Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Ο επιβλητικός υπαίθριος χώρος του Ιερού Σπηλαίου της Αποκάλυψης, όπου ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος έγραψε την Αποκάλυψη, φιλοξενεί και φέτος το Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου.
Το Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου, αυτός ο ξεχωριστός καλλιτεχνικός θεσμός που μας φέρνει πιο κοντά στην ιδιαίτερη τέχνη της θρησκευτικής μουσικής, κλείνει φέτος τα 20 χρόνια του.
Μια χρονιά – ορόσημο για την εξέλιξή του με επιρροές από τα 100 χρόνια Μικρασιατικού ξεριζωμού αλλά και τις απώλειες των μεγάλων καλλιτεχνών μας Μίκη Θεοδωράκη και Βαγγέλη Παπαθανασίου, που δίνουν το έναυσμα για να θυμηθεί το κοινό το «φως» των δημιουργημάτων τους.
. Το Φεστιβάλ, που διαρκεί από την 1η έως τις 5 Σεπτεμβρίου 2022, διοργανώνεται από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Πάτμου, σε συνδιοργάνωση με τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φέτος, το ζητούμενο είναι το «Φως» και η Πάτμος είναι το πιο αντιπροσωπευτικό νησί φωτός, πολιτισμού και ήχων. Το νησί όπου το γαλάζιο και ο αέρας του Αιγαίου συνομιλούν με το ιερό τοπίο. Η μουσική ως «φως, ήχων και λέξεων», όπως είναι ο φετινός τίτλος του Φεστιβάλ, θα ενώσει και θα ταξιδέψει τους ακροατές σε μυσταγωγικά μονοπάτια και μελωδικά ηχοδρόμια.
Την καλλιτεχνική διεύθυνση του 20ου Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου μοιράζονται από κοινού οι καταξιωμένοι μουσικοί Δρ Σωτήρης Δεσπότης και Τάνια Σικελιανού.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο Δρ Σωτήρης Δεσπότης μιλά στο catisart.gr για τους στόχους του Φεστιβάλ, για τον πολιτισμό, την τέχνη, την παράδοση αλλά και για τη θρησκευτικότητα και την ελληνικότητα, δύο βασικά στοιχεία που τονίζει το Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου.
*
Κύριε Δεσπότη, είναι απαραίτητο και πόσο το «φως» από το Διεθνές Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου;
*Μία από τις ιδιότητες του «φωτός» είναι ότι όπου πέφτει αποκαλύπτει ιδιότητες προσώπων και καταστάσεων. Καθοδηγεί, δείχνοντάς μας, την έξοδο από την έννοια του «σκοτεινού δωματίου», οδηγώντας μας στην ελευθερία. Το «φως» του Διεθνούς Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου, ειδικότερα στην εποχή μας, είναι απαραίτητο γιατί πέρα από τα παραπάνω, αναθερμαίνει τη σκέψη και την ενσυναίσθηση, όσων κοινωνήσουν των γεγονότων του, μιας και μία ακόμη ιδιότητα του «φωτός» είναι η θερμότητα που μας παρέχει.
Η μνήμη του Μικρασιατικού ξεριζωμού τι μπορεί να προσφέρει στον σημερινό άνθρωπο και θεατή του Φεστιβάλ;
*Τίποτα δεν είναι αιώνιο. Τα πάντα ανατρέπονται πέραν των όσων έχουν σφραγιστεί από λέξεις όπως: τέχνη, πολιτισμός, πίστη, παράδοση.
Στην εποχή της ιντερνετικής εκτυφλωτικής σάρωσης μπορεί να βρεθεί χώρος για το «φως» του Μίκη Θεοδωράκη και του Βαγγέλη Παπαθανασίου;
*Η έννοια του κάλλους δεν κινδύνεψε ούτε θα κινδυνέψει από την οποιασδήποτε μορφής λαίλαπα που επισκέπτεται τον άνθρωπο. Είναι μπολιασμένη με τις δυνάμεις της ψυχής. Η μουσική των Θεοδωράκη και Παπαθανασίου αγγίζει και θέτει σε λειτουργία τις «συμπαθητικές χορδές» των ακροατών μιας και είναι προϊόν αξιών που οι δημιουργοί τους, μέσα από το έργο τους, περιγράφουν. Αξιών όπως ελευθερία και αγάπη. Πάντα θα υπάρχει χώρος για αυτές γιατί είναι μόνιμες ανάγκες του ανθρώπου.
Η μουσική ως «φως, ήχων και λέξεων» έχει τη δύναμη να φέρει ποιότητα στη ζωή μας;
*Δεν υπάρχει ζωή χωρίς μουσική. Ο ήχος από το πρώτο κλάμα του μωρού είναι η αρχή της ζωής. Και ο ήχος από το κλάμα του αποχαιρετισμού είναι το τέλος της εδώ ζωής. Σε όλο αυτό το επίγειο διάβα μας, αν η αρχή και το τέλος δηλώνεται από τον ήχο, είναι σαφές ότι οι επιλογές των ήχων που θα μας συντροφεύουν έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ποιότητας του τρόπου ζωής κάθε ανθρώπου. Ας αναλογιστούμε το βαθμό της αλλοίωσής μας που επιφέρει, εντελώς ξαφνικά, μια μελωδία που ένα ραδιόφωνο για λίγα δεύτερα μας χάρισε.
