7.7 C
Athens
Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου 2025

Κάρολος Κουν και Αλέξανδρος Ωνάσης. Δύο ιστορικά ονόματα βρίσκονται «Μαζί» για το καλό του Θεάτρου

Του Παναγιώτη Μήλα

Πριν από 74 χρόνια, το 1942, στα χρόνια της γερμανικής Κατοχής ιδρύθηκε το Θέατρο Τέχνης από τον Κάρολο Κουν.
Πριν από 34 χρόνια, το 1982, στα χρόνια της ελληνικής ελπίδας, σχεδιάστηκε πάλι από τον Κάρολο Κουν το νέο του άνοιγμα στην οδό Φρυνίχου.
Σήμερα, το 2016, στα χρόνια της παρατεταμένης κρίσης, και ενώ οι κρατικές επιχορηγήσεις έχουν διακοπεί από το 2011, οι διαχειριστές δύο ιστορικών ονομάτων αναλαμβάνουν να δώσουν πνοή στο όραμα του 1942. Το «Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν» και το «Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» μέσω του Προγράμματος act4Greece επαναπροσδιορίζουν τα επόμενα βήματα με στόχο το ξεπέρασμα των εμποδίων που στήθηκαν.

Το 1942 ο συγγραφέας Κώστας Δ. Χατζηαργύρης εμφανίσθηκε ως από μηχανής θεός και χρηματοδότησε το φιλόδοξο σχέδιο του Κουν.

***

Το 1943 ιδρύθηκε ο Όμιλος Φίλων του Θεάτρου Τέχνης με σκοπό την οικονομική ενίσχυση του Θεάτρου.

***

Από το 1949 μέχρι και το 1953 το Θέατρο κλείνει. Τα όνειρα όμως δεν σβήνουν και με συνδρομές που συγκεντρώνουν οι φίλοι του οι προβολείς ανάβουν και πάλι το 1954.

Πάντα «έβαζαν πλάτη» οι απλοί άνθρωποι…

Τα παραπάνω τα αναφέρω για να υπενθυμίσω ότι πάντα στα δύσκολα το κοινό ήταν αυτό που έβαζε πλάτη για να στηρίξει τις ποιοτικές πολιτιστικές προσπάθειες. Η πρακτική αυτή δεν γεννήθηκε τώρα για πρώτη φορά. Ίσχυε πάντα ακόμη και στα 30 δύσκολα αλλά πολύ γόνιμα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι το 1984 όταν ένας δεύτερος από μηχανής θεός, από τα σπλάχνα του Θεάτρου Τέχνης, η Μελίνα Μερκούρη, συνέβαλε στη δημιουργία της δεύτερης σκηνής, στην οδό Φρυνίχου.

2

Ας διαβάσουμε όμως εδώ σε πρώτο πρόσωπο τη διήγηση του Καρόλου Κουν για την πρώτη πράξη του έργου του.
«Το «Θέατρο Τέχνης» ιδρύθηκε το 1942 στην αρχή της Γερμανικής Κατοχής. Η πρώτη παράσταση δόθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1942 με το έργο «Αγριόπαπια» του Ίψεν. Η εποχή της Κατοχής ήταν μια συναισθηματικά, πλούσια εποχή. Έπαιρνες και έδινες πολλά. Μας ζώνανε κίνδυνοι, στερήσεις, βία και τρομοκρατία. Γι’ αυτό σαν άνθρωποι αισθανόμασταν την ανάγκη πίστης, εμπιστοσύνης, συναδέλφωσης, έξαρσης και θυσίας.
Από το 1938 ως το 1941 είχα αρχίσει την προετοιμασία μιας σχολής από πού πήρα το βασικό υλικό. Από κει βγήκαν ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, η Ελένη Χατζηαργύρη, ο Λυκούργος Καλλέργης, ο Παντελής Ζερβός, η Αλέκα Μαζαράκη (Κατσέλη), η Βάσω Μεταξά, η Μαρία Γιαννακοπούλου, η Καίτη Λαμπροπούλου, ο Νίκος Βασταρδής. Τότε ήρθα σε επαφή με μερικούς βασικούς συνεργάτες μου, τον Γιώργο Σεβαστίκογλου, τον Μάριο Πλωρίτη, τον Γιάννη Στεφανέλλη, τον Ανδρέα Νομικό και προς το τέλος της Κατοχής με τον Μάνο Χατζιδάκι. Δούλευα με αυτό το υλικό σε μια αίθουσα που μας είχε παραχωρήσει στο Ωδείο, 10-12 ώρες την ημέρα. Εκεί που προετοιμαζόμαστε, ήρθε ένας παλιός φίλος ο Κώστας Δ. Χατζηαργύρης, ο οποίος μας είπε ότι βάζει τα λεφτά, κι έτσι πήραμε το θέατρο «Αλίκης». Πεινούσαμε αγρίως, ήμασταν σε κατάσταση τρομακτική. Αλλά υπήρχε πίστη που σήμερα δεν τη βρίσκεις εύκολα.

* Το 1943 ιδρύεται ο Όμιλος Φίλων του Θεάτρου Τέχνης με σκοπό την επικοινωνία και την ανάπτυξη ενός ισχυρού δεσμού μεταξύ των θεατών και του Θεάτρου, καθώς και την οικονομική ενίσχυση του Θεάτρου Τέχνης.

* Την «Αγριόπαπια» σύντομα ακολούθησε το δραματοποιημένο παραμύθι του Στρίνμπεργκ, «Σουάνεβιτ (Κύκνος)». Στη συνέχεια παρουσιάζονται έργα όπως «Ρόσμερσχόλμ» του Ίψεν, «Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε» του Πιραντέλλο, «Κωνσταντίνου και Ελένης» του Γ. Σεβαστίκογλου, «Βρυκόλακες» του Ίψεν, «Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα» του Πιραντέλλο, «Στέλλα Βιολάντη» του Ξενόπουλου.

* Το 1945 το «Θέατρο Τέχνης» αναγκάστηκε να διακόψει τη λειτουργία του. Άλλα περιμέναμε κι άλλα μας βρήκανε. Χτυπήθηκαν και χάθηκαν ιδανικά και όνειρα και προοπτικές και πάνω απ’ όλα έλειψε η πίστη. Η πίστη και η μεταξύ μας συνεννόηση και επαφή.

* Την περίοδο 1945-1946, επιστρέφω στον θίασο της Κατερίνας, όπου σκηνοθετώ πέντε έργα.

* Το 1946, με λίγο κρύα καρδιά, προσπάθησα να συμμαζέψω και να συναρμολογήσω ό, τι μπόρεσε να απομείνει. Με λίγο μαζεμένα τα φτερά λειτουργήσαμε άλλα τρία χρόνια.

* Η περίοδος αυτή ήταν ιδιαίτερα γόνιμη. Από το 1946 έως το 1949 οι παραστάσεις δίνονται στο Θέατρο Μουσούρη. Συνεργάζομαι μεταξύ άλλων με την Έλλη Λαμπέτη και τη Μελίνα Μερκούρη και παρουσιάζω έργα όπως: «Γυάλινος Κόσμος» και «Λεωφορείο ο Πόθος» του Τ. Ουίλλιαμς, «Πόθοι κάτω από τις λεύκες» του Ο’Νιλ, «Ήταν όλοι τους παιδιά μου» και «Ο θάνατος του εμποράκου» του Μίλερ, «Το φιόρο του λεβάντε» του Ξενόπουλου, «Αχ, αυτά τα φαντάσματα» του ντε Φιλίππο.
Τελικά τότε, αναγκαστήκαμε να διακόψουμε οριστικά για λόγους οικονομικό-πολιτικούς και εσωτερικής συνοχής. Θα έπρεπε να σταματήσω και να διαμορφώσω από την αρχή πάλι έναν πυρήνα. Αυτό και έγινε.
Μαζεύοντας συνδρομές, διαμορφώσαμε το χώρο στο Υπόγειο του Ορφέα. Το 1954 ανάψαμε πρόχειρους προβολείς για να φωτίσουμε μπρος σε καμιά εκατοστή θεατές τη «Μικρή μας Πόλη» του Θόρντον Ουάιλντερ. Έτσι λειτούργησε πάλι το «Θέατρο Τέχνης» σχεδόν αποκλειστικά με νέους αδειούχους μαθητές».

