22.7 C
Athens
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

“Άγριος Σπόρος”, η “Δίκη” του Κάφκα σε μια ελληνική παραλία

Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου

“Ποιο είδος είναι πιο άθλιο; Αυτό που δίνει τις εντολές ή αυτό που τις υπακούει;”

“Και τα δύο είδη άθλια μου φαίνονται”.

Φυτρώνει παντού στη γη, από τις παραθαλάσσιες περιοχές μέχρι τα ψηλά βουνά. Είναι αυτοφυής, άγριος και ξεριζώνεται δύσκολα. Αναπαράγεται δε πολύ εύκολα. Βαθιά τις ρίζες του δικού μας γένους πιάνει ο «Άγριος Σπόρος».
Υπάρχει μέσα μας η ικανότητα προσαρμογής που μας διέσωσε στο πέρασμα των αιώνων. Δεν είναι αυτονόητο ότι όλοι οι άνθρωποι είναι σε θέση να ελιχθούν άμεσα και να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις δυσκολίες της ζωής. Το να κινητοποιούμε τους μηχανισμούς προσαρμογής, όσο κι αν ακούγεται θεωρητικό, είναι πολύ πρακτικό. Ο καθένας βρίσκει έναν τρόπο να το κάνει. Ο Σταύρος έχει βρει το δικό του τρόπο, ημι-περιθωριακός, ενοχλητικός για πολλούς, παρασιτικός, αυθαίρετος. Παρανομεί για να επιβιώσει, ενώ την ίδια στιγμή άλλοι συντοπίτες του παρανομούν για να αυξήσουν τον πλούτο τους και την εξουσία τους. Απομονωμένος, άξεστος και απόμακρος, με μοναδικό στήριγμα την κόρη του Χαρούλα, δεν αργεί να γίνει στόχος της κακεντρέχειας, της μοχθηρίας, της κακόβουλης κριτικής των γύρω του και της ανάγκης τους για θύμα – θύτη.

Η ομάδα ΝΑΜΑ του θεάτρου «Επί Κολωνώ» είχε χρόνια να ανεβάσει ελληνικό έργο και δη σύγχρονο. Φέτος ανακάλυψε ένα πολυσήμαντο θεατρικό έργο που καταγράφει θέματα διαχρονικά και καίρια. Τον «Άγριο Σπόρο» του Γιάννη Τσίρου, που σε σκηνοθεσία της Ελένης Σκότη παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή του θεάτρου.
Με την αυτοσχέδια καντίνα που έστησε ο Σταύρος σε μια απόμερη παραλία του χωριού του προσπαθεί να φέρνει βόλτα τα χρέη που τον έχουν ζώσει πουλώντας σουβλάκια τα καλοκαίρια στους λιγοστούς τουρίστες. Όμως η μυστηριώδης εξαφάνιση ενός νεαρού Γερμανού θα φέρει τα πάνω κάτω και θα πυροδοτήσει ένα «παράπλευρο δικαστήριο». Οι σε βάρος του υποψίες απ’ τους Γερμανούς που κατέφθασαν στην περιοχή διχάζουν στην αρχή το χωριό, αλλά όλοι σιγά σιγά θα θυμηθούν ότι η καντίνα είναι αυθαίρετη, το φυσικό τοπίο παραβιάζεται, η γεννήτρια δημιουργεί ηχορύπανση, το χοιροστάσι του, που βρωμάει, δεν έχει και άδεια και… πάει λέγοντας. Άσε που αυτός είναι κι ο σφάχτης της περιοχής. Επομένως ο βασικός ύποπτος.

Η «δημόσια τελετή» η οποία στήνεται στην παραλία με τον Γερμανό ερευνητή Χέρμαν, τους γονείς του εξαφανισθέντος και τους αλλοδαπούς παραθεριστές που ρίχνουν λάδι στη φωτιά, ομοιάζει με την τελετή κατά την οποία η Ιερά Εξέταση ανάγγελλε την καταδίκη του «αιρετικού».

