Του Παναγιώτη Μήλα
«Αυτό που είναι αληθινό και έχει απλότητα και χάρη στην τέχνη είναι έργο μελέτης, πρόβας και ατέλειωτων ωρών εργασίας και άσκησης»…
Αυτό που λέει η Σοφία Φιλιππίδου, είδα να το υλοποιεί στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1986 ως «Κυρία του εράνου» στην ταινία «Καραβάν Σαράι». Σε μια και μόνο σκηνή έδειξε πως πράγματι εκτιμά τα έργα που γίνονται με μόχθο.
Ακριβώς την ίδια άποψη σχημάτισα όταν το 1997 την είδα στο «Θέατρο Σμαρούλα» στη θρυλική «Φαύστα» του Μποστ σε σκηνοθεσία Γιάννη Μποσταντζόγλου και Θανάση Παπαγεωργίου, με μουσική του Λουκιανού Κηλαηδόνη. Δίπλα στη Σοφία Φιλιππίδου έπαιζαν: Μιχάλης Μητρούσης, Ιφιγένεια Αστεριάδη, Καλλιόπη Ταχτσόγλου, Κώστας Φλοκατούλας, Χάρης Γρηγορόπουλος, Μαρία Καντιφέ, Μαρία Φιλίππου.
Η Σοφία Φιλιππίδου πάντα με το ίδιο πάθος χτίζει κάθε τι με το οποίο ασχολείται:
Από την Τζένη στους «Μικρούς Μήτσους» μέχρι την Πραξαγόρα.
Από τον Διόνυσο και την Αγαύη μέχρι την «Μελάχρα». Από το «Κου-κου-τσά» μέχρι το «Εμείς κορίτσια δεκατριώ δεκατεσσάρω χρόνων».
Πάθος και για το «Α-πελ-πι-σί-το», πάθος και για το «Καθώς ψυχορραγώ».
Με ευθύνη και αγάπη η Σοφία Φιλιππίδου δίνει την ψυχή της στους μαθητές της όπως όταν δίδασκε γερμανικά, ή στο σεμινάριο θεατρικής παιδείας Ionesco Blues, ή τέλος στην «Φοιτητική σκηνή Τ3χνη».
Από το 2010 όλη της την ψυχή καταθέτει οργανώνοντας επαγγελματικές ομάδες και ανεβάζοντας έργα με την δική της «Εταιρεία Τ3χνη».
Ορμητήριό της είναι ο δικός της χώρος «Το μαγαζάκι της τ3χνης» στα Εξάρχεια, εκεί όπου κάνει τις πρόβες της και τα σεμινάρια θεατρικής παιδείας.
Για το πάθος της, την αναγνώρισαν όλοι οι μεγάλοι Έλληνες σκηνοθέτες οι οποίοι συνεργάστηκαν μαζί της.
Δύναμή της είναι η μελέτη και η αγάπη για την έρευνα μέσα στα κλασσικά κείμενα.
Όπλο της έχει την αγάπη για τον άνθρωπο που δοκιμάζει τις αντοχές του στο παιχνίδι της αλήθειας.
***
Αυτά είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Σοφίας Φιλιππίδου η οποία σε καθημερινή βάση προσπαθεί να λύσει κόμπους μέσα της, αλλά και να κατανοήσει τον κόσμο και τις συμπεριφορές των άλλων.
***
Θέλοντας να ακούσω τις απόψεις της για τη ζωή και για όσα συμβαίνουν στις μέρες μας – και στην κοινωνία, και στο χώρο του Θεάτρου – της πρότεινα να μιλήσει στο Catisart απαντώντας σε 8+1 λέξεις οι οποίες …θυμίζουν το επώνυμό της.
***
Ας παρακολουθήσουμε εδώ έναν ιδιαίτερο μονόλογο της Σοφίας ΦΙΛιππίδου…
ΦΙΛΟΠΟΝΗ: Όχι δεν μου αρέσει να πονάω αλλά αντέχω στον πόνο και κυρίως αντέχω και πιστεύω στην προσπάθεια και στην δράση. Μ’ αυτήν την έννοια είμαι φιλόπονη και εκτιμώ τα έργα που γίνονται με μόχθο. Αυτό που μοιάζει απλό στην τέχνη και έχει ακόμη την χάρη του προτύπου, είναι εκείνο που έγινε με μόχθο – αν δεν έγινε με την άγνοια ενός αθώου παιδιού. Κοιτάξτε τους ακροβάτες περπατάν στο σχοινί σαν να είναι δρομάκι στο δάσος και εκείνο που κάνουν – τάχα ότι χάνουν την ισορροπία τους – προς τέρψη των θεατών, είναι έργο μόχθου για να μοιάζει και να είναι αληθινό… Το ίδιο και στον χορό και στο θέατρο. Αυτό που είναι αληθινό και έχει απλότητα και χάρη στην τέχνη είναι έργο μελέτης, πρόβας και ατέλειωτων ωρών εργασίας και άσκησης…
ΦΙΛΟΜΑΘΗΣ: Και ναι μπορώ να πω είμαι και φιλομαθής και αυτό δεν το ήξερα όταν ήμουν παιδί. Τότε διάβαζα για διασκέδαση. Όταν όμως μεγαλώνοντας ανακάλυψα την λογοτεχνία, την ποίηση, το μυθιστόρημα, την φιλοσοφία, τα θεατρικά έργα και άρχισα να καταλαβαίνω τα νοήματα άστραψε το μυαλό μου και έγινα λάτρης της ανάγνωσης και της μελέτης. Άρχισα να ανακαλύπτω μέσα στα μεγάλα έργα, κλειδιά για να λύνω τους κόμπους μέσα μου, αλλά και να κατανοήσω τον κόσμο και τις συμπεριφορές των άλλων.
ΦΙΛΙ: Η έρευνα και η μελέτη των κλασσικών κειμένων με βοήθησε να γίνω καλύτερη και να βελτιώνομαι σε ότι κάνω. Έτσι ερευνώντας ανακάλυψα πριν δυο χρόνια δυο έργα του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου «Τα τρία φιλιά» που γράφτηκαν το 1909 και το δοκίμιο πάνω στην θυσία και την ηδονή «Η σταχτιά γυναίκα» (αρχικά στα γερμανικά) που αργότερα έγινε από τον συγγραφέα θεατρικό και μεταφράστηκε στα ελληνικά από άγνωστο μεταφραστή. Ολόκληρα τα έργα τα βρήκα στα αρχεία της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης στο διαδίκτυο, όμως αποσπάσματα τους, αρχικά ανακάλυψα σε μια έκδοση που πήρα από παλαιοπωλείο: «Το νεοελληνικό θέατρο» του Γιάννη Σιδέρη από τις Εκδόσεις Βασιλική βιβλιοθήκη «Αετός ΑΕ». Τον συγγραφέα Κωνσταντίνο Χρηστομάνο τον γνώριζα από την «Κερένια κούκλα» που ήθελα κάποτε να ανεβάσω αλλά δεν τα κατάφερα. Όταν όμως διάβασα το νεορομαντικό δράμα «Τα τρία φιλιά» αλλά κυρίως την συμβολική «Σταχτιά γυναίκα», θαύμασα και εκτίμησα ακόμη περισσότερο τον συγγραφέα την ζωή και το έργο του. Είναι αλήθεια πως τα έργα του Χρηστομάνου απαιτούν ακριβές παραγωγές και ο ίδιος ως γνήσιος εστέτ ζητάει στις σημειώσεις – στις σκηνοθετικές και σκηνογραφικές του οδηγίες – πράγματα και θαύματα. Εμείς δεν μπορούμε να του τα προσφέρουμε, όμως τον αγαπάμε και με την τέχνη της αφαίρεσης και την δημιουργική μας φαντασία θα προσπαθήσουμε να αγγίξουμε την καρδιά και το μυαλό του, δηλαδή την ουτοπία.
ΦΙΛΥΠΟΠΤΗ: Φιλύποπτη δεν είμαι όμως είμαι κάπως επιφυλακτική. Ανοίγομαι όμως εύκολα στους ανθρώπους και δοκιμάζω τις αντοχές τους στο παιχνίδι της αλήθειας. Τις πιο πολλές φορές εγκαταλείπουν. Υπάρχουν όμως κάποιοι – όχι λίγοι – που μπορεί να μην καταλαβαίνουν ακριβώς, αλλά γοητεύονται από το παράξενο συναίσθημα που προκαλεί η αποκάλυψη μιας μύχιας σκέψης, η διατύπωση ενός γρίφου ή ενός «χρησμού». Ξαφνιάζονται από το φως της αλήθειας και μερικοί στην καλλίτερη περίπτωση «τυφλώνονται» …για να ξαναδούν. Κάποιοι πάλι τρομάζουν από τον κρότο που κάνει μια μάσκα που πέφτει και τρέχουν να κρυφτούν …κι εγώ που παίζω με την φωτιά τις περισσότερες φορές μένω μόνη μου.
ΦΙΛΟΤΕΧΝΗ: Η τέχνη στην ζωή μου είναι η ουσία της ύπαρξης μου. Η ίδια μου η ζωή δεν θα ήταν τίποτα χωρίς αυτά που έκανα μόνη μου και κάνω για να ζήσω. Πιστεύω πως η μεγαλύτερη τέχνη είναι να ζεις αλλά και το πως ζεις. Βέβαια δεν εννοώ αυτό που συχνά ακούμε πως τάχα η ζωή είναι μικρή και πρέπει τώρα αμέσως να την ζήσουμε …ούτε το «μια ζωή την έχουμε κι αν δεν την γλεντήσουμε τι θα καταλάβουμε …κλπ…» που λέει και το τραγούδι… όχι! Ας κρατήσουμε την ψυχραιμία μας για να μη χάσουμε την ισορροπία μας. Η ζωή του καθένα από μας είναι μοναδική βέβαια και μεγάλη. Και μπορεί να γίνει «μεγαλύτερη» αν έχει ουσίες, χυμούς, αλήθεια, επαφή με την φύση την καθημερινότητα την γη, τον ουρανό, το σύμπαν, τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Η ζωή είναι μικρή κατά την γνώμη μου όταν ορίζεται και καθορίζεται μόνο από το συμφέρον του καθενός. Γιατί σε κανέναν βέβαια δεν συμφέρει να μην είναι πάντα πρώτος σε όλα και μέσα σε όλα έστω και χωρίς την αξία του. Και ο άνθρωπος που σκέφτεται μόνο το συμφέρον του, πάντα θα νιώθει στερημένος γιατί υπάρχουν άπειρα πράγματα που δεν έχει ζήσει και δεν έχει δει και δεν έχει απολαύσει. Και δεν θα του φτάνουν εκατό ζωές να ζήσει κατά το συμφέρον του.
ΦΙΛΟΣΤΟΡΓΗ: Αυτό που νιώθω για τους μαθητές μου δεν θα το έλεγα στοργή είναι περισσότερο ευθύνη και αγάπη. Δεν θα έκανα ποτέ μάθημα αν δεν το πίστευα κι αν δεν μου έδινε χαρά. Έχω πίστη στην διάδοση της γνώσης και ψάχνω εκείνον τον μαθητή που θα με πιστέψει επίσης – αν δεν θέλει – κατά το σύνηθες – να ζήσει την εμπειρία – έστω να με αμφισβητήσει και να με ξεπεράσει, κάνοντας κάτι που θα με κάνει να τον θαυμάσω. Γιατί μπροστά στο χάρισμα και στα θαυμαστά έργα υποκλίνομαι.
ΦΙΛΤΡΟ: Από την αρχαιότητα ακόμη μέχρι τις μέρες μας ο άνθρωπος φαίνεται να πρωταγωνιστεί σε πολλές περιπτώσεις σε πολλά σενάρια με βία, κακοποίηση, παρενόχληση και άλλα που έχουν να κάνουν με την βουλιμία του, τον ναρκισσισμό, την αρρώστια του και φυσικά το συμφέρον του! Κατά καιρούς ακούμε καταγγελίες και αλλού βλέπουμε κουκουλώματα όπως ας πούμε στην καθολική εκκλησία… Σε μας και μέσα στην πανδημία έσκασε το μεγάλο σκάνδαλο του βιασμού και της σεξουαλικής παρενόχλησης στους χώρους του πρωταθλητισμού και του θεάτρου …όπως και άλλες κακοποιητικές συμπεριφορές. Δημιουργήθηκε το κίνημα #Me Too και τόλμησαν πολλοί να κάνουν καταγγελίες. Βρέθηκαν εκείνοι που συμπαραστάθηκαν και βοήθησαν να αποκαλυφτούν σκάνδαλα δεκαετιών. Αυτό είναι θαύμα και αξίζει να το δούμε σαν μεγάλη πρόοδο και εξέλιξη. Είχε και τα καλά της η πανδημία στην χώρα μας. Από δω και πέρα έχουμε πολύ δουλειά… πάρα πολλή δουλειά. Όλοι ξέρουν πόση πολλή δουλειά χρειάζεται για να βρούμε τον χαμένο παράδεισο του μύθου και την αθωότητα μας που την παραδώσαμε στα νύχια του συμφέροντος.
ΦΙΛΑΡΑΚΙ: Τώρα ας επικεντρωθούμε στον εαυτό μας, στην αγάπη, στην αλληλεγγύη και στην έννοια για τον άλλο και για όλα «τα αδέσποτα όντα» που εμείς δημιουργήσαμε. Aς αναλάβουμε δράση για να αλλάξουμε τους εαυτούς μας και τον κόσμο ξανά από την αρχή κι ας βρούμε ένα παραμύθι ή ας εφεύρουμε ένα νέο ιδεολόγημα. Προσωπικά μέσα στα άλλα ένιωσα την ανάγκη να «σώσω» τρεις αδέσποτες γάτες από τα αδέσποτα Εξαρχείων. Μια μαμά με τις δυο κόρες της. Είναι: Η Φαγού, η Γκραου και η Κανέλλα. Μου αρέσει να παρατηρώ τις γάτες είναι μάθημα ζωής και θεάτρου
ΦΙΛΟΔΟΞΗ: Όσο για την φιλοδοξία και την φήμη; Ναι είμαι φιλόδοξη και ανταγωνιστική, τίμια όμως. Παίζω με κανόνες ιπποτικούς – που βάζω εγώ στο παιχνίδι – σαν κάποιους ευγενείς του παραμυθιού – μιας και δεν υπάρχουν κανόνες. Βλέπω πίσω μου και γύρω μου τα θαύματα και θέλω κι εγώ… Με ενδιαφέρει δηλαδή στο πέρασμα μου από τον κόσμο – μαζί με άλλους να κάνω κάτι, να αφήσω κάτι, να βοηθήσω με μια λέξη… μια πράξη… με ένα μικρό μου έργο… να βάλω το λιθαράκι μου, που λένε, στο μεγάλο θαυμαστό έργο…
***
-Κυρία Φιλιππίδου, σας ευχαριστώ γι αυτή την εξομολόγηση, γι αυτή την κατάθεση ψυχής.
*Κι εγώ σας ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε.
***
Όλες οι φωτογραφίες είναι από την προσωπική σελίδα της κυρίας Φιλιππίδου στο Facebook.
***
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΠΟΥ ΕΤΟΙΜΑΖΕΙ
«Τα τρία φιλιά… H Σταχτιά γυναίκα» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου από τη Σοφία Φιλιππίδου
