Του Παναγιώτη Μήλα
«Το έργο “Σπουδή Ι: Αμαρτίες γονέων” είναι μια ηχητική και οπτική θεατρική ξενάγηση στο νοσηρό οικογενειακό περιβάλλον, όπως περιγράφεται από τον Ερρίκο Ίψεν στα έργα του Βρικόλακες, Ο μικρός Έγιολφ και Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν.
Στους ενδιάμεσους σταθμούς «μιλάμε εμείς», γεννημένοι στη δεκαετία του ’80, για τα γεγονότα που στιγμάτισαν την πολιτικοκοινωνική ζωή της χώρας και για τις αμαρτίες των γονέων που εξακολουθούν να παιδεύουν τα τέκνα τους.
Μια συνάντηση των μεγάλων με τη νέα γενιά. Άνοιξε τα μάτια. Μια συνάντηση του Ίψεν με την ελληνική πραγματικότητα. Κλείσε τα μάτια. Τα αριστουργηματικά έργα εξομολόγησης του Ίψεν, συνεντεύξεις και προσωπικά βιώματα γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ των γενεών. Ή και όχι.
Χρησιμοποιούνται ως υλικά δραματουργίας τα κείμενα:
Βρικόλακες, Ο μικρός Έγιολφ και Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν, Χένρικ Ίψεν, Αγαμέμνονας, Αισχύλος, Βόυτσεκ, Γκέοργκ Μπύχνερ.
Καθώς και η Επιστολή των συμμαθητών του Αλέξη Γρηγορόπουλου, η Επιστολή προς τον Άγιο Βασίλη από την παιδική εκπομπή «Γράμμα στον Άη Βασίλη», η ομιλία του Κωνσταντίνου Καραμανλή προς τους νέους της Ελλάδος και πρωτότυπα κείμενα των influx.
Συνεργασία από το 2012
Ο Χάρης Πεχλιβανίδης και η Κορίνα Βασιλειάδου ξεκίνησαν τη συνεργασία τους το 2012, έχοντας ως βάση τη Θεσσαλονίκη. Ανακάλυψαν γρήγορα ότι η έκφρασή τους δεν κατηγοριοποιείται σε κανένα είδος θεατρικής πράξης αλλά απορρέει από την ανάγκη να αντιληφθούν τον κόσμο μέσω του προσωπικού τους ορίζοντα –κάνοντας θέατρο να ορίσουν εκ νέου έννοιες όπως κοινωνία, ανθρώπινες σχέσεις, θεατρική διαδικασία, πολιτική, ευτυχία. Συντονισμένοι με τη ροή και την αέναη εναλλαγή των ιστοριών που δημιουργούν τον κόσμο, το 2015 σχηματίζουν την καλλιτεχνική κολλεκτίβα in flux. Μια καινούργια ιστορία ξεκινά. Η in flux έχει βραβευτεί δύο φορές με την Υποτροφία Ίψεν από το Διεθνές Ινστιτούτο Ίψεν της Νορβηγίας. Το 2013 για το πρότζεκτ «Ορυχείο Ίψεν: Ένας εχθρός του λαού συναντάει το λαό» και το 2015 για το πρότζεκτ «Εμείς: για μια δραματουργία της κρίσης».
Αυτή η προσπάθεια αποτέλεσε και την πρώτη απόπειρά τους να επαναδιαπραγματευτούν το παρελθόν και να συνθέσουν τη δική τους ποίηση βιώνοντας το σήμερα.
Το πρότζεκτ παρουσιάστηκε με επιτυχία για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2015, στο Open Stage της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, καθώς και σε συνδυασμό με τη «Σπουδή ΙΙ: Το κάστρο μας στον αέρα», στο ΚΘΒΕ, στο Βασιλικό Θέατρο».
Συντελεστές της παράστασης
Σκηνοθεσία/ δραματουργία: in flux
Με τους: Ανθή Ευστρατιάδου, Χάρη Πεχλιβανίδη και Μάρθα Φωκά.
Φωτισμοί: Σεσίλια Τσελεπίδη.
Μια φιλόδοξη προσπάθεια για τις «Αμαρτίες»
Όλα τα παραπάνω αναγράφονται στο υλικό προώθησης της παράστασης, στο δελτίο Τύπου, το οποίο και με παρακίνησε ώστε να πάω στο «Beton 7» για να δω τη «Σπουδή Ι». Ασφαλώς δεν έχασα την ώρα μου. Ήταν μια εξαιρετική και έντιμη προσπάθεια. Όμως στο δελτίο Τύπου δεν αναφέρονται και άλλα ονόματα τα οποία παρελαύνουν στη «συνάντηση των μεγάλων με τη νέα γενιά». Βέβαια όλους τους νέους τους εκπροσωπούν οι ηθοποιοί. Το κείμενο όμως απευθύνεται μόνο στους μεγάλους, σε αυτούς που αμάρτησαν. Σίγουρα δεν θα αισθανόμουν άνετα αν ήμουν νέος και άκουγα όλο το κείμενο να έχει ως μοναδικό αποδέκτη τους μεγάλους χωρίς να ανοίγει κάποιο δρόμο για κάποια -έστω εικονική- επικοινωνία. Βέβαια, όπως είπα πιο πάνω, στη συνάντηση αυτή υπάρχουν κι άλλες φωνές, κι άλλες εικόνες. Εδώ θα δούμε και θα ακούσουμε την ομιλία του Κωνσταντίνου Καραμανλή προς τη νέα γενιά. Υπάρχουν ακόμη οι προεκλογικές συγκεντρώσεις του Ανδρέα Παπανδρέου το 1981 με τις χίλιες υποσχέσεις. Θα ακούσουμε δηλώσεις του Κώστα Σημίτη με αναπτυξιακή διάθεση, όπως επίσης τη μνημονιακή ομιλία του Γιώργου Παπανδρέου με προοπτικές ανάκαμψης. Υπάρχει το προεκλογικό σποτ του Αντώνη Σαμαρά που παίζει μπάλα με τον μικρό Νικόλα επίσης με ανάλογες δηλώσεις. Τέλος, ακολουθεί και με ήχο και με «εικόνα» η κυρία Γιάννα Αγγελοπούλου των ζημιογόνων Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
Από την παρέλαση αυτή λείπουν όμως –επιλεκτικά– κι άλλα ονόματα. Για παράδειγμα δεν υπάρχει ούτε καν υπαινιγμός για τον Κώστα Καραμανλή, τη στιγμή που -όπως λέγεται- με την πολιτική του οδήγησε τη χώρα στη σημερινή κατάσταση. Τυχαία η παράλειψη; Δεν νομίζω… Όπως επίσης ενώ υπάρχει το γράμμα του Γρηγορόπουλου δεν υπάρχει η κραυγή απόγνωσης των τριών ανθρώπων που κάηκαν στη Marfin (ανάμεσά τους μια έγκυος γυναίκα). Επίσης ενώ υπάρχει το γράμμα στον Αϊ Βασίλη δεν υπάρχουν οι «σελίδες» από την επίθεση στο βιβλιοπωλείο «Ιανός», όπου κινδύνεψαν 24 άτομα. Ασφαλώς ούτε αυτό τυχαίο. Τέλος, αν και είμαστε στο 2016, δεν έγιναν άλλες αναφορές ούτε ως εικόνα, ούτε ως ήχο. Δεν αναφέρεται ούτε λέξη από τις προεκλογικές υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν με ζουρνάδες και νταούλια. Αν και είμαστε στο 2016 δεν… μαθαίνουμε ότι ζούμε στην εποχή του διπλού 3ου και 4ου μνημονίου. Ούτε για το ξεπούλημα της κρατικής περιουσίας για 99 χρόνια (αεροδρόμια, λιμάνια, το Ελληνικό, τουριστικές περιοχές κ.λπ.). Αν και είμαστε στο 2016 δεν αγγίζουμε τις αμαρτίες αυτών των νέων γονέων. Οπότε; Άνθρακες ο θησαυρός. Ίσως πει κάποιος ότι σε μία ώρα δεν χωράνε όλα. Όμως ακόμη και ο Παγκόσμιος Πόλεμος χωράει σε 100 λέξεις… Φιλόδοξη η προσπάθεια της κολλεκτίβας in flux αλλά ημιτελής. Πιστεύω πως οι νέοι καλλιτέχνες -που οπωσδήποτε είναι τα πρώτα θύματα της κρίσης αλλά όχι οι μόνοι- πρέπει να έχουν το θάρρος να λένε τα πράγματα με το όνομά τους. Να μη χαϊδεύουν αυτιά. Να λένε αλήθειες προς κάθε κατεύθυνση και να μην κάνουν επιλογή αμαρτιών. Όλες οι αμαρτίες πάντα έχουν δυσάρεστα αποτελέσματα. Μάλιστα στη συγκεκριμένη περίπτωση οι συντελεστές της ομάδας in flux -που σημαίνει σε ελεύθερη μετάφραση «σε ροή»– θα έπρεπε να ακολουθούν τον ρουν της Ιστορίας και να μην επιλέγουν μόνο τα καλά και ιδεολογικά συμφέροντα… Τουλάχιστον θα έπρεπε να τηρούν την υπόσχεσή τους: Να είναι δηλαδή “συντονισμένοι με τη ροή και την αέναη εναλλαγή των ιστοριών”.
Ασφαλώς πρέπει να υπογραμμίσω τον επαγγελματισμό και την αρτιότητα της παραγωγής και της παρουσίασης από όλους όσοι ασχολήθηκαν με τη «Σπουδή Ι». Ήταν άψογοι στο κομμάτι που τους αναλογούσε αλλά και συνολικά.
Κλείνοντας πρέπει να επισημάνω τη συμμετοχή στην παράσταση της εξαιρετικής σκηνογράφου και ενδυματολόγου Μάρθας Φωκά, η οποία δημιουργεί, καταστρέφει και πάλι δημιουργεί επί σκηνής. Εξαιρετική τύχη που την είδα εν δράσει. Μέχρι τώρα έβλεπα τα έργα της σε παραστάσεις που ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας της με τον σκηνοθέτη Σίμο Κακάλα. Η τρίτη φωτογραφία στο θέμα για τη «Σπουδή Ι» είναι η μορφή της προτομής που δημιουργεί και ολοκληρώνει με μαγικό τρόπο κατά τη διάρκεια της παράστασης.
