***
Ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι είναι αναμφίβολα ένας από τους γνωστότερους και σπουδαιότερους Ρώσους συγγραφείς. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και θεωρούνται κλασικά. Από τα γνωστότερα έργα του, αν όχι το γνωστότερο, είναι το βιβλίο του «Έγκλημα και Τιμωρία». Έχει αγαπηθεί τόσο από τους κριτικούς όσο και από το αναγνωστικό κοινό, και όχι αδίκως. Η ψυχολογική ανάλυση του ήρωα από το μεγάλο Ρώσο συγγραφέα δίνει στο έργο βάθος και ο προβληματισμός του το καθιστά διαχρονικό. Δίκαια θεωρείται ένα από τα μεγάλα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και διδάσκεται σε πολλές σχολές Ψυχολογίας πανεπιστημίων του σύγχρονου κόσμου.
Το Έγκλημα και Τιμωρία (στα ρωσικά “Преступлéние и наказáние”) εκδόθηκε πρώτη φορά το 1866 σε δώδεκα συνέχειες στο περιοδικό λογοτεχνίας Ру́сский ве́стник («Ο Ρώσος αγγελιοφόρος»).
Ο Ρόντιον Ρομάνοβιτς Ρασκόλνικοβ (στα ρωσικά Родиóн Ромáнович Раскóльников) είναι ο φανταστικός πρωταγωνιστής του βιβλίου “Έγκλημα και Τιμωρία” του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Το όνομα Ρασκόλνικοβ προέρχεται από τη ρωσική λέξη raskolnik που σημαίνει “σχισματικός” (παραδοσιακά αναφέρεται σε μέλος των Παλαιών Πιστών). Το όνομα “Ροντιόν” προέρχεται από την ελληνική γλώσσα και σημαίνει κάτοικος της Ρόδου.
Ο Ρασκόλνικοβ είναι ένας νεαρός, πρώην φοιτητής νομικής, που ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας στην Αγία Πετρούπολη. Ζει σε μια μικρή σοφίτα που νοικιάζει, αν και λόγω έλλειψης χρημάτων, αποφεύγει για αρκετό καιρό να πληρώσει. Κοιμάται στον καναπέ, χρησιμοποιώντας παλιά ρούχα για μαξιλάρι, και λόγω έλλειψης χρημάτων τρώει πολύ σπάνια. Είναι όμορφος και έξυπνος, αν και γενικά αντιπαθής στους συμφοιτητές του. Έχει αφοσιωθεί στην αδερφή του (Αβντόνια Ρομάνοβνα Ρασκόλνικοβα) και τη μητέρα του (Πουλχερία Αλεξάντροβνα Ρασκόλνικοβα).
Ρόλος στην πλοκή
Στο “Έγκλημα και Τιμωρία”, ο Ρασκόλνικοβ δολοφονεί την ενεχυροδανείστρια, Αλιόνα Ιβάνοβνα, μ’ ένα τσεκούρι που έκλεψε από την αποθήκη ενός επιστάτη, με σκοπό να χρησιμοποιήσει τα χρήματά της για καλό σκοπό, βασισμένος σε μια θεωρία που είχε αναπτύξει για τον “μεγάλο άνδρα”. Ο Ρασκόλνικοβ πίστευε ότι οι άνθρωποι χωρίζονται σε “συνηθισμένους” και σε “ιδιαίτερους”: οι συνηθισμένοι είναι ο κοινός όχλος, οι ιδιαίτεροι (κυρίως ο Ναπολέοντας) δεν χρειάζεται να ακολουθήσουν τους ηθικούς κώδικες που ισχύουν για τους απλούς ανθρώπους, δεδομένου ότι είναι γραφτό να γίνουν μεγάλοι άνδρες. Ένας μεγάλος άνδρας δεν θα πρέπει να σκέφτεται δύο φορές τις πράξεις του. Ο Ρασκόλνικοβ αναλογίζεται αυτή τη θεωρία για μήνες, και τη λέει μόνο στην (ήδη νεκρή) αρραβωνιαστικιά του. (Αν και νωρίτερα, είχε γράψει ένα άρθρο σε αυτό το πνεύμα σε μια εφημερίδα με την προϋπόθεση ότι μόνο τα αρχικά του να χρησιμοποιηθούν ως υπογραφή). Ο Ρασκόλνικοβ θεωρεί τον εαυτό του έναν από τους ιδιαίτερους ανθρώπους και, συνεπώς, “επιτρέπεται” να διαπράξει φόνο. Ωστόσο, το σχέδιό του δεν πάει καλά, πριν μπορέσει να αποδράσει από το διαμέρισμα της ενεχυροδανείστριας Αλιόνα Ιβάνοβνα, η ντροπαλή, πειθήνια ετεροθαλής αδερφή της (η Λιζαβέτα Ιβάνοβνα) έρχεται και βρίσκει τυχαία το πτώμα. Ο Ρασκόλνικοβ, μέσα στον πανικό του, δολοφονεί και την αδερφή της ενεχυροδανείστριας, ένα έγκλημα που, για κάποιο λόγο, δεν το βαραίνει τόσο πολύ όσο ο πρώτος φόνος. Το γεγονός των ίδιων των φόνων δεν τον βασανίζει ιδιαίτερα. Αυτό που τον βασανίζει είναι το γεγονός ότι δεν “αμάρτησε” και δεν μπόρεσε να γίνει ο “μεγάλος άνδρας” που έλεγε στη θεωρία του.
Ο Ρασκόλνικοβ βρίσκει ένα μικρό πορτοφόλι πάνω στο πτώμα της Αλιόνα Ιβάνοβνα, το οποίο κρύβει κάτω από ένα βράχο έξω χωρίς να ελέγξει το περιεχόμενό του. Η μεγάλη του αποτυχία είναι ότι του λείπει η πεποίθηση που πίστευε ότι συνοδεύει το μεγαλείο και συνεχίζει την πτώση στην τρέλα. Μετά την ομολογία του στην πάμφτωχη, ευσεβή πόρνη Σοφία Σεμιόνοβνα Μαρμελάντοβα, αυτή τον καθοδηγεί να παραδεχτεί το έγκλημα, και να το ομολογήσει στον Ηλία Πέτροβιτς “Μπαρούτη”, έναν υπολοχαγό της αστυνομίας με εκρηκτική ιδιοσυγκρασία (το βιβλίο υπαινίσσεται ότι ο αστυνομικός τον υποπτευόταν από την αρχή). Ο Ρασκόλνικοβ καταδικάζεται σε εξορία στη Σιβηρία, συνοδευόμενος από τη Σοφία Σεμιόνοβνα, όπου ξεκινάει την ψυχική και πνευματική του επανένταξη.
Στον κινηματογράφο
Στον κινηματογράφο, τον υποδύεται για πρώτη φορά ο Γρηγόρης Τσμάρα (1923) στη βουβή διασκευή του Ρόμπερτ Βίνε, ο Πίτερ Λορ (1935) στη χολιγουντιανή εκδοχή (Γιόζεφ φον Στέρνμπεργκ) και ο Τζον Σιμ (2002), ο Κρίσπιν Γκλόβερ (2002) και ο Ηλίας Κρέμνοβ (2005). Ο χαρακτήρας του Μισέλ στην ταινία του Ρομπέρ Μπρεσόν Ο Πορτοφολάς (1959) βασίζεται στον Ρασκόλνικοβ. Ο Πολ Σράντερ που έγραψε το σενάριο της ταινίας Ο Ταξιτζής (1976) εμπνεύστηκε κι αυτός με τη σειρά από τον χαρακτήρα του Μπρεσόν, Μισέλ, για να δημιουργήσει τον αντι-ήρωα Τράβις Μπικλ, που έπαιξε ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο.
Μια φυσιογνωμία “σχισματική”
Ο Ρασκόλνικοφ, ο κεντρικός ήρωας στο Έγκλημα και Τιμωρία, κουβαλά -παρότι ο ίδιος, τουλάχιστον αρχικώς, δεν το αντιλαμβάνεται- την ουσία της Ορθοδοξίας. Πρόκειται για μια φυσιογνωμία “σχισματική” (Raskol = Σχίσμα, raskolnik = σχισματικός), όπως άλλωστε δηλώνει το όνομά του· είναι “σαν να εναλλάσσονται μέσα του δυο αντικρουόμενοι χαρακτήρες”, λέει ο Ραζουμίχιν στην Πουλχερία και την Ντούνια.
Πρώην φοιτητής, διωγμένος από το πανεπιστήμιο, “απόμακρος” και “κλειστός” χαρακτήρας, σχεδόν ακοινώνητος, με τη “νεανική φιλαρέσκεια” και περηφάνια που του αρμόζει, ο Ρασκόλνικοφ δεν είναι ένας χυδαίος δολοφόνος, αλλά ένας ιδεολόγος με ανώτερα κίνητρα. Όχι μόνο αφουγκράζεται τις “παράξενες ιδέες” της νέας γενιάς που “κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα”, αλλά υποκύπτει σε αυτές και, “έχοντας γίνει προληπτικός το τελευταίο διάστημα”, αντιλαμβάνεται τη συζήτηση μεταξύ του αξιωματικού και του φοιτητή που ακούει στο καφενεδάκι λίγο πριν διαπράξει τον φόνο σαν μια “υπόδειξη” για τον προορισμό του. Κυριεύεται από την ηθική του ωφελιμισμού, όπου “ένα μικρό ασήμαντο εγκληματάκι” όχι μόνο θα “ξεπλυθεί με χιλιάδες καλές πράξεις”, αλλά θα φέρει “εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες υπάρξεις στο σωστό δρόμο”, και φτάνει στο σημείο να διαπράξει ένα φόνο για λόγους ιδεολογικούς, για να δικαιώσει “το καθήκον, τη συνείδηση” της “νέας γενιάς”. Ο Ρασκόλνικοφ ενσαρκώνει όλα τα προβλήματα της εποχής του που ο Ντοστογιέφσκι προσπαθεί να πολεμήσει καθώς το μυθιστόρημα υπακούει στην αντιδικία του συγγραφέα με τους μηδενιστές, η οποία εκφραζόταν καιρό τώρα σε κάθε του συγγραφική απόπειρα. Δεν μένει όμως στάσιμος ως χαρακτήρας στην πολιτική και ιδεολογική του διάσταση· αντιθέτως, εξελίσσεται καθώς έρχεται αντιμέτωπος με τις συνέπειες των πράξεών του. Η αληθινή τιμωρία δεν είναι αυτή που του επιβάλλεται από το νόμο, αλλά η ψυχική κόλαση πού επιβάλλει ο ίδιος στον εαυτό του. Δεν αρκεί μονάχα να ομολογήσει το έγκλημά του για να λυτρωθεί, ούτε να ζητήσει συγχώρεση από τον Θεό κι από την ανθρωπότητα. Χρειάζεται να δει το φως που κρύβεται μέσα του και να τολμήσει να ομολογήσει στον εαυτό του την πίστη του. Το βιβλίο περιγράφει την πορεία του Ρασκόλνικοφ προς την ελευθερία, καθώς ανακαλύπτει, με τη βοήθεια της Σόνιας και τη δύναμη της αγάπης, τον εαυτό του και ψηλαφεί εντός του την παρουσία του Ιησού Χριστού. Η ανάγνωση της ιστορίας του Λαζάρου από τα χείλη της Σόνιας παροτρύνει τον αναγνώστη να πιστέψει στη μεταμόρφωση του ήρωα, η οποία έρχεται στο τέλος του βιβλίου όταν ο Ρασκόλνικοφ αγκαλιάζει την πλευρά του εαυτού του που τόσο καιρό απαρνιόταν, παύει να αντιστέκεται στην πίστη του και, ως άλλος Λάζαρος, ανασταίνεται.
“Μαθήματα για τη ρωσική λογοτεχνία”
Ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ στο βιβλίο του “Μαθήματα για τη ρωσική λογοτεχνία” (μετάφραση Ανδρέας Παππάς, εκδόσεις Πατάκη, 2020) σε απόσπασμα από το κεφάλαιο «Φίοντορ Ντοστογιέφσκι» λέει: Επειδή ακριβώς μπορούσε να κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη με κάθε είδους απρόοπτα και με υπαινιγμούς, ο Ντοστογιέφσκι ήταν από τους αγαπημένους συγγραφείς μαθητών και μαθητριών της Ρωσίας, μαζί με τον Φένιμορ Κούπερ, τον Ουγκώ, τον Ντίκενς, τον Τουργκένιεφ. Ήμουν δώδεκα ετών όταν, πριν από περίπου σαράντα πέντε χρόνια, διάβασα για πρώτη φορά το «Έγκλημα και τιμωρία» και θεώρησα πως είναι ένα συναρπαστικό βιβλίο. Το ξαναδιάβασα όταν ήμουν δεκαεννέα ετών, όταν στη Ρωσία μαινόταν ο εμφύλιος πόλεμος, και το βρήκα φλύαρο, αφόρητα συναισθηματικό, κακογραμμένο. Το διάβασα για τρίτη φορά όταν ήμουν είκοσι οκτώ ετών (…) αλλά και ξανά, αργότερα. (…) Ωστόσο, μόνο πολύ πρόσφατα συνειδητοποίησα ποιο είναι το κύριο μειονέκτημα αυτού του βιβλίου.
Κατά τη γνώμη μου, η ρωγμή που κάνει το όλο οικοδόμημα να καταρρέει από ηθική άποψη βρίσκεται στο σημείο εκείνο όπου ο δολοφόνος Ρασκόλνικοφ «ανακαλύπτει» την Καινή Διαθήκη, χάρις στη Σόνια, η οποία του διαβάζει για τον Ιησού και την ανάσταση του Λαζάρου. Μέχρι εκεί κανένα πρόβλημα. Όμως, ακολουθεί μια φράση που τη θεωρώ από τις πιο ανόητες που έχω διαβάσει ποτέ: «Το κερί ήταν έτοιμο να σβήσει· μόλις που φώτιζε πλέον το φτωχικό δωμάτιο όπου ο δολοφόνος και η πόρνη διάβαζαν μαζί το αιώνιο βιβλίο». Ο δολοφόνος, η πόρνη και το «αιώνιο βιβλίο». Τι τρίγωνο κι αυτό!
Αξιοσημείωτα αποσπάσματα
Ωστόσο, το Έγκλημα και Τιμωρία είναι ένα μυθιστόρημα ενός από τους μεγαλύτερους Ρώσους συγγραφείς, Fyodor Dostoevsky. Το μυθιστόρημα δημοσιεύθηκε σε δόσεις κατά τη διάρκεια του 1866. Ο Rodion Romanovich Raskolnikov είναι ένας φτωχός πρώην μαθητής στην Αγία Πετρούπολη, ο οποίος είναι και ο κύριος πρωταγωνιστής. Εδώ είναι μερικά αποσπάσματα από το μυθιστόρημα:
“Όλα βρίσκονται στα χέρια ενός άνδρα και τα αφήνει όλα να γλιστρήσουν από τη δειλία, αυτό είναι ένα αξίωμα. Θα ήταν ενδιαφέρον να γνωρίζουμε τι φοβούνται οι άντρες. Κάνοντας ένα νέο βήμα, λέγοντας μια νέα λέξη είναι αυτό που φοβούνται περισσότερο. “
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 1, Κεφάλαιο 1
“Γιατί πηγαίνω εκεί τώρα; Μπορώ να το κάνω αυτό; Είναι τόσο σοβαρό; Δεν είναι καθόλου σοβαρό. Είναι απλώς μια φαντασία να διασκεδάζω; ένα παιχνίδι! Ναι, ίσως είναι ένα παιχνίδι”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 1, Ch. 1
“Γιατί να με λυπηθείτε, λέτε; Ναι! Δεν υπάρχει τίποτα που με λυπάμαι! Θα έπρεπε να σταυρώσω, να σταυρωθώ σε έναν σταυρό, να μην λυπηθώ! Με σταυρώστε, ω δικαστή, με σταυρώστε, αλλά με λυπηθείτε;”
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 1, Ch. 2
«Τι γίνεται αν ο άνθρωπος δεν είναι πραγματικά απατεώνας, γενικά ο άνθρωπος, εννοώ, ολόκληρη η φυλή της ανθρωπότητας – τότε όλα τα υπόλοιπα είναι προκατάληψη, απλά τεχνητοί τρόμοι και δεν υπάρχουν εμπόδια και είναι όλα όπως θα έπρεπε».
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 1, Ch. 2
«Έτρεξε δίπλα στη φοράδα, έτρεξε μπροστά της, την είδε να κτυπιέται στα μάτια, ακριβώς στα μάτια! Κλαίει, ένιωσε πνιγμένο, τα δάκρυά του ρέουν. Ένας από τους άντρες του έδωσε μια περικοπή με το μαστίγιο απέναντι από το πρόσωπο, δεν το ένιωθε. Περιστρέφοντας τα χέρια του και ουρλιάζοντας, έσπευσε προς τον γκρίζο γέρο με την γκρι γενειάδα, ο οποίος κούνησε το κεφάλι του με αποδοκιμασία. Μία γυναίκα τον έπιασε από το χέρι και θα είχε πάρει τον έφυγε, αλλά έσκισε τον εαυτό του και έτρεξε πίσω στη φοράδα. Ήταν σχεδόν στην τελευταία έκπληξη, αλλά άρχισε να κλωτσάει για άλλη μια φορά”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 1, Ch. 5
“Θεέ μου!… μπορεί να είναι, θα πάρω πραγματικά ένα τσεκούρι, ότι θα τη χτυπήσω στο κεφάλι, θα χωρίσω το κρανίο ανοιχτό … ότι θα περπατήσω στο κολλώδες ζεστό αίμα, αίμα … με το τσεκούρι … Θεέ μου, μπορεί να είναι;”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 1, Ch. 5
«Άκουσε ξαφνικά βήματα στο δωμάτιο όπου βρισκόταν η ηλικιωμένη γυναίκα. Σταμάτησε κοντά και ήταν ακόμα θάνατος. Αλλά όλα ήταν ήσυχα, οπότε πρέπει να ήταν το φανταχτερό του. Αμέσως άκουσε ξεκάθαρα μια αμυδρή κραυγή, σαν κάποιος είχε εκπέμψει ένα χαμηλό σπασμένο γκρίνια. Και πάλι νεκρή σιωπή για ένα ή δύο λεπτά. Κάθισε οκλαδόν στα τακούνια του από το κουτί και περίμενε, κρατώντας την αναπνοή του. Ξαφνικά πήδηξε, πήρε το τσεκούρι και έτρεξε έξω από την κρεβατοκάμαρα”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 1, Ch. 7
“Πού έχω διαβάσει ότι κάποιος καταδικασμένος σε θάνατο λέει ή σκέφτεται, μια ώρα πριν από το θάνατό του, ότι εάν έπρεπε να ζήσει σε κάποιο ψηλό βράχο, σε τόσο στενή προεξοχή που θα είχε μόνο χώρο για να σταθεί, και ωκεανός, αιώνιο σκοτάδι, αιώνια μοναξιά, αιώνια καταιγίδα γύρω του, αν έπρεπε να παραμείνει όρθιος σε μια τετραγωνική αυλή του χώρου όλη του τη ζωή, χίλια χρόνια, αιωνιότητα, ήταν καλύτερο να ζήσεις παρά να πεθάνεις ταυτόχρονα!, για να ζήσεις και να ζήσεις! Ζωή, ό,τι κι αν είναι! … Πόσο αλήθεια είναι! Καλό Θεό, πόσο αλήθεια! Ο άνθρωπος είναι ένα άθλιο πλάσμα! … Και κακός είναι αυτός που τον καλεί άσχημο γι ‘αυτό”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και Τιμωρία, Μέρος 2, Κεφ. 6
“Η ζωή είναι αληθινή! Δεν έχω ζήσει τώρα; Η ζωή μου δεν έχει πεθάνει ακόμα με αυτήν τη γριά! Το Βασίλειο του Ουρανού σε αυτήν – και τώρα αρκετά, κυρία, άσε με με ειρήνη! Τώρα για τη βασιλεία του λόγου και του φωτός … και της θέλησης και της δύναμης … και τώρα θα δούμε! Θα δοκιμάσουμε τη δύναμή μας”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 2, Ch. 7
“Μου αρέσει να μιλούν ανοησίες. Αυτό είναι ένα προνόμιο του ανθρώπου για όλη τη δημιουργία. Μέσα από λάθος έρχεστε στην αλήθεια! Είμαι ένας άνθρωπος επειδή κάνω λάθος! Ποτέ δεν φτάνετε σε καμία αλήθεια χωρίς να κάνετε δεκατέσσερα λάθη και πιθανότατα εκατόν δεκατέσσερα”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 3, Ch. 1
«Αλλά τι μπορώ να σας πω; Γνωρίζω τον Ρόντιον για ενάμιση χρόνο. Είναι ευμετάβλητος, μελαγχολικός, περήφανος και υπεροπτικός. Πρόσφατα (και ίσως για πολύ περισσότερο από ό,τι γνωρίζω) έχει υποστεί κατάθλιψη και υπερβολικά ανήσυχος για την υγεία του. Είναι ευγενικός και γενναιόδωρος. Δεν του αρέσει να επιδεικνύει τα συναισθήματά του και μάλλον φαίνεται άκαρδο από το να μιλάει γι’ αυτά. Μερικές φορές, ωστόσο, δεν είναι καθόλου υποχονδριακός, αλλά απλώς απάνθρωπα κρύος και αίσθηση. Είναι σαν να είχε δύο ξεχωριστές προσωπικότητες, ο καθένας τον κυριαρχεί εναλλάξ”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 3, Ch. 2
“Οι ενέργειες μερικές φορές εκτελούνται με αριστοτεχνικό και πιο πονηρό τρόπο, ενώ η κατεύθυνση των δράσεων είναι διαταραγμένη και εξαρτάται από διάφορες νοσηρές εντυπώσεις – είναι σαν ένα όνειρο.”
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 3, Ch. 3
“Ξεκίνησε με το σοσιαλιστικό δόγμα. Ξέρετε το δόγμα τους. Το έγκλημα είναι μια διαμαρτυρία ενάντια στην ανωμαλία της κοινωνικής οργάνωσης και τίποτα περισσότερο, και τίποτα περισσότερο. Δεν γίνονται δεκτές άλλες αιτίες!”
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 3, Ch. 5
“Εάν έχει συνείδηση, θα υποφέρει για το λάθος του. Αυτό θα είναι τιμωρία – καθώς και η φυλακή.”
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 3, Ch. 5
«Ήταν σκοτεινό στο διάδρομο, στέκονταν κοντά στη λάμπα. Για ένα λεπτό κοίταζαν ο ένας τον άλλον σιωπηλά. Ο Ραζουμίχιν θυμήθηκε εκείνο το λεπτό όλη του τη ζωή. Τα καύσιμα και τα πρόθυμα μάτια του Ρασκόλνικοφ γίνονταν πιο διεισδυτικά κάθε στιγμή, διαπερνώντας την ψυχή του, στη συνειδητότητά του. Ξαφνικά ξεκίνησε ο Ραζουμίν. Κάτι περίεργο, καθώς πέρασαν μεταξύ τους … Κάποια ιδέα, κάποια υπόδειξη όπως ήταν, γλίστρησε, κάτι απαίσιο, φρικτό και ξαφνικά κατανοητό και από τις δύο πλευρές … Ο Ραζουμίχιν έγινε χλωμός. “
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 4, Ch. 3
“Δεν υποκλίθηκα, υποκλίθηκα σε όλα τα δεινά της ανθρωπότητας.”
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 4, Ch. 4
“Η εξουσία δίνεται μόνο σε εκείνον που χρονολογείται να σταματήσει και να το πάρει … πρέπει να έχει το θάρρος να τολμήσει.”
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 5, Ch. 4
«Ήθελα να δολοφονήσω, για τη δική μου ικανοποίηση … Εκείνη τη στιγμή δεν με νοιάζει αν θα περνούσα το υπόλοιπο της ζωής μου σαν μια αράχνη να τα πιάνει όλα στον ιστό μου και να πιπιλίζουν τους ζωντανούς χυμούς».
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 5, Ch. 4
«Πηγαίνετε αμέσως, αυτό το λεπτό, σταθείτε σταυροδρόμια, υποκλιθείτε, πρώτα φιλήστε τη γη που έχετε μολύνει και, στη συνέχεια, υποκλιθείτε σε όλο τον κόσμο και πείτε δυνατά σε όλους τους ανθρώπους, «Είμαι δολοφόνος!». Τότε ο Θεός θα σας στείλει ξανά τη ζωή. Θα πάτε, θα πάτε;”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 5, Ch. 4
«Πρέπει να ευχαριστήσεις τον Θεό, ίσως. Πώς το ξέρεις; Ίσως ο Θεός να σε σώζει για κάτι. Αλλά να έχεις μια καλή καρδιά και να έχεις λιγότερο φόβο! Φοβάσαι τη μεγάλη εξόρμηση μπροστά σου; Όχι, θα ήταν ντροπή να είσαι φοβάστε το. Εφόσον έχετε κάνει ένα τέτοιο βήμα, πρέπει να σκληρύνετε την καρδιά σας. Υπάρχει δικαιοσύνη σε αυτήν. Πρέπει να εκπληρώσετε τις απαιτήσεις της δικαιοσύνης. Ξέρω ότι δεν το πιστεύετε, αλλά πράγματι, η ζωή θα σας φέρει μέσα . Θα το ζήσετε εγκαίρως. Αυτό που χρειάζεστε τώρα είναι καθαρός αέρας, καθαρός αέρας, καθαρός αέρας!”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 6, Ch. 2
“Τίποτα σε αυτόν τον κόσμο δεν είναι πιο δύσκολο από το να μιλάς την αλήθεια, τίποτα πιο εύκολο από το κολακευτικό”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 6, Ch. 4
«Έγκλημα; Τι έγκλημα; … Ότι σκότωσα ένα κακόβουλο έντομο, μια ηλικιωμένη ενεχυροδανειστή, που δεν το χρησιμοποιούσε σε κανέναν! … Η δολοφονία της ήταν εξιλέωση για σαράντα αμαρτίες”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 6, Ch. 7
“Αν είχα πετύχει, θα έπρεπε να στεφθώ με δόξα, αλλά τώρα είμαι παγιδευμένος”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 6, Ch. 7
«Σκότωσα τη γριά ενεχυροδανειστή και την αδερφή της Λιζάβτα με τσεκούρι και τους ληστεία».