Ο μαέστρος διδάσκει ερμηνεία. Το Φεστιβάλ τι διδάσκει;
*Δύσκολη ερώτηση μιας και όλα όσα περικλείει και διδάσκει το φεστιβάλ είναι βιωματικά και, κυρίως, υποκειμενικά. Πρέπει να μετέχεις ως ερμηνευτής ή και ακροατής για να σου αποκαλυφθούν στην ολότητά τους τα όσα αυτό διδάσκει. Θα αναφέρω κάποιες έννοιες έστω και περιγραφικά: πολυπολιτισμικότητα, τέχνη, ισότητα, διαχρονικότητα, συνδημιουργία. Έρχου και ίδε, θα έλεγα για να είμαι ειλικρινής μαζί σας μιας και το βίωμα πολλές φορές δεν χωρά σε λέξεις. Είναι Φως ήχων και λέξεων.
Ο ρόλος του μαέστρου – εμψυχωτή πόσο απαραίτητος είναι σήμερα;
*Ανέκαθεν ο ρόλος του καθοδηγητή -μιας και ο μαέστρος καθοδηγητής είναι- ήταν αποκαλυπτικός και απαραίτητος. Πόσω μάλλον σήμερα που η τεχνολογική επανάσταση προσφέρει με ιδιαίτερη ευκολία μεγάλη ποικιλία ερεθισμάτων – προκλήσεων σε όλους μας, ο ρόλος του μαέστρου – εμψυχωτή θα εμπνεύσει και θα παρουσιάσει την αλήθεια αυτού που κρύβεται πίσω από αυτό που φαίνεται. Αυτό δεν κάνει και ο μαέστρος στη μουσική; Αποκαλύπτει όσα οι νότες περιγράφουν. Νοηματοδοτεί, εμπνέει προσφέροντας το όραμα της επιτυχημένης ερμηνείας – ζωής.
Το μουσικό όργανο «Φεστιβάλ Πάτμου» έχει κάποιες ιδιαιτερότητες;
*Ένα ελληνικό νησιωτικό μουσικό θρησκευτικό φεστιβάλ που τονίζει δύο βασικά στοιχεία: θρησκευτικότητα και ελληνικότητα. Δύο έννοιες που προσδιορίζουν ότι μελήματα του φεστιβάλ είναι να παρουσιαστούν άγνωστες πτυχές της ελληνικής δημιουργίας και η σχέση τους με την παγκόσμια μουσική σκηνή μιας και είναι και διεθνές μουσικό φεστιβάλ.
Πόσο επικίνδυνα είναι τα φάλτσα και οι παραφωνίες που ακούμε στη σημερινή κοινωνία;
*Επικίνδυνα όσο εμείς τους δώσουμε αξία. Η γνώση της ιστορικής μας ταυτότητας και η επίγνωση των στόχων του προορισμού μας αδυνατίζει κάθε μορφή φάλτσου και παραφωνίας.
Ένας ταπεινός υπαίθριος χώρος όπως αυτός του Σπηλαίου της Αποκάλυψης πώς μπορεί να συναγωνιστεί αντίστοιχους χώρους χολιγουντιανών προδιαγραφών;
*Δεν είναι ο τόπος αλλά ο τρόπος. Η επιτυχημένη ερμηνεία σχετίζεται άμεσα με τη δημιουργία καταστάσεων στην ψυχή ερμηνευτή και ακροατή. Ο χώρος είναι το κτηριακό περιτύλιγμα του γεγονότος. Στην περίπτωση δε της Πάτμου ο κανόνας έχει την εξαίρεσή του. Η ιερότητα του νησιού, όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι, με συγκλονίζει και κάθε καλλιτεχνία βιώνεται με πιο έντονο τρόπο.
Ποιος είναι ο προσωπικός σας στόχος φέτος για το Φεστιβάλ της Πάτμου;
*Η δημιουργία μιας ενδιαφέρουσας ηχοπαλέτας μέσα από την οποία θα τιμηθούν όπως πρέπει τα διακόσια χρόνια από την εθνική μας παλιγγενεσία, τα εκατό χρόνια από τον μικρασιατικό ξεριζωμό, τα είκοσι χρόνια λειτουργίας του Διεθνούς Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου και το έργο των Θεοδωράκη και Παπαθανασίου, που προ ολίγον μηνών έφυγαν από κοντά μας.
Ένας στόχος ιδιαιτέρως σημαντικός μιας και στην ουσία η επίτευξή του τονίζει τη σπουδαιότητα του ελληνικού πνεύματος και πολιτισμού στην ιστορία του πλανητικού μας χωριού. Ένα κοινό όραμα όλων των κατοίκων της Πάτμου, όπως εκφράζεται μέσω των εκλεκτών τους εκπροσώπων, του δημάρχου κυρίου Πέντε και του αντιδημάρχου Παιδείας και προέδρου του Πνευματικού Κέντρου Δήμου Πάτμου κυρίου Κουτούζου.
Σας ευχαριστώ πολύ, κύριε Δεσπότη.
*Κι εγώ σας ευχαριστώ!
∼•∼
Διαβάστε επίσης:
Το 20ο Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου γιορτάζει υπό το «Φως ήχων και λέξεων»
Δρ Σωτήριος Δεσπότης. Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου
