Του Παναγιώτη Μήλα
[email protected]
Πολλές φορές τα παιδιά που φέρουν το βαρύ επώνυμο του πατέρα τους κάνουν βήματα σημειωτόν στο δικό τους δρόμο. Ειδικά όταν και οι δύο γονείς βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων και διακρίσεων, τότε τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα. Αυτό συνέβη με τα παιδιά του Γιάννη και της Ρένας Λάμψα. Εκείνος κορυφαίος δημοσιογράφος. Εκείνη πρωτοπόρος του φεμινιστικού κινήματος. Χαρακτηριστικό και των δύο ήταν ότι «δεν έφτιαξαν ομάδα» με τις τρεις κόρες τους, Καρίνα, Πωλίνα και Μάντυ. Προτίμησαν να τις αφήσουν να ανοίξουν μόνες τους τα φτερά τους και να πετάξουν όσο πιο ψηλά μπορούσαν. Έτσι και έγινε. Κάθε μία διεκδίκησε το μέγιστο και πέτυχε να απογειωθεί…
Πριν από λίγο καιρό, βλέποντας τα εξαιρετικά δείγματα της δουλειάς της Μάντυς Λάμψα στο Facebook, σκέφτηκα να της ζητήσω να κάνουμε μια συζήτηση πιστεύοντας ότι κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ χρήσιμο για τα παιδιά εκείνα που χαράζουν τώρα τον προσωπικό τους δρόμο. Η εμπειρία που έχει η Μάντυ σίγουρα θα είναι σημαντική.
Αρχικά αναζήτησα το βιογραφικό της για να έχω μια πιο πλήρη εικόνα της. Η Μάντυ πήρε την τύχη στα χέρια της από πολύ νωρίς. Ξεκίνησε με βασικές σπουδές στη Γενεύη. Αργότερα σπούδασε στη Σχολή Βακαλό. Κατόπιν στο Παρίσι συμπλήρωσε τις σπουδές της στις γραφικές τέχνες στην «Ecole Superieure des Arts Modernes». Στη συνέχεια και για πολλά χρόνια ασχολήθηκε δραστήρια σε θέματα υποστήριξης προσφύγων και θυμάτων σωματεμπορίας, ιδίως σε ό, τι αφορά την προστασία παιδιών και κακοποιημένων γυναικών.
Προσέφερε εθελοντική εργασία σε ελληνικό ορφανοτροφείο και στην οργάνωση «Δρόμοι Ζωής», που έχει να κάνει με την υποστήριξη μελών της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης τα οποία ζουν στην Αθήνα. Ήταν υπεύθυνη του προγράμματος «Νεφέλη» (για τα παιδιά των προσφύγων) και διοικητική υπεύθυνη του προγράμματος «Ναυσικά» (Ξενώνας Προσφύγων Αιτούντων Άσυλο και Θυμάτων Σωματεμπορίας). Από το 2005-2009 εργάστηκε στο Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης, αρχικά ως υπεύθυνη καταφυγίων και στη συνέχεια ως διευθύντρια. Από το 2010 έως το 2012 ήταν σύμβουλος του υπουργού Προστασίας του Πολίτη για θέματα Σωματεμπορίας, και στη συνέχεια, σύμβουλος του υπουργού Ανάπτυξης σε ζητήματα που αφορούν τους πολίτες, αλλά και τα προβλήματα του κέντρου της Αθήνας.
Έχει παρακολουθήσει εκπαιδευτικά σεμινάρια με επίκεντρο την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων σε Ελλάδα και Ευρώπη. Σεμινάρια για τις νέες τεχνολογίες, τις δράσεις για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης εμπορίας παιδιών. Επίσης σεμινάριο για τις βασικές αρχές προστασίας προσφύγων και τους κώδικες δεοντολογίας. Τέλος, συμμετείχε στη διαδραστική συνάντηση εργασίας φορέων με θέμα τη βία στην οικογένεια και την πρόληψη – αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων στην περιοχή της Μεσογείου.
Από το 2013 η Μάντυ Λάμψα άρχισε την αμιγώς καλλιτεχνική της δραστηριότητα. Από εκείνη τη χρονιά άρχισε να ασχολείται με την κατασκευή καλλιτεχνικού κοσμήματος.
Συναντηθήκαμε ένα απόγευμα στο κέντρο της Αθήνας, στον κήπο του Νομισματικού Μουσείου, σε ένα περιβάλλον που θύμιζε λιγάκι τους κήπους της Σίφνου. Εκεί συζητήσαμε για το έργο της, λίγες μέρες πριν φύγει για το αγαπημένο της νησί. Κλείνοντας, θα ήθελα να γράψω ότι αναζήτησα αρχικά το βιογραφικό της Μάντυς Λάμψα για να σχηματίσω μια εικόνα για αυτήν. Μετά τη συνάντησή μας ωστόσο, μπορώ να πω ότι το ψυχρό βιογραφικό δεν απέδιδε ούτε στο ελάχιστο την ακτινοβόλα πραγματική εικόνα που είχα μπροστά μου. Ήμουν τυχερός λοιπόν που γνώρισα από κοντά μια άξια γυναίκα και καλλιτέχνιδα, έναν άνθρωπο της προσφοράς.
Διαβάστε τη συνέντευξη.
Θα ήθελα να μας πείτε κάποιες αναμνήσεις από τα παιδικά σας χρόνια.
* Τα παιδικά μου χρόνια, αν μπορούσα να τα περιγράψω, θα τα χώριζα σε κομμάτια, λόγω της φυγής της οικογένειάς μου από την Ελλάδα στα χρόνια της δικτατορίας. Ήταν πάντως αρκετά δύσκολα για μένα, έμαθα όμως πολλά και πολλά χρόνια μετά συνειδητοποίησα ότι από τη ζωή μου, αυτό που με ενδιαφέρει να κρατάω, είναι αυτά που μαθαίνω. Η καλύτερη παιδική μου ανάμνηση είναι η αίσθηση ελευθερίας που είχα όταν έτρεχα με το ποδήλατό μου. Η ελευθερία ήταν ό, τι σημαντικότερο για μένα και ευγνωμονώ γι’ αυτό τους γονείς μου που το σεβάστηκαν.
Από πού είναι η καταγωγή σας;
* Η καταγωγή μου είναι από την Αθήνα. Η οικογένεια της μητέρας μου καταγόταν από την Αλεξάνδρεια. Είμαστε τρεις αδελφές, με πολύ δυνατό σύνδεσμο μεταξύ μας, ασχέτως αν είμαστε τελείως διαφορετικοί χαρακτήρες. Μεγάλη επιρροή στη ζωή μου άσκησε ο πατέρας μου, από τον οποίο έμαθα πάρα πολλά. Κάναμε ατελείωτες συζητήσεις για κοινωνικά, πολιτικά, φιλοσοφικά και θρησκευτικά θέματα. Επίσης, βλέποντας στη συνέχεια συμπεριφορές ανθρώπων, συνειδητοποίησα ότι δεν ακούστηκε ποτέ από το στόμα του πατέρα μου, παρά το γεγονός ότι σε όλη του τη ζωή δούλεψε φοβερά σκληρά, η φράση που πολλοί γονείς λένε: «Εγώ που έκανα τόσα για σας, ή εγώ που κουράστηκα» κ.λπ. Στη μητέρα μου πάλι, μου άρεσε το γεγονός ότι δεν ήταν καταπιεστική, δεν ασχολείτο με λεπτομέρειες, αλλά την ενδιέφεραν τα πιο σημαντικά πράγματα, δεν ήταν κουτσομπόλα και (σπάνιο για γυναίκα) δεν είχε νευρώσεις, ήταν πολύ ήρεμος άνθρωπος.
