Monna Innominata – A Sonnet of Sonnets
“Era gia l’ora che volge il desio.” – Dante
“Ricorro al tempo ch’io vi vidi prima.” – Petrarca
Θα ‘θελα να θυμόμουνα τη μέρα,
την ώρα, το λεπτό που σε πρωτοείδα,
αν είχε φως ή ερχόταν καταιγίδα,
αν ήταν πρωί ή αν έφτανε η εσπέρα.
Έτσι απρόσεκτη διάβηκα πέρα,
τόσο τυφλή ήμουνα που την αχτίδα
δεν πρόσεξα που προμηνούσε ελπίδα,
το αστέρι που πλανιόταν στον αιθέρα.
Τη μέρα αυτή να ‘ταν να θυμηθώ,
που έφυγε δίχως ίχνος, σαν το χιόνι
που κάτω από το χάδι του ήλιου λιώνει.
Άδεια έμοιαζε, δεντρί δίχως ανθό.
Ω, να μπορούσε τη στιγμή να φέρει
πίσω, που αγγίξαμε χέρι με χέρι.
Κριστίνα Ροσέτι – Ξένοι Λυρικοί, εκδ. “Ποταμός”
Μετάφραση: Γ. Νίκας
Golden head by golden head,
Like two pigeons in one nest
Folded in each other’s wings,
They lay down in their curtained bed:
Like two blossoms on one stem,
Like two flakes of new-fall’n snow,
Like two wands of ivory
Tipped with gold for awful kings.
Moon and stars gazed in at them,
Wind sang to them lullaby,
Lumbering owls forbore to fly,
Not a bat flapped to and fro
Round their nest:
Cheek to cheek and breast to breast
Locked together in one nest.
Goblin Market [184-98]
* H Christina Georgina Rossetti (5 Δεκεμβρίου 1830 – 29 Δεκεμβρίου 1894) είναι Αγγλίδα ποιήτρια της βικτωριανής εποχής. Πατέρας της ήταν ο ιταλός ποιητής Gabriele Rossetti, που είχε ζητήσει πολιτικό άσυλο στην Αγγλία, και μητέρα της η Frances Polidori, αδελφή του φίλου και γιατρού του Λόρδου Βύρωνα John William Polidori. Αδελφός της ήταν ο φημισμένος ζωγράφος Dante Gabriel Rossetti, από τους κυριότερους εκπροσώπους της κίνησης των προραφαηλιτών ζωγράφων, ο οποίος χρησιμοποίησε συχνά την αδελφή του ως μοντέλο στους πίνακές του. Οι πρώτοι στίχοι της εκδόθηκαν το 1847. Το 1862 εκδόθηκε το πιο γνωστό της έργο, “Goblin Market and Other Poems”, και συγκαταλέχθηκε ανάμεσα στους βικτωριανούς ποιητές. Ακολούθησαν ποιητικές συλλογές, ένα παιδικό βιβλίο, το μυθιστόρημα “Κοινοτοπίες” και πολλά θρησκευτικά έργα. Τα κυρίαρχα θέματα στα έργα της Ροσέτι είναι οι μελαγχολικοί έρωτες, ο θάνατος, η πρόωρη παραίτηση και η απάρνηση των γήινων επιθυμιών. Η Ροσέτι γεννήθηκε στο Λονδίνο και μορφώθηκε στο σπίτι από τη μητέρα της. Στις αρχές της δεκαετίας του 1840, η οικογένειά της αντιμετώπισε σοβαρά οικονομικά προβλήματα, καθώς επιδεινώθηκε η σωματική και ψυχική υγεία του πατέρα της. Όταν η ίδια ήταν δεκατεσσάρων ετών υπέστη νευρικό κλονισμό, γεγονός που επηρέασε και τη μετέπειτα ζωή της, καθώς κατά περιόδους έπασχε από κατάθλιψη και σχετικές ασθένειες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου της ζωής της η Ροσέτι, μαζί με τη μητέρα και την αδελφή της συμμετείχαν στο αγγλο-καθολικό κίνημα που ήταν μέρος της Εκκλησίας της Αγγλίας, και αυτή η θρησκευτική αφοσίωση έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προσωπική ζωή της Ροσέτι για το υπόλοιπο της ζωής της. Προς το τέλος της εφηβείας της είχε αρραβωνιαστεί το ζωγράφο Τζέιμς Κόλινσον (James Collinson), αλλά τελικά ο δεσμός τους διαλύθηκε λόγω θρησκευτικών διαφορών (ο Κόλινσον ασπάστηκε τον καθολικισμό). Αργότερα διατηρούσε δεσμό με τον γλωσσολόγο Charles Cayley, αλλά δεν παντρεύτηκαν επίσης για θρησκευτικούς λόγους.
Αν και η Ροσέτι ξεκίνησε το συγγραφικό της έργο σε νεαρή ηλικία, η ποιήσή της δεν έτυχε ιδιαίτερης προσοχής μέχρι τη δημοσίευση της συλλογής Goblin Market and Other Poems το 1862. Η συλλογή συγκέντρωσε πολλούς κριτικούς επαίνους, και σύμφωνα με τη βιογράφο της Τζαν Μαρς (Jan Marsh), “ο θάνατος της Ελίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ (Elizabeth Barrett Browning) πριν από δύο μήνες οδήγησε στο να αναδειχτεί η Ροσέτι φυσική διάδοχός της ως διακεκριμένη γυναίκα ποιήτρια”. Το ποίημα του τίτλου της συλλογής αποτελεί το πιο γνωστό έργο της Ροσέτι. Παρόλο που με μια πρώτη ματιά μπορεί να φανεί ως ένα παιδικό ποίημα με ομοιοκαταληξία για τα δεινοπαθήματα δύο αδελφών με τελώνια, το ποίημα είναι πολυεπίπεδο, προκλητικό και περίπλοκο, και οι κριτικοί του έχουν δώσει πολλές διαφορετικές ερμηνείες, βλέποντάς το σαν μια αλληγορία για τον πειρασμό και τη σωτηρία ή σαν ένα σχόλιο πάνω στους ρόλους των φύλων και τη δραστηριοποίηση των γυναικών κατά τη βικτωριανή εποχή, καθώς και σαν ένα έργο για την ερωτική επιθυμία και την κοινωνική επανόρθωση. Κάποιοι αναγνώστες του αποδίδουν μια ομοιότητα με το ποίημα του Σάμιουελ Τέιλορ Κόλριτζ (Samuel Taylor Coleridge) “Ancient Mariner”, δεδομένου του θρησκευτικού θέματος του πειρασμού και της αμαρτίας, και της λύτρωσης μέσω του βασανισμού για χάρη των άλλων.
Κατά τη διάρκεια του υπολοίπου της ζωής της, η Κριστίνα Ροσέτι συνέχισε να γράφει και να δημοσιεύει το έργο της, αφοσιώθηκε όμως περισσότερο στα γραπτά περί θρησκευτικής πίστης και σε παιδική ποίηση. Παρόλο που οι κανόνες της θρησκείας καθόριζαν τον τρόπο ζωής της, εξακολουθούσε να διατηρεί έναν ευρύ φιλικό κύκλο και για δέκα χρόνια εργαζόταν εθελοντικά σε ίδρυμα υποστήριξης γυναικών “κακής φήμης”. Ήταν αναποφάσιστη σχετικά με το δικαίωμα ψήφου των γυναικών, αλλά πολλοί ακαδημαϊκοί έχουν προσδώσει φεμινιστικό χαρακτήρα στην ποίησή της. Επιπλέον, όπως λέει η Μαρς, “ήταν αντίθετη στον πόλεμο, τη δουλεία (στον αμερικανικό Νότο), τη σκληρότητα προς τα ζώα, την εκμετάλλευση ανήλικων κοριτσιών στην πορνεία και όλες της μορφές στρατιωτικής επιθετικότητας”.
Το 1893 η Ροσέτι προσεβλήθη από καρκίνο. Πέθανε τον επόμενο χρόνο, στις 29 Δεκεμβρίου 1893, και τάφηκε στο κοιμητήριο Highgate. Στις αρχές του εικοστού αιώνα η δημοτικότητα της Ροσέτι έφθινε, όπως και η φήμη πολλών αξιόλογων συγγραφέων της βικτωριανής εποχής, μπροστά στην ορμητικότητα του Μοντερνισμού. Η Ροσέτι παρέμεινε αφανής μέχρι τη δεκαετία του 1970, οπότε και φεμινίστριες ακαδημαϊκοί άρχισαν να ανακαλύπτουν ξανά το έργο της και να γράφουν για αυτό. Τις τελευταίες δεκαετίες τα γραπτά της Ροσέτι επανήλθαν στο προσκήνιο, και ξανακέρδισαν την είσοδό τους στο βικτωριανό λογοτεχνικό κανόνα.
Φωτογραφίες
Εικόνα από το εξώφυλλο της συλλογής ποιημάτων της Κριστίνα Ροσέτι “Goblin Market and Other Poems” (1862), ζωγραφισμένη από τον αδελφό της Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι και προσωπογραφία της, πάλι από τον αδελφό της, Ντάντε.