3

«Μαζί ίσως κάτι μπορέσουμε να κάνουμε…»

«Μόνος του ο καθένας είναι ανήμπορος. Μόνος του ο καθένας από σας τους πιο κοντινούς στην προσπάθειά μας, είναι ανήμπορος. Μαζί ίσως κάτι μπορέσουμε να κάνουμε. Το θέατρο, ως μορφή Τέχνης, δίνει τη δυνατότητα να συνδεθούμε, να συγκινηθούμε, ν’ αγγίξουμε ο ένας τον άλλον, να νιώσουμε μαζί την αλήθεια. Να γιατί διαλέξαμε το θέατρο σα μορφή εκδήλωσης του ψυχικού μας κόσμου».
Αυτό το «Μαζί» έτσι όπως το περιέγραφε με τα λόγια του ο Κάρολος Κουν, είναι το ζητούμενο και στη σημερινή πολύ δύσκολη συγκυρία που περνά η χώρα.
Όπως ζητούμενα αποτελούν η έννοια και ο ρόλος της θεατρικής παιδείας στη ζωή μας, που περιγράφει ο Κουν, ρόλος που έκανε τόσο μοναδικό και αγαπητό σε όλους το Θέατρο Τέχνης, εδώ και 74 χρόνια.
Για να συνεχίσει, όμως, το πολιτιστικό του έργο, τιμώντας την κληρονομιά και τη φιλοσοφία του ιδρυτή του, όπως ταυτόχρονα και τον ίδιο τον θεατή, χρειάζεται στήριξη. Το Ίδρυμα Ωνάση, μέσω του Προγράμματος act4Greece, έχει αναλάβει να στηρίξει το Θέατρο Τέχνης, με σκοπό τη διασφάλιση της εύρυθμης και αποτελεσματικής λειτουργίας του στα επόμενα χρόνια. Οι μελέτες που πραγματοποιήθηκαν κατά το χρονικό διάστημα Φεβρουαρίου – Μαρτίου 2016 αποτύπωσαν με ακρίβεια το εύρος των αναγκών του και το ποσό που θα πρέπει να συγκεντρωθεί.
Το συνολικό κόστος του έργου προσδιορίστηκε στα 108.176 ευρώ. Το Ίδρυμα Ωνάση συνδράμει σε αυτή την προσπάθεια προσφέροντας το μισό από αυτό το ποσό, ήτοι 54.100 ευρώ, κάνοντας έτσι το πρώτο πολύ σημαντικό βήμα. Μέσω του Προγράμματος act4Greece αναζητούνται, μέσα στο επόμενο τρίμηνο, επιπλέον οικονομικοί πόροι, ύψους 54.076 ευρώ.
Η μελέτη και καταγραφή που πραγματοποιήθηκε προκειμένου να αποτυπωθεί με ακρίβεια το εύρος των βασικών τουλάχιστον αναγκών του, παρατίθεται παρακάτω.
Ειδικότερα, καταγράφηκε σειρά εργασιών συντήρησης, αντικατάστασης υλικών και επισκευών κρίσιμων υποδομών που συμβάλλουν στο να καταστεί το Θέατρο πιο λειτουργικό για τους ηθοποιούς και τους συντελεστές των παραγωγών αλλά και πιο προσβάσιμο, ασφαλές και φιλικό στο κοινό, συμπεριλαμβανομένων και των ΑΜΕΑ.
Η εκτέλεση των εργασιών σχεδιάζεται να πραγματοποιηθεί εντός του καλοκαιριού 2016, ώστε να ξεκινήσει να λειτουργεί την επόμενη θεατρική περίοδο.
Απώτερος στόχος, στους επόμενους 3 μήνες (16/3 έως 16/6/2016) είναι να καλυφθεί και το υπόλοιπο του ποσού μέσα από δωρεές φίλων του θεάτρου, αλλά και ευρύτερα του πολιτισμού, μπαίνοντας στην πλατφόρμα του «act4Greece» και την ειδική σελίδα που έχει φτιαχτεί για το σκοπό αυτό www.nbg.gr/act4greece/theatro-texnis/?c=89. Ταυτόχρονα, όμως, και όσοι αγοράζουν ηλεκτρονικά το εισιτήριό τους για τις παραστάσεις της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών θα έχουν την ευκαιρία μέσα από τη διαδικασία κράτησης και εξόφλησης, να συνδράμουν προαιρετικά, προσφέροντας τη δωρεά της επιλογής τους.

