Τραγούδι με προέλευση από τη Μεσσηνία Πελοποννήσου.
Ο ρυθμός του κομματιού είναι 7/8 και χορεύεται ως “συρτός καλαματιανός”.
Ένα νερό κυρα-Βαγγελιώ ένα νερό κρύο νερό
ένα νερό κυρα-Βαγγελιώ ένα νερό κρύο νερό,
κι από πούθε κατεβαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
κι από πούθε κατεβαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη.
∼
Από γκρεμνό κυρα-Βαγγελιώ από γκρεμνό γκρεμίζεται
από γκρεμνό κυρα-Βαγγελιώ από γκρεμνό γκρεμίζεται,
σε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη
σε περιβολάκι μπαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη.
∼
Ποτίζει δε… κυρα-Βαγγελιώ ποτίζει δέντρα και κλαδιά
ποτίζει δε… κυρα-Βαγγελιώ ποτίζει δέντρα και κλαδιά,
λεμονιές και κυπαρίσσια σαν τα όμορφα κορίτσια
λεμονιές και κυπαρίσσια σαν τα όμορφα κορίτσια.
∼Χορός σεμνός και αρμονικός με έντονους χρωματισμούς στον ρυθμό του και διαρκή ποικιλία ο Καλαματιανός, ο πλέον γνωστός και αγαπητός χορευτικός σκοπός των Ελλήνων.
Προέλευση
Ο Καλαματιανός αποτελεί τον πλέον διαδεδομένο πανελλήνια χορό και μια μεγάλη προσφορά της Καλαμάτας στο νεοελληνικό πολιτισμό. Για να καταλάβουμε, όμως, το χαρακτήρα και την προέλευση καλαματιανού χορού, πρέπει να κατανοήσουμε πρώτα, τι είναι οι συρτοί χοροί, γιατί σε αυτούς ανήκει ο Καλαματιανός.
Γενικά, ο συρτός χορός είναι ο πιο συνηθισμένος χορός των Νεοελλήνων. Από τα κύρια χαρακτηριστικά του, είναι η σεμνότητα στις χορευτικές κινήσεις και η αρχαία λατρευτική καταγωγή του. Για την αρχαία καταγωγή, εξάλλου, του συρτού χορού έχουμε μαρτυρίες που οι περισσότερες προέρχονται από αρχαίες παραστάσεις συρτού χορού πάνω σε μαρμάρινα ανάγλυφα και αγγεία.
Επιβεβαιώνεται λοιπόν ότι συνέβαινε στην αρχαιότητα το ίδιο που συμβαίνει και σήμερα, ότι δηλαδή οι συρτοί χοροί είναι πολλοί και είχαν και έχουν διαφορετικές υποδιαιρέσεις και ποικιλίες, που, όμως, όλες ανήκουν στη γενική κατηγορία των συρτών χορών. Δεν είναι δύσκολο να φτάσουμε στην ανακάλυψη της καταγωγής του καλαματιανού χορού. Το σχετικό με το χορό τραγούδι εγκωμιάζει ιδιαίτερα το μεταξωτό καλαματιανό μαντίλι, που, τραγουδώντας ο χορευτής, λέει ότι θέλει να το αποκτήσει για να το δέσει γύρω από το λαιμό του.
Από τα σχετικά γαμήλια έθιμα, γνωρίζουμε ότι σε παλιότερα χρόνια, στο γάμο η νύφη χάριζε, όπως εξακολουθεί και σήμερα σε συγκεκριμένες περιοχές, στους στενούς συγγενείς και φίλους του γαμπρού από ένα μεταξωτό καλαματιανό μαντίλι, που εκείνοι, όμως, αντί να το καρφιτσώσουν στο στήθος, όπως γίνεται σήμερα, είχαν παλιό έθιμο να το δένουν γύρω από το λαιμό τους.
Ουσιαστικά, επομένως, δεν ήταν χορός τοπικός που χορευόταν κάπου μόνο στην Καλαμάτα και που ξεκίνησε από εκεί και απλώθηκε μετά σε όλη την Ελλάδα. Ήταν ένας πανελλήνιος χορός κυκλικός, αρχαίος χορός που έπρεπε να χορεύεται με πολλή σεμνότητα, αλλά κυρίως, ήταν ένας συρτός χορός του γάμου, κάτι που υφίσταται και επικρατεί μέχρι σήμερα.
Χαρακτηριστικά
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο Καλαματιανός ανήκει στην κατηγορία των συρτών χορών. Για την επίτευξη της σεμνότητας και της αρμονικότητας, η εκτέλεση του συρτού χορού γίνεται από πολλούς μαζί χορευτές και χορεύτριες, που είναι πιασμένοι από τα χέρια και χορεύουν σε σχήμα κύκλου.
Διαπιστώνει κανείς ότι είναι ένας χορός «κυκλικός», όπως οι ανάλογοι αρχαίοι ελληνικοί χοροί. Ο πρώτος του χορού, ο κορυφαίος, λέγεται σήμερα «μπροστινός» και είναι αυτός που «σέρνει το χορό».
Είναι ο μόνος, που αυτές τις στιγμές έχει ιδιαίτερη τιμή, αλλά και ο μόνος που μπορεί να έχει χορευτικές πρωτοβουλίες, που οι άλλοι πρέπει να παρακολουθούν και να ακολουθούν. Τον «μπροστινό» διαδέχονται κάθε τόσο άλλοι, και έτσι όλοι οι χορευτές αλλάζουν στην τιμητική θέση και στις χορευτικές πρωτοβουλίες, έχοντας έτσι την ευκαιρία να επιδείξουν τις χορευτικές τους ικανότητες.
Το χορευτικό του μοτίβο απαρτίζεται από δώδεκα κινήσεις που χορεύονται συγχρόνως απ’ όλους τους χορευτές και επαναλαμβάνονται σ’ όλη τη διάρκεια του χορού, στρωτά για τις γυναίκες και λίγο πιο πηδηχτά για τους άνδρες. Ένα άλλο, όμως, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του καλαματιανού χορού είναι η μεγάλη μελωδική ποικιλία που παρουσιάζει.
Πολλές φορές, είναι τονισμένος πάνω στη σπάνια μουσική κλίμακα των 7/8, ένα μουσικό μέτρο, που είναι, κατά κύριο λόγο, ελληνικό στην καταγωγή και που βρίσκεται και σε άλλους παραδοσιακούς χορούς. Η πρωτοτυπία, όμως, στον καλαματιανό χορό είναι ότι οι τρεις μετρικές κινήσεις, που είναι οι βασικές του ρυθμού και που με αυτές «κρατιέται» ο χρόνος του χορού, δεν είναι ισόχρονες, όπως θα περιμέναμε.
Αντίθετα, η πρώτη από αυτές έχει μεγαλύτερη διάρκεια ένα όγδοο, από όση έχουν οι δύο επόμενες. Καθώς, λοιπόν, μπαίνουν μέσα στο βασικό αυτό μοτίβο οι άλλες μελωδικές ποικιλίες και παραλλαγές, γίνονται αιτία για πολλές μουσικές διαφοροποιήσεις, που ακολουθούν η μιαν την άλλη και δημιουργούν έντονους χρωματισμούς, που χάρη σε αυτούς ο καλαματιανός παρουσιάζεται να έχει και να εκφράζει μια διαρκή ποικιλία και ευχαρίστηση.
- Πηγές:
http://elsito.gr/
http://paroutsas.jmc.gr/
ΕΝΑ ΝΕΡΟ ΚΥΡΑ-ΒΑΓΓΕΛΙΩ – Ταινία
(1959) – Σκηνοθεσία: ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ ΕΡΡΙΚΟΣ
Πρωτότυπος Τίτλος:
ΕΝΑ ΝΕΡΟ ΚΥΡΑ-ΒΑΓΓΕΛΙΩ
Χρονιά Παραγωγής:
1959
Σκηνοθέτης:
ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ ΕΡΡΙΚΟΣ
Είδος:
ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ, ΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ, ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ
Σενάριο:
ΛΑΝΑΡΑΣ ΦΩΤΗΣ
Σενάριο Αρχική Πηγή:
ΧΟΡΩΔΙΑ ΝΙΚΟΥ ΤΣΙΛΙΦΗ “ΕΝΑ ΝΕΡΟ ΚΥΡΑ-ΒΑΓΓΕΛΙΩ” (ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ)
Διευθυντής Φωτογραφίας:
ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ ΚΩΣΤΑΣ
Μοντάζ:
ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΠΑΥΛΟΣ
Ηχολήπτης:
ΤΡΙΦΥΛΛΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
Σκηνογράφος:
ΜΟΥΚΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ
Ενδυματολόγος:
ΚΑΤΙΝΑΚΗ ΠΑΓΩΝΑ, ΨΑΡΡΑ ΠΑΤΡΑ
Μουσική Επιμέλεια:
ΜΟΥΡΑΜΠΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
Σύνοψη της υπόθεσης
Στα τέλη του 19ου αιώνα, σ’ ένα ορεινό χωριό, ένας χήρος άρχοντας, ο Νικήτας Ψυχόπαιδας, συναντά στη βρύση μια όμορφη χωριατοπούλα, τη Βαγγελιώ (Κάκια Αναλυτή), και εντυπωσιάζεται από την ομορφιά της. Ο πατέρας του, ο Μπένος, τον πιέζει εδώ και καιρό να ξαναπαντρευτεί, κι έτσι στέλνει τον μπιστικό του, τον Μπουζώτη, να τη ζητήσει από τον πατέρα της που είναι ένας φτωχός μάστορας. Η Βαγγελιώ, παρόλο που συμπαθεί έναν ερωτευμένο μαζί της νεαρό βοσκό, τον Δήμο, δέχεται να γίνει γυναίκα του Νικήτα. Μετά το γάμο, ο Νικήτας μαθαίνει από τον ηγούμενο Πολύκαρπο ότι η Βαγγελιώ είναι κόρη του από τη Λενιώ, τη γυναίκα που είχε αγαπήσει στο παρελθόν, αλλά ο πατέρας του δεν του είχε επιτρέψει να την παντρευτεί. Έτσι, αποφασίζει να μην κοιμηθεί μαζί της. Μετά το θάνατο της μητέρας του Νικήτα, ο Μπένος διώχνει τη Βαγγελιώ από το σπίτι του, αναγκάζοντάς την να επιστρέψει στο σπίτι του πατέρα της, όπου η Βαγγελιώ μαθαίνει ότι είναι υιοθετημένο παιδί. Διωγμένη και από τον θετό πατέρα της, και μην μπορώντας να παντρευτεί τον Δήμο, η κακότυχη κόρη ανεβαίνει στο βουνό και πέφτει στον γκρεμό.
Βοηθ. Σκηνοθέτη:
ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΝΑ
Βοηθ. Δ/ντή Φωτογραφίας:
ΒΛΑΧΟΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ
Μακιγιάζ:
ΣΠΑΘΟΠΟΥΛΟΣ ΚΙΜΩΝ
Τραγουδιστής:
ΚΑΨΟΚΕΦΑΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ
Χορογράφος:
ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΝΑ
Μηχανικός Ήχου:
ΔΕΣΠΟΤΙΔΗΣ ΝΙΚΟΣ
Φωτογράφος-Πλατώ:
ΒΕΔΟΥΡΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ
Δ/ντής Παραγωγής:
ΠΕΡΓΑΝΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Παραγωγός:
ΠΕΡΓΑΝΤΗΣ ΗΛΙΑΣ
Ηθοποιοί:
ΑΝΑΛΥΤΗ ΚΑΚΙΑ
ΚΩΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΘΑΝΟΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
ΜΟΥΣΤΑΚΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΖΕΡΒΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ
ΜΥΛΩΝΑΣ ΘΑΝΑΣΗΣ
ΝΕΖΕΡ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ
ΒΕΓΓΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ
ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ ΘΕΑΝΩ
ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ
ΡΩΗ ΔΙΟΝΥΣΙΑ
ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΝΑ
ΓΑΛΑΝΗ ΡΕΝΑ
ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ
ΜΑΡΤΙΝΟΣ ΘΑΝΟΣ
ΣΒΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
ΠΑΠΠΑΣ ΣΠΥΡΟΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΑ
ΚΟΥΚΟΥΡΑ ΝΟΤΑ
ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΠΕΡΙΚΛΗΣ
