***
Του Παναγιώτη Μήλα
Όπως το αυτοκίνητο για να κινηθεί χρειάζεται βενζίνη, diesel, υγραέριο ή ηλεκτρικό ρεύμα έτσι και οι εφημερίδες – κυρίως οι οικονομικές – χρειάζονται κάποιους δημοσιογράφους με ειδικές γνώσεις.
Αυτό το έλεγα την εποχή που ήμουν στη «Ναυτεμπορική» και η εφημερίδα αυτή είχε ανάγκη από εξειδικευμένους δημοσιογράφους. Αυτοί ήταν ελάχιστοι και ένας εκ των ελαχίστων ήταν ο Μάκης Ανδρονόπουλος, παλιός γνώριμος από το «Έθνος».
Η χαρά μου ήταν μεγάλη όταν διάβαζα το καθημερινό του σχόλιο. Ένα σχόλιο γεμάτο πληροφορίες. Ένα σχόλιο που φώτιζε τις σκοτεινές πτυχές των οικονομικών ειδήσεων. Ένα σχόλιο – μάθημα για όσους ήθελαν να μάθουν όσα κρύβονται κάτω από τις λέξεις.
Ο Ανδρονόπουλος με το ψευδώνυμο «Μάρκος Ευγενικός» άνοιγε ένα δρόμο κυρίως για τους νέους δημοσιογράφους. Παράλληλα έδινε στους αναγνώστες της εφημερίδας αυτό το καθημερινό του δώρο που αν κάποια μέρα δεν το έβρισκαν το αναζητούσαν με τα τηλεφωνήματά τους, μιας και τότε δεν υπήρχαν τα διαδραστικά social media όπως σήμερα.
Τα χρόνια πέρασαν και χώρισαν οι επαγγελματικοί μας δρόμοι μέχρι που πριν από λίγο καιρό έπεσε στα χέρια που το βιβλίο «Sapiens 3 κόντρα στον Μετάνθρωπο».
Συγγραφέας ο Μάκης Ανδρονόπουλος.
Ο έμπειρος δημοσιογράφος με την οξεία αναλυτική σκέψη, όπως έκανε τότε με τα καθημερινά του σχόλια, έτσι και τώρα προσφέρει στον αναγνώστη τον «μίτο της Αριάδνης» στην πολυδαίδαλη εποχή μας.
Μάλιστα σήμερα με το βιβλίο του χαρίζει ένα ολοκληρωμένο εγχειρίδιο μετάβασης στην «άλλη εποχή» αφιερώνοντάς το στη νέα γενιά.
Δυστυχώς δεν είχα κάποιο σημείο επαφής με τον αγαπημένο συνάδελφο.
Ευτυχώς τη λύση στο πρόβλημά μου την έδωσαν οι συνεργάτες του στην «Ελληνοεκδοτική» από την οποία κυκλοφορεί το νέο του βιβλίο.
Έτσι το επόμενο βήμα ήταν να το διαβάσω, να ετοιμάσω τις ερωτήσεις και να επικοινωνήσω μαζί του για μια συνέντευξη.
Η συνομιλία μας μέσω του TeamViewer μάς έφερε τόσα κοντά όσο ήταν τα γραφεία μας στην εφημερίδα. Μόνο ο απαραίτητος «πληθυντικός» κράτησε τις επιβαλλόμενες αποστάσεις.
Κύριε Ανδρονόπουλε, ποια σκέψη σας δημιούργησε την ανάγκη να γράψετε αυτό το βιβλίο;
*Η προσωπική μου ανάγκη να κεφαλαιοποιήσω ένα τεράστιο υλικό για τις επιστημονικές, τεχνολογικές και ιατρικές κυρίως εξελίξεις που είχα συγκεντρώσει και να ψηλαφίσω τις τάσεις, να κατανοήσω πού οδηγούνται τα πράγματα για την ανθρωπότητα. Το υλικό αυτό ήταν «εύφλεκτο» και με πίεζε από τη μια να φωτίσω τη σκοτεινή πλευρά της τεχνοεπιστήμης, από την άλλη να προσπαθήσω να διαλύσω την παραλυτική σύγχυση των «καταιγίδων της πληροφορίας» που πέφτουν καθημερινά πάνω στο κεφάλι μας. Έτσι, έφτιαξα ένα εγχειρίδιο μετάβασης στην «Άλλη Εποχή» προς την οποία οδεύουμε ολοταχώς.
Ποια τα «υλικά» της εποχής μας; Διανύουμε λέτε το τέλος μιας εποχής;
*Η ιστορία του πλανήτη μας και ως εκ τούτου των ανθρώπων είναι μια ιστορία κλιματικών κρίσεων και μεταναστεύσεων. Αυτά τα έχουμε σε έξαρση τώρα, μαζί με τον υπερπληθυσμό, το επισιτιστικό και άλλα ανατρεπτικά. Ελπίζουμε πως όλα αυτά τα υπαρξιακά προβλήματα θα τα λύσει η τεχνολογία.
Ο 21ος αιώνας ξεκίνησε με την ψηφιακή επανάσταση και το διαδίκτυο στη δεκαετία του 1990. Ζούμε σε μεταβατική εποχή, περνάμε πλέον στη χαραυγή της εποχής της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) η οποία θα αλλάξει ριζικά την οργάνωση της οικονομίας, της κοινωνίας και της πολιτικής. Οι νέες τεχνολογίες απαιτούν νέα υλικά. Τώρα έχουμε μπει στη φάση της ανακατανομής αυτών των πόρων κι αυτό εγκυμονεί τεράστιους γεωπολιτικούς κινδύνους.
Γιατί η ανθρώπινη σκέψη δυσκολεύεται να συνοδοιπορήσει με τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις;
*Αυτό σε μεγάλο βαθμό είναι φυσιολογικό, ιδιαίτερα στην εποχή μας που οι επιστημονικές και οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι ραγδαίες. Το χάσμα μεταξύ της χρήσης της τεχνολογίας και του ελέγχου της είναι μεγάλο και κρίσιμο. Από τη μια γινόμαστε γρήγορα χρήστες-καταναλωτές και από την άλλη γινόμαστε καχύποπτοι έναντι αυτών που ελέγχουν την τεχνολογία και τη χρησιμοποιούν αθέμιτα είτε για το κέρδος, είτε για τη δύναμη, την εξουσία. Η επιστήμη αρχίζει να περιβάλλεται με ένα μεταφυσικό μανδύα και γίνεται η νέα «θρησκεία» που καθοδηγεί την πρόοδο και την ανθρωπότητα. Παρά όμως τον «θαυμαστό καινούργιο κόσμο» που αναδύεται μπροστά μας, μια θλίψη, ένα καρκινικό κενό απλώνεται μέσα μας. Η ανεμελιά χάνεται, η χαρά λιγοστεύει, οι στιγμές της ευτυχίας είναι φευγαλέες…
Αρκεί να εξοικειωθούμε με τη νέα γνώση που φέρνουν επιστήμη και τεχνολογία για να επιβιώσουμε;
*Η εξοικείωση είναι το πρώτο βήμα, αλλά αυτό δεν επαρκεί για την επιβίωση, χρειάζεται προσαρμογή. Η προσαρμογή προϋποθέτει πέρα από την τεχνική κατάρτιση και τη συνεχή αναβάθμισή της και μια εσωτερική προσαρμογή του ανθρώπου. Οι κοινωνικές νόρμες αλλάζουν ιλιγγιωδώς, οι παλιές νοοτροπίες καταρρέουν. Η νέα γνώση είναι καταλύτης μεγάλων αλλαγών και ο πολίτης, ο απλός άνθρωπος, καλό είναι να την παρακολουθεί όσο μπορεί και να σταθμίζει τις επιπτώσεις της στο εργασιακό, στο οικονομικό, στο κοινωνικό και στο πολιτικό επίπεδο. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα καταργήσει το 40% των θέσεων εργασίας.
Εκτενής η αναφορά σας, στην επίδραση που ασκούν πάνω μας τα social media. Μπορούν να ελεγχθούν οι αυτοκρατορίες του διαδικτύου από τους δημοκρατικούς θεσμούς;
*Η τυπογραφία έφερε τον Διαφωτισμό, οι εφημερίδες ανέδειξαν την «κοινή γνώμη», το ραδιόφωνο και η τηλεόραση τη μαζική χειραγώγηση και το διαδίκτυο επέτρεψε την κοινωνική δικτύωση, η οποία έχει τη θετική της πλευρά και την αρνητική της. Οι άνθρωποι φτιάχνουν νέου τύπου κοινότητες που ξεκινούν από τον κυβερνοχώρο και βγαίνουν στην κανονική ζωή. Τα social media ήταν το όχημα της Αραβικής Άνοιξης και άλλων κοινωνικών κινημάτων. Από την άλλη, η ελευθεριότητα του κυβερνοχώρου επιτρέπει τη διασπορά ψευδών ειδήσεων και τη μεθόδευση της χειραγώγησης της κοινής γνώμης. Δείτε τι παίζεται με τον Ίλον Μασκ και το Twitter. Τελικά τα social media είναι μια πολιτική αρένα, μια τεράστια αγορά με μυθώδη οικονομικά συμφέροντα. Δεν είναι τυχαίο που οι GAFAM (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft) απέκτησαν τεράστια κεφαλαιοποίηση και ιλιγγιώδη κέρδη. Ο έλεγχός στους από τις κυβερνήσεις είναι δύσκολος, αν και η FED ουσιαστικά μπλόκαρε την έκδοση του κρυπτονομίσματος libra από το Facebook και κάθε τόσο πέφτουν κάποια χοντρά πρόστιμα, αλλά μέχρι εκεί. Οι GAFAM είναι χρήσιμες και αναγκαίες για το αμερικάνικο κράτος…
Προς το παρόν, ποιος σέρνει τον χορό των εξελίξεων; Οι επιστήμονες, όσοι τους χρηματοδοτούν ή οι εκλεγμένες κυβερνήσεις;
*Την τεχνολογία την παραγγέλνει κυρίως ο στρατός στον ιδιωτικό τομέα με τεράστια ποσά να επενδύονται στην έρευνα. Ένα κομμάτι της παραγόμενης νέας τεχνολογίας εμπορευματοποιείται κι έτσι γίνεται η ευρύτερη ανάπτυξη. Οι επενδυτές επιδιώκουν το γρήγορο κέρδος, γι’ αυτό και η βασική έρευνα έμεινε πίσω. Οι εταιρείες που κάνουν έρευνα νοιάζονται για τους μετόχους και τα κέρδη, οι επιστήμονες δεν έχουν λόγο, όμως τεχνικά αυτοί ελέγχουν ως ένα βαθμό την τεχνολογία. Είναι μια δύσκολη ισορροπία. Οι κυβερνήσεις δεν ελέγχουν τίποτε, απλώς πληρώνουν…
Στο βιβλίο σας αναφέρεστε στη μάχη επιστήμης και τεχνολογίας προκειμένου ο άνθρωπος να υπερβεί τα όρια της φύσης του, κερδίζοντας τη μάχη της βιολογικής φθοράς, των γηρατειών και της θνητότητας. Κρύβει κινδύνους αυτή η μάχη;
*Όλος ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι μια προσπάθεια καθυπόταξης της φύσης. Στην ουσία, τα εργαλεία, τα τεχνουργήματα, τα τεχνολογικά συστήματα είναι μέσα για την επιβίωση ή μάλλον για την παράταση της ζωής. Σήμερα πλέον με τη σύζευξη της βιοτεχνολογίας με την τεχνητή νοημοσύνη και την ιατρική συντελείται μια «ιατρική επανάσταση» που προσβλέπει στην αντιγήρανση και στην επέκταση της ζωής μέχρι τα 120! Τον στόχο αυτό υπηρετούν έρευνες για τη γονιδιακή τροποποίηση ή την ενίσχυση του ανθρώπινου σώματος με το Βiohacking, δηλαδή την ένωση του ανθρώπου με τη μηχανή. Στα εργαστήρια ετοιμάζονται θαύματα…
Ποιος ο Sapiens 3 και ποιος ο «μετάνθρωπος» του βιβλίου σας;
*Ο Μετάνθρωπος (post-human ή transhuman) είναι ο άνθρωπος που θα ενώσει το σώμα του με μια έξυπνη μηχανή, όπως κάποιος σήμερα φέρει ένα βηματοδότη καρδιάς. Ο Μετάνθρωπος θα ενσωματώσει τσιπάκια που θα τον κάνουν δυνατό, θα ρυθμίζουν την υγεία του, θα τον ενώνουν απευθείας με το διαδίκτυο και μονάδες τεχνητής νοημοσύνης και θα λειτουργεί ως αναβαθμισμένος άνθρωπος. Η εκμηχάνιση του ανθρώπου είναι μια ισχυρή τάση που ονομάζεται «μετανθρωπισμός», δηλαδή μια νέα συνθήκη για τον άνθρωπο.
Ο Sapiens 3 μπορεί να είναι εξίσου ή και περισσότερο αναβαθμισμένος χωρίς να εκμηχανιστεί, διατηρώντας την ανθρωπινότητά του. Θα είναι η «ολοκλήρωση του Ανθρώπου». Πώς θα γίνει αυτό; Τα νέα πορίσματα της επιστήμης του ανθρώπινου εγκεφάλου και οι νευροεπιστήμες αποκαλύπτουν ασύλληπτες δυνατότητες εξέλιξης του εγκεφάλου που με την ενεργοποίηση υπαρκτών δυνατοτήτων του θα οδηγήσουν στην κατάκτηση της αυτοϊασης, στον αυτό-αναπρογραμματισμό του DNA και σε μια διευρυμένη συμπαντική συνείδηση.
Γιατί, παρά τα τόσα επιστημονικά επιτεύγματα δεν κατορθώσαμε να θωρακίσουμε επιτυχώς και την ψυχή μας; Κάνουν θραύση κατάθλιψη και ψυχασθένειες…
*Ζούμε σε μια μεταβατική φάση που είναι γεμάτη αβεβαιότητες, απειλές, οικονομική αστάθεια. Το πρόσωπο συνθλίβεται μέσα στα μεγάλα αστικά κέντρα, από τον ανταγωνισμό, την απομόνωση, την αποξένωση από τη φύση. Το σύστημα παράγει ασθένεια, καρκίνους, αυτοάνοσα, ψυχώσεις, καταχρήσεις. Η «απομάγευση» του κόσμου έχει δημιουργήσει ένα εσωτερικό κενό που δεν μπορέσαμε να γεμίσουμε με κάτι απελευθερωτικό, αντίθετα χάσαμε τον εαυτό μας μέσα στην προσπάθεια της κοινωνικής καταξίωσης. Η δυστοπία μπορεί να κρύβεται στη γωνία. Ο άνθρωπος, ιδιαίτερα ο δυτικός άνθρωπος, χρειάζεται μια ριζική αλλαγή, μια μεγάλη εσωτερική ανάταξη… Δυστυχώς, η διανόηση δεν φαίνεται να μπορεί να την καθοδηγήσει. Εννοείται πως ούτε η πολιτική. Θα γίνει, αν θα γίνει, εσωτερικά, απότομα, σαν θαύμα…
Στην εποχή του ατομικισμού, υποστηρίζετε ότι τη λύση θα δώσουν οι συλλογικότητες, που ενσυνείδητα θα διεκδικήσουν στη νέα εποχή τα κοινωνικά μας δικαιώματα. Τι θα μπορούσε ν’ αποτελέσει «συγκολλητική» ουσία των μαζών που παράλληλα θα τους μεταμορφώσει σε ενσυνείδητους πολίτες;
*Η ανάγκη. Η ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, της ακρίβειας της ενέργειας, των οικονομιών του χρέους, της διολίσθησης στον αυταρχισμό, της επισιτιστικής κρίσης που ελλοχεύει. Η ανάγκη θα μας κάνει να αναζητήσουμε συλλογικές λύσεις. Υπάρχουν πολλές ενδείξεις πως συγκροτούνται υπόγεια κοινωνικά ρεύματα που θα αντιταχθούν στη δυστοπία. Οι άνθρωποι έχουν έναν Προμηθέα μέσα τους, αυτός θα βγει όταν οι συνθήκες το απαιτήσουν…
Κύριε Ανδρονόπουλε, σας ευχαριστούμε που μοιραστήκατε με τους αναγνώστες του Catisart τις σκέψεις σας για την «Άλλη Εποχή».
*Κι εγώ ευχαριστώ το Catisart για τη φιλοξενία.
Μάκη, χίλιες ευχές για επιτυχίες σε όλα όσα κάνεις.
*Σε ευχαριστώ πολύ Πάνο.
***
Ο Μάκης Ανδρονόπουλος είναι δημοσιογράφος, οικονομολόγος και συγγραφέας. Διετέλεσε διευθυντής σύνταξης στη «Ναυτεμπορική», στον «Κόσμο του Επενδυτή», στην «Απογευματινή της Κυριακής» και αρχισυντάκτης στο «Κέρδος».
Εργάστηκε ως οικονομικός συντάκτης στην «Καθημερινή», το «Έθνος», το «Ποντίκι» και παρουσίασε οικονομικές εκπομπές στα κανάλια ΜΕGA, TEMPO, 7X. Εργάστηκε επίσης στο χώρο της πολιτικής επικοινωνίας.
Τον Δεκέμβριο του 2022 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Sapiens 3 Κόντρα στον Μετάνθρωπο – Εγχειρίδιο μετάβασης στην “Άλλη Εποχή”» (Ελληνοεκδοτική).
Έχει επίσης γράψει τα βιβλία «Η Ελλάδα στο ντιβάνι – Διεργασίες ανατροπής γύρω από την ιστορία, τη γλώσσα και τα κοινωνικά στερεότυπα» (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2011). «Το γερμανικό σύνδρομο – Η Ελλάδα και η Ευρώπη απέναντι στη γερμανική ιδιαιτερότητα» (εκδ. Ταξιδευτής, 2013) και έχει μεταφράσει το φουτουριστικό μυθιστόρημα του Τσέχου συγγραφέα Γιαν Βάις «Το σπίτι με τα χίλια πατώματα» (εκδ. Οδυσσέας, 1982).
Αρθρογραφεί συστηματικά στο SLpress.gr και στο blog του Extrapolation.
