Η βαθιά συνειδητοποίηση της λογικής πλάνης, στην οποία εύκολα γίνεται θύμα ο άνθρωπος, έρχεται να λάβει σάρκα και οστά μέσα από το ποίημα του Τίτου Πατρίκιου με τίτλο:
«Να μαθαίνεις»
Όταν φτάσεις κάποτε ν’ ανακαλύψεις
πόσες ακόμα αυταπάτες συντηρούσες
όταν αναγκαστείς ν’ αναγνωρίσεις
κι εκείνα που δεν ήθελες να παραδεχτείς
όταν πέσει και το τελευταίο είδωλο
που πάνω του στήριζες την πίστη σου
τότε μπορεί ν’ αρχίσεις να μαθαίνεις
πόσο βαθιά πηγαίνουν, πόσο είναι σκοτεινές
οι ρίζες της καθεμιάς σου πράξης.
Το ποιητικό υποκείμενο, με τη χρήση του β’ ρηματικού προσώπου δημιουργεί μια γέφυρα επικοινωνίας και ωθεί τον καθέναν από εμάς ξεχωριστά στη διερεύνηση και στην αναθεώρηση κάποιων ιδεών μας. Η επανάληψη του χρονικού προσδιορισμού “όταν” έρχεται να εδραιώσει τις προϋποθέσεις για απόδραση από τις αυταπάτες που θρέφουμε και το άνοιγμα των πυλών -για εμάς τους ίδιους- στην αλήθεια.
Σε πρώτο επίπεδο, τη θέση της συντηρητικής ακαμψίας των πεποιθήσεών μας, λαμβάνει η βαθύτερη συνειδητοποίηση της πραγματικότητας. Την ίδια πραγματικότητα που κάποτε αμφισβητούσαμε, πίσω από τη σκιά της ιδεολογίας μας, καλούμαστε τώρα να την αντικρίσουμε κατάματα και να αναγνωρίσουμε σε αυτή την αλήθεια. Με τη χρήση της μεταφοράς “όταν πέσει και το τελευταίο είδωλο” αισθητοποιείται η ανάγκη αποθεωποιήσης κάποιων αρχών που ίσως σε αυτές να στηριζόταν ολόκληρη η κοσμοθεωρία μας⋅ που είχαμε αγκυλωθεί και τοποθετήσει υψηλά στη σκέψη μας.
Είναι, άλλωστε, οι ίδιες μισαλλόδοξες αντιλήψεις που μας φλόγισαν από το αίσθημα της βαθιάς πίστης και προβήκαμε σε πράξεις “σκοτεινές” όπως χαρακτηριστικά συμβολίζονται. Συμπεριφορές που υιοθετήσαμε οιστρηλατημένοι και τυφλωμένοι από την αχαλίνωτη ιδεολογία μας.
Η στιγμή, λοιπόν, που θα σταθούμε όρθιοι ενώπιον της πλάνης στην όποια είχαμε παγιδευτεί θα αποτελέσει σταθμό στη βαθύτερη γνώση τόσο του εαυτού μας όσο και ολοκλήρου του κόσμου γύρω μας. Άλλωστε, μέσα σε μία κοινωνία δημοκρατική με πυρήνα της τον διάλογο και κεντρικό της πόλο την ύπαρξη ποικίλων αντιλήψεων, πώς ειναι δυνατόν η πίστη μας να μη θεμελιώνεται στην ανεκτικότητα;
