H Γκαλερί Σκουφά παρουσιάζει την ατομική έκθεση της Λίνας Πηγαδιώτη-Τζήμα, με τίτλο «Παλίμψηστο Μνήμης», από τις 24 Μαΐου έως τις 9 Ιουνίου 2018. Η έκθεση, που είναι υπό την επιμέλεια της διδάκτορος της Ιστορίας της Τέχνης Σωζήτας Γκουντούνα, περιλαμβάνει μια σειρά έργων μικτής τεχνικής από την τελευταία της συλλογή.
Η Λίνα Πηγαδιώτη συναρμόζει αντικείμενα μιας χρήσεως και άλλα εφήμερα στοιχεία ως υλικά σύνθεσης της νέας της δουλειάς. Η πλαστικότητα της συναρμολόγησης, του κολάζ, της εκτύπωσης, αλλά και της χαρακτικής επικρατεί σε αυτά τα έργα που καταδεικνύουν την ιδιοσυγκρασιακή επεξεργασία της εικαστικού σε κάθε μέσο (ζωγραφική, γλυπτική κ.α.) αλλά και ως μεταφορές που υπαινίσσονται τη διάσταση μεταξύ της προσωπικής και δημόσιας σφαίρας, φύσης και τεχνολογίας, της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας και των συνεπειών της, αλλά και των επισφαλών και εφήμερων συνθηκών της σύγχρονης ζωής.
Η Πηγαδιώτη διευρύνει τα εικονογραφικά στοιχεία (αντικείμενα, found objects) και τις γλυπτικές μορφές από τη δισδιάστατη επιφάνεια στον τρισδιάστατο χώρο της γκαλερί, με τον ίδιο τρόπο που οι μινιμαλιστές, οι εννοιολογικοί καλλιτέχνες και οι αφαιρετικοί εξπρεσιονιστές έχουν πειραματιστεί με αυτές τις μετατοπίσεις. Τα χωρικά κολάζ θέτουν προκλήσεις στην έννοια του έργου ως αντικειμένου καθώς και στη σχέση του έργου με τον θεατή, ενώ τονίζουν τις κοινωνικές παραμέτρους του έργου τέχνης και την ευαισθησία που καθορίζει την αντίληψη του καλλιτέχνη για την κοινωνική πραγματικότητα.
Η εικαστικός επιχειρεί να δώσει νέα ζωή στην τεχνική του κολάζ, προσθέτοντας σχολαστικά πολύπλευρα στοιχεία, ώστε να ανακαλύψει και να διαμορφώσει το μέσο και την εικαστική γλώσσα που απαιτείται σε αυτή τη νέα ιστορική και συλλογική στιγμή που επιδιώκει ένα διαφορετικό μέλλον. Αυτά τα έντονα, αλλά και αινιγματικά οπτικά αντικείμενα που καταγράφουν μια σειρά από ετήσιες αναμνήσεις, συναθροίζονται στο έργο της Πηγαδιώτη, στην προσπάθεια να εφεύρουν μια νέα προσωπική αφήγηση που θα βοηθήσει τον θεατή αλλά και την εικαστικό να ερμηνεύσει το παρελθόν και να φανταστεί ένα διαφορετικό μέλλον.
Όπως και στο παλίμψηστο, στα έργα της Πηγαδιώτη, διαπιστώνουμε μια διπλή λειτουργία, διατηρούν τη διακριτότητα όλων των στοιχείων, ενώ ταυτόχρονα εκθέτουν τις διασταυρώσεις του ενός με τον άλλο, επομένως, η διαδικασία της στρωματοποίησης συνυπάρχει με τη διαδικασία της διαγραφής και με την επανάληψη, την εμφάνιση όλων των στοιχείων σε μια ευπροσάρμοστη και ετερογενή σύνθεση. Και είναι μόνο το πέρασμα του χρόνου που μπορεί να φωτίσει το νόημα και τη σημειολογία των παλαιότερων στρωμάτων, καθώς και το όριο μεταξύ ζωής και τέχνης.
