Του Παναγιώτη Μήλα
Γράφοντας στο catisart.gr για την παράσταση «Το χελιδόνι» (La golondrina) του Γκιλιέμ Κλούα (Guillem Clua), σε μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και σε σκηνοθεσία της Ελένης Γκασούκα, σημείωσα μεταξύ των άλλων και τα εξής για τον συγγραφέα:
«Όταν είδα το έργο – στο “Μικρό Γκλόρια” – και προσπαθούσα να προβλέψω την επόμενη σκηνή και να φανταστώ την εξέλιξη, δεν έκανα ούτε μια σωστή σκέψη. Οι ανατροπές διαδέχονταν η μία την άλλη. Άλλο περίμενα, άλλο συνέβαινε.
Κι όμως. Όλα αυτά με μια μοναδική ροή. Με μια εξαιρετική γραφή. Με έναν αριστουργηματικό τρόπο διήγησης. Άριστος χειριστής της δημιουργικής γραφής ο συγγραφέας. Ανήκει κι αυτός στη φοβερή ισπανική σχολή η οποία καταπιάνεται με σημερινά, καθημερινά προβλήματα και πλάθει ιστορίες, καταστάσεις, πρόσωπα, χαρακτήρες. Ο συγγραφέας τολμά να αγγίξει θέματα που εδώ δύσκολα τα κουβεντιάζουμε ακόμη και στις κλειστές παρέες μας».
***
Ο Γκιλιέμ Κλούα γεννήθηκε το 1973 (13 Ιουνίου) στη Βαρκελώνη. Θεωρείται μια απ’ τις πιο καινοτόμες και διεισδυτικές φωνές του σύγχρονου καταλανικού θεάτρου και ανήκει σε μια νέα γενιά δημιουργών γεννημένων τη δεκαετία του ΄70 που συμβάλλουν, με τις δημιουργίες τους, στη μεταμόρφωση του θεατρικού στερεώματος της Βαρκελώνης.
Σπούδασε δημοσιογραφία στη Βαρκελώνη και θέατρο στο London Guidhall University. Από το 2000, συνδέεται με τη Sala Beckett κι έχει παρακολουθήσει πολλά εργαστήρια δραματουργικής γραφής.
Το πρώτο του έργο, «Οι Αόρατοι», τιμήθηκε με το βραβείο Teatre Ciutat d’Alcoi 2002, έτος κατά το οποίο διασκεύασε τον «Θάνατο στη Βενετία» του Τόμας Μαν (Sala Muntaner).
Το 2004 το «Δέρμα στις φλόγες» (Villarroel Teatre, 2005) απέσπασε για δεύτερη φορά το Βραβείο Teatre Ciutat d’Alcoi, καθώς και το Βραβείο Κριτικών για το καλύτερο θεατρικό κείμενο το 2005. Η αγγλική εκδοχή του έργου παραστάθηκε σε οκτώ πόλεις των ΗΠΑ.
Το 2006, ο Γκιλιέμ Κλούα ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη, όπου ανέβηκε το «Γεύση από στάχτη», ένα έργο με θέμα τη σύγκρουση Ισραηλινών-Παλαιστινίων, στο Spanish Repertoir Theatre του Μανχάταν. Το έργο ανέβηκε στη Βαρκελώνη πολύ αργότερα, το 2014 (Sala Muntaner), σε σκηνοθεσία Ζουζέπ Σάλα.
Το 2008 έγραψε το «Μάρμπουργκ», που ανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο της Καταλονίας το 2010 σε σκηνοθεσία του Ραφέλ Ντουράν. Το έργο απέσπασε διθυραμβικές κριτικές και η ηθοποιός Βίκυ Πένια κέρδισε το Βραβείο ΜΑΧ για την καλύτερη γυναικεία ερμηνεία στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Νάνσυ. Στις 23 Μαρτίου 2013, το «Μάρμπουργκ» ανέβηκε στο Καράκας (Βενεζουέλα).
Το «Killer», ένα μουσικό θρίλερ, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ταραγόνα και στις 20 Ιανουαρίου 2011 έκανε πρεμιέρα στη Βαρκελώνη. Στην ελληνική γλώσσα, παρουσιάστηκε στην Κύπρο το 2012 σε σκηνοθεσία Νικόλα Κουρουμτζή, με πρωταγωνιστή τον Λευτέρη Σαλωμίδη και τη σεζόν 2012-2013 στην Αθήνα, στο Theatre-bar Faust, σε σκηνοθεσία του Χρήστου Καρχαδάκη και πρωταγωνίστρια τη Μπέσσυ Μάλφα (στον ρόλο τού κατά λάθος δολοφόνου κατά συρροή, Πάου Μόιρα).
Το 2011 έγραψε το έργο «Η γη της επαγγελίας». Το έργο παρουσιάστηκε σε θεατρικό αναλόγιο στο θέατρο Martin E. Segal της Νέας Υόρκης, το 2013, στο πλαίσιο του φημισμένου Φεστιβάλ PEN World Voices Festival, αλλά και στο ελληνικό κοινό (2013), στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Θεατρικών Αναλογίων που διοργάνωσε από κοινού το Teatro Pasión με την Πρεσβεία της Ισπανίας στην Αθήνα και το Ινστιτούτο Θερβάντες.
Το 2012 έγραψε το έργο «Εισβολή», έναν μύθο επιστημονικής φαντασίας για τη νεολαία σε καιρό πολέμου. Τον Μάρτιο του 2013, το έργο ανέβηκε στην αίθουσα Teatro Conde Duque της Μαδρίτης σε σκηνοθεσία του Χοσέ Λουίς Αρεγιάνο.
Επίσης το 2012, έγραψε το έργο «Smiley», με το οποίο έκανε και το σκηνοθετικό του ντεμπούτο. Μετά από δύο μήνες παραστάσεων στη μικρή βαρκελωνέζικη σκηνή Flyhard, κι αφού έλαβε διθυραμβικές κριτικές από το σύνολο των μεγάλων μέσων της χώρας, οι παραστάσεις του έργου συνεχίστηκαν από τον Φεβρουάριο του 2013 σε μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές της Βαρκελώνης, το Teatre Lliure και στη συνέχεια στο Club Capitol. To έργο μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και ανέβηκε στη Μαδρίτη, τη Χιλή και το Μεξικό, ενώ το 2016 ανέβηκε στην Αθήνα, στο Θέατρο Άβατον, σε σκηνοθεσία Μάνου Πετούση, με τους Δημήτρη Μακαλιά και Μίνω Θεοχάρη στους πρωταγωνιστικούς ρόλους αλλά και στην Κύπρο, σε σκηνοθεσία Μαρίνου Ανωγυριάτη, στο Θέατρο Versus.
Το 2013 υπογράφει μαζί με τον Πάου Μιρό και τον Τζόρντι Καζανόβας το έργο «Η επανάσταση δεν θα ανακοινωθεί από το twitter», έναν στοχασμό πάνω στο θέμα των νέων τεχνολογιών. Η τελευταία δουλειά του είναι ένα ακόμα μιούζικαλ με τίτλο «73 λόγοι για να σε αφήσω», που έκανε πρεμιέρα στο Θέατρο Γκόγια της Βαρκελώνης τον Δεκέμβρη του 2015.
Ως σεναριογράφος, συμμετείχε στη συγγραφή τού σεναρίου της πιο γνωστής πετυχημένης σειράς της δημόσιας καταλανικής τηλεόρασης «El cor de la ciutat», όντας μάλιστα επικεφαλής της συγγραφικής ομάδας από το 2005 έως το 2008.
Στην Ελλάδα το «Δέρμα στις φλόγες» ανέβηκε για πρώτη φορά στο Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν σε σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονόπουλου τον Μάρτιο του 2013. Ακολούθησαν παραστάσεις του έργου στο Θέατρο Olvio τον Νοέμβριο του 2015 σε σκηνοθεσία Άσπας Τομπούλη και τον Ιανουάριο του 2017 στο Ηράκλειο Κρήτης σε σκηνοθεσία Κώστα Μεταξάκη-Πέτρου Μαυροματίδη. Στην Κύπρο το έργο ανέβηκε τον Φεβρουάριο του 2014 στο Θέατρο Διόνυσος της Λευκωσίας σε σκηνοθεσία Βαρνάβα Κυριαζή.
Στα ελληνικά, έχουν μεταφραστεί τα έργα «Δέρμα στις φλόγες» (μετ. Μαρία Χατζηεμμανουήλ-Δημήτρης Ψαρράς), «Μάρμπουργκ» (μετ. Μαρία Χατζηεμμανουήλ-Δημήτρης Ψαρράς), «Killer», ένα μουσικό θρίλερ (μετ. Μαρία Χατζηεμμανουήλ-Δημήτρης Ψαρράς), «Smiley» (μετ. Μαρία Χατζηεμμανουήλ), «Η γη της επαγγελίας» (μετ. Δημήτρης Ψαρράς) και «Το χελιδόνι» (Μετ. Μαρία Χατζηεμμανουήλ).
Το 2016 έγραψε το συγκινητικό δράμα «Το χελιδόνι», με αφορμή την τρομοκρατική επίθεση στο γκέι μπαρ του Ορλάντο τον Ιούνιο του ίδιου έτους. Το έργο έχει ήδη μεταφραστεί στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα. Μετά την Αθήνα το έργο θα ανέβει και στο Λονδίνο.
***
«Το Χελιδόνι, είναι ένα έργο που συγκίνησε βαθιά…»
Η μεταφράστρια Μαρία Χατζηεμμανουήλ, στη σελίδα της στο face book, έγραψε για «Το Χελιδόνι» και τον Γκιλιέμ Κλούα τα παρακάτω:
«Με ρωτούν κάποιες φορές με ποιο κριτήριο επιλέγω τα έργα που μεταφράζω, δηλαδή τα περισσότερα, αν σκεφτεί κανείς ότι από τα εκατό πάνω-κάτω μεταφρασμένα μέχρι σήμερα, είναι ζήτημα αν φτάνουν σε διψήφιο αριθμό όσα μεταφράστηκαν κατ’ ανάθεση κάποιου θιάσου.
Η αλήθεια είναι πως η επιλογή έχει δυσκολέψει τα τελευταία χρόνια, λόγω της ποσότητας αλλά και της ποιότητας των έργων που γράφονται στον ισπανόφωνο κόσμο. Διαβάζω καθημερινά τουλάχιστον ένα νέο έργο. Όσα με ενδιαφέρουν, τα γράφω αρχικά σε μια λίστα που την έχω βαφτίσει «καραντίνα». Σε αυτήν επιστρέφω συχνά, όταν πλησιάζει ο καιρός να αρχίσω μια μετάφραση, ξαναδιαβάζω κάποια έργα, αφαιρώ μερικά για τα οποία έχω αλλάξει γνώμη μετά τη δεύτερη ανάγνωση και τελικά επιλέγω αυτό που θα μεταφράσω. Αυτή είναι κατά κανόνα η διαδικασία. Η τακτική και νοικοκυρεμένη.
Υπάρχουν όμως και οι εξαιρέσεις, που το νοικοκυριό πάει περίπατο, γιατί ενσκήπτει έρως σφοδρός. Υπάρχουν έργα που με την πρώτη ανάγνωση αφήνω στη μέση ό, τι άλλο κάνω για να ξεκινήσω τη μετάφρασή τους. Έργα που μόλις τα διαβάσω νιώθω πως «δεν υπάρχει παρά μόνο ένα άλογο στον κόσμο, και είναι αυτό που κυνηγάω». Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και «Το Χελιδόνι». Γράφοντας μάλιστα αυτό το σημείωμα συνειδητοποιώ ότι όσα έργα του Γκιλιέμ Κλούα έχω μεταφράσει ήταν όλα έρωτες σφοδροί. Δεν πέρασαν ποτέ από την «καραντίνα»: Killer, Δέρμα στις φλόγες, Μάρμπουργκ, Smiley, Το Χελιδόνι, το καθένα για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, αλλά και για έναν κοινό: με έκαναν να δακρύζω, από τα γέλια ή από τη συγκίνηση.
Το Χελιδόνι ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Είναι ένα έργο που συγκίνησε βαθιά, όχι μόνο εμένα αλλά και όλους αυτούς που το διάβασαν, πριν ακόμα να δει τα φώτα της σκηνής. Η ιστορία μιας μεγάλης απώλειας, ο θρίαμβος της αγάπης και της ζωής πάνω στο μίσος και τον θάνατο, η δίκαιη μεταχείριση των χαρακτήρων από τον συγγραφέα, η αλήθεια τους, η λυτρωτική κάθαρση που περαίνει «δι’ ελέου και φόβου» τα «παθήματά» τους, ο τρόπος με τον οποίο δίνονται δραματουργικά όλα αυτά και άλλα πολλά, είναι που κάνουν Το Χελιδόνι ένα έργο που συγκινεί και θα συγκινεί, όσο η φύση των ανθρώπων παραμένει ίδια. Όσο οι άνθρωποι, είτε καθισμένοι γύρω από τη φωτιά είτε καθισμένοι στις καρέκλες του θεάτρου, περιμένουν κάποιον αφηγητή να τους παρουσιάσει με τέχνη και μαεστρία μια συναρπαστική ιστορία».
***
«Το Χελιδόνι» του Guillem Clua, σε μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, κυκλοφορεί από την «Κάπα Εκδοτική».
***
«Το χελιδόνι»
La Golondrina
του Γκιλιέμ Κλούα
***
Μετάφραση από τα ισπανικά: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σκηνοθεσία: Ελένη Γκασούκα
Σκηνικά/Κοστούμια: Μαίρη Τσαγκάρη
Μουσική: Θέμης Καραμουρατίδης
Στίχοι: Γεράσιμος Ευαγγελάτος
Μουσική διδασκαλία: Ιώβη Φραγκάτου
Βοηθός σκηνοθέτη: Αγνή Χιώτη
Ερμηνεύουν: Σοφία Σεϊρλή, Βασίλης Μαυρογεωργίου
ΑΛΛΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9 μ.μ.
Διάρκεια: 90 λεπτά
Στο «Μικρό Γκλόρια»
Ιπποκράτους 7
Στάση μετρό «Πανεπιστήμιο»
Εισιτήριο: Κανονικό 15 ευρώ, Μειωμένο 12 ευρώ, Aτέλεια 5 ευρώ
Τηλέφωνο ταμείου: 210 – 364.23.34
Επίσης στο viva.gr
