Του Παναγιώτη Μήλα
– Ήταν εξαιρετική η παράσταση μόνο που θα ήταν καλύτερη σε ένα μεγαλύτερο θέατρο, σε μια πιο άνετη σκηνή…
Αυτό άκουσα να λέει ένα θεατής στον σκηνοθέτη Δημήτρη Κανέλλο, μόλις τέλειωσε η παράσταση του έργου «Δεσποινίς Τζούλια» στη Β΄ Σκηνή τους Θεάτρου της οδού Κεφαλληνίας.
Και ο σκηνοθέτης απάντησε: «Προσπαθήσαμε να προσαρμόσουμε τη δουλειά μας σε αυτό τον χώρο. Ήταν πολύ δύσκολο…»
«Τα καταφέρατε όμως τέλεια», πρόσθεσα εγώ…
Και πράγματι, ένα μικρό θαύμα έγινε με αυτό το μεγάλο έργο. Πιθανότατα ο Στρίντμπεργκ όταν έγραφε την «Τζούλια» δεν φανταζόταν ότι κάποια μέρα το αριστούργημά του θα στεγαζόταν σε μια μικρή σκηνή. Κι όμως, αυτή η επιλογή του σκηνοθέτη και των συνεργατών του είχε δύο πολύ σημαντικά θετικά αποτελέσματα: Το πρώτο ήταν ότι οι θεατές επικεντρώθηκαν στον λόγο του συγγραφέα. Το δεύτερο, ότι απόλαυσαν την ερμηνευτική δεινότητα των ηθοποιών.
Λίγα λόγια για το έργο
Η «Δεσποινίς Τζούλια» γράφτηκε το 1888 και για χρόνια ήταν απαγορευμένο. Βασικό θέμα του η πάλη των τάξεων και η πάλη των φύλων, με πεδίο μάχης την ερωτική – σεξουαλική πράξη. Ο Στρίντμπεργκ δεν αρκείται στο να περιγράψει αυτή την πάλη, υπερβαίνει τα όρια των αρχετυπικών διπόλων: «Οι ψυχές μου είναι άμορφες μάζες, φτιαγμένες από παλιές και σύγχρονες πολιτισμικές περιόδους, αποσπάσματα από βιβλία και εφημερίδες, αποφάγια της ανθρωπότητας, κομμάτια υφάσματος, που κόπηκαν από όμορφα ρούχα κι έγιναν κουρέλια, μπαλωμένα όλα μαζί, όπως η ανθρώπινη ψυχή».
Στο παραπάνω απόσπασμα από τον πρόλογο του έργου, βλέπουμε ότι ο συγγραφέας επιλέγει τη λέξη “ψυχές” αντί για “ήρωες”.
Όπως παρατηρούμε, «όλα είναι παράξενα γύρω μας. Η ζωή, οι άνθρωποι όλα. Τα πάντα μπορεί να χαθούν από τη μια στιγμή στην άλλη, σαν ένας αφρός που παρασύρεται από το νερό έως ότου χαθεί για πάντα».
Μια νύχτα γιορτής
Η υπόθεση του έργου είναι γνωστή: 23 Ιουνίου 1888, Σουηδία, νύχτα παραμονής μεσοκαλόκαιρου, μιας από τις μεγαλύτερες γιορτές της χώρας. Ο αρραβώνας της έχει πρόσφατα διαλυθεί και η δεσποινίς Τζούλια, μια κόρη κόμη, με ακραίες εμμονές και ζοφερά ατομικιστικό χαρακτήρα, αντί να πάει με τον πατέρα της επίσκεψη στους συγγενείς της, μένει σπίτι και περνάει τη νύχτα με τον Ζαν, έναν υπηρέτη, που έχει ερωτικό δεσμό με την Κριστίν, τη μαγείρισσα. Η εξέλιξη θα είναι ολέθρια και δραματική.
Τι είδα όταν χτύπησε το τρίτο κουδούνι
Η πρώτη εντύπωση, με το που αρχίζει η παράσταση, είναι περισσότερο από θετική κι αυτό οφείλεται στο λιτά σκηνικά της Δάφνης Παπαϊωάννου, τους φωτισμούς του Αλέκου Αναστασίου και, τέλος, στη μουσική επένδυση που επιμελήθηκε ο σκηνοθέτης Δημήτρης Κανέλλος.
Από εκεί και πέρα, άλλα δύο σημαντικά στοιχεία που συγκαταλέγονται στα θετικά της παράστασης είναι, τα κοστούμια που υπογράφει η Έλενα Κύρου και οπωσδήποτε η επιμέλεια της κίνησης που έγινε από τον Δημοσθένη Αμπράζη. Και τα δύο αυτά στηρίγματα του σκηνοθέτη δεν σε αφήνουν ούτε για μια στιγμή να σκεφτείς ότι βρίσκεσαι σε μια «μικρή» σκηνή. Κλείνοντας δεν πρέπει να ξεχάσω και τη μουσική συμβολή στην παράσταση του συνθέτη Τάκη Κανέλλου, μουσικού των mode plagal και των Χαΐνιδων. Ήδη αυτοί οι έξι συντελεστές έχουν προετοιμάσει κατάλληλα το έδαφος για να παρουσιάσει η «Δεσποινίς Τζούλια» τον πλούτο των απόψεών της, των σκέψεών της, των σχεδίων και των διεκδικήσεών της.
Στο σημείο αυτό ενισχυτικά λειτούργησε με τρόπο άψογο η μετάφραση που υπογράφεται από τη Ράνια Σταματοπούλου. Όπως έλεγα και στην αρχή, η επιλογή του χώρου επιτρέπει στον λόγο να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Και αυτό είναι το μεγάλο κέρδος για τους θεατές. Ταυτόχρονα όμως η εξαιρετική μετάφραση είναι και το ισχυρό όπλο στα χέρια του σκηνοθέτη και των ηθοποιών οι οποίοι μπορούν με περισσότερη άνεση να χειριστούν τις ιδέες, τις απόψεις και τα εκφραστικά τους μέσα.
– Η Μαρκησία Γαδ, τιμά τον τίτλο που φέρει με το μικρό της όνομα. Ασφαλώς τιμά περισσότερο το όνομα του παππού της Μάρκου ενώ παράλληλα επιβεβαιώνει την παντοτινή αγάπη των Συριανών για τις Τέχνες. Η Μαρκησία λοιπόν, με μακρά πορεία στο θέατρο, κερδίζει τη μάχη αντιμέτωπη με τον δύσκολο ρόλο της Κριστίνα. Ασφαλώς η θέση στην παράσταση δεν είναι συμπληρωματική. Είναι ρόλος βασικός με υψηλές ερμηνευτικές απαιτήσεις που στην προκειμένη περίπτωση -λόγω της μικρής απόστασης από τους θεατές- δεν υπάρχει το ενδεχόμενο ούτε στιγμιαίας έκπτωσης από την πλευρά του ηθοποιού.
– Ο Τάκης Σακελλαρίου, μπορεί να μας «μεθάει» με τη συμμετοχή του σε διαφήμιση μπίρας αλλά ακριβώς αυτό κάνει και στην παράσταση προσφέροντας τον αφρό της ερμηνευτικής του γκάμας. Σίγουρα ο δάσκαλός του, ο Νικήτας Τσακίρογλου, θα είναι περήφανος για τον Χιώτη μαθητή του. Ο Σακελλαρίου σηκώνει το βαρύ φορτίο έχοντας τον ρόλο του Ζαν. Κάθε του κίνηση, κάθε ανάσα του μετράει στο χτίσιμο του οικοδομήματος που σχεδίασε ο σκηνοθέτης.
– Η Ελένη Κούστα, ο ρόλος της δεν είναι σαν ένα ανέμελο ταξίδι σε μια πλατιά εθνική οδό. Ο ρόλος της είναι ένα ταξίδι σε δρόμο με πολλές στροφές, με ανηφόρες, στενωπούς, τούνελ, κομμάτια χωρίς άσφαλτο, τμήματα χωρίς προστατευτικές μπάρες, διασταυρώσεις χωρίς σήμανση. Ένα επικίνδυνο ταξίδι που όμως το έφερε εις πέρας χωρίς καμία απώλεια. Με πάθος, δύναμη και αγάπη για την ηρωίδα του Στρίντμπεργκ. Πραγματικά μεγάλο κέρδος να απολαμβάνει κανείς τέτοιες ερμηνείες.
Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Κανέλλος, αφού ως… ισοβίτης πήρε πρώτα χάρη από το θέατρο “Vault” και το «Ζωή μετά χαμηλών πτήσεων», στη συνέχεια ήρθε στη Β’ Σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας και μας χάρισε την «Τζούλια» του Σουηδού συγγραφέα. Πρώτα πέτυχε τα όποια μειονεκτήματα του χώρου να τα μετατρέψει σε πλεονεκτήματα και στη συνέχεια «έκλεψε» από τους ηθοποιούς του τον καλύτερο εαυτό τους δημιουργώντας ένα διαμάντι που πολλοί θα ήθελαν και να το υπογράψουν και να συμμετέχουν στην επεξεργασία του. Ευτυχώς που υπάρχουν καλλιτέχνες με τη δημιουργική έμπνευση του Δημήτρη Κανέλλου και προσθέτουν πολύτιμα πετραδάκια στο θεατρικό οικοδόμημα.
Πληροφορίες για την παράσταση
Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας, Β΄ Σκηνή
«Δεσποινίς Τζούλια» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ
Μετάφραση: Ράνια Σταματοπούλου
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Κανέλλος
Σκηνικά: Δάφνη Παπαιωάννου
Κοστούμια: Έλενα Κύρου
Μουσική: Τάκης Κανέλλος
Επιμέλεια κίνησης: Δημοσθένης Αμπράζης
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Στίχοι Τραγουδιού: Θράσος Καμινάκης
Τραγούδι: Κλέων Αντωνίου
Ζωγραφική: Τζίνα Δελλασούδα
Βοηθός Σκηνοθέτη: Νάνσυ Ρηγοπούλου
Φωτογραφίες: VDouros
Επικοινωνία: Άντζυ Νομικού
Ερμηνεύουν
Ελένη Κούστα, Τάκης Σακελλαρίου, Μαρκησία Γαδ
***
Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας – Β’ Σκηνή
Κεφαλληνίας 16-18, Κυψέλη
Πληροφορίες – κρατήσεις: 210 – 88.38.727