Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Τον περασμένο μήνα μέσα από την έκθεσή του ψηφιακής ζωγραφικής με τίτλο «Wonder» στη Βίλα Κώστα, στη Νέα Ερυθραία, γνώρισα έναν εικαστικό δημιουργό, τον Dean Copa (Κωνσταντίνος Παπαχρήστος) που πραγματικά με εντυπωσίασε. Πρόκειται για έναν ζωγράφο πολύ ταλαντούχο, που με απίστευτη φαντασία επικοινωνεί το άγνωστο, το απρόβλεπτο, το αόριστο, το ακανθώδες του θαύματος που ονομάζουμε «ανθρώπινη εμπειρία». Μια έκθεση ζωντανή και γεμάτη ενέργεια, που αποκάλυπτε τον εσωτερικό κόσμο του δημιουργού και έδινε ατμόσφαιρα στον περιβάλλοντα χώρο. Μια συλλογή έργων τέχνης σχετικά με τον ερωτισμό, την έκσταση και την υπερφυσική εμπειρία.
Οι εμπειρίες ζωής του Dean Copa γεννούν την τέχνη του. Εκπέμποντας λυρισμό, το έργο του ταλαντεύεται ανάμεσα στο αίνιγμα, τον έρωτα και την πνευματικότητα. Δημιουργεί μοναδικές συνθέσεις τέχνης που ξεπερνούν τη συμβατική ζωγραφική και τη φωτογραφία. Σώματα όρθια, πλαγιασμένα, καθιστά. Ένα μπουκέτο από αισθήσεις και αισθήματα πλασμένα από όρκους, φύση και ρωγμές ζωής. Πίνακες ζυμωμένοι από ηδονές, αλχημεία, απομεινάρια αναμνήσεων, παλιές αγάπες, επίγνωση, παιχνίδι, συγκίνηση, αισθητική…
Προσπαθώντας να καταγράψει την πραγματική φύση των πραγμάτων, η διαισθητική προσέγγιση του καλλιτέχνη προσανατολίζεται προς μια εκτεταμένη και μυστικιστική εξήγηση της ζωής. Η τέχνη του εισβάλλει απρόσμενα εκεί που δεν το περιμένεις. Τρυπώνει με την παρουσία της στους τοίχους. Η εμπειρία αφήνει τα ίχνη της στον χώρο, τον ποτίζει με τους χυμούς που απομυζά από τα σώματα. Τα έργα του Dean Copa είναι υπερβατικά, εμπνευσμένα, στοχαστικά και, μερικά από αυτά, ποιητικά και φιλόσοφα ταυτοχρόνως. Παρατηρώντας τα κανείς αντιλαμβάνεται γιατί η τέχνη ως μέσο έκφρασης δηλώνει πολλά για τον κόσμο μας και την ψυχή μας. Η επίγνωση της εμπειρίας του έργου, η ιερότητά της ως περιεχόμενο και ως διαδικασία, συγκροτεί, αφυπνίζει και επιτρέπει να αδράξουμε κομμάτια του εαυτού μας που διαφορετικά παραμένουν άπιαστα και φευγαλέα.
Ο καλλιτέχνης Κωνσταντίνος Παπαχρήστος (ή Dean Copa) αισθάνεται μέσω των χρωμάτων και των σχημάτων και αφήνεται να εμποτιστεί από τη γοητεία τους και τις δυνατότητές τους, ενώ παράλληλα ξεκλέβοντας χρόνο από τη δημιουργία παραχωρεί μια συνέντευξη στο catisart.gr. Μια συνέντευξη διαχρονική σαν την τέχνη του.
* Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, στους Αγίους Αναργύρους. Tο στοιχείο που κυριάρχησε καθ’ όλη τη διάρκεια ήταν το πολύ παιχνίδι και το διάβασμα. Πιο πολύ μου έμεινε μια περιέργεια για πολλά πράγματα και μια ενατένιση – παρατήρηση, καθώς και τη χαρά του να κολυμπάω και να αισθάνομαι γεμάτος ενέργεια, δυνατός και με διάθεση ανακάλυψης.
Με τι καλλιτεχνικά ερεθίσματα μεγαλώσατε;
* Για χρόνια κοιμόμουν διαβάζοντας Εγκυκλοπαίδεια. Ήμουν βιβλιοφάγος και ό,τι βιβλίο τέχνης, επιστημών ή λογοτεχνίας έπεφτε στα χέρια μου, το απορροφούσα με τις δυνατότητες που είχα. Επίσης μια κλίση προς τη Μουσική, αυτό που λέγεται «μουσικό αυτί» και μια έλξη προς τις πολεμικές τέχνες και τη σωματική έκφραση αποτελούσαν εναύσματα καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Συνοψίζοντας, δέχθηκα πολλές επιρροές με έμφαση στη μουσική και την ιστορία της τέχνης.
Πότε, πώς και με την παρότρυνση ποίου αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τις καλές τέχνες;
* Ξεκίνησα από το Δημοτικό σπουδές ακορντεόν με την παρότρυνση του πατέρα μου. Συνέχισα και με άλλες σε όλο το φάσμα της μουσικής, από εκμάθηση οργάνων, σύνθεση, ενορχήστρωση και μουσική τεχνολογία. Στις παρυφές όμως της κυριαρχίας της μουσικής, είχα ήδη αναπτύξει και μία πρώιμη εικαστική δραστηριότητα που δεν προδίκαζε για μένα τη συνέχεια.
Σε ποιες σχολές τέχνης και σε ποιους μεγάλους καλλιτέχνες στρέψατε το βλέμμα, όταν ξεκινούσατε την πορεία σας στα εικαστικά;
* Ξεκίνησα τα εικαστικά χωρίς αναφορά ή προσήλωση σε κάποιον καλλιτέχνη ή κίνημα του παρελθόντος. Πιο πολύ με έλκυε η αίσθηση του αχαρτογράφητου χώρου και μια παιγνιώδης διάθεση για πειραματισμό. Αργότερα προστέθηκε και μια πολύ βαθύτερη ανάγκη να προσθέσω τη δική μου μαρτυρία στο εικαστικό γίγνεσθαι, κυρίως από υπερχείλιση βιώματος και μια αίσθηση δρόμου που καλούμαι να ακολουθήσω.
Ποια τεχνοτροπία ακολουθείτε;
* Η τεχνοτροπία που ακολουθώ είναι μια πολύ αυτοσχέδια και προσωπική χρήση της τεχνολογίας των υπολογιστών. Ακόμα και διάφορες ενάρξεις μου σε ακρυλικά ή σχέδιο ή φωτογραφία, καταλήγουν όλες να υποστούν την τελική τροποποίηση στο ψηφιακό μου εργαστήρι. Δύο σημεία – κλειδιά για την τεχνοτροπία αυτή είναι τα εξής: 1ο: Το στοιχείο της αλχημείας – τα πάντα επιδέχονται μια μετάλλαξη χωρίς τους περιορισμούς που έχουν τα άλλα μέσα, και 2ο: Η διαρκής επεκτασιμότητα – από το 2012 βρίσκω κάθε χρόνο από μία έως τρεις νέες τεχνικές που εμπλουτίζουν την παραγωγική μου διαδικασία, γεγονός που με κινητοποιεί ακόμα περισσότερο.
Τα έργα σας έχουν δημιουργηθεί με πινέλα, με φωτογραφικό ή με τα πλήκτρα του υπολογιστή; Ή είναι συγκερασμός και των τριών μεθόδων;
* Είναι ένας συγκερασμός των τριών με έμφαση στην ψηφιακή ολοκλήρωση των έργων.
Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε τον όρο ψηφιακή ζωγραφική;
* Είναι ένας πολύ πρόχειρος όρος που χρησιμοποιείται ελλείψει κάποιου άλλου πιο δόκιμου. Σκεφθείτε να ονομάζαμε τα υπόλοιπα εκτός ψηφιακής ζωγραφικής, αναλογική ζωγραφική: λάδια, παστέλ, ακρυλικά, κάρβουνο, μελάνι κ.ά. Είναι πάντως κατανοητό λόγω του μικρού χρονικού διαστήματος που υπάρχει η εν λόγω ομάδα τεχνοτροπιών. Ίσως χρειαστεί να εφευρεθεί κάποιος καινούριος όρος. Στην ουσία όμως πρόκειται για μια πλειάδα τεχνικών, από την ψηφιοποίηση παραδοσιακών τρόπων μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη.
Ποια είναι η θεματολογία των έργων σας;
* Η θεματολογία μου ποικίλει από την παραστατικότητα έως το αφηρημένο. Ξεκινάω από θεματικές που άπτονται του προσωπικού μου ενδιαφέροντος και από καθαρό πειραματισμό. Να προσθέσω σε αυτά και μερικές παραγγελίες που με ενδιαφέρουν και τις πραγματοποιώ.
Τον Νοέμβριο του 2017 πραγματοποιήσατε μια έκθεσή σας με τίτλο «Wonder». Τι απήχηση είχε και τι εμπειρία αποκομίσατε από αυτήν;
* Οι προσλαμβάνουσες που είχα ήταν πολύ θετικές και ενθαρρυντικές. Με βοήθησε πολύ να εδραιώσω μια καλύτερη αίσθηση για το πώς πρέπει να κινηθώ για την πραγματοποίηση του οράματός μου.
Έχετε προγραμματίσει κάποιες εκθέσεις για τη νέα χρονιά;
* Ναι. Τον Φεβρουάριο θα βρίσκομαι στη Νέα Υόρκη για μια έκθεσή μου στο NYFW, ενώ παράλληλα δρομολογώ και άλλες τρεις-τέσσερις εκθέσεις, η μία στην Αθήνα και οι άλλες επίσης στο εξωτερικό.
Ποια προσωπικά στοιχεία που δεν εκφράζονται στην καθημερινότητα βρίσκουν διέξοδο στην τέχνη;
* Πολλά που ίσως δεν έχουν τον κεντρικό ρόλο στην καθημερινότητα. Η αίσθηση του αέναου, του θαύματος της ύπαρξης, το ιερό, το στίγμα που διαπερνά την καιρικότητα και το πρόσκαιρο. Μια μνημειώδης αίσθηση, ανεξίτηλη όσο και φευγαλέα.
Πώς επιδρά ένα έργο τέχνης στον άνθρωπο;
* Ως ένα ιδιότυπο είδος ψυχικού κουρδίσματος που σε προτρέπει να μπεις ή να σε επαναφέρει σε μια συγκεκριμένη επιθυμητή κατάσταση της ύπαρξης. Ως τροφή για εσωτερικό ταξίδι, εξίσου και παραπάνω σημαντικό από οποιοδήποτε εξωτερικό. Ως μέσο επικοινωνίας με μια άλλη ύπαρξη, αυτήν του καλλιτέχνη, κάτι που ενδέχεται να διευρύνει ή εμπλουτίσει το νοητικό και συναισθηματικό ορίζοντα του θεατή. Μια επίσης πολύ ενδιαφέρουσα επίδραση, η λειτουργία του σαν αίνιγμα, τόσο απτό και ταυτόχρονα απρόσιτο ή μεταβαλλόμενο. Ακόμη και ως ιδεατή προέκταση των ικανοτήτων του θεατή, κι αυτή είναι μια όχι αμελητέα λειτουργία. Το έργο ανασύσταται από την πλευρά του θεατή ως μέρος μιας προσωπικής σημειολογίας και αυτή η μεθερμηνεία προστίθεται στο μυστήριο της επικοινωνίας των ανθρώπινων έργων καθώς και λόγων.
Κάποιοι λένε πως όταν ένα έργο τέχνης ολοκληρώνεται, παύει να ανήκει στο δημιουργό του. Ποια είναι η γνώμη σας;
* Συμφωνώ κατά μία έννοια. Όταν κάτι ολοκληρώνεται και κοινωνείται, ανήκει αυτόματα και στο συλλογικό συνειδητό και όχι μόνο. Ίσως μάλιστα η πράξη αυτή της «ενηλικίωσης» του έργου να δημιουργεί συμβολικά «χώρο» για να γεννηθούν άλλα καινούρια έργα. Το «ανήκειν» είναι και μια φιλοσοφική έννοια που εδώ ίσως δεν είναι ο χώρος για να επεκταθώ επ’ αυτού περισσότερο.
Οι εικαστικές τέχνες πάντα έχουν ως ύλη τον άνθρωπο και τα βιώματά του και μόνον;
* Ναι, κατά κύριο λόγο τον άνθρωπο, την ιστορία και το περιβάλλον του. Η ύλη των εικαστικών τεχνών υπόκειται σε μεταμόρφωση, συνδυασμό και αντιγραφή, που είναι οι τρεις διαδικασίες δημιουργίας σε όλες τις τέχνες και όχι μόνο. Για οτιδήποτε περαιτέρω, πιστεύω ότι μένουν μόνο το όνειρο και το ατύχημα ή η συγκυρία.
Στα έργα σας υπάρχει και μια ψυχαναλυτική ματιά;
* Όχι, καθόλου. Εσκεμμένα, σε καμία περίπτωση. Πιο πολύ επικρατεί ένας ονειρικός χώρος μη-σκέψης και αμεσότητας στην εκτέλεση. Όποια άλλη ματιά έρχεται μεταγενέστερα. Ακόμα και επιρροές ή προσωπικές εμπειρίες αναδεικνύονται οργανικά χωρίς κάποιο στοιχείο πρόθεσης.
Τι θεωρείτε αυθεντικό;
* Το αυθεντικό για μένα ενέχει ένα στοιχείο μαρτυρίας, έναν προσωπικό μηχανισμό μετασχηματισμού της σκέψης και του βιώματος.
Τι είναι εφήμερο και τι παντοτινό;
* Παντοτινή είναι η παρούσα στιγμή. Εφήμερες είναι, τουλάχιστον σε γραμμικό χρόνο, όλες οι μορφές.
Τι κάνει τη δουλειά ενός εικαστικού καλλιτέχνη αναγνωρίσιμη;
* Μια αίσθηση ταυτότητας, η θέα στα πράγματα που βλέπει ο καλλιτέχνης και με τον καιρό γίνεται αντιληπτή και από τους άλλους.
Ένας εικαστικός καλλιτέχνης σήμερα στην Ελλάδα μπορεί να επιβιώσει από την τέχνη του;
* Έχοντας μία συζήτηση φέτος με το γνωστό ζωγράφο και γλύπτη Βαγγέλη Ρήνα, μου είπε ότι το να θες να ζήσεις ως καλλιτέχνης σήμερα στην Ελλάδα αγγίζει τα όρια της τρέλας. Βέβαια πιστεύω ότι το όραμα, η πίστη και η υπομονή είναι ικανές να συντελέσουν στη δημιουργία μιας κρίσιμης μάζας που μπορεί να υπερκεράσει κατ’ εξαίρεση το τρέχον αδιέξοδο για την ανάδειξη μιας προσωπικής ματιάς.
Είστε αγχωμένος ή ψύχραιμος με τη σημερινή κατάσταση;
* Είμαι εμψυχωμένος και σε ήρεμη εγρήγορση. Όταν καταρρέουν μερικές βεβαιότητες, καλείσαι να συμμαχήσεις με κομμάτια του ψυχισμού σου που βρίσκονταν εν υπνώσει.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας αντικείμενο;
* Δεν έχω αγαπημένο αντικείμενο. Θα μπορούσα όμως να πω το σώμα. Για το κάθε μέρα, συνέχεια μαζί, όπου και να είσαι… Είναι ένα μόνιμο σημείο αναφοράς, ακόμα κι αν μπορεί να μη θεωρείται καθαυτό αντικείμενο.
Ποιο το αγαπημένο σας υλικό εν γένει;
* Όλα τα υλικά είναι μέσα έκφρασης, αφετηρίες και παρουσιάζουν μοναδικές ευκαιρίες και ιδιαιτερότητες. Αν διάλεγα ένα, θα έλεγα το ψηφιακό μέσο που είναι και η κύρια ενασχόλησή μου. Επειδή σε αυτό, έστω και συμβολικά, απουσιάζει η έννοια της φθαρτότητας. Μοιάζει να αγγίζει τον Πλατωνικό κόσμο των ιδεών με αρκετές όμως ακόμα ατέλειες.
Ένα εικαστικό έργο είναι ένα όραμα που μπορεί και να ξεπερνά τα όρια της λογικής;
* Συμφωνώ. Η λογική είναι μεθοδολογία και αναγκαιότητα. Ωστόσο, αδυνατεί να συμπεριλάβει το πλήρες φάσμα της διαδικασίας δημιουργίας εικαστικών έργων. Πέρα από τα όρια της λογικής βρίσκονται η φαντασία, το άφατο, το επέκεινα, η ενέργεια, το μεταφυσικό, η σύμπτωση, το συναίσθημα, το τυχαίο. Επίσης, ένα έργο μπορεί να δημιουργεί δικούς του κανόνες λογικής.
Τι τρόπο θα βρίσκατε να προβάλλετε την Ελλάδα στον κόσμο μέσω της τέχνης;
* Πιστεύω ότι αυτό θα έρθει λίγο αργότερα. Για να προβάλλεις, πιστεύω ότι πρώτα πρέπει να γίνεις γνωστός και εγώ είμαι στην αρχή αυτής της διαδικασίας.
Με τι ρυθμούς δουλεύετε τα έργα σας;
* Καταιγιστικούς και σχεδόν μανιώδεις για τα τελευταία έξι χρόνια. Με τα απαραίτητα διαλείμματα.
Ποιες ώρες της ημέρας σας εμπνέουν συνήθως;
* Παλαιότερα, στις τέσσερις η ώρα το πρωί έβρισκα μια καταφανή ησυχία παράγοντας μέσα στο κέντρο της πόλης. Διαχρονικά πάντως, προτιμώ τις πρωινές ώρες ή όσο διαρκεί το φως του ήλιου. Αν τελειώσω κάτι την ημέρα, μου αρέσει πάντα και τη νύχτα, ενώ το αντίθετο συμβαίνει συχνά, όχι όμως πάντα.
Τι διαβάζετε και ποιος είναι ο αγαπημένος σας συγγραφέας;
* Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιώ πολύ το Internet, τα audiobooks, podcasts, videos κ.ά. Τα μέσα αυτά έχουν αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό το παραδοσιακό διάβασμα. Η «Σχολή των Θεών» και η «Δύναμη του Τώρα» είναι δύο βιβλία που βρίσκονται καθημερινά δίπλα μου από το καλοκαίρι. Αγαπημένο συγγραφέα πιο παλιά είχα τον Κούντερα, μαζί με τους Μούζιλ, Μπροχ και Κωστή Παπαγιώργη. Υπάρχουν και αρκετοί άλλοι από άλλα πεδία, από Μάλκολμ Λόουρι μέχρι Καββαδία. Ο Έκχαρτ Τόλε είναι ο συγγραφέας που διαχρονικά με έχει αγγίξει πιο πολύ. Με τον Ρουμί και τον Γουίλιαμ Μπλέικ αισθάνομαι μια ιδιαίτερη αδερφοσύνη.
Ο Έλληνας σέβεται το δημόσιο χώρο ή τον παραμελεί;
* Είναι μια διαταραγμένη σχέση. Ο Έλληνας δεν έχει αποφασίσει καν αν του ανήκει ο τόπος του. Δρα σπασμωδικά και ετερόφωτα. Υπάρχει όμως κατά τόπους πολλή ομορφιά.
Υπάρχει πολιτισμός στην καθημερινότητά μας;
* Η καθημερινότητα είναι ένας κλάδος του πολιτισμού. Και πάλι, τα θαύματα γίνονται κατά τόπους.
Ποια είναι η σχέση σας με τα ζώα; Έχετε κατοικίδιο;
* Συμπαθώ πολύ τα ζώα. Ξεκίνησα να έχω κατοικίδια σκυλιά και πουλιά, αλλά τα τελευταία χρόνια οι γάτες έχουν τραβήξει το ενδιαφέρον μου, έχοντας πάρει και αρκετά μαθήματα από αυτές.