Ο αποδιοπομπαίος τράγος εκτελεί μία βασική αποστολή για την ομάδα. Στην πραγματικότητα, εμφανίζεται για να ενδυναμώσει τη συνοχή της ομάδας. Το σύνολο ρίχνει όλη την επιθετικότητά του πάνω σε ένα άτομο. Εκτός από την επιθετικότητα του συνόλου, αυτό με το οποίο επενδύεται ο αποδιοπομπαίος τράγος είναι ότι φορτώνεται όλα τα λάθη και τις αμαρτίες της ομάδας.

Πρόκειται για μία διαδικασία ψυχικής κάθαρσης της κοινότητας και το φαινόμενο αυτό το βρίσκουμε σε κάθε πολιτισμό και σε κάθε ιστορική στιγμή.
Οι υποψίες που με τα συμφραζόμενα και τις προκαταλήψεις έγιναν βεβαιότητες θα μείνουν μετέωρες όταν οι έρευνες θα στραφούν αλλού. Τίποτα όμως δεν θα είναι όπως πριν. Η απόρριψη, η μείωση, ο αποκλεισμός έκαναν τη δουλειά τους, επέφεραν τη ρήξη. Το μόνο που θα παραμείνει όρθιο είναι η ακλόνητη πεποίθηση του Σταύρου, που θα παλεύει αενάως με νύχια και με δόντια, πως οι άλλοι ευθύνονται για όλα.

Η παράσταση δίνεται με γοργούς ρυθμούς, σύντομες κινηματογραφικές σκηνές και υποσκηνές, και αστυνομικό ύφος. Ξεκινάει με μια εξαφάνιση και μέχρι το τέλος, η πλήρης διαλεύκανσή της, κρατά το κοινό σε συνεχή ένταση. Οι πρώτες σκηνές είναι τόσο συγκλονιστικές, που δεν υπάρχει περίπτωση να σας αφήσουν να πάρετε ανάσα. Πέρα όμως απ’ αυτό, κάνοντας ένα βήμα πιο μπροστά, μας δείχνει πόσο ασαφή μπορούν να είναι τα όρια μεταξύ ενοχής και αθωότητας, όπως και για το πώς ένα τυχαίο γεγονός που συμβαίνει σε έναν τόπο μπορεί να επηρεάσει ζωές και ν’ αλλάξει τη μοίρα κάποιων ανθρώπων.

Πολλά τα μηνύματα και οι συμβολισμοί στην παράσταση, πολλές και οι αλήθειες του έργου. Ακριβώς επειδή ο κόσμος μας είναι πολύπλοκος, η αλήθεια δεν είναι μία. Η αλήθεια δεν είναι απλή, διάφανη, μονοσήμαντη. Αποτελώντας μια νοητή “συνέχεια” του κυνηγιού μαγισσών, το έργο στέκεται στις προκαταλήψεις που αβασάνιστα δημιουργούνται απέναντι σε ανθρώπους οι οποίοι δεν ανταποκρίνονται στο «πολιτικώς ορθόν» που πιστεύουμε. Παρουσιάζει με γλαφυρό τρόπο τους κινδύνους που κρύβει ο φανατισμός, οι ψευδείς κατηγορίες και η παρείσφρηση στις προσωπικές ελευθερίες του άλλου.
Παράσταση ευθύβολη, άμεση και ρεαλιστική. Μια δυνατή εικόνα της ελληνικής πραγματικότητας με όλες τις παθογένειες, τις στρεβλώσεις, τις αντιφάσεις, το φθόνο, τον παραλογισμό, τα συμφέροντα που οι ξένοι υποκριτικά κατακρίνουν. Ο Έλληνας, σύμφωνα με το έργο, είναι άγριος σπόρος και όσο κι αν τον κατατρύχουν θα βρει μια δική του αμμουδιά. Εκεί, κάτω από τον ανελέητα καυτό αλλά και φιλόξενο ελληνικό ήλιο, θα περιμένει τους επόμενους τουρίστες, τα επόμενα θύματα, τους επόμενους κουτόφραγκους, τους επόμενους δυνάστες.

