Πέθανε σε ηλικία 91 ετών ο Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Νιλ Σάιμον. Σύμφωνα με τον Μπιλ Έβανς, επί πολλά έτη φίλο του, ο σπουδαίος συγγραφέας απεβίωσε νωρίς το πρωί της Κυριακής, 26 Αυγούστου 2018, σε νοσοκομείο του Μανχάταν, ύστερα από επιπλοκές που του προκάλεσε η πνευμονία.
Ο Σάιμον υπήρξε ένας εκ των πλέον επιτυχημένων και προβεβλημένων θεατρικών συγγραφέων στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, συνδυάζοντας χιούμορ, δράμα και ενδοσκόπηση σε έργα όπως Ξυπόλυτοι στο Πάρκο, Ένα Παράξενο Ζευγάρι, Το Κορίτσι του Αποχαιρετισμού, Lost in Yonkers. Βραβεύτηκε με τέσσερα βραβεία Tony, με ένα Πούλιτζερ και με το βραβείο «Mark Twain».
Ένα νέο έργο του Σάιμον υπήρχε σχεδόν σε κάθε θεατρική σεζόν του Μπρόντγουεϊ από το 1960 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90. Έγραψε περισσότερα από 40 έργα, αστεία, συγκινητικά και εξαιρετικά δημοφιλή. Ένας κριτικός είχε γράψει ότι ο Νιλ Σάιμον δεν είναι απλώς ένας επιτυχημένος θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος, αλλά θεσμός.
Ο Νιλ Σάιμον τιμήθηκε με το βραβείο του Kennedy Center το 1995 από τον πρόεδρο Μπιλ Κλίντον για τη συμβολή του στις τέχνες και τη λαϊκή κουλτούρα του 20ού αιώνα.
«Προκαλεί εμάς και τον εαυτό του ποτέ να μην παίρνουμε τους εαυτούς μας πολύ στα σοβαρά. Ευχαριστούμε για το σπίρτο και τη σοφία», είχε πει ο Κλίντον στην απονομή του βραβείου.
***
O Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Neil Simon γεννήθηκε το 1927 και μεγάλωσε στο Μπρονξ της Ν. Υόρκης, σε μια δύσκολη περίοδο της παγκόσμιας ιστορίας, καθώς η Αμερική αντιμετώπιζε μεγάλη οικονομική και κοινωνική κρίση. Τα παιδικά του χρόνια -όπως έχει αναφέρει και ο ίδιος ο Νιλ Σάιμον- ήταν αρκετά δύσκολα, μεγάλωσε σε ένα σπίτι δίχως οικογενειακή ζεστασιά και με αρκετές εντάσεις μεταξύ των γονέων του. Έχει γράψει για το θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση καταφέρνοντας να διακριθεί και να σημειώσει μεγάλη επιτυχία. Έχει τιμηθεί με αρκετά βραβεία και έχει λάβει υποψηφιότητες στα Oscar. Έχει χαρακτηριστεί πνευματώδης, παραγωγικός καθώς και εύστοχος παρατηρητής των οικογενειακών σχέσεων στην Αμερική.
Ο Νιλ Σάιμον ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του γράφοντας σκετς και επιθεωρήσεις. Η πρώτη του δουλειά ήταν το ”Catch a star” το 1955 το οποίο ανέβηκε στο θέατρο του Μπρόντγουεϊ. Το πρώτο θεατρικό έργο ”Παίξε την τρομπέτα σου” ο Νιλ Σάιμον το έγραψε μαζί με τον αδελφό του Ντάνιελ το 1961. Το 1962 έγραψε πρόζα για το μιούζικαλ ”Little me” και ακολούθησαν πολλά επιτυχημένα έργα, όπως ”Ξυπόλητη στο πάρκο” 1963, ”Το παράξενο ζευγάρι” το 1965, η ”Αστερόεσσα κοπέλα” το 1966 και ”Σουίτα για δύο” το 1968. Μετά την πρώτη επιτυχία στο μιούζικαλ έγραψε άλλες δύο πρόζες το 1966 ”Γλυκιά Τσάριτι” και ”Promises” το 1968. Το 1969 ο Νιλ Σάιμον έγραψε το έργο ”Ο τελευταίος φλογερός εραστής” σφραγίζοντας μια δεκαετία επιτυχιών. Με το ”Η κυρία με τη χαμένη ομορφιά” το 1970 συνέχισε τις επιτυχίες Ο Νιλ Σάιμον μιλώντας για μια αλκοολική σταρ του καμπαρέ. Το 1971 έγραψε για το άγχος που επικρατεί στις μεγάλες πολιτείες και στα απρόσωπα διαμερίσματα στο έργο ”Ο φυλακισμένος της κεντρικής λεωφόρου”. Τα επόμενα δύο χρόνια η δημοτικότητά του έπεσε αρκετά, προσπάθησε με πρωτότυπες ιδέες να καθηλώσει το αμερικανικό κοινό μαζί με τον αδελφό του αλλά τα εγχειρήματά τους απέτυχαν. Με το ”California suite” το 1976 ο Νιλ Σάιμον κερδίζει ξανά την εμπιστοσύνη του κοινού και ακολούθησαν σημαντικές επιτυχίες. Το 1977 έγραψε το ήμι-αυτοβιογραφικό έργο ”Καινούργια σελίδα”, την πρόζα για το μιούζικαλ ”Παίζουν το τραγούδι μας” 1978 και ”Θα ‘πρεπε να παίζω στο σινεμά” το 1980. Τη δεκαετία του ’80 έγραψε το ”Αναμνήσεις απ’ το Μπράιτον Μπιτς” 1983, ”Biloxi blues” το 1985 και ”Προορισμός το Μπρόντγουεϊ” το 1986. Το 1988 ο Νιλ Σάιμον έγραψε το πιο φαρσοειδές έργο του ”Φήμες”.
”Οι ηλίθιοι”
Ένα από τα πιο γνωστά και εμπορικά του έργα είναι ”Οι ηλίθιοι”. Η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα μικρό χωρίο της Ουκρανίας, το Κουλιέντσικοφ. Ο δάσκαλος Λεόν Τολτσίνσκι καταφθάνει στο χωριό και ύστερα από μερικές επεισοδιακές συναντήσεις με τους όχι και τόσο ευφυείς κατοίκους του χωριού θα βρει το σπίτι του νέου του εργοδότη, Ζουμπρίτσκι. Εκεί θα γνωρίσει τη σύζυγό του Λένια και την κόρη τους, Σοφία, την οποία και θα ερωτευθεί παράφορα. Θα παρατηρήσει όμως πάλι ότι και αυτή είναι το ίδιο αν όχι περισσότερο αδαής όσο και οι υπόλοιποι. Σύντομα θα ανακαλύψει ότι η ηλιθιότητα των κατοίκων δεν είναι συμπτωματική αλλά το αποτέλεσμα μιας κατάρας που βασανίζει την περιοχή για 200 χρόνια, και πως θα πέσει και ο ίδιος θύμα της αν δεν καταφέρει σε 24 ώρες να εκπαιδεύσει τη Σοφία ή να παντρευτεί μια απόγονο της οικογένειας του ανθρώπου που έριξε την κατάρα.
Η πρώτη παράσταση δόθηκε στο Μπρόντγουεϊ της Νέας Υόρκης στις 6 Απριλίου του 1981 στο θέατρο “Ευγένιος Ο’ Νιλ”. Τη σκηνοθεσία υπέγραψε ο Μάικ Νίκολς και τους πρωταγωνιστικούς ρόλους ερμήνευσαν οι Τζον Ρουμπινστάιν, Χάρολντ Γκουλντ, Φλόρενς Στάνλεϊ και Πάμελα Ριντ.
Θρυλείται ότι το έργο γράφτηκε στο πλαίσιο ενός διακανονισμού στο διαζύγιο του Νιλ Σάιμον από τη σύζυγό του. Ο Σάιμον της παραχωρούσε τα κέρδη του από την επόμενη θεατρική του δουλειά και έτσι αποφάσισε να γράψει ένα υποδεέστερο έργο που δεν θα ανέβαινε για πολλές παραστάσεις. Με δεδομένο ότι το έργο κατέβηκε ύστερα από 40 παραστάσεις, πέτυχε το στόχο του. Έκτοτε βέβαια το έργο έχει ανεβεί αμέτρητες φορές από θιάσους σε όλο τον κόσμο. Το 1990 και με την άδεια του συγγραφέα το έργο μεταφέρθηκε σε μιούζικαλ. Εκτός από το ανανεωμένο λιμπρέτο, τη μουσική και τα 14 τραγούδια, προσετέθη και ένας επιπλέον χαρακτήρας.