Η Λίνα Πηγαδιώτη προσκαλεί τους επισκέπτες να έχουν την εμπειρία να «διαβάσουν» την τελευταία της αυτή δουλειά μέσα από τις συνθήκες που δημιουργήθηκε υπό τους ήχους των συνθέσεων του Σταύρου Σοφιανόπουλου και τους στίχους του Κωνσταντίνου Καβάφη.
…παλίμψηστο μνήμης …
…και έτσι απλά, ήρθε η στιγμή που όλα έβγαζαν νόημα …τα υφάδια μιας
ζωής ανασυντάχτηκαν …απέκτησαν υπόσταση …διεκδίκησαν την προσοχή …
να πάρω μια ανάσα …να κάνω μία στάση …ώρα για μια δεύτερη ανάγνωση
των ήδη ειπωθέντων …και ήταν τόσα πολλά …και είχαν τόσα να πουν …
σημειώσεις, αποκόμματα, σχέδια και συλλογισμοί …κάρτες, πάσα,
εισιτήρια, ταυτοποιήσεις …ήταν όλα εκεί …ευλαβικά φυλαγμένα στο
κουτί της ζωής …όλα αποτελούν το «πράσινο φως» για να πας κάπου,
σκέπτεσαι …στο επόμενο βήμα …στην πρωτόγνωρη εμπειρία …στην
καινούργια γνώση …στη νέα αρχή …στην άλλη όχθη …όλα -βιώματα πια-
διαμόρφωσαν τη ζωή σου …και τις επιλογές σου …επιθυμίες και αισθήσεις
μιας ζωής …και τώρα πια μπορείς …μπορείς να του επιστρέψεις την αξία
που διεκδικούσε εκείνο το σκιτσαρισμένο χαρτί …εκείνη η φωτογραφία
που ρίσκαρες να τραβήξεις τότε …εκείνο το έργο που με ευκολία κάποτε
απέρριψες …εκείνη η εικόνα που καρτερικά σε συνόδευε στο εργαστήριό
σου …εκείνο το φυλακτό που κράτησες από τότε …εκείνα τα λόγια που
έγραψες διστάζοντας να αρθρώσεις …θυμός θαρρώ ήταν που ξεχείλιζε από
μέσα σου για την τόση αδικία …για την τόση χυδαιότητα …τώρα όμως,
είναι όλα αυτά μαζί, ξανά …σε πλήρη διάλογο και επικοινωνία …
στέλνουν ένα ηχηρό μήνυμα …υφαίνουν έναν νέο μικρόκοσμο …αυτόν του
σήμερα …του τώρα …και έτσι ενωμένα, του πάντα …κι εσύ για άλλη μια
φορά πλήρης και ευγνώμων για την ευλογία της έκφρασης …του αγαθού να
γίνεσαι αγωγός αυτής της θείας ενέργειας …να βιώνεις αυτή τη
λυτρωτική δύναμη της τέχνης …κοινωνός της μεγάλης αλήθειας
αισθάνθηκες …μόνο ένα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ μπορεί να πλημυρίσει την
ύπαρξή σου …για όλα αυτά που είδες …για όλα αυτά που έζησες …για
την ουσία των πραγμάτων που κατάλαβες …για όλα αυτά που «εκόμισες εις
την τέχνη» …
Λίνα Πηγαδιώτη – Τζήμα
“Παλίμψηστο Μνήμης” ή “Το Όριο μεταξύ Ζωής και Τέχνης” της Σωζήτας Γκουντούνα / Διδάκτωρ Ιστορίας Τέχνης – Επιμελήτρια
Ανακατασκευασμένες αναμνήσεις, σε συνεχή ανασυνδυασμό, με τάξη ή αταξία, συνθέτουν μια προσωπική συναρμολόγηση που συσκοτίζει το όριο ανάμεσα στην τέχνη και τη ζωή.
Η Λίνα Πηγαδιώτη συναρμόζει αντικείμενα μιας χρήσεως και άλλα εφήμερα στοιχεία ως υλικά σύνθεσης της ατομικής της έκθεση “Παλίμψηστο Μνήμης,” αλλά και ως μεταφορές που υπαινίσσονται τη διάσταση μεταξύ της προσωπικής και δημόσιας σφαίρας, φύσης και τεχνολογίας, της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας και των συνεπειών της, αλλά και των επισφαλών και εφήμερων συνθηκών της σύγχρονης ζωής.
Η πλαστικότητα της συναρμολόγησης, του κολάζ, της εκτύπωσης, αλλά και της χαρακτικής επικρατεί σε αυτά τα έργα που καταδεικνύουν την ιδιοσυγκρασιακή επεξεργασία της εικαστικού σε κάθε μέσο (ζωγραφική, γλυπτική κ.α.).
Η τεχνική της συναρμολόγησης (assemblage) δεν είναι ξεχωριστό μέσο αλλά βασίζεται σε σχηματισμούς άλλων μέσων που είναι εν-διά-μεσα, με την έννοια ότι μοιράζονται βασικές ιδιότητες. Το assemblage, επομένως, συναθροίζει και συνδυάζει συντακτικά στοιχεία που προέρχονται από περισσότερα από ένα μέσα, αλλά συνδυάζονται σε ένα και μετατρέπονται έτσι σε μια νέα οντότητα.
Το χωρικό κολάζ που χρησιμοποιείται σε αυτό το “Παλίμψηστο της Μνήμης” έχει δομικές συγγένειες με τη συναρμολόγηση (assemblage), δεδομένου ότι και οι δύο τεχνικές ταλαντεύονται μεταξύ του εικονογραφικού και του τρισδιάστατου. Όπως επισημαίνει η θεωρητικός Πάολα Ιμπάρα, το assemblage σε ένα απτό επίπεδο (δηλαδή, όσον αφορά στα πραγματικά φυσικά αντικείμενα) επικράτησε από το 1912 με τη μετατροπή της οπτικής αναπαράστασης που εισήχθη από την τεχνική του κολάζ. Σύμφωνα με την Ιμπάρα, ο επιφανής θεωρητικός Κλεμέν Γκρίνμπεργκ, στο κείμενο “Collage 8” υποστηρίζει ότι ο Πικάσο και ο Braque ενσωμάτωσαν, για πρώτη φορά, εξωγενή υλικά στην επιφάνεια μιας εικόνας σε αναζήτηση “γλυπτικών ιδιοτήτων με αυστηρά μη γλυπτικά μέσα”. Με τη σειρά του, το κυβιστικό κολάζ έδωσε τη θέση του σε αυτό που ο Γκρίνμπεργκ αναφέρει ως το «νέο γλυπτό» ή «κατασκευή-γλυπτό» που έφερε επανάσταση στο μέσο – από τα υλικά του έως τις τεχνικές και τις μεθόδους σύνθεσης.
Κατά τη διάρκεια της κατασκευής των «νέων γλυπτών», γράφει ο Γκρίνμπεργκ, “οι εικαστικοί τείνουν να εγκαταλείψουν την πέτρα, το χαλκό και τον πηλό, και να τα αντικαταστήσουν με βιομηχανικά υλικά όπως ο σίδηρος, ο χάλυβας, το κράμα, το γυαλί, το πλαστικό, το κυτταρινικό σέλιλοϊντ κλπ., που στη συνέχεια επεξεργάζονται με τα εργαλεία του σιδερά, του συγκολλητή και των ξυλουργών. Η ενότητα του υλικού και του χρώματος δεν απαιτείται πλέον και επιβάλλεται το εφαρμοσμένο χρώμα, το ίδιο ισχύει και για τη διάκριση μεταξύ τεχνικών σκαλίσματος και μοντελοποίησης. Ένα έργο ή τα μέρη του μπορούν να χυτευτούν, να επεξεργαστούν, να κοπούν ή απλά να συγκεντρωθούν, επομένως τα «νέα γλυπτά», κατασκευάζονται, χτίζονται, ή συναρμολογούνται.’1
Η Πηγαδιώτη διευρύνει τα εικονογραφικά στοιχεία (αντικείμενα, found objects) και τις γλυπτικές μορφές από την δισδιάστατη επιφάνεια στον τρισδιάστατο χώρο της γκαλερί, με τον ίδιο τρόπο που οι μινιμαλιστές, οι εννοιολογικοί καλλιτέχνες και οι αφαιρετικοί εξπρεσιονιστές έχουν πειραματιστεί με αυτές τις μετατοπίσεις. Τα χωρικά κολάζ θέτουν προκλήσεις στην έννοια του έργου ως αντικειμένου καθώς και στη σχέση του έργου με τον θεατή, ενώ τονίζουν τις κοινωνικές παραμέτρους του έργου τέχνης και την ευαισθησία που καθορίζει την αντίληψη του καλλιτέχνη για την κοινωνική πραγματικότητα.
Η εικαστικός επιχειρεί να δώσει νέα ζωή στην τεχνική του κολάζ, προσθέτοντας σχολαστικά πολύπλευρα στοιχεία, ώστε να ανακαλύψει και να διαμορφώσει το μέσο και την εικαστική γλώσσα που απαιτείται σε αυτή τη νέα ιστορική και συλλογική στιγμή που επιδιώκει ένα διαφορετικό μέλλον. Αυτά τα έντονα, αλλά και αινιγματικά οπτικά αντικείμενα που καταγράφουν μια σειρά από ετήσιες αναμνήσεις, συναθροίζονται στο έργο της Πηγαδιώτη, στην προσπάθεια να εφεύρουν μια νέα προσωπική αφήγηση που θα βοηθήσει τον θεατή αλλά και την εικαστικό να ερμηνεύσει το παρελθόν και να φανταστεί ένα διαφορετικό μέλλον.
Το κείμενο του παρόντος μας αναδιατυπώνεται συνεχώς, και συγχρόνως απαλείφεται η διαγράφεται μερικώς, ή ακόμα αντικαθίσταται από άλλες επιφάνειες γραφής που δημιουργούν άλλα επίπεδα ανάγνωσης. Το πολυεπίπεδο έργο της Πηγαδιώτη απεικονίζει στην πράξη αυτή την αέναη διαδικασία, καθώς η επικάλυψη των στρώσεων με πρόσθετες εικόνες, η κοπή των φωτογραφιών, η χρήση μέσων όπως η ζωγραφική και το σχέδιο αποκαλύπτουν την πολυπλοκότητα μεταξύ των στοιχείων και επιτρέπουν τον σχηματισμό νέων εννοιών.
Στο δοκίμιο του 1845 με τίτλο «Το Παλίμψηστο», ο Thomas De Quincey αναφέρεται στη δομή ως ένα «επαναλαμβανόμενο» φαινόμενο, όπου διαφορετικά άσχετα κείμενα συνυφαίνονται, ανταγωνίζονται και διεισδύουν το ένα στο άλλο. Όπως σημειώνει ο Dillon, αυτή η ιδέα, μαζί με τη σύζευξη του κειμένου με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο για πρώτη φορά, μεταμόρφωσε το παλίμψηστο σε μια εικαστική οντότητα. Η μεταφορική αυτή ερμηνεία διεύρυνε την ερμηνεία του παλίμψηστου πέρα από την ιδιότητά του ως παλαιογραφικού αντικειμένου.2
1 Ibarra, Paola. ‘Beautiful Trash: Art and Transformation’, Revista Harvard Review of Latin America, 14.2 (Winter 2015): 41–3.
Greenberg, Clement. Art and Culture: Critical Essays. Boston: Beacon Press, 1961: 58.
Greenberg, Clement. ‘The New Sculpture’, in ibid: 58−9.
2 Dillon, Sarah. The Palimpsest: Literature, Criticism, Theory. Continuum, 2007 and Dillon, Sarah. “Reinscribing De Quincey’s Palimpsest: The Significance of the Palimpsest in Contemporary Literary and Cultural Studies.” Textual Practice19.3 (Fall 2005):243-263 In https://lucian.uchicago.edu/blogs/mediatheory/keywords/palimpsest/
Σε αυτή την παρουσίαση, η ετήσια συγκέντρωση στοιχείων και αντικειμένων παράγει στατικές εικόνες που συνθέτουν ένα παλίμψηστο προσωπικών αναμνήσεων. Κάθε κομμάτι συνθέτει την παλέτα μνημών, μια σχεδόν τρισδιάστατη σύνθεση που ξεφεύγει από τον δισδιάστατο καμβά, όπως η τέχνη ξεφεύγει από τους όρους, τους κανόνες και τις συνθήκες της ζωής.
Όπως και στο παλίμψηστο, στα έργα της Πηγαδιώτη, διαπιστώνουμε μια διπλή λειτουργία, διατηρούν τη διακριτότητα όλων των στοιχείων, ενώ ταυτόχρονα εκθέτουν τις διασταυρώσεις του ενός με τον άλλο, επομένως, η διαδικασία της στρωματοποίησης συνυπάρχει με τη διαδικασία της διαγραφής και με την επανάληψη, την εμφάνιση όλων των στοιχείων σε μια ευπροσάρμοστη και ετερογενή σύνθεση. Και είναι μόνο το πέρασμα του χρόνου που μπορεί να φωτίσει το νόημα και τη σημειολογία των παλαιότερων στρωμάτων, καθώς και το όριο μεταξύ ζωής και τέχνης.
Πληροφορίες
Λίνα Πηγαδιώτη | Ατομική Έκθεση
«Palimpsest of Memory»
Εγκαίνια: Πέμπτη 24 Μαΐου 2018, 8.00 μ.μ.
Διάρκεια έκθεσης: 24 Μαΐου – 9 Ιουνίου 2018
ΓΚΑΛΕΡΙ ΣΚΟΥΦΑ Σκουφά 4, Κολωνάκι, 10673
Τηλ. 210-3643025, 210-3603541
Ώρες λειτουργίας: Δευτ-Τετ-Σαβ 10:00-15:30, Τρ-Πεμ-Παρ: 10:00-15:30 & 17:30-21:00
e-mail: [email protected]: www.skoufagallery.gr
Βιογραφικό Σημείωμα
Η Λίνα Πηγαδιώτη–Τζήμα σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών Parsons School of Art & Design στο Παρίσι (BFA, 1991) και παρακολούθησε μαθήματα στο Central Saint Martins του Λονδίνου (1990). To 2013 ολοκληρώνει έναν κύκλο σεμιναρίων στη Σύγχρονη Τέχνη στο Sotheby’s Institute of Art στη Νέα Υόρκη. Και το 2014 συμμετέχει σε ένα Master Class Χαρακτικής στο Columbia University (School of Visual Arts) στη Νέα Υόρκη.
Αφού εργάστηκε για 18 χρόνια στον χώρο των εντύπων, αφοσιώνεται από το 2008 στην εικαστική έκφραση. Χρησιμοποιεί τα ταξίδια ως πηγή έμπνευσης φωτογραφίζοντας, γράφοντας και συλλέγοντας αντικείμενα και εικόνες και δημιουργεί μια σειρά έργων μικτής τεχνικής συνδυάζοντας χαρακτικά, μονοτυπίες, κολάζ, ζωγραφική και φωτογραφία μ’ έναν πολύ προσωπικό τρόπο.
Στο έργο της επιδιώκει να εκφράσει εικαστικά τη σημασία του χρόνου. Φωτογραφίζει εικόνες φθοράς και μέσα από μια ποικιλία τρόπων, υλικών και τεχνικών δημιουργεί έργα που διηγούνται την αίσθηση φθοράς και αποσύνθεσης που αφήνει ο χρόνος πάνω στην ύλη. Το «τυχαίο» και η χρήση γραμμάτων ή κειμένου συμπληρώνουν το γλωσσάριο της επικοινωνίας της.
Σήμερα ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Έργα της βρίσκονται στο (ΜΜΣΤ) Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη και σε ιδιωτικές συλλογές σε Ελλάδα, Ευρώπη και ΗΠΑ.
ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ
2018 Παλίμψηστο Μνήμης, Skoufa Gallery, Αθήνα
2015 Sections vs. Intersections, Lacey Contemporary Gallery, London
2014 Φθοράς Αλήθεια, Skoufa Gallery, Αθήνα
2013 Do Air your Dirty Linen!, Point a (Herodion Hotel), Αθήνα
2012 Επισεσυρμένη και Μαγικά Τετράγωνα, SkoufaGallery, Αθήνα
2010 Τοπία του Νου, studio 8, Αθήνα
