Μέσα στο απέραντο γαλάζιο η Αμοργός γιορτάζει κάθε χρόνο την 21η Νοεμβρίου την Πολιούχο και προστάτιδα του νησιού, την Παναγία Χοζοβιώτισσα. Στα 300 μέτρα από τη θάλασσα, στο βουνό του Προφήτη Ηλία, δεσπόζει κατάλευκο ένα μικρό θαύμα της ανθρώπινης φύσης: η Μονή της Παναγίας. Εδώ επικρατεί η κατάνυξη, οι πνευματικές συνευρέσεις και συνθέσεις. Από εδώ το βλέμμα αχόρταγο ακτινογραφεί το απόλυτο λουλακί της θάλασσας, τους θεόρατους βράχους και τα δροσερά περιβόλια των καλόγερων.
Ορατή μόνο από τη θάλασσα, η Μονή αποτελεί ένα μοναδικό δημιούργημα της ανθρώπινης θέλησης κόντρα στα φυσικά στοιχεία. Σαν ένα γιγάντιο χέρι να τη ζωγράφισε στο βράχο, η θέα της προκαλεί δέος και θαυμασμό και κάνει τον επισκέπτη να αναρωτιέται πώς τον 10ο αιώνα κάποιοι άνθρωποι κατάφεραν να φτιάξουν αυτό το αρχιτεκτονικό αριστούργημα, ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία της Ελλάδας.
Η λαϊκή παράδοση λέει ότι η εικόνα της Παναγίας, από την οποία και ονομάστηκε η Μονή, ήρθε με θαυμαστό τρόπο από το Χόζοβο ή Χόζοβα της Παλαιστίνης.
Σύμφωνα με τις διηγήσεις, η θαυματουργή εικόνα έφτασε, κατά την εποχή της εικονομαχίας, από τα Χόζοβα της Παλαιστίνης στη θέση της παραλίας «Αγία Άννα». Λέγεται ότι ήταν μέσα σε μια βάρκα, απεσταλμένη από μια ευσεβή γυναίκα, που ήθελε να σώσει την εικόνα από την καταστροφή. Είναι άξιο θαυμασμού το γεγονός ότι η τοποθεσία που βρίσκεται η Χοζοβιώτισσα, και που ονομαζόταν δαιμονότοπος, μοιάζει καταπληκτικά με τον τόπο από όπου ξεκίνησε.
Προς τιμήν της Παναγίας, οι Αμοργιανοί ξεκίνησαν την κατασκευή μιας εκκλησίας. Όμως κάθε πρωί, έβλεπαν ό, τι είχαν κτίσει την προηγούμενη μέρα να είναι την επομένη γκρεμισμένο. Μέχρι που μια μέρα είδαν τα εργαλεία τους κρεμασμένα σε μία σμίλη ψηλά σε απάτητο σημείο του βράχου, το οποίο και έλαβαν σαν θέλημα της Παναγίας: να κτίσουν το εκκλησάκι της εκεί ψηλά στην αετοφωλιά. Έτσι, έχτισαν το εκπληκτικό αυτό κτήριο, και στο ίδιο αυτό ύψος, ακόμη και την εκκλησία. Τα κελιά των μοναχών, τα μαγειρεία, οι αποθήκες και όλοι οι υπόλοιποι χώροι της μονής είναι υπόσκαφοι, ενώ στο εσωτερικό της φυλάσσονται ανεκτίμητοι εκκλησιαστικοί θησαυροί: βυζαντινές εικόνες και χειρόγραφα ευαγγέλια. Το Μοναστήρι είναι κτισμένο με τέτοιο τρόπο, που ήταν πάντα ένα απόρθητο φρούριο.
Η μικρή του είσοδος ήταν σχεδόν 10 μέτρα από το έδαφος, ενώ υπήρχε ξύλινη κρεμαστή σκάλα που έμπαινε μέσα. Η μια πλευρά του Μοναστηριού είναι ο φυσικός βράχος, ενώ το φαρδύτερο σημείο του κτηρίου είναι 5 μέτρα. Από ένα μεγάλο άνοιγμα ψηλά, έπαιρναν και παίρνουν με βίντζι τα υλικά και τα εφόδια. Στο κτήριο υπάρχουν επίσης αρκετά κελιά: κουζίνα, τραπεζαρία, πατητήρι, φούρνος.