«Η Τέχνη μπορεί να μας βοηθήσει να τα βγάλουμε πέρα»

Η Μαριάννα Κάλμπαρη, καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης, στο ενημερωτικό ξεκίνημα αυτής της προσπάθειας, αναφέρθηκε στη διαχρονική προσφορά του Θεάτρου Τέχνης, αλλά και στις ανάγκες που αντιμετωπίζει το Θέατρο, σήμερα τονίζοντας: «Παλεύουμε χωρίς καμία επιχορήγηση, από το 2011. Παλεύουμε χωρίς χορηγίες γενικώς, γιατί είναι μια πολύ δύσκολη εποχή για την τέχνη και τον πολιτισμό ευρύτερα. Η πρωτοβουλία «act4greece» έρχεται να μας στηρίξει. Έρχεται να μας δώσει την ευκαιρία να καλύψουμε ανάγκες πολύ βασικές για τις υποδομές μας, όπως είναι η επισκευή των δύο σκηνών μας, οι οποίες είναι αδύνατον να καλυφθούν από τα εισιτήρια. Γι’ αυτόν τον λόγο ευχαριστούμε πολύ την Εθνική Τράπεζα που δημιούργησε αυτή την πρωτοβουλία, και πρωτίστως ευχαριστούμε το Ίδρυμα Ωνάση, γιατί αγκάλιασε το Θέατρο Τέχνης επιλέγοντας να είναι εκείνο που θα στηρίξει, μέσα από αυτή την πλατφόρμα. Το «act4greece» είναι μια ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε πόσο ανάγκη έχουμε τον πολιτισμό – ειδικά σήμερα περισσότερο από ποτέ. Η Τέχνη μπορεί να μας βοηθήσει να τα βγάλουμε πέρα. Είναι η μόνη που μπορεί».

«Το Ίδρυμα Ωνάση δίνει το σύνθημα…»

Η κυρία Αφροδίτη Παναγιωτάκου, αναπληρώτρια διευθύντρια της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών και Διευθύντρια Επικοινωνίας του Ιδρύματος Ωνάση, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, αφού αναφέρθηκε αρχικά στη μακρά συμβολή του Ιδρύματος Ωνάση στον τομέα του πολιτισμού, που μετρά 40 και πλέον χρόνια, ανέδειξε τους λόγους για τους οποίους το Ίδρυμα Ωνάση επέλεξε να στηρίξει το Θέατρο Τέχνης επισημαίνοντας: «Το Θέατρο Τέχνης ήταν αυτό που κρίναμε με πολύ μεγάλη ευκολία ότι εκφράζει το πρόσωπο του πολιτισμού που πρέπει να υπάρχει και να υποστηρίζεται. Η Στέγη υπάρχει και είναι παιδί του Ιδρύματος Ωνάση. Θα ήταν όμως απαράδεκτο εκ μέρους μας -και δεν συνάδει και με τη φιλοσοφία του Ιδρύματος Ωνάση- να λέγαμε «αφού υπάρχει η Στέγη είμαστε μια χαρά». Όχι. Για να είμαστε μια χαρά, θα πρέπει όλα τα θέατρα να είναι μια χαρά. Ο πολιτισμός αποτελεί όχημα κοινωνικής αλληλεγγύης για το Ίδρυμα Ωνάση. Η παιδεία και ο πολιτισμός είναι η αντιβίωση, για να νικήσουμε το τέρας που κρύβεται μέσα μας. Το Ίδρυμα Ωνάση, λοιπόν, δίνει το σύνθημα στην προσπάθεια στήριξης του Θεάτρου Τέχνης, αλλά το στοίχημα θα θεωρηθεί κερδισμένο αν ο καθένας από εμάς συμβάλει και συμπράξει σε αυτή την εκστρατεία στήριξης του Θεάτρου Τέχνης συνειδητοποιώντας ότι αυτή είναι η σωστή κίνηση».

«Αγώνας για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής δημιουργίας»

Εκ μέρους της Εθνικής Τράπεζας, στην εκδήλωση μίλησε η κυρία Νέλλη Τζάκου, η οποία αρχικά παρουσίασε τη φιλοσοφία και τους βασικούς άξονες του προγράμματος «act4Greece» για την προώθηση της Κοινωνικής και Αναπτυξιακής Τραπεζικής, εξήγησε τα πλεονεκτήματα της μεθόδου χρηματοδότησης μέσω crowdfunding, που για πρώτη φορά εισήγαγε η Εθνική Τράπεζα, μέσα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα www.act4greece.gr και καταλήγοντας επεσήμανε το ρόλο που μπορεί να παίξει η πλατφόρμα στην ενίσχυση του πολιτισμού: «Σε μια χώρα, όπως είναι η Ελλάδα, που διαθέτει ανεκτίμητο πολιτιστικό κεφάλαιο, το crowdfunding μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό όχημα για την ανάδειξη της κληρονομιάς μας και την ενίσχυση της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας».

