«Μαγειρεύω μόνο με ξύλα, στον φούρνο ή στο τζάκι σε ταβά. Οι γεύσεις μου, θέλω να είναι καθαρές και ευωδιαστές. Μ’ αρέσουν οι κόκκοι πιπεριών και το κύμινο που διανθίζει τις γεύσεις. Ο άνηθος, ο μάραθος, ο δυόσμος είναι τα αγαπημένα μου μυριστικά γιατί χαρίζουν γλυκιά ευωδιά. Οι Αγιορείτες μαγειρεύουμε με φρούτα όπως ψάρι, με φρέσκα δαμάσκηνα, ή κυδώνια. Ουράνιες γεύσεις.
»Από παιδί μ’ άρεσε να στέκομαι κοντά στη μάνα μου και να βλέπω πώς μαγειρεύει, να δοκιμάζω και να μυρίζω τα φαγητά, να καθαρίζω πατάτες και γενικά να τη βοηθάω. Ήμουν ο μόνος από τα πέντε αδέλφια που το έκανα.
»Όμως και δίπλα στους παλιούς γεροντάδες, έμαθα τα μυστικά της μαγειρικής. Όταν μαγειρεύω σκέφτομαι ότι υπηρετώ τους αγγέλους. Βγάζω ό,τι έχω στην ψυχή μου. Το μεράκι μου, τη χαρά μου ή τους καημούς μου. Αν δεν αγαπάς τους ανθρώπους μην παιδεύεσαι. Με αγγαρεία, φαγητό καλό δεν γίνεται».
***
Αυτά έλεγε ο Μοναχός Επιφάνιος ο Μυλοποταμίτης, ο Αρχιμάγειρας του Αγίου Όρους που έφυγε από τη ζωή την Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου 2020 νικημένος από τον καρκίνο σε ηλικίας 64 ετών. Η κηδεία του έγινε στον περίβολο στον περίβολο του κελιού του και σε στενό κύκλο, όπως φέρεται να ήταν η επιθυμία του.
Ο Επιφάνιος ήταν ο άνθρωπος που έκανε γνωστή τη μοναδική κουζίνα του Αγίου Όρους σε όλο τον κόσμο. Ο Αγιορείτης καλόγερος πολύ συχνά ταξίδευε σε όλη την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό μαγειρεύοντας για τον κόσμο που τον καλούσε.
Η φήμη του κοσμοπολίτη καλόγερου εκτινάχτηκε τα τελευταία χρόνια με παρουσιάσεις εκπομπές και βιβλία, με τα οποία έκανε το Άγιον Όρος γνωστό στα πέρατα του κόσμου. Και δεν ήταν μόνο τα φαγητά αλλά και τα κρασιά που παρήγαγε στους αμπελώνες της μονής.
***
Με καταγωγή από το χωριό Νικήσιανη της Καβάλας, ο Επιφάνιος ήταν εγγεγραμμένος στο μοναχολόγιο της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου, αλλά εγκαταβιούσε στο κελί του Μυλοποτάμου, το οποίο παρέλαβε ερειπωμένο και μετέτρεψε σε ένα από τα «κοσμήματα» της αθωνικής πολιτείας.
Ο μοναχός Επιφάνιος γεννήθηκε το 1956 και σε ηλικία 17 ετών, μόλις τέλειωσε το Λύκειο το 1973, εγκαταστάθηκε στο Άγιον Όρος, στη Μονή του Αγίου Παύλου.
Ανέλαβε διάφορα διακονήματα όμως του άρεσε η μαγειρική και με τη μαγειρική του συμφωνούσαν και οι αδελφοί του.
Μάλιστα σε γιορτές και πανηγύρια τον φώναζαν να μαγειρέψει.
Έλεγε ο γέροντας Επιφάνιος: «Η πανήγυρις της Ιβήρων διαρκούσε τρεις μέρες και συγκέντρωνε 1.300 άτομα. Για το πανηγύρι αυτό χρειαζόμασταν 2 τόνους ψάρια και 800 κιλά χταπόδια – μόνο το βράδυ της παραμονής που κάνουμε χταπόδι με μακαρονάκι κοφτό, βάζαμε 50 κιλά μακαρόνια. Για να τα βγάλεις πέρα, δεν αρκεί να έχεις γνώσεις μαγειρικής. Πιο πολύ πρέπει να είσαι διοικητής, να διευθύνεις 20 ανθρώπους – ένας να σου κάνει λάθος, σου έχει καταστρέψει το φαγητό. Ένα τέτοιο λάθος έκανε μια φορά ένας μοναχός ο οποίος έβαλε στις μελιτζάνες ξινό αντί για αλάτι και …τρελάθηκαν οι μελιτζάνες, έβγαζαν αφρούς. Τρεις μέρες έκανε να φανεί στην κουζίνα».
***
Το 1990 ανέλαβε τον Μυλοπόταμο. «Ερείπιο ήταν τότε», θυμάται. «Το 1993 φυτέψαμε το πρώτο αμπέλι, το 1996 χτίσαμε το οινοποιείο. Γιατί ασχολήθηκα με το αμπέλι; Στο Άγιον Όρος πρέπει να έχεις ένα εργόχειρο, ένα διακόνημα, να κάμεις μια δουλειά για να βγάζεις ένα μεροκάματο, άλλοι κάνουν θυμίαμα, άλλοι κομποσκοίνια, άλλοι κάνουν εικόνες και τις πουλάνε. Και παλιότερα έκαναν κρασί στο Άγιον Όρος, αλλά το διέθεταν χύμα σε πεντάλιτρα, εικοσάλιτρα. Πήρα την απόφαση να κάνω το οινοποιείο και να εμφιαλώσω κρασί. Και σιγά σιγά ξεκίνησα. Με πολλή προσπάθεια, πολύ αγώνα, νύχτα-μέρα». Το οινοποιείο εμφιαλώνει 70.000 – 80.000 μπουκάλια το χρόνο.
Ο γέροντας Επιφάνιος εξέδωσε το βιβλίο «Μαγειρική του Αγίου Όρους» (Εκδόσεις Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2008) το οποίο έχει μεταφραστεί σε 8 γλώσσες. Ήταν μέλος της Λέσχης Αρχιμαγείρων Βορείου Ελλάδος και ταξίδευε συχνά στο εξωτερικό σε εκθέσεις και διαγωνισμούς τροφίμων και ποτών.
Σακελλαροπούλου: Ο γέροντας Επιφάνιος ανέδειξε με ταπεινότητα την παραδοσιακή κουζίνα του Αγίου Όρους
Τη θλίψη της για την απώλεια του γέροντα Επιφάνιου Μυλοποταμινού εξέφρασε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου με ανάρτησή της στο Twitter.
Όπως επισημαίνει: «Ασκητικός και δημιουργικός ο βίος του αγαπητού γέροντα Επιφάνιου Μυλοποταμινού και τυχεροί όσοι γευθήκαμε τη μαγειρική του. Ανέδειξε με ταπεινότητα, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, την παραδοσιακή κουζίνα και τον τρόπο ζωής του Αγίου Όρους. Εκφράζω τη θλίψη μου για την απώλειά του».
***