Από τις καλύτερες παραστάσεις νεοελληνικού έργου που έχω παρακολουθήσει τα τελευταία χρόνια. Κείμενο αιχμηρό, σταράτο, νευρώδες, ελλειπτικό και έξυπνο. Ερμηνείες αξέχαστες. Σκηνοθεσία για βραβείο. Με την αποκαλυπτική ματιά της Ελένης Σκότη οι τεχνικές εξουσίας, τα εργαλεία εξουσίας, οι ασταθείς, επικίνδυνες, αντιστρέψιμες, εύθραυστες σχέσεις μιας μικρής κοινωνίας παρουσιάζονται ανατριχιαστικά και ανάγλυφα. Μιας κοινωνίας που ψάχνει συνεχώς για αποδιοπομπαίους τράγους και άλλοθι για να καλύψει την ψευτιά, την υποκρισία και τα σκοτεινά αδιέξοδα των εθελόδουλων επιλογών της.
Η δράση βαδίζει επάνω στο τεντωμένο σκοινί μιας επικίνδυνης αφήγησης, δίχως να χάνει στιγμή την ευαίσθητη ισορροπία της. Η φρεσκάδα και η συνοχή ενισχύουν τη δυναμική της, με την ιστορία να φαντάζει ανεμοδαρμένο αλλά στέρεο σκαρί που κατορθώνει να βρει τον προορισμό του.

Βασικοί Συντελεστές

Ο «Άγριος Σπόρος» του Γιάννη Τσίρου είναι ένα έργο σκληρό, ένα κοινωνικό δράμα με πικρό χιούμορ στο παρακμιακό πλαίσιο ενός ελληνικού επαρχιακού τοπίου. Ένα τοπίο όπου η ανυπακοή σε διατάξεις και νόμους αποτελεί καθημερινή άσκηση επιβίωσης, όπου οι τυχόν κατηγορούμενοι δεν κατανοούν ποτέ με ακρίβεια τους λόγους για τους οποίους κατηγορούνται και όπου οι προκαταλήψεις μετατρέπουν μισές αλήθειες ή ενδείξεις σε ακράδαντα κατηγορητήρια. Το κείμενο αναδίδει μια ιδιόμορφη ποιητικότητα.
To σκηνικό του Γιώργου Χατζηνικολάου καλεί τον θεατή στο παιχνίδι της αποκάλυψης. Είναι ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα σοβαρό και ταυτόχρονα απέριττο. Συνδυάζει το καθημερινό με το συμβολικό. Η τοπιογραφία – τοιχογραφία του, φιλοτεχνημένη με λευκή κιμωλία στο μαύρο ταμπλό του σκηνικού, αποτελεί ένα αφηγηματικό συμπληρωματικό στοιχείο της παράστασης, με καθοριστικό ρόλο, που λειτουργεί και σαν αυτοτελής σύνθεση. Τα κοστούμια του λειτουργικά και σε συνάφεια με τους χαρακτήρες. Άψογη και η καλλιτεχνική διεύθυνση του ιδίου.

Οι φωτισμοί του Αντώνη Παναγιωτόπουλου επισημαίνουν εξαιρετικά τα λανθάνοντα νοήματα και τις υπόγειες αναφορές του έργου, δίνοντας ταυτόχρονα την αίσθηση εξωτερικότητας στη σκηνή.

Ο Στέλιος Γιαννουλάκης δίνει έμφαση και ανατρεπτικότητα στη δράση με τη μουσική του.
Άρτιο το Video του Σταύρου Συμεωνίδη.

