Του Παναγιώτη Μήλα
Μιλώντας το καλοκαίρι του 2021 με την Μαρία Καραγεώργου μου είχε πει ότι στην περίοδο της καραντίνας κέρδισε το ευφάνταστο ταξίδι του να μη σταματάς αυτό που αγαπάς.
Και πράγματι αυτό έκανε η Μαρία: Δημιούργησε και ολοκλήρωσε το νέο της έργο με τον τίτλο «Ο Χορός της Ανησυχίας».
Έχοντας λοιπόν ένα ανοιχτό ραντεβού συναντηθήκαμε και μιλήσαμε για την παράσταση και για την πορεία της στο χώρο των τεχνών.
***
*Μαρία, πού γεννήθηκες, από πού κατάγεσαι και πού έζησες τα παιδικά σου χρόνια;
-Γεννήθηκα στην Αθήνα και μεγάλωσα στο Ίλιον. Η καταγωγή των παππούδων μου είναι από τη Λαμία (Πύργος Υπάτης), τη Λακωνική Μάνη και την Κεφαλονιά.
*Ποιες είναι οι πιο αγαπημένες αναμνήσεις από την παιδική σου ηλικία;
-Να τραγουδάμε όλοι μαζί τα Χριστούγεννα γύρω από το δέντρο, τους δικούς μου να μου φωνάζουν να βγω από το νερό στον Κάλαμο ενώ …έχω μουλιάσει, τη γιαγιά μου να φτιάχνει λαλάκια, τους γονείς μου να μας φέρνουν «Αστερίξ» κάθε Παρασκευή απόγευμα το καλοκαίρι στις διακοπές με τη γιαγιά και τον παππού. Να παίζω με την αδερφή μου «σκύλο-γάτα» και κάστρα και πολιορκητές στα χαλιά, να τραγουδάω στους δικούς μου όπερα (στα ψέματα) και να το αντέχουν. Δεν ξεχνώ τις διακοπές στο χωριό τότε που μπορούσαμε να γυρνοβολάμε χωρίς ωράριο μέχρι το πρωί κουβαλώντας το κασετόφωνο, να παίζω λάστιχο, να πηγαίνουμε στο τσίρκο…
*Ποια ήταν η πρώτη παράσταση που παρακολούθησες στη ζωή σου; Τι σου τη θυμίζει;
-Όταν ήμουν δημοτικό, οι γονείς μας, μας πήγαιναν με την αδερφή μου σε πολλές παιδικές παραστάσεις. Ίσως η πρώτη παράσταση που θυμάμαι να ήταν το «Τύμπανο, τρομπέτα και κόκκινα κουφέτα» στο Θέατρο Πόρτα. Είχαμε αγοράσει την κασέτα και ακούγαμε συνέχεια το έργο. Θυμάμαι ακόμα τα τραγούδια της παράστασης.
Η παράσταση όμως που με σημάδεψε και που με έκανε να θέλω να ασχοληθώ με το θέατρο ήταν το «Καλντερόν» του Πιέρ Πάολο Παζολίνι στο Εθνικό Θέατρο. Με είχε πάει η αγαπημένη κυρία Μαρία (οικογενειακή φίλη που είχαμε ιδιαίτερη σύνδεση και αδυναμία) από κάτι εισιτήρια της Εργατικής Εστίας.
Θυμάμαι το θέατρο ήταν γεμάτο κι εγώ είχα κάτσει στα σκαλιά (ήταν νομίζω στην Πειραματική Σκηνή). Το έργο ήταν ένα μανιφέστο, οι ερμηνείες καταπληκτικές, ρούφαγες το κάθε δευτερόλεπτο και ξεσηκωνόσουν. Στο τέλος έπαιξε το «From her to eternity» του Nick Cave και εκεί νομίζω ότι απλά βρισκόμουν σε έκσταση.
Όταν γυρνούσαμε με το λεωφορείο η κυρία Μαρία με ρώτησε αν μου άρεσε κι εγώ δεν μπορούσα να μιλήσω από τη συγκίνηση.
*Ποιοι δάσκαλοι σου διεύρυναν τους ορίζοντες;
-Η πρώτη μου δασκάλα στο Contact Improvisation και πολύ στενή φίλη Τερέζ Βαντάμ, ο Γιώργος Μπακαλός, δάσκαλος μου στο σωματικό θέατρο και ο Κώστας Γάκης, δάσκαλος μου στην υποκριτική.
*Τι έμαθες από τις μέχρι τώρα συνεργασίες σου στον χώρο της τέχνης;
– Ότι το σημαντικότερο πράγμα είναι ο σεβασμός, η συνέπεια και η ευγένεια.
Ότι μόνο μέσα από την ομαδικότητα φωτίζονται οι ιδιαιτερότητες του καθενός.
Ότι η σοφία της ουσιαστικής τέχνης έγκειται στην απλότητα και στην έλλειψη εξουσίας.
Έμαθα να φεύγω από ό,τι δεν με εκφράζει. Για μένα είναι πιο σημαντικές οι ισότιμες, υγιείς σχέσεις στα πλαίσια μιας συνεργασίας, ακόμη και με το κόστος να μείνω στην αφάνεια.
*Το θέατρο και γενικά οι τέχνες είναι και μέσο θεραπείας;
-Φυσικά. Οι τέχνες είναι ο πιο εξευγενισμένος τρόπος εξέλιξης του ανθρώπου και αυτό γιατί φαινομενικά δεν έχουν απολύτως κανέναν λόγο ύπαρξης.
*Πότε ένιωσες την μεγαλύτερη συγκίνηση ή απογοήτευση όταν έπεσε η αυλαία;
-Νομίζω στην πρεμιέρα και στην τελευταία παράσταση της «Λάβας».
*Πώς θα ήθελες να δεις την ευρύτερη οικογένεια του πολιτισμού;
-Το βασικότερο σε αυτή τη χρονική περίοδο είναι να βρεθεί ένας τρόπος να δημιουργούμε με μια σχετική ησυχία. Όταν τα γύρω από την πρόβα (social, κανονίσματα, δημόσιες σχέσεις, οικονομικά κανονίσματα, διαφήμιση) φτάνουν να καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο από την ίδια την πρόβα, υπάρχει θέμα. Φυσικά όλα αυτά δίνουν ένα θετικό πρόσημο στην αξία που δίνει κανείς μετά στα πράγματα, αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να καταβάλλεται τόσος κόπος. Αυτό οδηγεί σταδιακά σε κούραση, έκπτωση και πολλές φορές εγκατάλειψη της τέχνης. Όταν ο καλλιτέχνης γίνεται έμπορος του εαυτού του για να καταφέρει να κάνει αυτό που αγαπά, ξεζουμίζεται ή αναγκάζεται να αλλάξει επάγγελμα.
Θα ήθελα στον πολιτισμό να υπάρχουν οι υποδομές, έτσι ώστε ο καλλιτέχνης να ασχολείται με τη δημιουργία του κυρίως και να μην αναλαμβάνει 100 ρόλους ταυτόχρονα. Θα έπρεπε να υπάρχει ο κάθε άνθρωπος για την κάθε δουλειά. Αυτό δυστυχώς συμβαίνει μόνο σε μετρημένες παραστάσεις, εκθέσεις κτλ. Υπάρχουν πολύ σημαντικοί ζωγράφοι που δεν εκθέτουν ποτέ για παράδειγμα, βιβλία που δεν εκδίδονται και πάει λέγοντας. Ο καλλιτέχνης αναγκάζεται να αυτοχρηματοδοτείται και να αυτομανατζάρεται και αυτό πρέπει να αντικατασταθεί από μία διαφορετική υποδομή που προάγει πιο ανθρώπινα και ισορροπημένα την τέχνη.
*Ποιο είναι το δημιουργικό σου όνειρο για το μέλλον;
-Συνήθως δεν έχω δημιουργικά όνειρα. Απλά προκύπτουν. Νομίζω να συνεχίσω να παντρεύω το θέατρο με τον χορό και το γράψιμο. Να δώσω μια διαφορετική διάσταση στο τάνγκο μέσα από την προσέγγιση αυτή.
*Ο περιορισμός στην περίοδο της πανδημίας, παρότι ασύμβατος με την «ελευθερία» που κάθε τέχνη υπηρετεί, υπάρχει περίπτωση να λειτουργήσει ως ισχυρό κίνητρο για διερεύνηση άλλων τρόπων ή μορφών έκφρασης;
-Σίγουρα. Κάθε περιορισμός γεννάει νέες ευφάνταστες ιδέες.
*Στη συζήτηση που είχαμε το καλοκαίρι μου μίλησες για το νέο σου έργο που έχει τον τίτλο «Ο Χορός της Ανησυχίας». Σε αυτό «παντρεύεις» το χορό, τη ζωγραφική, τη μουσική και την ποίηση. Πώς συνδέεις αυτές οι τέσσερις τέχνες;
-Έγραψα τον «Χορό της Ανησυχίας» τον Δεκέμβριο του 2019, πρωτοπαίχτηκε τον Μάρτιο του 2020 για δύο μόνο παραστάσεις και ακολούθησε η πρώτη καραντίνα. Το έργο ήταν προφητικό, μιας και εδώ και δυο χρόνια ανησυχούμε για το αν και πότε θα ξαναανέβει.
Η ποίηση του Φερνάντο Πεσσόα παίρνει μορφή μέσα από τον χορό, τη ζωγραφική και τη μουσική. Ο Πεσσόα υπέγραφε με πολλές διαφορετικές προσωπικότητες. Στο έργο αυτό βλέπουμε τρεις εκδοχές του Πεσσόα και τρεις διαφορετικές τέχνες που όμως εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό. Να μεταφέρουν στο θεατή τα λόγια από τα ποιήματα του Αλμπέρτο Καέιρο και του βιβλίου της Ανησυχίας. Μέσα στα ερωτήματα και τις απαντήσεις που δίνει ο Πεσσόα, έχω γράψει κάποια κείμενα που σε μορφή διαλόγων, είτε μονολόγων προβάλλουν τα ερωτήματα αυτά στο τώρα.
*Τι σε ώθησε στην επιλογή αυτού του έργου;
-Η εκπομπή «Πού πάει η μουσική όταν δεν την ακούμε πια» του Μενέλαου Καραμαγγιώλη που τυχαία άκουσα στο ραδιόφωνο την Κυριακή πριν από την πρεμιέρα μας στη «Λάβα», τον Νοέμβριο του 2018 και είχε θέμα το βιβλίο της ανησυχίας του Φερναντο Πεσσόα. Άκουγα την εκπομπή κι έλεγα ότι το επόμενο έργο θα ήθελα να είναι βασισμένο σε αυτό το βιβλίο.
Μετά από έξι ημέρες, αμέσως μετά την πρεμιέρα της Λάβας, το δώρο του φίλου μου του Σωτήρη ήταν το Βιβλίο της Ανησυχίας!
*Στη διάρκεια της προετοιμασίας της παράστασης, σου γεννήθηκαν ερωτήματα που δεν τα είχες όταν έγραφες το κείμενο;
-Ναι. Συνέχεια μου γεννιούνται. Νομίζω ότι αυτός είναι και ο στόχος του έργου άλλωστε.
Σήμερα, μια βδομάδα πριν την πρεμιέρα, την ώρα της πρόβας απαντούσαμε σε νέα ερωτήματα με τους συνεργάτες μου, τα οποία άλλαξαν λίγο μία σκηνή. Δεν υπάρχει τίποτα πιο δημιουργικό από αυτό. Το να κρατάει το έργο τη ζωντάνια του.
*Ποια στοιχεία του έργου θέλεις να υπογραμμίσεις στην παράσταση; Τι θα ήθελες να δώσεις στον σημερινό θεατή;
-Δεν ξέρω. Για μένα αυτό που σκέφτομαι είναι κλείνω τα μάτια και να μη σκέφτομαι. Όποιος στέκεται στον ήλιο και κλείνει τα μάτια, αρχίζει να μην ξέρει τι είναι ο ήλιος και να σκέφτεται πολλά πράγματα, όλο ζέστη.
Αλλά ανοίγει τα μάτια και βλέπει τον ήλιο, και πια δεν μπορεί να σκέφτεται τίποτα, γιατί το φως του ήλιου αξίζει πιότερο απ’ τις σκέψεις όλων των φιλοσόφων και των ποιητών μαζί. Το φως του ήλιου δεν ξέρει τι κάνει γι’ αυτό και δεν σφάλλει ποτέ και είναι καλό και κοινό για όλους.
Ο θεατής μας θα ήθελα να απολαύσει την παράσταση σαν να βλέπει έναν αγαπημένο πίνακα ή ένα αγαπημένο τοπίο και να αναστοχαστεί πάνω στις καθημερινές, αυτοματοποιημένες δράσεις του μετά την παράσταση.
*Μαρία, σε ευχαριστούμε για όσα μοιράστηκες μαζί μας και σου ευχόμαστε καλή επιτυχία σε όσα κάνεις.
-Κι εγώ ευχαριστώ το Catisart για τη φιλοξενία.
«Ο Χορός της Ανησυχίας» της Μαρίας Καραγεώργου επιστρέφει για 4 παραστάσεις
