Γράφει ο Γεώργιος Τσίρος
Υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων. Αυτοί, που ξέρουν από μουσική και το άρθρο αυτό μπορούν να το προσπεράσουν. Υπάρχουν ωστόσο και οι άλλοι, που ναι μεν ακούν μουσική φανατικά, αλλά δεν έχουν ιδέα από μουσικούς όρους και θεωρία μουσικής γενικότερα. Για την ακρίβεια, είναι η συντριπτική πλειοψηφία, της οποίας δηλώνω όχι τόσο περήφανο μέλος. Όμως αποφάσισα να επανορθώσω. Και να μοιραστώ μαζί σας, μαθαίνοντας κι εγώ παράλληλα κάποιους χρήσιμους μουσικούς όρους. Κάποιους θα τους έχετε ακούσει σαν ονόματα, κάποιους άλλους όχι. Σε κάθε περίπτωση, ορίστε μια καλή ευκαιρία να εμπλουτίσετε τις μουσικές σας γνώσεις.
Adagio
Ο πρώτος μουσικός όρος που θα δούμε, είναι το adagio. Προέρχεται, όπως οι περισσότεροι όροι, απο τα Ιταλικά και κυριολεκτικά σημαίνει αργά. Επομένως, στη μουσική, adagio είναι η ένδειξη ότι ένα κομμάτι παίζεται αργά. Είναι, με άλλα λόγια, ένα είδος tempo και δηλώνει τον σωστό ρυθμό για το κομμάτι. Πρόκειτα για ένα από τα δύο κύρια αργά είδη tempo (το άλλο είναι το largo) και διαθέτει μελωδικό χαρακτήρα. Ο όρος έγινε ιδιαίτερα γνωστός από τον Tomaso Albinoni και το έργο του “Adagio in G minor” που χρονολογείται στα μέσα του 18ου αιώνα.
Largo
Δώσαμε ήδη μια ιδέα, οπότε ας συνεχίσουμε με αυτό να σας φύγει και η απορία. Largo, είναι επίσης ένα είδος tempo και άλλη μια ένδειξη ότι το κομμάτι παίζεται αργά. Largo στα Ιταλικά σημαίνει πλατύς. Οι δυο μουσικοί όροι Largo και Adagio δεν διαφέρουν κατ’ ανάγκη στην ταχύτητα – αφού και τα δύο ανήκουν στα αργά tempo. Διαφέρουν ωστόσο σίγουρα στον τρόπο εκτέλεσης. Mε ποιον τρόπο; Σύμφωνα με τους μπαρόκ συνθέτες που εφήυραν τους όρους, τo largo διαθέτει ρυθμικό και όχι μελωδικό χαρακτήρα.
Αllegro
Kι αφού αναφερθήκαμε στα δυο βασικά αργά tempo και την κύρια διαφορά τους, ας δούμε περιληπτικά και το πιο διάσημο γρήγορο tempo. Allegro, δηλαδή χαρούμενος/ζωηρός, μιας και η ταχύτητα δίνει μια παραπάνω ζωηράδα στο εκάστοτε κομμάτι. Τα allegro κομμάτια έχουν με τη σειρά τους διάφορες υποκατηγορίες. Μερικές σημαντικές είναι το allegro moderato, δηλαδή ένα πιο μετριασμένο τέμπο σε σχέση με το απλό allegro, τα allegro assai και allegro molto, που είναι ακόμα γρηγορότερα από το allegro και το allegro con brio, πατέντα του Μπετόβεν, που δεν αποτελεί ένδειξη tempo, αλλά αφορά το χαρακτήρα που θέλει να περάσει στα κομμάτια του.
Legato – Staccato
Οι μουσικοί όροι Legato και Staccato είναι δυο τρόποι μουσικής εκτέλεσης, αντίθετοι μεταξύ τους. Το Staccato, σημαίνει αποσύνδεση και πρακτικά αποσυνδέει τις νότες του κομματιού. Υποδεικνύει την εκτέλεση των νοτών σε συντομότερο χρόνο απ’ ό,τι αναγράφεται στο πεντάγραμμο. To κενό που προκύπτει καλύπτεται με παύσεις ανάμεσά τους. Αντίθετα το Legato σημαίνει συνδεδεμένος και κάνει το ακριβώς ανάποδο. Συνδέει τις νότες του κομματιού μεταξύ τους με τέτοιον τρόπο ώστε κατά τη μετάβαση από νότα σε νότα να μην υπάρχει κενό.
Κλίμακα
Η κλίμακα (σκάλα αλλιώς) είναι ίσως ο πιο σημαντικός μουσικός όρος που θα συναντήσουμε και η βάση για αρκετούς επόμενους. Λέγοντας κλίμακα εννοούμε μία σειρά από νότες (μουσικούς φθόγγους), την οποία χρησιμοποιεί ο συνθέτης για δημιουργία μουσικής και τραγουδιών. Ο αριθμός των μουσικών φθόγγων ποικίλει από μια κλίμακα σε άλλη: μια πεντατονική κλίμακα περιέχει πέντε νότες, ενώ αντίστοιχο αριθμό περιέχουν οι εξατονικές (έξι νότες) και επτατονικές (επτά νότες). Κάθε μουσική κλίμακα χαρακτηρίζεται από μια συγκεκριμένη διάταξη ως προς τα διαστήματα (τις ηχητικές αποστάσεις) μεταξύ των φθόγγων της.
Ημιτόνιο – Τόνος
Για τη δημιουργία μιας κλίμακας συνήθως χρησιμοποιούνται δύο διαστήματα (ηχητικές αποστάσεις): το ημιτόνιο και ο τόνος. Μουσικά όργανα όπως το πιάνο είναι δομημένα με τρόπο ώστε η μικρότερη απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών πλήκτρων να είναι ένα ημιτόνιο. Ημιτόνιο ονομάζεται η μικρότερη ηχητική απόσταση ανάμεσα σε δύο διαδοχικές νότες, όπως για παράδειγμα τα Ντο – Ντο# (Ντο Δίεση). Αντίστοιχα, τόνος ονομάζεται κάθε απόσταση μεταξύ δύο πλήκτρων που περιλαμβάνει συνολικά δύο και μόνο δύο ημιτόνια, όπως για παράδειγμα τα Ντο – Ρε. Επομένως, οι γνωστές μας νότες μπορούμε να πούμε πως απέχουν μεταξύ τους έναν τόνο.
Οκτάβα
Μια οκτάβα, γνωστή και ως διαπασών είναι το διάστημα μεταξύ ενός μουσικού φθόγγου της κλίμακας και ενός άλλου με τη μισή ή τη διπλάσια συχνότητα. Η οκτάβα έχει οριστεί ως μονάδα επιπέδου συχνότητας, όταν η βάση του λογαρίθμου είναι δύο. Η οκτάβα θεωρείται φυσικό φαινόμενο και συχνά χαρακτηρίζεται ως «το βασικό θαύμα της μουσικής»
Μινόρε – Ματζόρε
Οι μουσικοί όροι μινόρε και ματζόρε είναι πιθανότατα οι πιο γνωστοί που θα συναντήσουμε. Στην ευρωπαϊκή μουσική χρησιμοποιούνται κατά βάση δυο πρότυπα κατασκευής κλιμάκων. Aυτά τα δυο πρότυπα, οι δυο μεγάλες ομάδες κλιμάκων, είναι οι Μείζονες (Ματζόρε) και οι Ελάσσονες (Μινόρε). Και οι δύο αυτές είναι οκτάφθογγες, δηλαδή περιέχουν ένα σύνολο από οκτώ νότες: τις γνωστές επτά συν μία ακόμη, την αρχική, η οποία όμως επαναλαμβάνεται μετά το πέρας των επτά. Η διαφορά των δύο, εντοπίζεται στα διαστήματα ανάμεσα στους φθόγγους της κλίμακας. Συγκεκριμένα, η ματζόρε έχει τη βασική νότα συν 4 ημιτόνια ενώ η μινόρε έχει τη βασική νότα συν 3 ημιτόνια. Επομένως η “μεσαία” νότα διαφέρει κατά ένα ημιτόνιο.
Πηγή: maxmag.gr