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Μέρος 6, Ch. 8
“Είσαι κύριος … Δεν πρέπει να χτυπάς με ένα τσεκούρι. Αυτό δεν είναι έργο κυρίου”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Επίλογος 2
“Μερικά νέα είδη μικροβίων επιτέθηκαν στα σώματα των ανδρών, αλλά αυτά τα μικρόβια ήταν προικισμένα με νοημοσύνη και θέληση… Οι άνδρες που τους επιτέθηκαν έγιναν αμέσως τρελοί και εξοργισμένοι”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Επίλογος 2
«Πώς συνέβη, δεν ήξερε. Αλλά αμέσως κάτι φαινόταν να τον καταλάβει και να τον πετάξει στα πόδια της. Κράτησε και έριξε τα χέρια του γύρω από τα γόνατά της. Για την πρώτη στιγμή φοβόταν τρομερά και έγινε χλωμό. Άλμα και τον κοίταξε να τρέμει. Αλλά την ίδια στιγμή κατάλαβε, και ένα φως άπειρης ευτυχίας ήρθε στα μάτια της. Ήξερε και δεν είχε καμία αμφιβολία ότι την αγαπούσε πέρα από τα πάντα και ότι τελικά ήρθε η στιγμή”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Επίλογος 2
«Ήθελαν να μιλήσουν, αλλά δεν μπορούσαν· τα δάκρυα στάθηκαν στα μάτια τους. Ήταν τόσο χλωμό και λεπτό, αλλά αυτά τα άρρωστα χλωμά πρόσωπα ήταν φωτεινά με την αυγή ενός νέου μέλλοντος, μιας πλήρους ανάστασης σε μια νέα ζωή. από την αγάπη· η καρδιά του καθενός κράτησε άπειρες πηγές ζωής για την καρδιά του άλλου”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Επίλογος 2
“Επτά χρόνια, μόνο επτά χρόνια! Στην αρχή της ευτυχίας τους σε μερικές στιγμές ήταν και οι δύο έτοιμοι να δουν αυτά τα επτά χρόνια σαν να ήταν επτά ημέρες. Δεν ήξερε ότι η νέα ζωή δεν θα του έδινε τίποτα, ότι θα έπρεπε να πληρώσει ακριβά για αυτό, ότι θα του κόστιζε μεγάλη προσπάθεια, μεγάλο βάσανο”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Επίλογος 2
“Αλλά αυτή είναι η αρχή μιας νέας ιστορίας – η ιστορία της σταδιακής ανανέωσης ενός ανθρώπου, η ιστορία της σταδιακής αναγέννησής του, της μετάβασής του από τον έναν κόσμο στον άλλο, της μύησής του σε μια νέα άγνωστη ζωή. Αυτό μπορεί να είναι το θέμα μιας νέας ιστορίας, αλλά η παρούσα ιστορία μας έχει τελειώσει”.
– Fyodor Dostoevsky, Έγκλημα και τιμωρία, Επίλογος 2
***
Ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, γεννήθηκε στη Μόσχα στις 11 Νοεμβρίου 1821 και έφυγε από τη ζωή στην Αγία Πετρούπολη στις 9 Φεβρουαρίου 1881.