Εξαιρετικός ο Ηλίας Βαλάσης ως αστυνομικός, ωριμότερος, ακόμα πιο ευσυνείδητος από κάθε άλλη φορά, πετυχαίνει μια θαυμάσια ερμηνεία. Μια υποκριτική έκπληξη, μια γκροτέσκα μηχανή εξουσίας.
Η Ντάνη Γιαννακοπούλου είναι ένα θείο πλάσμα επί σκηνής που παραπέμπει ευθέως σε ηρωίδα του Παπαδιαμάντη και του Ντοστογιέφσκι. Ένα κράμα παιδικότητας και άγιας κούρασης, μια αέρινη μορφή, μια αδυσώπητη καταγγελία. Συμπύκνωση ομορφιάς, πόνου και ζωής. Έξοχη!
Ο Τάκης Σπυριδάκης είναι ο Σταύρος. Αυτός ο θαυμάσιος ηθοποιός σκιτσάρει με μοναδικό τρόπο την καρικατούρα ενός Έλληνα που γνώρισε την αίσθηση της αδικίας. Αυτόνομος, πεισματικός, αυθεντικά χαμένος στο παράλογο του εαυτού του και της κοινωνίας. Η παρουσία του ενισχύει τη ζοφερή κατάσταση. Πολυδιάστατη ερμηνεία, προχωρημένη, ιδιότυπη, απόλυτα ρεαλιστική.
Με ένα φινάλε που είναι ανοικτό ή αμφίσημο, ο “Άγριος Σπόρος” του Γιάννη Τσίρου, σκηνοθετημένος από την Ελένη Σκότη, με ευστοχία, ευστροφία και πικρή αίσθηση του χιούμορ, είναι μια σύγχρονη τραγωδία, μία από εκείνες τις παραστάσεις που έχουμε ανάγκη, ειδικά στις μέρες μας. Μια παράσταση που δείχνει πως ο κόσμος μας δεν απέχει και πολύ από τον κόσμο της «Δίκης» του Κάφκα. Ο Μινώταυρος εξακολουθεί να υπάρχει, ο λαβύρινθός του επίσης -έστω και σε σύγχρονη μορφή- όπως και η μετέωρη απειλή που προοιωνίζεται έναν σκοτεινό κόσμο θυτών και θυμάτων, όπου οι ρόλοι εναλλάσσονται και όπου όλα γύρω μας είναι ερμητικά κλειστά σαν την καφκική Πύλη του Νόμου.
Ίσως δεν είναι διόλου τυχαίο που στον 21ο αιώνα, στις παρυφές των ανεπτυγμένων κοινωνιών, αναπτύσσονται κοινωνίες που απομονώνουν ανθρώπους την ίδια στιγμή όπου η Δύση αναψηλαφεί το παρελθόν της αντιλαμβανόμενη πως η εδραίωση των αξιών του Διαφωτισμού δεν είναι ούτε δεδομένη ούτε εύκολη.

ΑΓΡΙΟΣ ΣΠΟΡΟΣ – ΒΙΝΤΕΟ

Ταυτότητα παράστασης

“Άγριος Σπόρος” του Γιάννη Τσίρου

Σκηνοθεσία: Ελένη Σκότη
Καλλιτεχνική διεύθυνση – Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Χατζηνικολάου
Φωτισμοί: Αντώνης Παναγιωτόπουλος
Μουσική: Στέλιος Γιαννουλάκης
Φωτογραφίες: Δημήτρης Στουπάκης
Βοηθός σκηνοθέτη: Περίκλεια Χονδροπούλου
Video-trailer: Σταύρος Συμεωνίδης

Διανομή
Σταύρος: Τάκης Σπυριδάκης
Χαρούλα: Ντάνη Γιαννακοπούλου
Αστυνομικός: Ηλίας Βαλάσης

Πληροφορίες

Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Κυριακή, Δευτέρα και Τρίτη στις 9:15 μ.μ.

Σάββατο 6:00 μ.μ.

Τιμή εισιτηρίου: Κανονικό: 16, 00€

Φοιτητικό – Ανέργων κάθε Δευτέρα/Τρίτη: 10, 00€
Φοιτητικό – Ανέργων κάθε Κυριακή: 12, 00€
Διάρκεια: 105’
Χώρος: Κεντρική Σκηνή

Θέατρο “Επί Κολωνώ”

Ναυπλίου 12 και Λένορμαν 94, Κολωνός
Τηλ.: 2105138067

Στάση μετρό: Μεταξουργείο

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -