Νίκος Κοκαντζής. Τζιοκόντα. Απόσπασμα
Η «Τζιοκόντα» του Νίκου Κοκάντζη πρωτοκυκλοφόρησε το 1975 και από τότε επανεκδίδεται συνέχεια. Πρόκειται για την αληθινή ιστορία του πρώτου έρωτα δύο νέων στη Θεσσαλονίκη τα χρόνια της γερμανικής κατοχής, ενός έρωτα που διακόπτεται βίαια όταν η Τζιοκόντα, μαζί με την οικογένειά της παίρνει, όπως και πάρα πολλοί άλλοι Εβραίοι της πόλης, το δρόμο χωρίς επιστροφή, το δρόμο για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Πρωτοδιάβασα την «Τζιοκόντα» πολλά χρόνια πριν, στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Ήταν από τα πιο συγκινητικά κείμενα έχω διαβάσει μέχρι τώρα στη ζωή μου. Μια συγκίνηση γνήσια, πηγαία, ανυπόκριτη όπως μπορεί να βγαίνει μέσα από ένα βιωμένο κείμενο.
ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΑΝΤΖΗΣ
Συγγραφέας, στην ουσία, του ενός βιβλίου, βιβλίου όμως που άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια του στη νεότερη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή, ο Θεσσαλονικιός ψυχίατρος Νίκος Κοκάντζης έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 82 ετών το 2009. Με αφορμή τη γαλλική μετάφραση της περίφημης «Τζιοκόντας» του, ο Ζαν-Λυκ Ντουέν είχε γράψει στην εφημερίδα «Le Μonde»: «Η “Τζιοκόντα” είναι μια αληθινή ιστορία: η ιστορία πάθους που έζησε στη Θεσσαλονίκη την εποχή της γερμανικής Κατοχής ο έφηβος τότε Νίκος Κοκάντζης με μια νεαρή Εβραιοπούλα. Η αφήγησή του περνάει από την παρθενική ανακάλυψη του θάμπους της σάρκας (ένα Άσμα Ασμάτων της αφύπνισης της επιθυμίας, της τελετουργίας των χαδιών) στη συνειδητοποίηση ότι οι συναντήσεις τους είναι πράξεις αντίστασης, κι από κει στην “αναχώρηση” της Τζιοκόντας και των δικών της για τους θαλάμους αερίων. Ο Κοκάντζης δεν είχε το κουράγιο να γράψει αυτό το βιβλίο παρά τριάντα χρόνια μετά. Ακόμα πάλλεται». Η «Τζιοκόντα», ιστορία αγάπης, επί Κατοχής, δύο δεκαπεντάχρονων παιδιών, ενός χριστιανού και μιας Εβραίας η οποία τελικά έχασε τη ζωή της, όπως οι περισσότεροι από τους περίπου 50.000 Εβραίους της Θεσσαλονίκης, κυκλοφόρησε το 1975 από τις Εκδόσεις Κέδρος και έκτοτε, ανατυπώθηκε πολλές φορές. Παρουσιάστηκε σε σειρά 13 επεισοδίων από το Α’ Πρόγραμμα της ΕΡΑ με την Πέμυ Ζούνη και τον Γιάννη Φέρτη ενώ το 2005 εκδόθηκε ξανά από τις Εκδόσεις Πατάκη. Από τις ίδιες εκδόσεις και την ίδια χρονιά, κυκλοφόρησαν επίσης η συλλογή διηγημάτων του συγγραφέα «Εννέα ιστορίες και ένα λιμπρέτο» καθώς και επιλογή από τα ποιήματά του υπό τον τίτλο «Κουαρτέτο».
Η «Τζιοκόντα», μυθιστόρημα μόλις 130 σελίδων, μεταφράστηκε σε οκτώ γλώσσες: γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, γερμανικά, καταλανικά, εβραΐκά, ολλανδικά και τουρκικά. Ο Νίκος Κοκάντζης σπούδασε Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και ειδικεύτηκε στην Ψυχιατρική στο Λονδίνο, όπου έζησε αρκετά χρόνια.