Του Παναγιώτη Μήλα (*)
Το έργο του Καναδού συγγραφέα με τον τίτλο «Τύχη και των Ανδρών τα Βλέμματα (Σονέτο 29)» γράφτηκε πριν από 51 χρόνια, το 1967. Η πρεμιέρα του έγινε το 1967 στο Μπρόντγουεϊ. Από τότε μεταφράστηκε σε σαράντα γλώσσες και παρουσιάστηκε σε περισσότερες από εκατό σκηνές παγκοσμίως.
Για πρώτη φορά ανέβηκε στην Ελλάδα το 1981 από το «Ασκητικό Θέατρο» του Κωνσταντίνου – Ερμή Μάριου (Ξυδά), σε δική του σκηνοθεσία, στην αίθουσα «Ασκός», στην οδό Κωστά Παλαμά 15 στα Πατήσια και με τον τίτλο «Η μοίρα και τα μάτια των ανδρών». Ερμήνευσαν ο Γιώργος Κροντήρης, ο Σπύρος Μπιμπίλας, ο Σπύρος Κουβαρδάς, ο Λεονάρδος Αυγερινός, ο Αντώνης Φουστέρης και ο σκηνοθέτης. Τη μετάφραση είχε κάνει ο Δημήτρης Παπακωνσταντίνου. Ήταν η θεατρική περίοδος 1981 – 1982.
Έπειτα από 37 ολόκληρα χρόνια, αυτό το θαρραλέο, τολμηρό και αποκαλυπτικό αριστούργημα ανέβηκε και πάλι στην Ελλάδα, αυτή τη φορά στο θέατρο Vault.
***
Ευτυχώς ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και μεταφραστής Κωνσταντίνος Κυριακού, σε συνεργασία με τον Πολυχώρο Vault Theatre Plus και έχοντας την υποστήριξη της Πρεσβείας του Καναδά, έκαναν αυτό το βήμα και μας έδωσαν την ευκαιρία να δούμε και εμείς το «Σονέτο 29».
Δυστυχώς, ακόμη και σήμερα το έργο αυτό είναι τόσο επίκαιρο στη χώρα μας που θα νόμιζε κανείς πως γράφτηκε μόλις χτες…
Ευτυχώς, ο Δημήτρης Καρατζιάς και το Vault μάς έκαναν αυτό το δώρο.
Ας ελπίσουμε ότι οι παραστάσεις θα κρατήσουν περισσότερο από όσο έχει ανακοινωθεί. Πρέπει να το δουν όσο το δυνατόν περισσότεροι θεατές. Θα είναι έτσι καλύτερο για όλους μας. Το έργο αυτό χωρίς να έχει δασκαλίστικη διάθεση εν τούτοις βοηθά στο να γίνουμε καλύτεροι πολίτες και κυρίως να σεβόμαστε. Βοηθά στο να μας κάνει να ακούμε πάντα, να μιλάμε πάντα, να μη φοβόμαστε ποτέ…
***
Ασφαλώς η δυσκολία δεν ήταν μόνο η απόφαση του Καρατζιά, του Κυριακού και της Πρεσβείας να συνεργαστούν. Η δυσκολία ήταν και να βρεθούν οι ηθοποιοί που θα δώσουν πνοή στους ήρωες του συγγραφέα.
Εκεί ήταν το μεγάλο στοίχημα που τελικά κερδήθηκε. Δεν μπορείς να διαπιστώσεις ποιος είναι ο Αντώνης, ποιος ο Πέτρος, ποιος ο Πωλ, ποιος ο Ιωακείμ και ποιος ο Κυριάκος. Μπερδεύεσαι με τον Σμίττυ, με τον Φύλακα, με τον Ρόκυ, με τον Κουίνυ και με τη Μόνα. Ασφαλώς δεν αναγνωρίζεις τον Ψυχαλή, τον Αντωνίου, τον Γιασεμή, τον Κάσδαγλη και τον Ζαχαριάδη.
Όλοι κατάφεραν να είναι οι φίλοι μας, οι συγγενείς, οι γείτονες, οι συνάδελφοι. Είχαν τα προσόντα και την πίστη να φτάσουν ως το τέλος στη δημιουργία των χαρακτήρων που έχτισε ο Χέρμπερτ.
Θα απολαύσετε τον μοναδικό στη φωνή και πολυτάλαντο στην ερμηνεία Πωλ Ζαχαριάδη, τον στωικό Αντώνη Αντωνίου, τον δυναμικό Πέτρο Γιασεμή, τον ήρεμο Ιωακείμ Κάσδαγλη και τον εκρηκτικό Κυριάκο Ψυχαλή.
Τρεις γυναίκες με το ταλέντο και τις γνώσεις τους έκαναν πιο πλούσιο το έργο: Στα Σκηνικά – Κοστούμια η Κατερίνα Χατζοπούλου, στους Φωτισμούς η Άννα Ρεμούνδου και με τους στίχους του τραγουδιού η Λία Μπάρμπα.
Το ίδιο πέτυχαν και τρεις άντρες: Ο Γιώργος Μπουσούνης με την πρωτότυπη μουσική που συνέθεσε, ο Γιάννης Ζαράγκαλης με το τραγούδι και ο Κωνσταντίνος Παπαθανασίου που υπογράφει την κινησιογραφία η οποία στην παράσταση αυτή την ίδια βαρύτητα με τη σκηνοθεσία.
Χίλια μπράβο αξίζουν στον Κωνσταντίνο Κυριακού ο οποίος έχει υπογράψει τη μετάφραση και τη σκηνοθεσία. Χίλια μπράβο επειδή τόλμησε να επιλέξει αυτό το έργο και επειδή κατόρθωσε να πείσει και την Πρεσβεία του Καναδά και το Vault για να ανεβάσουν την «Τύχη».
***
Η «Τύχη και των Ανδρών τα Βλέμματα (Σονέτο 29)» είναι το πικρό, αυτοβιογραφικό κείμενο του Τζων Χέρμπερτ – το πιο πολυμεταφρασμένο θεατρικό έργο της καναδικής δραματουργίας, το οποίο σχολιάζει καυστικά και εύστοχα την κοινωνική αδικία, τη διαφθορά των σωφρονιστικών υπαλλήλων, αλλά και την ανάγκη για φιλία, στοργή και αγάπη μεταξύ των κρατουμένων μιας φυλακής.
Ο Χέρμπερτ εμπνεύστηκε από το «Σονέτο 29» του Σαίξπηρ, δίνοντας στο έργο του για τίτλο τον πρώτο του στίχο. Η πρεμιέρα έγινε το 1967 στο Μπρόντγουεϊ και έκτοτε μεταφράστηκε σε σαράντα γλώσσες και παρουσιάστηκε σε περισσότερες από εκατό σκηνές παγκοσμίως.
Κεντρικός χαρακτήρας της παράστασης είναι ο Σμίττυ, ένας εύπιστος και ουσιαστικά μη παραβατικός κρατούμενος, ο οποίος έχει καταδικαστεί να εκτίσει ποινή έξι μηνών για ένα μικρό αδίκημα. Ο ίδιος μοιράζεται το κελί του με τον τραμπούκο, οπορτουνιστή Ρόκυ, την Κουίνυ – έναν οργισμένο ομοφυλόφιλο που χρησιμοποιεί το διεφθαρμένο σύστημα της φυλακής με σκοπό να εξασφαλίσει τις δικές του ανέσεις και επιθυμίες, καθώς και τη Μόνα -ένα ευγενικό αγόρι που διαχώρισε συνειδητά το μυαλό από το σώμα του για να επιβιώσει με αποτέλεσμα να γίνει σεξουαλικό αντικείμενο στα χέρια των συγκρατούμενών του. Αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητά τους, ο Φύλακας, συμβολίζει το πρόσωπο του αόρατου εξουσιαστικού τροχού. Η αλληλεπίδραση των παραπάνω χαρακτήρων δημιουργεί μια ένταση, η οποία κορυφώνεται με την ολική μεταστροφή του Σμίττυ. Ο ήρωας, όταν συνειδητοποιεί πως το σωφρονιστικό σύστημα κάθε άλλο παρά σωφρονίζει, μεταλλάσσεται σε αμοραλιστή, πιο σκληρό από τους συντρόφους του.
Αυτό το έργο που εξερευνά τα παιχνίδια εξουσίας και σεξ σε μια ανδρική φυλακή, μιλάει για την αποσάθρωση, τον εκφυλισμό, τη βιαιότητα και την ομοφυλοφιλία μέσα στις φυλακές· ασχολείται με την αδικία της κοινωνίας, τη διαφθορά της Αστυνομίας και των σωφρονιστικών υπαλλήλων, αλλά και την ανάγκη φιλίας, στοργής και αγάπης μεταξύ των κρατουμένων.
Βλέποντός το πρέπει να αναλογιστούμε τι συμβαίνει όταν κάποιος αρνείται να γίνει μέρος του συστήματος συμμαχιών των κρατουμένων; Μπορεί άραγε η σεξουαλική υποταγή, ο εκμηδενισμός της προσωπικότητας, ο ψυχολογικός εκφοβισμός να μεταμορφώσει ένα καλό κατά βάση ανθρώπινο ον σε έναν κυνικό και αναίσθητο κρατούμενο; Τελικά ποιος έχει περισσότερη δύναμη; Ο θύτης ή το θύμα; Ποιος είναι αυτός που έχει την επιλογή; Υπάρχει άραγε δικαίωμα στην επιλογή; Είναι μερικά από τα ερωτήματα που θέτονται στα παιχνίδια εξουσίας και της σεξουαλικής υποταγής του έργου.
***
***
Στη βασική φωτογραφία από αριστερά: Πέτρος Γιασεμής, Κυριάκος Ψυχαλής, Πωλ Ζαχαριάδης, Αντώνης Αντωνίου, Ιωακείμ Κάσδαγλης.
***
Ταυτότητα παράστασης
«Τύχη και των Ανδρών τα Βλέμματα (Σονέτο 29)»
του Τζων Χέρμπερτ
Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Κυριακού
Σκηνικά – Κοστούμια: Κατερίνα Χατζοπούλου
Φωτισμοί: Άννα Ρεμούνδου
Πρωτότυπη μουσική: Γιώργος Μπουσούνης
Στίχοι τραγουδιού: Λία Μπάρμπα
Τραγούδι: Γιάννης Ζαράγκαλης
Κινησιογραφία: Κωνσταντίνος Παπαθανασίου
Φωτογραφίες – Trailer: Πέτρος Γιασεμής
*
Διανομή
Αντώνης Αντωνίου (Φύλακας)
Πέτρος Γιασεμής (Ρόκυ)
Πωλ Ζαχαριάδης (Κουΐνυ)
Ιωακείμ Κάσδαγλης (Μόνα)
Κυριάκος Ψυχαλής (Σμίττυ)
***
Πολυχώρος VAULT THEATRE PLUS
Μελενίκου 26, Γκάζι, Βοτανικός
Πλησιέστερος σταθμός μετρό: Κεραμεικός (8′ περίπου με τα πόδια).
Κάθε Σάββατο στις 18:15 και Κυριακή στις 21:15
Διάρκεια: 90 λεπτά
***
Πληροφορίες-κρατήσεις: 2130356472 και 6949534889 (11:00 – 14:00 και 17:00 – 21:00)
Εισιτήριο: 10-12 ευρώ. 10 ευρώ φοιτητές, άνεργοι, ΑμΕΑ και 5 ευρώ οι ατέλειες.
Η παράσταση είναι κατάλληλη για θεατές άνω των 15 ετών.
***
(*) Ο Παναγιώτης Μήλας είναι μέλος της Ένωσης Συντακτών, μέλος του Εικαστικού Επιμελητηρίου και ΔΕΝ είναι κριτικός θεάτρου.