Τέλος 18ου αιώνα, Ρωσία (Ουκρανία): Ο ηγετικός ρόλος της Εκκλησίας στις χώρες της Ευρώπης παγιώνεται. Τα κράτη αναλαμβάνουν τη διαδοχή της συγκεντρωτικής μικροπολιτικής (Δύναμη- Εξουσία). Βρισκόμαστε πολύ πιο πίσω από τον Πολιτικό Φιλελευθερισμό που θέτει το πρόσωπο ως τη μοναδικά υποστασιοποιημένη αυτοαξία.
Σε επίπεδο φιλοσοφίας, η ελευθερία ως “liberation” (απελευθέρωση) και η καθυπόταξη της ανθρώπινης λογικής ως “enslavement” (υποδούλωση) συνδέονται λειτουργικά με την κάθε μορφή εξουσίας.
Μήπως ο Simon, βιώνοντας το American dream ως liberation, καυτηριάζει τις όποιες non-American δομές, πειθαρχώντας με τον τρόπο αυτό σε ένα δικό του φιλοσοφικό
enslavement: στο αμερικανικό κοινωνικό σύστημα, το οποίο υπηρετεί πιστά με ένα ιδιότυπα χιουμοριστικό τρόπο χειραγώγησης του κοινού; Χαριτολογώντας αναφέρει: “New York is not Mecca. It just smells like it”.
Κωμωδίες
Ο Νιλ Σάιμον γράφει έχοντας στο νου σοβαρά κοινωνικά θέματα που τον απασχόλησαν ή απασχολούν τους περισσότερους ανθρώπους και χρησιμοποιεί το γέλιο για να εξαϋλώσει τη θλίψη και τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Πολλοί κριτικοί θαύμασαν το ιδιαίτερο και έξυπνο χιούμορ του Νιλ Σάιμον και το κοινό μαγεύτηκε από τις ιστορίες του που δεν είναι πάντα ρεαλιστικές αλλά τα μηνύματά τους είναι διαχρονικά και εύστοχα.
Το “The Odd Couple”, “Ένα παράξενο ζευγάρι” το 1965, τον καθιέρωσε στη συνείδηση του κοινού ως έναν από τους πλέον επιτυχημένους κωμωδιογράφους στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.
Ακολούθησαν τα “Plaza Suite” (1968), “The Prisoner of Second Avenue” (1971), “The Good Doctor (ελλ. απόδ.=Βότκα Μολότωφ)” (1973), “God’s favourite” (1974), Brighton Beach Memoirs (1983), “Biloxi Blues” (1984), “Broadway Bound” (1986), “Laughter on the 23rd Floor” (1993) και “45 Seconds from Broadway” (2001).
Ο Neil Simon είναι πολυγραφότατος και πολυτάλαντος αφού ο ίδιος υπήρξε και παραγωγός και σεναριογράφος, αλλά και θεατρικός συγγραφέας. Πολλά από τα έργα του έγιναν δημοφιλή, παρά το γεγονός ότι η κριτική στην αρχή δεν τα αντιμετώπισε θετικά. Οι κωμωδίες του θίγουν θέματα της μεσοαστικής κοινωνίας.
Αποφθέγματα του συγγραφέα
- Αν κανένας δεν διακινδύνευε ποτέ τίποτα, ο Μιχαήλ Άγγελος θα είχε ζωγραφίσει το δάπεδο της Καπέλα Σιστίνα.
- Η Νέα Υόρκη δεν είναι η Μέκκα. Απλώς μυρίζει το ίδιο.
- Ξαφνικός πλουτισμός είναι να πηγαίνεις από το μηδέν στα διακόσια δολάρια την εβδομάδα. Τα υπόλοιπα δεν μετράνε.
