ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1955, ο Κώστας Γαβράς φτάνει στο Παρίσι, μόνος και με ελάχιστα χρήματα, αλλά γεμάτος ελπίδες και όνειρα, έστω και απροσδιόριστα. «Το να ανακαλύψεις, να μάθεις, ήταν το όνειρο μέσα στο όνειρο», γράφει. Στην Ελλάδα, λόγω των πολιτικών φρονημάτων του πατέρα του, ήταν απαγορευμένο να σπουδάσει.
Στα 65 χρόνια που ακολούθησαν ο Γαβράς γύρισε περισσότερες από 20 ταινίες, συνεργάστηκε με σημαντικούς συγγραφείς, σεναριογράφους, ηθοποιούς, μουσικούς, φωτογράφους και τεχνικούς του κινηματογράφου, γνώρισε και συνομίλησε με τους σπουδαιότερους πολιτικούς της εποχής του. Σκηνοθέτης και σεναριογράφος, με τολμηρό πολιτικό λόγο και παγκόσμια αναγνώριση, τιμήθηκε με τα μεγαλύτερα βραβεία κινηματογράφου: Όσκαρ, Χρυσό Φοίνικα Φεστιβάλ Κανών, Χρυσή Άρκτο Φεστιβάλ Βερολίνου, Μεγάλο Βραβείο Ακαδημίας Γαλλικού Κινηματογράφου, Βραβεία στα Φεστιβάλ Μόσχας και Τορόντο, Βραβεία Έντγκαρ Άλλαν Πόε, Σεζάρ, Λυμιέρ κ.ά.
Στην Αυτοβιογραφία του Γαβρά ο αναγνώστης δεν παρακολουθεί απλώς το άκρως ενδιαφέρον και συχνά περιπετειώδες παρασκήνιο των ταινιών του, αλλά και την οδυσσειακή πορεία ενός ανθρώπου που ξεκίνησε από κάποια ελληνική φτωχογειτονιά για να διανύσει έναν ανηφορικό αλλά λαμπρό δημιουργικό δρόμο.
***
Ο διάσημος Έλληνας σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς στην Αυτοβιογραφία του διηγείται πώς κατάφερε με τις πολιτικά φορτισμένες ταινίες του, να αφήσει τη σφραγίδα του στο σύγχρονο κινηματογράφο. Θα τα πει και ο ίδιος στην παρουσίασή της τη Δευτέρα στις 7.00 μ.μ., στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας. Μαζί του θα βρίσκονται ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός και ο κριτικός κινηματογράφου Γιάννης Ζουμπουλάκης.
Αυτοβιογραφία – Κώστας Γαβράς
Πήγαινε εκεί όπου είναι αδύνατο να πας
Μετάφραση: Ωρίων Αρκομάνης
Τα παρασκήνια του διεθνούς κινηματογράφου, τα σημαντικότερα παγκόσμια γεγονότα των τελευταίων 60 χρόνων, ηθοποιοί, σκηνοθέτες και συγγραφείς-μύθοι και ηγέτες που έμειναν στην ιστορία με τη ματιά του διασημότερου Έλληνα σκηνοθέτη. Μια ζωή σαν κινηματογραφική ταινία.
Η διήγηση ξεκινά το 1955 όταν φεύγει για το Παρίσι, με ελάχιστα γαλλικά και χρήματα, επειδή στην Ελλάδα, λόγω της πολιτικής ένταξης του πατέρα του, δεν μπορεί να σπουδάσει. Διέξοδος για τις πολλές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η παρισινή Ταινιοθήκη. Εκεί θα ανακαλύψει τη μαγεία του κινηματογράφου και θα αποφασίσει να ξεκινήσει σχετικές σπουδές. Ολοκληρώνοντάς τις αρχίζει να δουλεύει ως βοηθός σε διάφορες γαλλικές παραγωγές και γνωρίζεται με μεγάλα ονόματα του κινηματογράφου όπως τον Ρενέ Κλαιρ, τον Ζαν Γκαμπέν, τον Μπελμοντό, τον Ντελόν, την Κατρίν Ντενέβ, την Τζέιν Φόντα. Από τις πιο σημαντικές συναντήσεις είναι αυτή με τη Σιμόν Σινιορέ και τον Υβ Μοντάν με τους οποίους θα παραμείνει πολύ στενός φίλος μέχρι τον θάνατό τους. Με τη βοήθειά τους θα γυρίσει την πρώτη δική του ταινία, το Διαμέρισμα Δολοφόνων.
Η μεγάλη επιτυχία θα έρθει με το βιβλίο ενός άγνωστου του τότε συγγραφέα, το Ζ του Βασίλη Βασιλικού, που του δίνει ο αδελφός του. Μια μέρα μετά την ανάγνωσή του κηρύσσεται δικτατορία στην Ελλάδα. Οι δυσκολίες για τη μεταφορά του Ζ στον κινηματογράφο πολλές· με την έξοδο όμως της ταινίας στις αίθουσες οι προτάσεις, γαλλικές και αμερικανικές, ακολουθούν η μία την άλλη. Η Ομολογία, η Κατάσταση Πολιορκίας, Ο Αγνοούμενος εκτοξεύουν τη φήμη του στα ύψη, τον φέρνουν στα Όσκαρ αλλά και σε σύγκρουση με εκπροσώπους διαφορετικών ιδεολογιών, κάνουν σταρ, όπως ο Ντάστιν Χόφμαν ή ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ να ζητούν συνεργασία μαζί του και τον οδηγούν σε κάθε γωνιά του πλανήτη, συχνά μαζί με ηγέτες όπως ο Αλιέντε ή ο Αραφάτ και συγγραφείς όπως ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές.
Από τη μετεμφυλιακή Ελλάδα στο Παρίσι των διανοουμένων, από τις βίλες των αστέρων του Χόλιγουντ στους παλαιστινιακούς καταυλισμούς, από τις Κάνες των μεγάλων σκηνοθετών στα ορυχεία της Χιλής, από ταινία σε ταινία κι από ταξίδι σε ταξίδι ο διασημότερος Έλληνας σκηνοθέτης αναφέρεται στα σημαντικότερα παγκόσμια γεγονότα των τελευταίων 60 χρόνων, όπως τα έζησε από πολύ κοντά, και διηγείται μια ζωή εκπληκτική, πλήρη και σε προσωπικό επίπεδο, και εξαιρετικά δημιουργική, προετοιμάζοντας τη νέα του ταινία.
Διαβάστε ένα απόσπασμα του βιβλίου
- Ο Κώστας Γαβράς, σκηνοθέτης και παραγωγός, γεννήθηκε στα Λουτρά Ηραίας στις 12 Φεβρουαρίου 1933. O πατέρας του, του οποίου η στράτευση και οι αγώνες, έμελλαν να τον εμπνεύσουν στη μετέπειτα καριέρα του, συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση κατά των κατακτητών στη διάρκεια της ιταλογερμανικής κατοχής. Στην πολιτικά ταραγμένη περίοδο που ακολούθησε την απελευθέρωση, ο πατέρας και η οικογένειά του διώχτηκαν από την παράταξη που επικράτησε. Ο νεαρός Γαβράς, αφού τελείωσε το Γυμνάσιο στην Αθήνα, επεδίωξε να φύγει στις ΗΠΑ αλλά δεν έγινε δεκτός. Έτσι έφυγε για τη Γαλλία, και γράφτηκε φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης στο Παρίσι.
Λίγο αργότερα όμως διέκοψε τις σπουδές του για να στραφεί στον κινηματογράφο και να παρακολουθήσει το Institut de Ηautes Etudes Cinematographiques. Συνεργάστηκε σαν βοηθός σκηνοθέτης με τους Ρενέ Κλαίρ, Ιβ Αλεγκρέ, Ρενέ Κλεμάν, Χενρί Βερνέιγ, Μαρσέλ Οπιλς και άλλους.Το 1965 έκανε την πρώτη του ταινία, “The Sleeping Car Murder”, της οποίας έγραψε επίσης και το σενάριο. Η ταινία ήταν ένα πολύ πετυχημένο θρίλερ με πρωταγωνιστές τους Υβ Μοντάν, Σιμόν Σινιορέ, Ζακ Περέβ και Ζαν Λουί Τρεντινιάν, κέρδισε το βραβείο Edgar Allen Poe και αναγνωρίστηκε σαν ένα από τα δέκα καλύτερα φιλμ της χρονιάς.
Το 1969 ο Γαβράς σκηνοθέτησε την πολυσυζητημένη ταινία “Ζ”, που ήταν σταθμός στην καριέρα του. Πρωταγωνιστούσαν ο Υβ Μοντάν, ο Ζαν Λουί Τρεντινιάν, με τους οποίους θα συνεργαζόταν μετέπειτα σε πολλές ταινίες, και η Ειρήνη Παππά. Η ταινία ήταν ένα πολιτικό και αντιφασιστικό φιλμ στο οποίο ο Γαβράς χρησιμοποίησε τεχνικές θρίλερ για να αποδώσει ένα σκοτεινό πολιτικό σκηνικό απευθύνοντας συγχρόνως ένα δριμύ κατηγορώ στο δικτατορικό καθεστώς της Ελλάδας. Με την ταινία του αυτή, στην οποία ήταν παραγωγός και συν-συγγραφέας, ο Γαβράς σημάδεψε με ένα προσωπικό στυλ τη διεθνή κινηματογραφία. Η ταινία έλαβε το Όσκαρ της καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και ο Γαβράς πήρε το βραβείο σκηνοθεσίας και σεναρίου.
Τα επόμενα χρόνια συνδύασε την έντονη πολιτική του στράτευση με την αδιαμφισβήτητη κινηματογραφική κατάρτισή του για να φτιάξει μια σειρά ταινιών που αποτελούσαν διαμαρτυρίες και καταπέλτη για τα όπου γης καταπιεστικά καθεστώτα αλλά και έντονη αμφισβήτηση και κριτική του αμερικανικού παράγοντα. Έτσι ακολούθησαν οι ταινίες “Κατάσταση Πολιορκίας” (με αναφορά την Ουραγουάη, το 1973), “Ο Αγνοούμενος” (1982), όπου αυτή τη φορά συνεργάστηκε με τους Αμερικανούς ηθοποιούς Jack Lemmon και Sissy Spacek και κέρδισε ένα Όσκαρ σκηνοθεσίας. Την ίδια χρονιά έγινε διευθυντής του Cinematheque Francais. Το 1983 με την ταινία του “Χάνα Κ” (1983) εξόργισε πολλούς με τη φιλο-παλαιστινιακή του στάση. Στη συνέχεια δημιούργησε και άλλες ταινίες, όπως τον “Προδομένο” (1988) και το “Music Box” (1990), πολιτικά στρατευμένες και αυτές, αν και με λιγότερο πάθος σε σύγκριση με τις προγενέστερες. Εν τω μεταξύ είχε κερδίσει και ένα άλλο Όσκαρ ξένης ταινίας το 1977 με την ταινία του “Madame Rosa” με πρωταγωνίστρια τη Σιμόν Σινιορέ, ενώ το 1993 διεύθυνε και έγραψε τη “Μικρή Αποκάλυψη”.