Πού σπουδάσατε και τι;
Ποιους δασκάλους θυμάστε για όσα σας προσέφεραν;
* Στη Γενεύη, είχα για κάποια χρόνια έναν πολύ ξεχωριστό δάσκαλο, τον Laedrach. Ήταν ένας άνθρωπος που εκτός των μαθημάτων, δίδασκε πολλά άλλα πράγματα, όπως τι δυνατότητες έχει ο κάθε άνθρωπος, πώς μπορεί να τις ανακαλύψει και να τις αναπτύξει. Ο ίδιος ήταν πολυτεχνίτης, έφτιαχνε ξύλινα παιχνίδια για τα εγγόνια του και ζωγράφιζε πολύ ωραία. Σου έδινε την εντύπωση ότι δεν υπήρχε πράγμα που δεν μπορούσε να κάνει. Σημαντικός σταθμός επίσης για μένα υπήρξε ο Δανιήλ Γουναρίδης, ένας καθηγητής μου στη Σχολή Βακαλό, ζωγράφος, που με βοήθησε να ανακαλύψω την αγάπη και το ταλέντο για την τέχνη. Με βοήθησε να αναπτύξω τις ικανότητές μου.
Πότε αρχίσατε να συμμετέχετε σε δράσεις προσφοράς προς τους συνανθρώπους μας;
* Όταν ήμουν 20 ετών, με την παρότρυνση μιας φίλης, άρχισα να πηγαίνω σε ένα ορφανοτροφείο, όπου δίδασκα ζωγραφική στα παιδιά. Τότε ανακάλυψα πόσο ωραίο είναι το αίσθημα της προσφοράς, και φαίνεται ότι αυτό αποθηκεύτηκε στα αρχεία της μνήμης μου, για να βγει χρόνια μετά. Το γεγονός ότι είχα πάντα μια εσωτερική αναζήτηση και η ανάγκη της προσφοράς με ώθησαν να μπω στο χώρο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Ξεκίνησα από τους «Δρόμους Ζωής». Ήταν μια προσπάθεια εθελοντών να διδάξουν και να βοηθήσουν με όποιο τρόπο μπορούσαν παιδιά της μουσουλμανικής μειονότητας που ζούσαν στο Γκάζι. Δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου χρήματα, γι’ αυτό και οι δράσεις ήταν περιορισμένες. Όμως ήταν η πιο αγνή Οργάνωση που έτυχε να γνωρίσω.
Τι ακολούθησε μετά την πρώτη σας εμπειρία;
* Ακολούθησαν δύο προγράμματα για τα οποία ήμουν υπεύθυνη. Το «Νεφέλη», για τα παιδιά των προσφύγων που φιλοξενούσε η οργάνωση «Γιατροί του Κόσμου». Υπήρχε ένας χώρος που έκανε χρέη παιδικού σταθμού. Εθελοντές απασχολούσαν τα παιδιά με μαθήματα, ζωγραφική και παιχνίδι. Επίσης οργανώναμε εκδρομές και επισκέψεις σε πάρκα και μουσεία. Τα παιδιά αυτά είχαν ιδιαιτερότητες και πολλά προβλήματα και σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει κανείς να φανταστεί έναν… φυσιολογικό παιδικό σταθμό. Η «Ναυσικά», που ακολούθησε, ήταν ο ξενώνας προσφύγων, μεγάλης χωρητικότητας, που συνήθως φιλοξενούσε ταυτόχρονα πολλά διαφορετικά προγράμματα.
Τι τους παρείχε η Οργάνωση;
* Η Οργάνωση τους παρείχε στέγη, τροφή, ιατρική περίθαλψη και ό, τι άλλο μπορούσε στο μέτρο των δυνατοτήτων της. Εκεί είχα οργανώσει με μια ομάδα εθελοντών μαθήματα Ελληνικών και Αγγλικών, για όσους ενδιαφέρονταν. Την εποχή που ήμουν εκεί ήταν ο πόλεμος του Ιράκ και ερχόντουσαν πολλοί πρόσφυγες από αυτή τη χώρα. Επίσης είχαμε ένα πρόγραμμα για βαριά τραυματισμένα παιδιά από τον πόλεμο που έφθαναν στην Ελλάδα για χειρουργείο ή νοσοκομειακή περίθαλψη.
Ένα τομέας με τον οποίο ασχοληθήκατε ήταν και αυτός των γυναικών.
* Ακριβώς, πρόκειται για το Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης. Η συγκεκριμένη Οργάνωση έδωσε αγώνα, για όσα χρόνια άντεξε οικονομικά, υποστηρίζοντας τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας και σωματεμπορίας. Για τις γυναίκες αυτές υπήρχε τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης από ψυχολόγους. Σε περίπτωση που οι ίδιες το ζητούσαν, τις έβλεπαν και από κοντά. Υπήρχε κι ένα καταφύγιο για τις γυναίκες που δεν είχαν στέγη. Στη συνέχεια, το καταφύγιο στέγαζε κυρίως θύματα σωματεμπορίας. Δεν θα ήθελα να επεκταθώ εδώ στο κεφάλαιο σωματεμπορίας, αυτά που έχω δει και έχω ακούσει δείχνουν το πιο σκληρό πρόσωπο του ανθρώπινου είδους, που μπορεί να γίνει το χειρότερο κτήνος.
Μέσα από τη δράση σας ήρθατε σε επαφή και με πρόσφυγες. Ποια είναι η πρώτη σας εκτίμηση;
* Μία μόνο λέξη: Απελπισία. Άνθρωποι απελπισμένοι, συνήθως τελείως αμόρφωτοι, χωρίς δυνατότητες και εφόδια για τη ζωή, ψυχές που δεν έχουν αξία για κανέναν. Μπαλάκια που πετιούνται από δω και από κει. Υπήρχαν όμως και τα ανήλικα θύματα των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών. Παιδιά, για τα οποία ματώνει η καρδιά σου, γνωρίζοντας ότι εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων, δεν έχουν πολλές πιθανότητες για σωστή, ισορροπημένη εξέλιξη.
Ποια είναι η άποψή σας για τα ανθρώπινα δικαιώματα;
* Δυστυχώς, όσο περισσότερο ασχολείσαι με αυτά, τόσο περισσότερο διαπιστώνεις πόσο καταπατημένα είναι. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τη βία στην οικογένεια. Καθημερινό, μεγάλου εύρους φαινόμενο, όπως ανακαλύπτουν όσοι ασχολούνται με «θύματα». Συχνά, αλλά όχι πάντα, είναι φαινόμενο που συναντάται σε χαμηλά οικονομικά και κοινωνικά στρώματα. Συχνά, οι γυναίκες αδυνατούν να αντιδράσουν δυναμικά και υπομένουν αρρωστημένες καταστάσεις με την ελπίδα ότι κάτι θα αλλάξει.
Πιστεύετε ότι οι πολίτες πρέπει να είμαστε πολιτικοποιημένοι;
* Δεν μπορεί ένας πολίτης να μην ασχολείται ή να μην ενδιαφέρεται με την πολιτική, είναι μέρος της ζωής μας. Ζούμε σε μια εποχή που βομβαρδιζόμαστε με πολλή «ενημέρωση» η οποία όμως χρειάζεται σωστή διασταύρωση και αξιολόγηση. Η ενημέρωση βοηθά στη σωστότερη κρίση και, κατά συνέπεια, σε σωστότερες αποφάσεις για τη ζωή μας. Προσωπικά, θέλω πάντα να είμαι ενήμερη, κρατώντας όμως κάποια αποστασιοποίηση, ώστε να μη γίνομαι εμπαθής. Νεότερη ήμουν πιο εμπαθής, αλλά στη συνέχεια κατάλαβα ότι είναι δείγμα ωριμότητας να έχεις μια αποστασιοποίηση, γιατί αυτό βοηθά την κρίση σου.
Σας έχει επηρεάσει η κρίση, και πόσο;
* Σαφώς με έχει επηρεάσει η κρίση, τόσο σε πρακτικό επίπεδο, όσο και στην ψυχολογία μου, και στον τρόπο που βλέπω τα πράγματα. Νομίζω ότι είναι καλό να μπορέσουμε να αντλήσουμε μαθήματα από την κρίση.
Είστε αισιόδοξη;
* Έχω την τάση να είμαι υπερβολικά αισιόδοξη, πολύ συχνά όμως διαπιστώνω εκ των υστέρων ότι η αισιοδοξία μου δεν είναι ρεαλιστική. Η αισιοδοξία βοηθά στο να μπορείς να ρισκάρεις και να κάνεις υπερβάσεις στη ζωή, αρκεί τα βήματά σου να είναι όσο γίνεται καλά ζυγισμένα. Χρειάζεται και σε αυτό ισορροπία, όπως και σε όλα στη ζωή.
Πότε, πώς και γιατί άρχισε η ενασχόλησή σας με το κόσμημα;
* Παρόλο που έκανα καλλιτεχνικές σπουδές, για πολλά χρόνια στη ζωή μου ασχολήθηκα με άλλα αντικείμενα. Επειδή όμως «ο δολοφόνος γυρίζει πάντα στον τόπο του εγκλήματος», ο κύκλος της ζωής μου με έφερε πάλι προς τα εκεί. Με το κόσμημα άρχισα να ασχολούμαι ερασιτεχνικά στην αρχή, στην πορεία πιο σοβαρά, και τώρα πια είναι η επαγγελματική μου δραστηριότητα. Είναι αυτό που αγαπώ, είμαι εγώ. Ο σχεδιασμός έρχεται αυθόρμητα, όταν κοιτάζω τα υλικά που έχω μπροστά μου. Πηγή έμπνευσης οι ημιπολύτιμες πέτρες που λατρεύω. Τα περισσότερα κοσμήματα είναι διαφορετικά μεταξύ τους, με κουράζει η επανάληψη. Πιστεύω στις ευεργετικές ιδιότητες των λίθων, θεωρώ τις πέτρες μαγικές και ζωντανές. Σκέφτομαι ότι αφού δίνουν σε μένα τόση ενέργεια, σίγουρα θα δίνουν και στους άλλους.
Στο Facebook είδα φωτογραφίες σας με ένα πανέμορφο σκυλάκι, τη Ρόζυ, θα ήθελα να μας πείτε την εμπειρία σας με τα κατοικίδια.
* Ο έρωτας της ζωής μου. Από παιδί λάτρευα τα ζώα, σε σημείο που ο πατέρας μου έλεγε πως αν με άφηνε, θα έκανα το σπίτι ζωολογικό κήπο. Πάντα είχαμε (και είχα) κατοικίδια. Για μένα, τα ζώα είναι απαραίτητο στοιχείο της ζωής, όπως τα δέντρα και η φύση, το νερό, η πέτρα που μας παρέχει στέγη, το οξυγόνο που αναπνέουμε. Η μεγάλη μου αδυναμία είναι τα σκυλιά. Τα ζώα είναι βάλσαμο για την ψυχή και θεωρώ ότι κάνει πολύ καλό στα παιδιά να μεγαλώνουν μαζί τους. Επίσης η συντροφιά ενός ζώου, κυρίως γάτας ή σκύλου σε μοναχικά άτομα, μπορεί να αποτρέψει ακόμα και βαριές περιπτώσεις κατάθλιψης. Άσε που έχεις πολλά να μάθεις από αυτά.
Σας ευχαριστώ θερμά.
* Κι εγώ σας ευχαριστώ…
* Στη διεύθυνση www.madylampsa.gr μπορείτε να δείτε νέες δημιουργίες από τη Μάντυ Λάμψα. Αν επιθυμείτε να επικοινωνήσετε μαζί της, απευθυνθείτε στo ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: [email protected]
