η Γαλινθιάς (υπηρέτρια ή φίλη της Αλκμήνης) έσπασε το ξόρκι με τέχνασμα, ξεγελώντας την Ειλείθυια και λύνοντας τα μάγια, οπότε και η Αλκμήνη γέννησε τον ήρωα. Η τιμωρία της Γαλινθιάδας ήταν να μεταμορφωθεί σε γάτα (ή νυφίτσα, σε άλλες εκδοχές), αλλά η Εκάτη (χθόνια θεά που συνδέεται με τη μαγεία, το σκοτάδι και τον κάτω κόσμο, αλλά παράλληλα βοηθά τους πολεμιστές στον πόλεμο, τους βασιλιάδες στην απονομή δικαιοσύνης, ενώ επίσης προστατεύει τους κυνηγούς και τους ψαράδες και προστατεύει τα κοπάδια), τη λυπήθηκε και την πήρε υπό την προστασία της. Σημειώνεται πως ο Ηρακλής αργότερα ίδρυσε στη Γαλινθιάδα ιερό, κοντά στο σπίτι του στη Θήβα.
Η γάτα (Felis catus – Αίλουρος η γαλή ή Felis silvestris catus) είναι ζώο που ανήκει στην οικογένεια των Αιλουροειδών. Πρόκειται για το πιο διαδεδομένο κατοικίδιο ζώο. Ζει στο περιβάλλον του ανθρώπου εδώ και τουλάχιστον 9.500 χρόνια.
Οι Ρωμαίοι τη θεωρούσαν σύμβολο ανεξαρτησίας, ενώ στην Ινδία γάτες εμφανίζονται στα έπη της Μαχαμπχαράτα κα της Ραμαγιάνα, με τον θεό Ίντρα μάλιστα να μεταμορφώνεται κάποια στιγμή σε γάτα. Στην Περσία υπάρχει ο θρύλος της δημιουργίας της περσικής γάτας, ως ανταμοιβής στον ήρωα Ρουστούμ από μάγο τη ζωή του οποίου είχε σώσει (σημειώνεται ότι τις γάτες λέγεται ότι αγαπούσε ιδιαίτερα και ο Μωάμεθ, που είχε τη Μουέζα). Στην Κίνα, η θεά Λι-Σου (σχετιζόταν με τη γεωργία) συχνά απεικονιζόταν ως γάτα, ενώ ένας αρχαίος μύθος έλεγε ότι οι θεοί όρισαν τις γάτες ως επιστάτες του κόσμου, δίνοντάς τους μάλιστα τη δύναμη της ομιλίας – αλλά οι γάτες προτιμούσαν να τεμπελιάζουν και να παίζουν, και το είπαν στους θεούς, παραχωρώντας την ομιλία στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι όμως, δεν μπορούσαν να καταλάβουν τους θεούς, οπότε και οι γάτες διατήρησαν ένα σημαντικό καθήκον, το να κρατούν τον χρόνο, διατηρώντας έτσι την τάξη. Στην Ιαπωνία η γάτα εκπροσωπεί το έλεος και την καλή τύχη, καθώς κάποια στιγμή, σύμφωνα με τον θρύλο, έσωσε τη ζωή ενός αυτοκράτορα.
Τα πράγματα βεβαίως δεν ήταν τόσο ευχάριστα για τα συμπαθή αιλουροειδή με την επικράτηση του χριστιανισμού και μετά, καθώς επιδιώχθηκε η δαιμονοποίηση των παγανιστικών αντιλήψεων, και αυτό συμπαρέσυρε και τις γάτες, και ειδικά τις μαύρες, που θεωρήθηκαν ζώα του διαβόλου: Δεν ήταν ιδιαίτερα υπάκουες, ήταν περήφανες, ήταν νυκτόβιες και άλλα εξωφρενικά μεσαιωνικά, που έκαναν μάλιστα Πάπες να ασχοληθούν μαζί τους, αποκηρύσσοντάς τες ως διαβολικές. Η μανία αυτή ενάντια στις γάτες οδήγησε στην αύξηση των τρωκτικών στις πόλεις, που με τη σειρά της έφερε τις τρομακτικές μεσαιωνικές επιδημίες της πανούκλας στην Ευρώπη («Μαύρος Θάνατος»), με εκατομμύρια νεκρούς.
Πρόσφατα, επιστημονική ομάδα ανέλυσε μιτοχονδριακό DNA από 209 γάτες από πάνω από 30 αρχαιολογικούς χώρους σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική. Τα δείγματα προέρχονταν από τη Μεσολιθική Περίοδο μέχρι τον 18ο αιώνα. Οι πληθυσμοί γατών φαίνονται να αυξήθηκαν σε δύο κύματα: Οι μεσανατολικές αγριόγατες επεκτάθηκαν μαζί με τις πρώτες αγροτικές κοινότητες στην ανατολική Μεσόγειο. Εκτιμάται ότι οι αποθήκες σιτηρών προσέλκυσαν τρωκτικά, που με τη σειρά τους προσέλκυσαν αγριόγατες – και οι άνθρωποι είδαν τα οφέλη της παρουσίας τους, οπότε και άρχισαν να τις εξημερώνουν. Χιλιάδες χρόνια αργότερα, οι γάτες εξαπλώθηκαν στην Ευρασία και την Αφρική: γενετικά χαρακτηριστικά που βρέθηκαν σε μουμιοποιημένες γάτες από την Αίγυπτο εντοπίζονται και σε γάτες στη Βουλγαρία, την Τουρκία και την υποσαχάρια Αφρική από την ίδια περίοδο. Επίσης, οι γάτες ήταν προσφιλείς και σε λαούς θαλασσοπόρων, όπως οι Φοίνικες και οι Βίκινγκς. Βρέθηκαν απομεινάρια γάτας με συγγενικό DNA σε αρχαιολογικό χώρο των Βίκινγκς που ανάγεται στην περίοδο από τον 8ο μέχρι τον 11ο μ.Χ αιώνα στη βόρεια Γερμανία.
Δεινός θηρευτής, η γάτα κυνηγά πάνω από 1.000 είδη ζώων για τροφή. Μπορεί να εκπαιδευτεί ώστε να υπακούει σε απλές διαταγές. Οι γάτες επίσης έχει διαπιστωθεί ότι μαθαίνουν να χειρίζονται απλούς μηχανισμούς, όπως πόμολα πόρτας. Τα ζώα χρησιμοποιούν μια ποικιλία φωνών και ένα είδος γλώσσας του σώματος που τους χρησιμεύει στη μεταξύ τους επικοινωνία. Τα νιαουρίσματα, τα γουργουρίσματα και τα μουγκρίσματα είναι από τους πιο γνωστούς τρόπους επικοινωνίας. Το 1906 ιδρύθηκε η Διεθνής Ένωση Φίλων της Γάτας (Cat Fancier’s Association, αρκτικόλεξο CFA).
Μέχρι πρόσφατα πιστευόταν ότι η γάτα εξημερώθηκε στην αρχαία Αίγυπτο, όπου θεωρούνταν ιερό ζώο. Ωστόσο, τα αποτελέσματα έρευνας του 2007 έδειξαν ότι η καταγωγή όλων των κατοικίδιων γατών πιθανώς ανάγεται σε πέντε αφρικανικές αγριόγατες (Felis silvestris lybica) που έζησαν στην Εγγύς Ανατολή γύρω στο 8000 π.Χ. Η γάτα διακρίνεται για την εξαιρετική της όραση στο σκοτάδι και για τις ικανότητες της στο σκαρφάλωμα.
Η Μπαστ ήταν κόρη του θεού ήλιου (Ρα) και διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στην αρχαία αιγυπτιακή θρησκεία. Υπάρχουν υποθέσεις ότι οι γάτες που κατοικούν στα νησιά της Κένυας στο Αρχιπέλαγος Λαμού, είναι πιθανότατα οι τελευταίοι απευθείας απόγονοι των γατών που ζούσαν στην αρχαία Αίγυπτο.
Σε πολλές θρησκείες στην αρχαιότητα υπήρχε η δοξασία ότι οι γάτες είναι εκστατικές ψυχές, σύντροφοι ή οδηγοί για τους ανθρώπους και ότι είναι παντογνώστες αλλά δεν μπορούν να επηρεάσουν τις ληφθείσες αποφάσεις των ανθρώπων, επειδή δεν έχουν φωνή. Στην Ιαπωνία, η Μανέκι Νέκο (Maneki Neko) είναι μια γάτα που συμβολίζει την καλοτυχία. Ενώ για το Ισλάμ δεν αποτελεί ιερό ζώο, ορισμένοι συγγραφείς αναφέρουν ότι ο Προφήτης Μωάμεθ είχε μια αγαπημένη γάτα, με το όνομα Μουέζα. Λέγεται ότι η αγάπη του για τα ζώα αυτά ήταν τόσο μεγάλη, ώστε “θα προτιμούσε να έμενε χωρίς το μανδύα του παρά να ενοχλούσε μια γάτα που θα κοιμόταν επάνω σε αυτόν”.
Ο Ηρόδοτος, ο Έλληνας ιστορικός που ταξίδεψε στην Αίγυπτο τον 5ο π.Χ. αιώνα, μας περιγράφει τον ναό της γάτας – θεάς. Ο ναός της Μπαστ βρισκόταν στο κέντρο της πόλης σε ένα νησί που σχηματιζόταν από δύο διαφορετικά κανάλια που ξεκινούσαν απ’ τον Νείλο και έζωναν τον ναό από τις τρεις τρεις πλευρές του. Γύρω απ’ το μεγάλο ιερό υπήρχε ένα άλσος από πανύψηλα δέντρα. Το σχήμα του ναού ήταν τετράγωνο και υπήρχε δρόμος στρωμένος με πέτρα μέχρι την είσοδο πλάτους 400 μέτρων, ενώ τα δένδρα εκατέρωθεν του δρόμου έφθαναν στον ουρανό.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει επίσης, ότι πολλές επίσημες εορτές προς τιμήν της πραγματοποιούνταν στην Αίγυπτο και ειδικά στη Βούβαστη, όπου κάθε χρόνο την ημέρα της γιορτής της, έρχονταν περίπου 700.000 προσκυνητές, τόσο άνδρες, όσο και γυναίκες. Οι γυναίκες ήταν επιφορτισμένες με τη μουσική, το τραγούδι και το χορό προς τιμήν της θεάς, ενώ μεγάλες θυσίες γίνονταν τότε και καταναλώνονταν τεράστιες ποσότητες κρασιού. Αυτό έχει να κάνει με την αιγυπτιακή δοξασία ότι οι λιονταρίσιες θεές κατευνάζονται με τις γιορτές της μέθης.
Η θεά Bast μερικές φορές απεικονίζεται να κρατά ένα τελετουργικό σείστρο στο ένα χέρι και μια αιγίδα στο άλλο, ή ένα γοργόνιο στολισμένο με κεφάλι λέαινας.
Αργότερα μετετράπη σε θεά γάτα Μπαστέτ και σεληνιακή πλέον θεότητα, πιθανότατα με την επίδραση της ελληνικής θρησκείας, γιατί οι Έλληνες την ταύτισαν με την Αρτέμιδα, σεληνιακή θεότητα, που ήταν αδελφή του Απόλλωνος – ηλίου. Στην ελληνική μυθολογία η Bast είναι γνωστή σαν Αίλουρος.
Οι γάτες στην αρχαία Αίγυπτο ετύγχαναν ιδιαίτερου σεβασμού και προστασίας και συχνά φορούσαν χρυσά κοσμήματα. Στο ναό στο Per-Bast βρέθηκαν μερικές μουμιοποιημένες γάτες θαμμένες δίπλα τους ιδιοκτήτες τους. Περισσότερες δε από 300.000 μουμιοποιημένες γάτες ανακαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές. Η κατάσταση της γάτας στην Αίγυπτο ήταν περίπου ισοδύναμη με κείνη της αγελάδας στην σύγχρονη Ινδία. Ο θάνατος μιας γάτας έφερνε μεγάλο πένθος στην οικογένεια που ξύριζε τα φρύδια της σε ένδειξη πένθους και την έθαβε με ιδιαίτερες τιμές. Επειδή οι κατοικίδιες γάτες είναι τρυφερές και προστατευτικές με τα παιδιά τους, η θεά Bast θεωρήθηκε επίσης μια καλή μητέρα και μερικές φορές απεικονίζεται με πολλά γατάκια. Οι μητέρες φορούσαν επίσης στα παιδιά τους ένα φυλαχτό που δείχνει τη θεά με τα γατάκια της, ο αριθμός των οποίων είχε σχέση με τον επιθυμητό αριθμό παιδιών από τη μητέρα.
Στην Αιγυπτιακή θρησκεία, η θεά Μπαάστ (ή Μπαστέτ) εμφανίζεται με κεφάλι γάτας και στην αρχαία Αίγυπτο όλες οι γάτες θεωρούνταν ιερές και ενσαρκώσεις της θεάς. Το να σκοτώσεις ή έστω απλά να ενοχλήσεις γάτα κατατασσόταν στα αποτρόπαια εγκλήματα και μέγιστη ιεροσυλία. Σε κάθε ναό βρίσκονταν ένας μεγάλος αριθμός από γάτες, όπου τις τάιζαν και φρόντιζαν με τρόπο τελετουργικό. Όλες οι αδέσποτες γάτες ήταν άξιες σεβασμού και αλίμονο σε εκείνον που δεν θα τάιζε την αδέσποτη που θα εμφανιζόταν στην αυλή του. Οι γάτες των σπιτιών θεωρούνταν θεϊκή εύνοια για την οικογένεια, μοιραζόταν γενναιόδωρα η τροφή μαζί τους και μετά τον θάνατό τους ακολουθούσε επικήδεια τελετή με μέγιστες τιμές. Οι σαρκοφάγοι για τις νεκρές γάτες υπήρξαν αριστουργήματα τέχνης και το νεκρό σώμα ταριχευόταν από ιερείς.
Για την Ελληνορωμαϊκή θρησκεία, η γάτα είναι το ιερό ζώο αλλά και σύμβολο της σεληνιακής θεάς Ντιάνα. Το ίδιο ισχύει και για την αντίστοιχη σεληνιακή θεά της Κέλτικης θρησκείας, την Κεριντουέν, όπου οι γάτες εκτελούν επίσης και τις προσταγές της στη Γη. Στη Σκανδιναβική θρησκεία, το άρμα της θεάς Φρέγια το σέρνουν γάτες και χαίρουν την προστασία και αγάπη της.
Για όλη την Ευρώπη, από την αρχαιότητα μέχρι ακόμα και σήμερα, η γάτα σχετίζεται με τις μάγισσες. Δεν νοείται μάγισσα χωρίς γάτα, και λόγω αυτής της παράδοσης, κατά τη διάρκεια των Χρόνων της Φωτιάς («Κυνήγι των Μαγισσών» του Μεσαίωνα), η ύπαρξη γάτας στο σπίτι ήταν αποδεικτικό πως η κάτοικος είναι μάγισσα.
Το 1718, ο Μοντγκόμερι του Caithness, υποστήριζε πως κάθε βράδυ, έξω από το σπίτι του, μαζεύονταν πλήθος γάτες όπου μιλούσαν με ανθρώπινη μορφή. Υποστήριξε πως ένα βράδυ κατάφερε να σκοτώσει δύο από αυτές και να τραυματίσει άλλη μια και ότι την επόμενη ημέρα, έμαθε πως δύο ηλικιωμένες γυναίκες βρέθηκαν νεκρές στο κρεβάτι τους και άλλη μια άσχημα τραυματισμένη. Η ιστορία του έγινε πασίγνωστη στον τότε ευρωπαϊκό κόσμο, και βάσει αυτής, ενισχύθηκε ο μύθος ότι οι μάγισσες το βράδυ μεταμορφώνονται σε γάτες.
Λίγες τρίχες από γάτα πιστεύεται πως ενδυναμώνουν την αποτελεσματικότητα γητειών, καθώς και φυλαχτών.
Κατά τον Μεσαίωνα, πίστευαν πως αν ένας άνθρωπος ήταν σοβαρά άρρωστος, τότε θα έπρεπε να τον πλύνουν και κατόπιν με το ίδιο νερό να πλύνουν μια γάτα, και έτσι η γάτα έπαιρνε την αρρώστια πάνω της και ο ασθενής γινόταν καλά.
Πολλοί άνθρωποι, ακόμα και σήμερα, έχουν μια γάτα στο σπίτι τους διότι θεωρείται πως η παρουσία της και μόνο, διώχνει τα κακόβουλα αερικά.
Οι Μάγοι και οι Μάγισσες συνηθίζουν να δίνουν δύο ονόματα στη γάτα τους. Το ένα όνομα είναι το κοινά γνωστό για όλους και αυτό που χρησιμοποιείται από όλους ενώ το άλλο παραμένει γνωστό μονάχα στον/στην Μάγο/Μάγισσα και είναι και το πραγματικό της όνομα. Ο λόγος είναι καθαρά πρακτικός: οι γάτες εύκολα μπορούν να γίνουν μέσο επίθεσης για τους εχθρικούς Μάγους/Μάγισσες, μα όχι εάν δεν γνωρίζουν το πραγματικό όνομα της γάτας. Έτσι, προστατεύεται και η γάτα μα και ο κάτοχός της από μαγικές επιθέσεις. Επίσης, δεν νοείται να μην εξασφαλιστεί η προστασία της γάτας με γητειά που επαναλαμβάνεται κάθε 6 μήνες.
- Αρχική εικόνα: Adrie Martens