4

Τέλος, στην εκδήλωση μίλησαν με πολύ βιωματικό τρόπο και δύο ηθοποιοί που αποφοίτησαν από το Θέατρο Τέχνης, οι οποίοι αποτελούν και τους δύο από τους πρωταγωνιστές του βίντεο της εκστρατείας στήριξης του ιστορικού θεάτρου.

* Η Λένα Παπαληγούρα, αφού έκανε μια συγκινητική αναδρομή στα πρώτα της βήματα ως φοιτήτρια του θεάτρου, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Το Θέατρο Τέχνης μου έμαθε να ακούω και να βλέπω με τα μάτια και την ψυχή μου. Μου έμαθε ότι η ομορφιά πηγάζει από μέσα μας και δεν έχει σχέση με κανένα lifestyle. Μου έμαθε να δουλεύω σκληρά, να μην επαναπαύομαι και να μη δίνω σημασία στο μέγεθος ενός ρόλου, αλλά στην ουσία του. Μου έμαθε να σέβομαι, αλλά να μη φοβάμαι. Ευγνωμονώ αυτό το θέατρο και τους ανθρώπους του, γιατί εδώ μέσα βρήκα τι είναι αυτό που μου δίνει χαρά και ελευθερία».

* Τέλος, ο Χρήστος Λούλης δίνοντας το πνεύμα αυτής της εκστρατείας, τόνισε: «Την καμπάνια για το Θέατρο Τέχνης δεν θέλω να τη βλέπω ως ελεημοσύνη. Δεν είναι για λύπηση το Θέατρο Τέχνης. Το Θέατρο Τέχνης έχει μια ανάγκη. Και πρέπει να του την καλύψουμε, όχι ως ελεημοσύνη, αλλά ως ηθική ανταπόδοση. Γιατί υπάρχει και αυτό, πρέπει να γίνει κι αυτό, να αναγνωριστεί η συμβολή του στα πολιτιστικά και κοινωνικά πεπραγμένα αυτής της χώρας».

5

«Το Θέατρο Τέχνης είμαστε εσείς και εμείς μαζί»

Ιδιαίτερη και συγκινητική στιγμή της εκδήλωσης αποτέλεσε ο επίλογός της, στον οποίο ακούστηκε ένα ηχητικό ντοκουμέντο του μεγάλου θεατρικού δασκάλου και ιδρυτή του Θεάτρου Τέχνης, Κάρολου Κουν, ο οποίος δεν θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα το πνεύμα της εκστρατείας στήριξής του: «Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί και όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας. Το Θέατρο Τέχνης είμαστε εσείς και εμείς μαζί».

* Ακολουθούν τα δύο βίντεο για την εκστρατεία στήριξης του Θεάτρου
https://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=zzKktFjG5yo#t=3
https://www.nbg.gr/act4greece/theatro-texnis/

Φωτογραφίες

1. «…Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας…»
Κάρολος Κουν

2. Ακόμη και σήμερα με το πνεύμα του διδάσκει, οργανώνει, εμπνέει, κατευθύνει…

3. Από αριστερά: Η Νέλλη Τζάκου, γενική διευθύντρια Λιανικής Τραπεζικής της Εθνικής Τράπεζας, η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, αναπληρώτρια διευθύντρια της Στέγης Γραμμάτων Τεχνών και διευθύντρια Επικοινωνίας του Ιδρύματος Ωνάση και η Μαριάννα Κάλμπαρη, καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης.

4. Το ιστορικό Υπόγειο, εκεί που ακούσαμε θεούς κι ανθρώπους να νικούν τα πάθη και το χρήμα.

5. Η ξυλαποθήκη της οδού Φρυνίχου 14 στην Πλάκα, μετατράπηκε τη διετία 1983-1984 σε θέατρο από τον αρχιτέκτονα Μάνο Περράκη.

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -