Eπιμέλεια: catisart.gr
Η ιστορία της πατάτας (στρύχνον το κονδυλόρριζον ή γεώμηλο) ξεκινά από τους ιθαγενείς της Νοτίου Αμερικής και μεταφέρεται εν συνεχεία, μέσω Ισπανίας, σε όλη την Ευρώπη.
Στον ελληνικό χώρο φτάνει το 1800 με καλλιέργειες στα Επτάνησα, ενώ το 1817 εκδίδεται στην Κέρκυρα φυλλάδιο του Σ. Παραμυθιώτη με τίτλο «Καλλιέργεια των γεωμήλων». Την ίδια χρονιά, ο Άγγλος περιηγητής H. W. William περνώντας από τη Ζάκυνθο αναφέρει ότι «Εκεί είδα τα πρώτα σημάδια του πολιτισμού: πατάτες, φρέσκο βούτυρο και κρεμάλες!»…
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι το φυτό φτάνει για πρώτη φορά στην απελευθερωμένη χώρα το 1828, από τον Ιωάννη Καποδίστρια, δημιουργώντας μάλιστα έναν «εθνικό μύθο» που θέλει τον πρώτο κυβερνήτη της χώρας όταν συναντά ανυπέρβλητα στη προώθηση καλλιέργειά της, αφού ο κόσμος δεν την τρώει πιστεύοντας πως θα …δηλητηριαστεί από το άγνωστο «φράγκικο» φυτό, να «φυλακίζει» τις αποθήκες φύλαξής της.
Ο λαός πιστεύοντας ότι η φύλαξη, σημαίνει ότι εκεί κρύβεται κάτι ιδιαίτερο, αρχίζει να κλέβει το «πολύτιμο» φυτό -με τη βοήθεια των φυλάκων που έχουν εντολή να «κάνουν τα στραβά μάτια»- με αποτέλεσμα μέσα σ’ ελάχιστο διάστημα, η αποθήκη ν’ αδειάσει και η καλλιέργεια της πατάτας να διαδοθεί σε όλη τη χώρα. Επειδή όμως η ιστορία δεν γράφεται με τόσο αφελείς τρόπους, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική.
Πριν από την έλευση του Καποδίστρια στη χώρα τον Ιανουάριο του 1928, ο μετέπειτα πληρεξούσιος και γερουσιαστής της Ναυπλίας Γ. Μ. Αντωνόπουλος, προτείνει τον Ιανουάριο του 1926 στο Βουλευτικό Σώμα την καλλιέργεια του γεώμηλου στη χώρα, αναφέροντας: «Αυτό είναι εις χρήσιν (ως δήλον) εις όλην σχεδόν την Ευρώπην, εξ αυτών γίνεται ψωμíov οπόταν με ισοβαρή ανακατωθώσιν άλευρον και μόνα δύνανται να δώσουν τόσην τροφήν, όσην ο άνθρωπος χρείαν έχει». Μέσα στον ίδιο μήνα έρχεται η θετική απάντηση από το Βουλευτικό Σώμα, κάτι που αποδεικνύει το αυτονόητο :ότι σε μια χώρα όπως η Ελλάδα της εποχής που αντιμετωπίζει τεράστιο επισιτιστικό πρόβλημα, ο πεινασμένος λαός δεν έχει την πολυτέλεια ν’ αρνείται την προσφορά μιας δωρεάν νόστιμης τροφής. Ενδεικτικό της βαρύτητας που δίνει ο Καποδίστριας στη διάδοση της πατάτας είναι ότι μιλά για την καλλιέργειά της πριν ακόμα εγκατασταθεί στη χώρα, ενώ μόλις 16 ημέρες μετά την άφιξή του στην Ελλάδα ζητά από τον αδελφό του την εισαγωγή της από τα Επτάνησα ή το Λίβερπουλ ώστε να ξεκινήσει άμεσα η καλλιέργεια στην Αίγινα, όπως και συμβαίνει.
Η πατάτα, ένα από τα πλέον διαδεδομένα τρόφιμα παγκοσμίως, έχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία εισαγωγής και καθιέρωσης στην Ελλάδα, κυρίως χάρη στις προσπάθειες του πρώτου κυβερνήτη της χώρας, Ιωάννη Καποδίστρια. Επιπλέον, η Νάξος έχει αναδειχθεί σε σημαντικό κέντρο παραγωγής πατάτας, με ιδιαίτερη φήμη για την ποιότητα του προϊόντος της.
Είναι ευρύτατα διαδεδομένη στην Ελλάδα και αποτελεί τμήμα της βασικής διατροφής του πληθυσμού. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη, την έφερε ο Ιωάννης Καποδίστριας. Τα πρώτα χρόνια καλλιεργήθηκε σε περιορισμένη κλίμακα, πειραματικά, στην περιοχή της Tίρυνθας. Ωστόσο, άλλες πηγές τοποθετούν χρονικά την καλλιέργεια της πατάτας στον ελλαδικό χώρο πριν από την άφιξη του Καποδίστρια στη χώρα.
Η παραγωγή πατάτας ήταν πολύ σημαντική, ιδιαίτερα στα δύσκολα χρόνια των Παγκοσμίων Πολέμων, αφού έθρεψε και κράτησε ζωντανούς πολλούς ανθρώπους. Ευδοκιμεί καλύτερα σε δροσερό, υγρό κλίμα. Η Γερμανία, η Ρωσία και η Πολωνία είναι οι μεγαλύτερες πατατοπαραγωγές χώρες της Ευρώπης.
Η Εισαγωγή της Πατάτας από τον Ιωάννη Καποδίστρια
Ο Ιωάννης Καποδίστριας, κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στην Ευρώπη, γνώρισε την πατάτα και αναγνώρισε τη γευστικότητά της και την αξία της ως θρεπτική και οικονομική τροφή. Μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ως πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας, επιδίωξε να εισαγάγει την καλλιέργεια της πατάτας στη χώρα, με στόχο την αντιμετώπιση της πείνας και τη βελτίωση της διατροφής του πληθυσμού. Ωστόσο, οι προσπάθειές του αρχικά αντιμετώπισαν αδιαφορία από τον λαό, που ήταν επιφυλακτικός απέναντι σε αυτό το νέο προϊόν.
Σύμφωνα με την παράδοση, για να κεντρίσει το ενδιαφέρον των Ελλήνων, ο Καποδίστριας εφάρμοσε μια στρατηγική: διέταξε να εκφορτωθούν πατάτες στο λιμάνι του Ναυπλίου και να φυλαχθούν σε αποθήκες με αυστηρή φρούρηση. Η παρουσία φρουρών δημιούργησε την εντύπωση ότι πρόκειται για πολύτιμο αγαθό, γεγονός που προκάλεσε την περιέργεια των κατοίκων. Σύντομα, άρχισαν οι κλοπές πατατών, και έτσι η καλλιέργεια και κατανάλωσή τους διαδόθηκε ευρέως στη χώρα.
Η Καλλιέργεια της Πατάτας στο νησί της Νάξου
Η Νάξος, με το εύφορο έδαφος και το κατάλληλο κλίμα της, αναδείχθηκε σε σημαντικό κέντρο παραγωγής πατάτας στην Ελλάδα. Η καλλιέργεια της πατάτας στο νησί ξεκίνησε γύρω στο 1830 και εξελίχθηκε σημαντικά με την πάροδο των χρόνων. Τη δεκαετία του 1950, η Νάξος έγινε το επίσημο κέντρο παραγωγής πατατόσπορου της χώρας, δραστηριότητα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Η «Πατάτα Νάξου» έχει αναγνωριστεί ως προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (Π.Γ.Ε.), γεγονός που υπογραμμίζει την ποιότητα και την ιδιαίτερη γεύση της. Η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου επενδύει συνεχώς στην προώθηση και βελτίωση της πατάτας, αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες και μεθόδους καλλιέργειας. Πρόσφατες πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν την ανάπτυξη του επιγενετικού προφίλ των ποικιλιών που καλλιεργούνται στο νησί, με στόχο τη διάγνωση των συνθηκών ανάπτυξης και της γεωγραφικής προέλευσης των προϊόντων.
Παρά τις προκλήσεις, όπως οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι παραγωγοί της Νάξου συνεχίζουν να προσαρμόζονται και να καινοτομούν, διασφαλίζοντας την υψηλή ποιότητα της πατάτας τους και συμβάλλοντας σημαντικά στην τοπική και εθνική οικονομία.
Συνοψίζοντας, η εισαγωγή της πατάτας στην Ελλάδα από τον Ιωάννη Καποδίστρια και η μετέπειτα ανάπτυξη της καλλιέργειάς της, ιδιαίτερα στη Νάξο, αποτελούν σημαντικά κεφάλαια της ελληνικής αγροτικής ιστορίας, αναδεικνύοντας τη σημασία της καινοτομίας και της προσαρμοστικότητας στην αγροτική παραγωγή.
Στην Ελλάδα
Η καλλιέργεια της πατάτας στην Ελλάδα καλύπτει αρκετές περιοχές, με τις κυριότερες να είναι η Δυτική Μακεδονία, η Θεσσαλία, η Πελοπόννησος και η Κρήτη.
Η πατάτα χρησιμοποιείται σε πολλές γαστρονομικές εφαρμογές, όπως τηγανητές πατάτες, πουρές, βραστές πατάτες, σούπες και σαλάτες. Επιπλέον, αποτελεί βασικό συστατικό για την παραγωγή αλκοολούχων ποτών όπως η βότκα.
Η πατάτα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ελληνικής κουζίνας και της διατροφικής κουλτούρας, με την παραγωγή της να παίζει σημαντικό ρόλο στην τοπική οικονομία και την αγροτική ανάπτυξη της χώρας.
Και μία συνταγή: Smashed potatoes με σκόρδο και δενδρολίβανο
Ιδανικό συνοδευτικό για κρεατικά αλλά μπορεί να σταθεί και ως γεύμα, αν δεν έχετε κάτι άλλο στο σπίτι. Χρειάζεστε ιδανικά baby potatoes αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ό,τι πατάτες υπάρχουν, αρκεί να είναι σχετικά μικρές. Τις πλένετε καλά, τις κόβετε στη μέση και τις βράζετε με τη φλούδα για 15-20 λεπτά. Για να πετύχετε το τέλειο αποτέλεσμα, χρειάζεστε ένα εξάρτημα ατμού, ώστε να βράσετε εκεί τις πατάτες σας. Αν δεν έχετε, δεν πειράζει, τις σουρώνετε στο τέλος. Αφού βράσουν τις τοποθετείτε σε ένα ταψάκι και τις «πατάτε» με ένα ποτηράκι για να λιώσουν και να γίνουν smashed. Στη συνέχεια, με ένα κουτάλι προσθέτε πάνω το μείγμα σκόρδου, λαδιού, άλατοπίπερου, δενδρολίβανου που έχετε ετοιμάσει. Ψήνετε για 15-20 λεπτά.
