Ο Σκύλος ή Ημιβυθισμένος σκύλος (Ισπανικά: «El perro» ή Perro semihundido) είναι το όνομα με το οποίο είναι γνωστός ένας πίνακας του Ισπανού καλλιτέχνη Φρανθίσκο Γκόγια, που βρίσκεται στο Μουσείο ντελ Πράδο, στη Μαδρίτη. Απεικονίζει το κεφάλι ενός μικρού μαύρου σκύλου να κοιτάζει προς τα πάνω. Ο σκύλος μοιάζει να εκμηδενίζεται από την απεραντοσύνη της εικόνας, που είναι κενή, με εξαίρεση τη σκοτεινή επικλινή περιοχή, στο κάτω μέρος του πίνακα: μία απροσδιόριστη μάζα που αποκρύπτει το σώμα του ζώου.
Ο Σκύλος είναι ένας από τους Μαύρους Πίνακες που ο Γκόγια ζωγράφισε απευθείας πάνω στους τοίχους του σπιτιού του, τη χρονική περίοδο μεταξύ 1819 και 1823. Οι πίνακες δεν προορίζονταν για δημόσια προβολή (μεταφέρθηκαν από το σπίτι 50 χρόνια μετά την αποχώρηση του Γκόγια), συνεπώς πιθανότατα δεν τους έδωσε ονόματα. Ο Antonio Saura έχει χαρακτηρίσει το Σκύλο ως «την πιο όμορφη εικόνα στον κόσμο».
Έπαυλη του Κουφού και Μαύροι Πίνακες
Το 1819, ο Γκόγια αγόρασε ένα σπίτι στις όχθες του ποταμού Μανθανάρες (Manzanares) κοντά στη Μαδρίτη που ονομαζόταν Έπαυλη του Κουφού (Ισπανικά: Quinta del Sordo).
Οι θέσεις των Μαύρων Πινάκων στην «Έπαυλη του Κουφού» (La Quinta del Sordo). Η θέση του έργου Ο Σκύλος ήταν απέναντι από τον πίνακα Γυναίκες που γελάνε.
Ήταν ένα μικρό διώροφο σπίτι που πήρε την ονομασία του από τον προηγούμενο ιδιοκτήτη που ήταν κουφός, αν και η ονομασία αυτή ταίριαζε και στην περίπτωση του Γκόγια, που είχε χάσει την ακοή του ύστερα από πυρετό το 1792. Μεταξύ 1819 και 1823, όταν άφησε το σπίτι για να μείνει στην Μπορντό, ο Γκόγια δημιούργησε μια σειρά δεκατεσσάρων έργων, τα οποία ζωγράφισε με λάδι απευθείας πάνω στους τοίχους του σπιτιού.
Σε ηλικία 73 χρόνων και έχοντας επιβιώσει από δύο παραλίγο θανατηφόρες ασθένειες, ο Γκόγια φαίνεται να προβληματίζεται σχετικά με τη θνητότητά του, ενώ είναι ιδιαίτερα πικραμένος από την εμφύλια διαμάχη στην Ισπανία.
Εκείνη την περίοδο ο καλλιτέχνης ολοκλήρωνε τη σειρά χαρακτικών Οι καταστροφές του πολέμου. Αν και αρχικά διακόσμησε τους τοίχους του σπιτιού του με πιο ευχάριστες εικόνες, στην πορεία τις κάλυψε ζωγραφίζοντας πάνω τους τις έντονες στοιχειωμένες ζωγραφιές που είναι γνωστές σήμερα ως Μαύροι Πίνακες.
Έργα άνευ παραγγελίας που δεν προορίζονταν για δημόσια θέαση, αυτοί οι πίνακες αντανακλούν τη σκοτεινή διάθεση του συμπεριλαμβάνοντας έντονες σκηνές εχθρότητας και μάχης.
Το έργο
Ο πίνακας χωρίζεται σε δύο άνισα τμήματα: το άνω τμήμα που είναι ο ουρανός σε τόνους ώχρας και και ένα μικρότερο σκούρο καφέ τμήμα που μετατοπίζεται προς το μαύρο προς τα δεξιά και πάνω. Πάνω από το σκούρο τμήμα του πίνακα φαίνεται το κεφάλι του σκύλου, που έχει σηκωμένη μύτη, κατεβασμένα αυτιά ενώ τα μάτια του κοιτάζουν πάνω και δεξιά. Μια αχνή σκοτεινή μορφή διαγράφεται μπροστά από το σκύλο. Κάποιες φορές αντιμετωπίζεται ως αποτέλεσμα φθοράς ή ως στοιχείο που προστέθηκε εκούσια, αλλά η κυρίαρχη άποψη είναι ότι πρόκειται για στοιχείο του αρχικού πίνακα τον οποίο ο Γκόγια επικάλυψε ζωγραφίζοντας το σκύλο.
Η αινιγματική απεικόνιση του σκύλου έχει οδηγήσει σε ποικίλες ερμηνείες των προθέσεων του Γκόγια. Το έργο αντιμετωπίζεται συχνά ως μια συμβολική απεικόνιση του μάταιου αγώνα του ανθρώπου ενάντια στις κακόβουλες δυνάμεις. Η μαύρη κεκλιμένη μάζα που καλύπτει το σώμα του σκύλου θεωρείται πως είναι κινούμενη άμμος, έδαφος ή κάποιο άλλο υλικό μέσα στο οποίο έχει θαφτεί ο σκύλος. Έχοντας παλέψει ανεπιτυχώς για να ελευθερωθεί, το μόνο που μπορεί να κάνει πλέον είναι να κοιτάξει στον ουρανό ελπίζοντας σε μια θεϊκή παρέμβαση, που όμως δεν πρόκειται να έρθει ποτέ.
Η απεραντοσύνη του ουρανού που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της εικόνας, δίνει έμφαση στο αίσθημα απομόνωσης και απελπισίας του σκύλου. Άλλοι βλέπουν το σκύλο να σηκώνει επιφυλακτικά το κεφάλι του πάνω από τη μαύρη μάζα, φοβούμενος κάτι που βρίσκεται εκτός του οπτικού πεδίου του πίνακα, ή πιθανώς σαν μια εικόνα εγκατάλειψης, μοναξιάς και παραμέλησης. Σύμφωνα με τον Robert Hughes, «δεν ξέρουμε τι σημαίνει, αλλά το πάθος του μας μεταφέρει ένα επίπεδο κάτω από την αφήγηση».