«Oι φωνές και οι οδυρμοί όλων αυτών που βασανίζονται θα πρέπει να είναι ο πιο σαγηνευτικός ήχος για τ’ αυτιά του Θεού σου», φωνάζει ο καθηγητής (Λευκός) στο “μυθιστόρημα σε θεατρική φόρμα” «Sunset Limited». Ο Θεός διατρέχει όλο το έργο του Αμερικανού συγγραφέα Κόρμακ ΜακΚάρθι, ο οποίος έχει βραβευθεί με το Πούλιτζερ Λογοτεχνίας για το μυθιστόρημά του «Ο δρόμος». Ο θάνατος είναι ο άλλος πόλος στην προβληματική του. «Δείξε μου μια θρησκεία που να προετοιμάζει κάποιον για το θάνατο», ζητά παρακάτω επιτακτικά ο ίδιος ήρωας από τον Μαύρο. Ο ΜακΚάρθι θεωρεί αλλόκοτο να μη μιλάμε για το θάνατο. Γι’ αυτόν η σοβαρή λογοτεχνία αποτελεί στοχασμό πάνω στο θάνατο.
Γεννημένος το 1933 στο Τενεσί, ο Κόρμακ ΜακΚάρθι εμφανίζεται στο λογοτεχνικό χώρο το 1965 και παίρνει το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του Ιδρύματος Φόκνερ για το «The Orchard Keeper». Μοναχική φιγούρα των γραμμάτων, άνθρωπος που στέκεται μακριά από τη δημοσιότητα, θεωρείται ο ανανεωτής της αμερικανικής λογοτεχνίας και ο επίγονος του Φόκνερ. Ο ΜακΚάρθι μάς δίνει ένα έργο αντιπαράθεσης και πνευματικής περιπλάνησης σε έναν αμετάκλητα ζοφερό χώρο, από δύο διαμετρικά διαφορετικές προσωπικότητες. Ωστόσο και οι δύο ήρωες ζουν σε μια κατάσταση απόλυτης πτώσης, η δε μεταξύ τους σύγκρουση φτάνει στα όρια της βίας.
Το θεατρικό έργο του Κόρμακ ΜακΚάρθι «Sunset Limited» παρουσιάζεται στο μπαρ – θέατρο «Faust», από τους Αλέκο Συσσοβίτη και Γιάννη Βούρο. Η σιδηροδρομική γραμμή Sunset Limited συνδέει τη Νέα Ορλεάνη της Λουιζιάνα με το Λος Άντζελες στην Καλιφόρνια. Τον ίδιο τίτλο έχει και το έργο, αφού το δράμα το οποίο πραγματεύεται εκεί ακριβώς ξεκινά, πάνω στις γραμμές του τρένου, όπου ένας άθεος και κυνικός πανεπιστημιακός καθηγητής ετοιμάζεται να θέσει τέρμα στη ζωή του. Ένας άξεστος, θρήσκος πρώην κατάδικος και μετανάστης (στο πρωτότυπο πρόκειται για έναν Αφροαμερικανό) παρεμβαίνει και σώζει, περίπου δια της βίας, τον παρ’ ολίγον αυτόχειρα. Καταλήγουν αμφότεροι στο μίζερο περιβάλλον του διαμερίσματος του μετανάστη – σωτήρα, όπου συζητούν με ένταση για τα ανθρώπινα βάσανα, την ύπαρξη ή όχι του Θεού και το δικαίωμα στην αυτοκτονία. Και το μείζον ερώτημα που αναδύεται είναι: τελικά, ποιος είναι γενναιότερος; Αυτός που δεν φοβάται να πεθάνει, ή εκείνος που αντέχει να ζήσει σε πείσμα των δυσκολιών; Οι πρωταγωνιστές, ο καθηγητής και ο πρώην κατάδικος, παραμένουν μέχρι το τέλος του έργου δίχως όνομα, ακριβώς όπως ο κόσμος στερείται κάθε νοήματος ή έχει απογυμνωθεί από τις επινοήσεις μας. Αναφέρονται ως ο Λευκός και ο Μαύρος.
Αυτό που συμβαίνει είναι μια λεκτική αντιπαράθεση φιλοσοφικού περιεχομένου με πολύ υψηλά ρίσκα. Μπορεί ο Μαύρος να πείσει τον Λευκό ότι η ζωή είναι πολύτιμη ώστε να μην αυτοκτονήσει στο Sunset Limited;
Και ενώ οι ψυχές απογυμνώνονται και τα μυστικά αποκαλύπτονται, η πίστη του Μαύρου κλονίζεται σιγά σιγά μπροστά στη λογική επιχειρηματολογία που παραθέτει ο Λευκός για έναν κόσμο που βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στην παρακμή. Η αντιπαράθεση αυτή θα οδηγήσει και τους δύο σε ένα συγκλονιστικό συμπέρασμα που θα σας αφήσει προβληματισμένους ακόμα και μετά το τέλος της θαυμάσιας παράστασης.
Οι ήρωες περιφέρονται δραματικά στο δωμάτιο μιας άθλιας πολυκατοικίας σε κάποιο γκέτο της Νέας Υόρκης. Ανάμεσα σε πλαστικές καρέκλες, εφημερίδες, μια Βίβλο, έπιπλα που μαζεύτηκαν από τα σκουπίδια, αλυσίδες και κλειδαριές. Μοναδική τους προστασία η ιδεολογική αντιπαλότητα. Ένας αόριστος προορισμός, του ενός να αυτοκτονήσει και του άλλου να τον σώσει από την αυτοκτονία, δίνει έμφαση στην ανάγκη τους να συνεχίσουν και περιεχόμενο στην αποστολή τους.
Στην ακινησία του χρόνου και στον εφιάλτη που αιωρείται έρχεται να προστεθεί ως φυσική συνέπεια και η ωμή σκληρότητα. Το μόνο που λειτουργεί ως συνοχή απέναντι στη φρίκη είναι οι γιοι και η πατρική αγάπη. Ένα θέμα που επίσης επανέρχεται στα έργα του ΜακΚάρθι. Ο συγγραφέας με τρόπο αριστοτεχνικό εισχωρεί στο τραύμα του κόσμου και ξεσκεπάζει τη φθορά στο εσωτερικό του πολιτισμένου μας εαυτού. Στο θλιβερό τοπίο του κυριαρχούν ταυτόχρονα οι εγγενείς τάσεις του ανθρώπου για αυτοκαταστροφή και προσφορά. Βαθιά απαισιόδοξος, αυτό που συνθέτει είναι μια ελεγεία πόνου. Ταυτόχρονα όμως επιτρέπει να διαφανεί και μια χαραμάδα διαφυγής, ένα αμυδρό φως στο βάθος της διαδρομής. Με λιτό και ποιητικό λόγο μιλάει για τη ζωή, που, παρά τις πλάνες και τις ψευδαισθήσεις, επιμένει να συνεχίζεται.
Πιστεύω πως το μεγάλο και δύσκολο στοίχημα κερδίζει ο Αλέκος Συσσοβίτης στο ρόλο του ακατέργαστου Μαύρου, που υποστηρίζει ότι ακούει τη φωνή του Χριστού και αφιερώνεται στο καλό. Είναι απέριττος, έχει συνείδηση του χαρακτήρα, βάθος και αίσθηση ευθύνης. Πετυχαίνει και στα κομβικά σημεία αλλά και στις λεπτομέρειες του ρόλου και πλάθει με ερμηνευτική σοβαρότητα τον επικίνδυνο, σκοτεινό αλλά αφελή και ευαίσθητο κατάδικο.
Στο ρόλο του καθηγητή, τον οποίο σώζει ο Μαύρος από την απόπειρά του να αυτοκτονήσει, ο Γιάννης Βούρος δίνει μια ερμηνεία δυνατή, με υπόσταση και βάρος.
Την παράσταση υπηρετούν εξαιρετικά τα φροντισμένα σκηνικά, οι άψογοι φωτισμοί και η υποβλητική μουσική.
Ενδιαφέρουσες και συγκινητικές στιγμές, με ιδιαίτερη σκηνοθετική επινόηση, η σκηνή του γεύματος των δύο ανδρών και αυτή με το παιδικό αυτοκινητάκι.
Δεν θα παραλείψω να αναφερθώ και στο νέο αυτό χώρο, το “Faoust”, o οποίος από αισθητική και τεχνική άποψη αποτελεί ένα πολύτιμο απόκτημα για τη θεατρική Αθήνα.
Συντελεστές
Συγγραφέας: Κόρμακ ΜακΚάρθι
Σκηνοθέτης: Άσπα Καλλιάνη
Ηθοποιοί: Γιάννης Βούρος, Αλέκος Συσσοβίτης
Μετάφραση: Αντώνης Πέρης
Σκηνογραφία: Αντώνης Δαγκλίδης
Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Μουσική: Γιώργος Μελισσηνός
Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Παπαγεωργίου
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Αριστέα Γάβρου
* Θέατρο “Faust”
Αθηναΐδος 11 και Καλαμιώτου
Αθήνα
* Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Οικονόμου