Υπάρχει ακόμη και μουσείο όπου φυλάσσονται σπάνια κειμήλια. Η Μονή είχε πολύ μεγάλη περιουσία στην Αμοργό και σε όλη την Ελλάδα, όμως το 1954 ένα μεγάλο μέρος μοιράστηκε στους ντόπιους.
Η Μονή ανακαινίστηκε για πρώτη φορά το 1088 από το Βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό, που βρισκόταν τότε στην Πάτμο, καθώς χρηματοδότησε και την ανακαίνιση του Αγίου Ιωάννου. Για το λόγο αυτό τα Μοναστήρια θεωρήθηκαν αδελφικά, και είχαν για μεγάλο χρονικό διάστημα στενές σχέσεις που όμως ατόνησαν και χάθηκαν, εξαιτίας του κινδύνου που αντιμετώπιζαν στις μετακινήσεις τους λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Κάποτε στο Μοναστήρι διέμεναν 100 καλόγεροι. Σήμερα, ζουν μόνο 2 μοναχοί και ο ηγούμενος.
Την παραμονή της μεγάλης γιορτής της Παναγίας (20 Νοεμβρίου), τελείται Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός. Ακολουθεί φαγητό στον χώρο της Μονής με παραδοσιακή φάβα και ελιές. Ο κόσμος που επιθυμεί, μπορεί να διανυκτερεύσει στο Μοναστήρι. Είναι μια μοναδική εμπειρία, καθώς το να βρεθείς εκεί πάνω τη νύχτα, νιώθεις σαν να βρίσκεσαι στον ουρανό, και γίνεσαι ένα με τα άστρα που ακουμπούν το βράχο.
Στις 9 μ.μ. το βράδυ της παραμονής, ξεκινά η παράκληση η οποία διαρκεί έως τα ξημερώματα ανήμερα της Παναγίας. Αφού ολοκληρωθεί η παράκληση προσφέρεται στους πιστούς μπακαλιάρος κοκκινιστός με πατάτες.
Στις 5 το πρωί της γιορτής [21 Νοεμβρίου] πραγματοποιείται η Μεγάλη Πανηγυρική Θεία Λειτουργία η οποία ολοκληρώνεται γύρω στις 9.30 με 10 π.μ. Αμέσως μετά μοιράζονται στους πιστούς παστέλι και πολλά άλλα γλυκά, ενώ ακολουθεί φαγητό με τηγανιτά ψάρια.
Το ξημέρωμα προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα, τον ήλιο που ανατέλλει μέσα από τη θάλασσα, δίνοντας στα νερά απίστευτα χρώματα. Η γιορτή είναι μεγάλη και προσελκύει κόσμο από όλη την Ελλάδα.
Κάτω από το Μοναστήρι, η παραλία της Αγίας Άννας είναι πολύ γνωστή για τα πεντακάθαρα νερά της και το εκκλησάκι θεωρείται από τα πιο δημοφιλή για γάμους. Στο σημείο αυτό γυρίστηκε και η ταινία «Το Απέραντο Γαλάζιο», που έκανε την Αμοργό γνωστή σε όλο τον κόσμο.
Amorgos: The Big Blue
«Amorgos has many seasons» is a contribution to the 3rd International Short Tourist Film Festival of Amorgos held in 2012.
The film is recorded and produced by the Danish journalist Michael Jagd, who has also written travel guides and articles about the Cyclades.
Michael Jagd has visited Amorgos in 1978, 2005, 2007, 2008 and 2011, and the video recordings are from 2011, while some of the stills are from 2005, 2007 and 2008.
The film comes about Amorgos as an Cycladic island of wellness with its spa, yoga, raki, healing and herbs. 600 species of flora grow in the mountainous nature made for healthy walks all year round. And the many religious festivals and the nisiotiko (folklore and songs from the island) take care of the mental healing. We visit the villages of Katapola, Aegialis, Langada, Tholaria and Chora. And not to forget the famous monastery Panagia Chozoviótissa from 1088 facing the Big Blue. (Duration: 16-17 minutes. HD version).
* Ευχαριστούμε τη Χριστίνα Γιαννάκη, από το Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, για την παραχώρηση των φωτογραφιών της Μονής.
