Το Τζαμί του Γαζή Ντελή Χουσεΐν Πασά –ή Νερατζέ Τζαμί, ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μνημεία του Ρεθύμνου

Το Τζαμί Νερατζέ ή Νερατζές είναι κτήριο το οποίο βρίσκεται στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου. Το κτήριο στο παρελθόν υπήρξε καθολικό μονής του τάγματος των Αυγουστινιανών με το όνομα Σάντα Μαρία. Με την κατάκτηση του Ρεθύμνου από τους Οθωμανούς, η μονή μετατράπηκε σε τζαμί, το οποίο ήταν γνωστό ως το τζαμί του Γαζή Χουσεΐν Πασά ή τζαμί Νερατζέ. Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών και την αποχώρηση των μουσουλμάνων από την Κρήτη το 1924 το κτήριο μετατράπηκε σε ωδείο.

Έχει ορθογώνιο σχήμα και διαθέτει τρεις ημικυκλικούς θόλους. Χαρακτηριστικός είναι ο μιναρές του τζαμιού, με δύο εξώστες, ο οποίος είναι ο ψηλότερος στην πόλη. Κατασκευάστηκε το 1890, τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας, από τον μηχανικό Γεώργιο Δασκαλάκη. Διαθέτει αναγεννησιακά στοιχεία, όπως κυκλικό φεγγίτη και παράθυρα και θύρωμα αναγεννησιακού ρυθμού. Το θύρωμα του ναού αποτελείται από δύο ημικίονες σε κάθε πλευρά με κορινθιακού ρυθμού κιονόκρανα και ξεχωριστό βάθρο για το καθένα, τα οποία υποστηρίζουν θριγκό. Πάνω από την πόρτα και κάτω από τον θριγκό υπάρχει τόξο. Στο μέσο του τόξου υπάρχει μεγάλο φουρούσι. Ανάμεσα τους δύο κίονες της κάθε πλευράς έχουν ανοιχθεί ημιελλιπτικές κόγχες. Η σύνθεση θεωρείται ότι βασίζεται στο έργο του Σεμπαστιάνο Σέρλιο.

Το Τζαμί του Γαζή Ντελή Χουσεΐν Πασά –ή Νερατζέ Τζαμί, όπως είναι ευρύτερα γνωστό– αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μνημεία του Ρεθύμνου. Ο χώρος με το εντυπωσιακό θύρωμα και τον επιβλητικό μιναρέ δημιουργήθηκε το 1601 ως ναός της Santa Maria, ενώ το 1646 μετατράπηκε σε τζαμί. Από το 1957 το μνημείο, που ξεκίνησε να λειτουργεί ως μοναδικός πολιτιστικός χώρος στην περιοχή, ανήκει στον Σύνδεσμο Διαδόσεως Καλών Τεχνών Ρεθύμνου. Ο Σύνδεσμος, που ιδρύθηκε το 1930, έχει ταυτιστεί με τη διδασκαλία και τη διάδοση της μουσικής στο Ρέθυμνο. Το 1981 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την αδιάλειπτη δράση του στους τομείς της Μουσικής και του Θεάτρου και γενικά της πνευματικής καλλιέργειας.
Το Ωδείο Ρεθύμνου λειτουργεί ως βασικό παράρτημα του Ελληνικού Ωδείου της Αθήνας και έχει δεχτεί όλα αυτά τα χρόνια περισσότερους από 6.000 νέους και νέες μαθητές. Σήμερα, ο Σύνδεσμος διατηρεί το μνημείο της Κρήτης με τέτοιον τρόπο ώστε ο χώρος να είναι προσβάσιμος σε όλους, επιδιώκοντας τη συντήρηση και αποκατάστασή του. Στο πλαίσιο αυτό, το Ωδείο Ρεθύμνου διοργανώνει συναυλίες και διαλέξεις, ενώ ταυτόχρονα φιλοξενεί σημαντικές τοπικές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.