Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
«Τα διαμάντια είναι ο καλύτερος φίλος μιας γυναίκας», τραγουδά η Μέριλιν Μονρόε. Ποια είμαι για να διαφωνήσω; Σαφώς και μου αρέσουν τα διαμάντια αλλά θα εκφράσω και μια διαφορετική προτίμηση. Κάπως ιδιαίτερη. Έχω μια αδυναμία στα λογοτεχνικά διαμάντια. Κάτι διαμαντάκια. Διαμαντάκια σαν αυτό που έλαβα ταχυδρομικώς μετά την παραγγελία από τον εκδοτικό οίκο Σοκόλη του βιβλίου «Το τραγούδι της μαύρης τρύπας. Μικρά κείμενα με τίτλους και υποσημειώσεις» της αγαπητής μας Σοφίας Φιλιππίδου.
Μικρά κείμενα που μας ταξιδεύουν από τις προσφυγικές συνοικίες στα μπορντέλα της Θεσσαλονίκης και στις θερινές θεατρικές πιάτσες ανά την Ελλάδα και την Κύπρο. Γιατί κάθε αρχή καλοκαιριού που μας έρχονται τα δελτία Τύπου τα οποία αναφέρονται σε περιοδείες τριάντα και σαράντα, συχνά και πενήντα, σταθμών που «πιάνουν» οι επιτυχημένες παραστάσεις των θιάσων, κάθε φορά αναρωτιέμαι πώς βρίσκουν το κουράγιο και την ενέργεια οι δημοφιλείς μας ηθοποιοί για να μας ψυχαγωγήσουν να περιοδεύουν κατακαλόκαιρο μεταφέροντας μια βαριά δερμάτινη βαλίτσα και κουβαλώντας ένα σακίδιο στην πλάτη από πόλη σε πόλη και από κατάλυμα σε κατάλυμα. Προστίθεται δε στο θαυμασμό μου γι’ αυτούς ένας ακόμα λόγος. Χαμογελώ λοιπόν όταν η μητέρα της Σοφίας Φιλιππίδου μαλώνει τρυφερά την κόρη της που εν μέσω θερινής ραστώνης παίζει στην Επίδαυρο αντί να βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και στη Χαλκιδική κρατώντας συντροφιά στους γονείς της με τη δροσιά της παρουσίας της.
Στο βιβλίο όμως παρελαύνουν κι άλλοι ήρωες, όπως ένας ολόφρεσκος αστακός – τέρας που ξεφεύγει από την κατσαρόλα και τσακίζεται στα μωσαϊκά της κουζίνας, μια μαύρη γάτα η οποία κρύβεται επιμελώς πίσω από το λευκό γιασεμί της βεράντας και μια άλλη, γάτα Σφίγγα αυτή, η οποία λατρεύει τα καθαρά σεντόνια. Έρχονται επίσης και μας συναντούν η Πραξαγόρα, μια μεγαλοδικηγόρος σταρ συμβία ενός σπουδαίου και ωραίου ηθοποιού του Χόλιγουντ, ο Εμανουέλ Μακρόν μαζί με τον Ηρακλή Πουαρό, ο Ουίλιαμ Φώκνερ που τόσο ιδιοφυώς μας δίδαξε θεατρικά το «Καθώς ψυχορραγώ» του η Σοφία Φιλιππίδου. Καταφθάνουν επίσης ο Λάμπρος Κωνσταντάρας και η ρεμπέτισσα Ματούλα Ζαμάνη μέχρι και ο Θουκυδίδης πλάι πλάι με τον θαυμαστή του e.e. cummings. Δίχως να λείπουν η «Μελάχρα» του Παντελή Χορν, ο Κ.Φ. κι ένας μικρός Οιδίπους.
Η Ελενίτσα γιατί με συγκινεί όμως και με κάνει να δακρύζω; Η Γκράου τι δουλειά έχει ανάμεσα στα διηγήματα και τι κοινό έχει ο οίστρος της Κανέλλας με τη νύχτα που η συγγραφέας ονειρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Παρθένη; Γεγονότα που λαμβάνουν χώρα πιθανόν μια 28η Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη ή σε μια άλλη εθνική εορτή, ακόμα και οικογενειακή, μπροστά σ’ ένα κατάφορτο από λιχουδιές βαρύ μοναστηριακό τραπέζι με όλη τη μεγάλη και θορυβώδη οικογένεια να παρίσταται πίσω από ανθοδοχεία με γιαπωνέζικα χρυσάνθεμα και με τις μυρωδιές από μωβ καμπανούλες, μαγειρίτσα και αποξηραμένα τριαντάφυλλα να πλανώνται στον αέρα.
Μικρές ιστορίες που χαρακτηρίζονται από αυθορμητισμό και ειλικρίνεια και ποικίλλουν από την αγάπη έως και τη σφοδρότητα, το χιούμορ και τέλος τη σάτιρα. Γιατί η συγγραφέας του πρωτότυπου αυτού βιβλίου είναι φανερό πως ερωτεύτηκε το ελάχιστο και αγάπησε την ελληνική διαύγεια.
Η Σοφία Φιλιππίδου, μια προσωπικότητα – κλειδί για το ελληνικό θέατρο, τον ελληνικό κινηματογράφο και την ελληνική τηλεόραση, έρχεται τώρα με «Το τραγούδι της μαύρης τρύπας» να αποτελέσει και μια προσωπικότητα – κλειδί για τα ελληνικά γράμματα. Ως ηθοποιός, και μάλιστα σπουδαία ηθοποιός, γνωρίζει πολύ καλά τη σημασία του ήχου και του ρυθμού στο λόγο και με γλώσσα εύφορη στην κωμική της εφεύρεση, με βαθύτατη διορατικότητα, γραφή γεμάτη ζωντάνια και εξαιρετική δεξιοτεχνία έρχεται να παραδώσει γενναιόδωρα και απροσποίητα στο ανήσυχο αναγνωστικό κοινό «Το τραγούδι της μαύρης τρύπας», ένα «ημερολόγιο καταστρώματος», φτιαγμένο από το «υλικό των ονείρων», ένα βιβλίο μεγάλης έμπνευσης και μικρών κειμένων με τίτλους και υποσημειώσεις, αποδεικνύοντας μας πως είναι μια αληθινή ρομαντική η οποία υποστηρίζει μια υψηλή, σχεδόν ιερατική, λειτουργία για τη λογοτεχνία.
Με τρυφερότητα, οξυδέρκεια, λεπτές αποχρώσεις σαρκασμού και στοχαστικότητα, τα κείμενα της Σοφίας Φιλιππίδου ανατέμνουν την πραγματικότητα, τη διαπερνούν λοξά και προσκαλούν τον αναγνώστη σε μια περιπέτεια, με παντιέρα την άδολη χαρά, διασώζοντας τη συμπόνια του, διαφυλάττοντας την επιείκειά του και επιφέροντάς του γαλήνη και λύτρωση.
Η Σοφία Φιλιππίδου δημιουργεί ένα συγκλονιστικό ανάγλυφο της ελληνικής κοινωνίας, μέσα από τις σχέσεις της οικογένειας και του θεατρικού μικρόκοσμου με μια ειλικρίνεια που είναι η πλέον θαρραλέα μορφή της τόλμης και καταφέρνει να πλάσει και να ορίσει έναν κινηματογραφικό, φελινικό σχεδόν δεύτερο χρόνο, ιδιαίτερα στα κείμενά της εκείνα όπου το περιβάλλον κατοικείται από ανθρώπινες μορφές, μικρά αιλουροειδή, ονειρικές φιγούρες και παραστατικά σύμβολα. Αντί να σας προσκαλέσω, θα σας προκαλέσω και θα σας παρακαλέσω να διαβάσετε «Το τραγούδι της μαύρης τρύπας» και είμαι βέβαιη πως θα δικαιωθώ.
